Τα συμπληρώματα διατροφής δεν χρειάζεται να χορηγούνται συστηματικά σε παιδιά και σε έφηβους, διότι είναι φάρμακα
Κι όπως συμβαίνει με όλα τα φάρμακα, κάθε μεγαλύτερη δόση είναι τοξική. Οι γονείς δεν πρέπει να ξεχνούν ότι αν το παιδί τους ακολουθεί μια καλή, ισορροπημένη διατροφή, σύμφωνη με την πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής, λαμβάνει από τις τροφές όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για να αυξηθεί σε βάρος και ύψος, να μεγαλώσουν σωστά τα όργανά του και να προλάβει την πιθανότητα εμφάνισης ασθενειών στην παιδική και στην ενήλικη ζωή.
Η διατροφή ενός παιδιού πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις βασικές ομάδες τροφίμων σε επαρκείς ποσότητες για την ηλικία του, το φύλο του, την ανάπτυξή του και τις φυσικές του δραστηριότητες, όπως δημητριακά, φρούτα και λαχανικά, κρέας/πουλερικά/ψάρια και λοιπές πρωτεϊνούχες τροφές, όσπρια, γαλακτοκομικά και καλής ποιότητας λιπαρά.
Τι προσφέρει η ισορροπημένη διατροφή;
Με άλλα λόγια, η πρόσληψη θρεπτικών συστατικών από ένα παιδί πρέπει να είναι ισορροπημένη και πλήρης για:
- Να έχει υγεία-ευεξία
- Να αναπτύσσεται σωστά ο σκελετός του
- Να λειτουργεί ο εγκέφαλός του αποδοτικά
- Να παράγεται σωστά το αίμα του
- Να αποτρέπονται φαινόμενα παχυσαρκίας, σακχαρώδη διαβήτη και υπερλιπιδαιμίας
Παιδιά, τα οποία ακολουθούν ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, προσλαμβάνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός τους και αναπτύσσονται σωστά με αποτέλεσμα να μην έχουν ανάγκη από συμπληρώματα. Αντίθετα, παιδιά που η διατροφή τους παρουσιάζει διατροφικές ελλείψεις, πρέπει να καλύψουν τις ανάγκες τους μέσω των συμπληρωμάτων βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι οι καλύτερες πηγές βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων είναι οι ίδιες οι τροφές. Κάθε τροφή περιέχει όχι ένα, αλλά πλήθος θρεπτικών συστατικών, των οποίων η μορφή είναι ευκολότερα απορροφήσιμη, αλλά και αφομοιώσιμη από τον γαστρεντερικό σωλήνα.
Τα θρεπτικά συστατικά που προστατεύουν από ασθένειες, π.χ. τον καρκίνο ή την καρδιοπάθεια, όταν δόθηκαν μέσα σε τροφές είχαν θετικά αποτελέσματα, όταν δόθηκαν όμως σε μορφή συμπληρώματος, δεν παρατηρήθηκε μεγάλη διαφορά.
Πρόσφατη έρευνα, στο πλαίσιο της οποίας χορηγούντο βιταμίνες C, E και α-καροτένιο, κατέδειξε ότι δεν ωφέλησε στη μείωση του κινδύνου από καρδιοπάθειες, ενώ τα φρούτα και τα λαχανικά που περιέχουν αυτά τα θρεπτικά συστατικά συνιστώνται για αυτές τις περιπτώσεις.
Πότε είναι απαραίτητα τα συμπληρώματα διατροφής
Οι ομάδες που επίσημα διατρέχουν ιδιαίτερο διατροφικό κίνδυνο και στις οποίες ενδείκνυται τα συμπληρώματα διατροφής, είναι οι εξής:
Παιδιά που οι γονείς τους δεν έχουν τη δυνατότητα να τους προσφέρουν τα κατάλληλα τρόφιμα και αναγκαστικά υποσιτίζονται
Παρότι στη χώρα μας έρευνες έδειξαν ότι οι ασθενέστερες οικονομικά οικογένειες τρώνε ισορροπημένα και δεν απαιτείται η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις στις οποίες μπορεί το παιδί να υποσιτίζεται (π.χ., παιδιά-θύματα γονεϊκής εγκατάλειψης ή κακοποίησης)
Παιδιά και έφηβοι με διατροφικές διαταραχές (νευρογενή ανορεξία ή βουλιμία, διατροφική νεοφοβία, με επιλεκτική ή χαώδη διατροφή)
Στην παιδική και στην εφηβική ηλικία, παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη, αναπτύσσεται και η προσωπικότητα του παιδιού ή του εφήβου. Υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών που χρησιμοποιούν το φαγητό τους σαν όπλο για να επιτύχουν κάτι που θέλουν.
