Τα αντισυλληπτικά χάπια κυκλοφορούν σχεδόν 50 χρόνια και είναι από τα περισσότερο μελετημένα φάρμακα. Το αντισυλληπτικό χάπι είναι εύκολο στη χρήση και μία από τις πιο αξιόπιστες μεθόδους αντισύλληψης αφού, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, προσφέρει πάνω από 99% προστασία από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.
Υπολογίζεται ότι πάνω από 100 εκατομμύρια γυναίκες χρησιμοποιούν σε όλο τον κόσμο τα αντισυλληπτικά χάπια
Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν έχουν τύχει ευρείας αποδοχής και η χρήση τους περιορίζεται στο 2% περίπου των γυναικών. Είναι μια αντισυλληπτική μέθοδος που εξαρτάται αποκλειστικά από τη γυναίκα και δεν επηρεάζεται από τη συναίνεση ή μη του ερωτικού της συντρόφου. Αυτή η αντισυλληπτική μέθοδος είναι απόλυτα αναστρέψιμη και δεν επηρεάζει τη γονιμότητα της γυναίκας. Χάρη στο χάπι σήμερα εκατομμύρια γυναίκες στον κόσμο βιώνουν τον έρωτα χωρίς το φόβο μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και έχουν την ευκαιρία να αποφασίσουν συνειδητά αν και πότε θα αποκτήσουν παιδί (οικογενειακός προγραμματισμός).Τα αντισυλληπτικά χάπια της 4ης γενιάς έχουν πολύ χαμηλά οιστρογόνα και δεν επηρεάζουν την ανάπτυξη των εφήβων.
Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι τα χάπια δεν αποτελούν «ασπίδα» κατά των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως γίνεται με τη χρήση του "προφυλακτικού".
Ποιος είναι ο μηχανισμός δράσης;
Τα αντισυλληπτικά χάπια νέας γενιάς περιέχουν ορμόνες που εμποδίζουν την ωορρηξία (την απελευθέρωση του ωαρίου από την ωοθήκη). Αυτές οι ορμόνες προκαλούν και άλλες αλλαγές στο σώμα που βοηθούν στην πρόληψη της εγκυμοσύνης. Η τραχηλική βλέννη γίνεται πιο πυκνή, γεγονός που καθιστά δύσκολο την είσοδο του σπέρματος στη μήτρα. Το ενδομήτριο ατροφεί καθιστώντας λιγότερο πιθανή την εμφύτευση ενός γονιμοποιημένου ωάριου σε αυτό. Τα γεγονότα αυτά καθιστούν απίθανο ότι θα συμβεί εγκυμοσύνη.
Πλεονεκτήματα των αντισυλληπτικών
Η σχέση κίνδυνου / οφέλους του χαπιού τείνει υπέρ των ωφελειών καθώς οι ευεργετικές συνέπειες των αντισυλληπτικών είναι πολυάριθμες και σημαντικές:
- τα αντισυλληπτικά εκτός της υψηλής αντισυλληπτικής προστασίας, μειώνουν την πιθανότητα εξωμήτριου κύησης,
- ρυθμίζουν απόλυτα την περίοδο σε γυναίκες ή έφηβες που παρουσιάζουν αραιομηνόρροια ή μηνομητρορραγίες,
- διορθώνουν την αναιμία και την έλλειψη σιδηρού,
- μειώνουν τον πόνο της περιόδου (δυσμηνόρροια),
- έχουν ευεργετική δράση στην περίπτωση των πολυκυστικών ωοθηκών και της ακμής (αποτελούν την πρώτη θεραπευτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της ακμής και της υπερτρίχωσης),
- έχουν θέση στην πρόληψη και στη θεραπεία της ενδομητριωσης,
- μειώνουν την εμφάνιση καλοηθών κύστεων και ινοαδενωματων στους μαστούς , όπως και των καλοηθών κύστεων των ωοθηκών,
- μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών. Οι χρήστριες έχουν κατά 40% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο των ωοθηκών ακόμα και αν χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά για 3 έως 6 μήνες. Η προστασία αυτή διατηρείται για πολλά χρόνια μετά τη διακοπή της χρήσης (περίπου 10 με 15χρονια),
- ελαττώνουν τη συχνότητα υπερπλασίας του ενδομήτριου (προκαρκινοματωδης κατάσταση),
- μειώνουν τον καρκίνο του ενδομητρίου. Οι χρήστριες αντισυλληπτικών για 4 χρόνια έχουν 60% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο ενδομητρίου τα επόμενα 15 χρόνια,
- μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου,
- θεωρείται ότι προστατεύουν από την οστεοπόρωση (την λέπτυνση των οστών).