Πολλά παιδιά αρνούνται να δοκιμάσουν καινούργιες τροφές (διατροφική νεοφοβία) ή έχουν περιορισμένη όρεξη ή οι γονείς τους δεν τους προσφέρουν θρεπτικές τροφές κατάλληλες για την ηλικία τους (π.χ. τους δίνουν πολλά γαριδάκια, γλυκά κ.λπ.) ή πάσχουν από νευρογενή ανορεξία ή βουλιμία, όπου είτε το παιδί ηθελημένα υποσιτίζεται, είτε μειώνει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών προκαλώντας εμετό.
Παιδιά που ακολουθούν στερητικές δίαιτες ή ανορθόδοξες διατροφές
Αρκετά παιδιά από πολύ μικρά ασχολούνται με το σώμα τους, γεγονός που γίνεται εντονότερο κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Το αποτέλεσμα είναι ότι συχνά ακολουθούν ανορθόδοξους τρόπους απώλειας βάρους, στερούμενα αρκετές τροφές που τα ίδια θεωρούν παχυντικές και θέτοντας τον εαυτό τους σε κίνδυνο.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η διατροφή των παιδιών μπορεί να είναι πολύ χαμηλή σε περιεκτικότητα συγκεκριμένων συστατικών όπως ο σίδηρος, η βιταμίνη Α και η βιταμίνη D. Επίσης, πολλά παιδιά δεν τρώνε 5 μερίδες λαχανικών και φρούτων καθημερινά, όπως συστήνεται, με αποτέλεσμα ο οργανισμός τους να μην εφοδιάζεται επαρκώς με συστατικά τα οποία είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της καλής υγείας και της σωστής τους ανάπτυξης.
Παιδιά που ακολουθούν καθορισμένη διατροφή
Λέγοντας καθορισμένη διατροφή εννοούμε νηστεία, χορτοφαγία ή υποφέρουν από τροφικές αλλεργίες και αποκλείουν μεγάλες ομάδες τροφών από το διαιτολόγιό τους, κυρίως γαλακτοκομικά προϊόντα. Μπορεί να έχουν ανάγκη χορήγησης συμπληρωμάτων διατροφής, κυρίως βιταμίνης Β12, ασβεστίου και σιδήρου.
Παιδιά που υποφέρουν από νοσήματα που αυξάνουν τις βασικές ανάγκες του οργανισμού σε θρεπτικά συστατικά
Τέτοια νοσήματα είναι καρκίνος, ηπατοπάθειες, σύνδρομα γαστρεντερικής δυσαπορρόφησης, που μειώνουν την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών από τις τροφές και οδηγούν σε κακή θρέψη. Τέλος, υπάρχουν παιδιά που πάσχουν από μεταβολικά νοσήματα (π.χ., διαβήτη) και χρειάζονται συγκεκριμένο διαιτολόγιο.
Παιδιά που ζουν σε περιοχές με ανεπαρκή φθορίωση του πόσιμου νερού
Υπάρχει η ανάγκη κάλυψής τους με συμπλήρωμα φθορίου.
Νεαρά παιδιά ηλικίας 1-5 ετών
Ειδικότερα, παιδιά που ζουν σε περιοχές με περιορισμένο ήλιο ή διατρέφονται με τροφές χαμηλές σε λιπαρά, ίσως χρειαστούν συμπλήρωμα βιταμινών Α και D και σιδήρου, εκτός αν έχουν ικανοποιητική και ποικίλη διατροφή και μικρή έκθεση στον ήλιο (κύρια πηγή παραγωγής βιταμίνης D).