Ποιες είναι οι ανεπιθύμητες ενέργειες;
Οι πιο κοινές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι: δυσκολία στην αναπνοή, έντονοι πόνοι χαμηλά στην κοιλιά, στα πόδια και στο στήθος, πονοκέφαλοι, προβλήματα όρασης και μεγάλες αλλαγές στη διάθεση. Αν συμβούν αυτά τα συμπτώματα θα πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό σας. Ο κίνδυνος για όλα τα παραπάνω είναι μεγαλύτερος κατά το πρώτο έτος της λήψης του χαπιού. Tα σύγχρονα δισκία δεν έχουν θερμίδες και η περιεκτικότητά τους σε οιστρογόνα είναι χαμηλή, γι’ αυτό και δεν προσθέτουν μόνιμα κιλά. H όποια αλλαγή στο βάρος παρατηρείται τους πρώτους μήνες της λήψης τους και οφείλεται στην αυξημένη κατακράτηση νερού ή στη μεγαλύτερη όρεξη, αλλά και στο γεγονός ότι πολλές γυναίκες ξεκινούν το χάπι την περίοδο που συμπίπτει με γενικότερες αλλαγές στο σώμα τους, άρα και στο βάρος τους. H περίπτωση να επηρεαστεί ο μεταβολισμός είναι εξαιρετικά σπάνια και αντιμετωπίζεται εύκολα με την αλλαγή χαπιού.
Ποιες γυναίκες δεν μπορούν να πάρουν το χάπι;
Ορισμένες γυναίκες δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τα αντισυλληπτικά χάπια, επειδή ο συνδυασμός τους αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το χάπι μπορεί να προκαλέσει περιστασιακά σοβαρά προβλήματα όπως:
- εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση
- καρδιακές προσβολές
- εγκεφαλικά επεισόδια
Ευτυχώς, τα γεγονότα αυτά είναι σπάνια αλλά είναι πολύ πιο πιθανό να συμβούν εάν υπάρχουν ορισμένοι «παράγοντες κινδύνου». Έτσι, εάν έχουν δύο ή περισσότερους από τους ακόλουθους παράγοντες κινδύνου, τότε θα πρέπει να το αποφεύγουν:
- ένα οικογενειακό ιστορικό φλεβικής θρόμβωσης σε ένα συγγενή πρώτου βαθμού (π.χ., αδελφή, μητέρα), ηλικίας κάτω των 45 ετών,
- η παχυσαρκία,
- αν είναι σε ακινησία για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα - για παράδειγμα, αν μένουν σε μια αναπηρική καρέκλα ή το πόδι είναι σε γύψο,
- αν υπάρχει ιστορικό με επιπολής θρομβοφλεβίτιδα (φλεγμονή των φλεβών στην επιφάνεια των ποδιών σας),
- ο σακχαρώδης διαβήτης (αν έχουν διαβήτη για περισσότερα από 20 χρόνια δεν θα πρέπει να λαμβάνουν το χάπι, ακόμη και αν δεν έχουν άλλους παράγοντες κινδύνου),
- η υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση που δεν ελέγχεται με τη θεραπεία),
- το κάπνισμα ( δεν πρέπει να πάρουν το χάπι αν καπνίζουν 40 ή περισσότερα τσιγάρα την ημέρα, ακόμα κι αν δεν έχουν άλλους παράγοντες κινδύνου),
- ηλικία άνω των 35 ετών ( δεν πρέπει να λαμβάνουν το χάπι αν είναι άνω των 50 ετών).
Αντενδείξεις χορήγησης των αντισυλληπτικών
Το αντισυλληπτικό χάπι δεν θα πρέπει να συνταγογραφείται σε γυναίκες με ορισμένες ασθένειες (όπως ηπατίτιδα και καρκίνος του μαστού), που λαμβάνουν συγκεκριμένα φάρμακα, ή που έχουν διαταραχή στον μηχανισμό πήξης.
Στο θηλασμό θα πρέπει οι γυναίκες να αποφεύγουν να πάρουν το χάπι, καθώς μπορεί να μειώσει την ποσότητα του γάλακτος
Στους πονοκεφάλους μπορεί να παίρνουν το χάπι. Ωστόσο, αν υπάρχουν ημικρανίες, τότε μπορεί να καθοδηγούνται να μη λαμβάνουν το χάπι ιδίως αν ημικρανία συνδέεται με αύρα ή αν η ηλικία είναι άνω των 35 ετών.
Σημειώνεται τέλος ότι πριν τη συνταγογράφηση των κάθε είδους αντισυλληπτικών είναι απαραίτητο ένα καλό και αναλυτικό ιατρικό ιστορικό από το γιατρό με όλες τις τρέχουσες και τις παλαιότερες ασθένειες που ενδεχομένως υπάρχουν .Θα αποδεχθεί ότι ο κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών από τη χρήση των συνδυασμένων ορμονικών μεθόδων είναι μικρός και οι περισσότερες γυναίκες μπορούν τελικά να παίρνουν το χάπι. Αν είναι υγιείς, δεν είναι υπέρβαρες, δεν καπνίζουν και δεν έχουν κανένα άλλο ιατρικό λόγο να μην λάβουν το χάπι μπορούν να το παίρνουν μέχρι και την ηλικία των 50 ετών.
Αναδημοσίευση απο Περιοδικό Ευεξία και Διατροφή, τεύχος 53, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2012, σελ. 22