Παιδιά αθλητές-πρωταθλητές
Ο αθλητισμός προκαλεί αύξηση της μυϊκής μάζας, άρα και αυξημένες ανάγκες κατανάλωσης ενέργειας. Κατά το χρονικό διάστημα που γίνονται έντονες προπονήσεις και για παιδιά που ενώ αθλούνται έντονα, δεν τρέφονται σωστά, πιθανόν να χρειαστεί κάποιο διατροφικό συμπλήρωμα.
Παιδιά που θηλάζουν αποκλειστικά για περισσότερο από 6 μήνες
Στα βρέφη, το επίπεδο των βιταμινών και θρεπτικών συστατικών στο σώμα τους εξαρτάται και από τη διατροφή των μητέρων τους. Αν η διατροφή της είναι επαρκής, η μητέρα μπορεί να θηλάσει αποκλειστικά για 4-6 μήνες. Μετά τους πρώτους 6 μήνες, η διατροφή του μωρού είναι απαραίτητο να εμπλουτιστεί και με άλλες τροφές για να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες που παρουσιάζονται. Το Υπουργείο Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας συνιστά συμπληρώματα βιταμινών A και D για τα θηλάζοντα βρέφη. Τέτοιου είδους οδηγίες δεν υπάρχουν στην Ελλάδα.
Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί ότι η περιεκτικότητα πολλών τροφών σε μικροθρεπτικά συστατικά μπορεί να μειωθεί σημαντικά με την επίδραση διάφορων παραγόντων, όπως είναι οι σύγχρονες μέθοδοι καλλιέργειας, η φύλαξη πολλών φρέσκων τροφών πριν τη διάθεσή τους στην αγορά, όπως και μερικές μέθοδοι μαγειρέματος, οι οποίες καταστρέφουν σημαντικές ουσίες.
Τι να θυμάστε;
Αν, επομένως, η διατροφή του παιδιού βασίζεται στις αρχές της μεσογειακής διατροφής και το παιδί είναι υγιές, είναι μάλλον απίθανο να έχει ανάγκη από συμπλήρωμα διατροφής. Οι τροφές αποτελούν, άλλωστε, τον καλύτερο τρόπο να λάβει κανείς τα απαραίτητα μικροθρεπτικά συστατικά για το σώμα του.
Αν το παιδί σας ανήκει σε μία από τις ομάδες παιδιών που προαναφέρθηκαν, τότε είναι πιθανό να χρειαστεί κάποιο συμπλήρωμα βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων ώστε να καλύψει τις ανάγκες του. Είναι πολύ σημαντικό να θυμάστε ότι ένα συμπλήρωμα διατροφής πρέπει να αναγράφει στη συσκευασία του τον αριθμό έγκρισης του ΕΟΦ. Ο αριθμός αυτός δηλώνει ότι το σκεύασμα κυκλοφορεί νόμιμα στη χώρα μας και ότι ο επίσημος φαρμακευτικός φορέας έχει εγκρίνει τη σύνθεσή του.
Επειδή, όμως, τα συμπληρώματα διατροφής δεν θεωρούνται φάρμακα, δεν είναι εύκολο να ελεγχθούν οι παρενέργειες και η αποτελεσματικότητά τους. Nα θυμάστε ότι κανένα σκεύασμα δεν είναι εντελώς αθώο και ότι η χορήγηση των συμπληρωμάτων διατροφής πρέπει να γίνεται μόνο αφού συμβουλευθείτε γιατρό, διατροφολόγο ή φαρμακοποιό.
Ποιο μπορεί να θεωρηθεί «ιδανικό» συμπλήρωμα;
Ως «ιδανικό» πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα διατροφής για παιδιά μπορεί να θεωρηθεί αυτό που:
- Είναι ειδικά σχεδιασμένο για παιδιά.
- Έχει σύσταση με βάση τις επίσημες οδηγίες ημερήσιας πρόσληψης.
- Έχει χαμηλές δόσεις λιποδιαλυτών βιταμινών (A, D, E, K).
- Περιέχει συστατικά που ενισχύουν την απορρόφηση ασβεστίου, όπως η λυσίνη.
- Είναι σημαντικό, στη συσκευασία του να αναφέρεται η περιεκτικότητα κάθε συστατικού.
