Το στοιχείο της επιβίωσης έχει κάνει αισθητή την παρουσία του τα τελευταία χρόνια σε διάφορα τηλεοπτικά παιχνίδια. Οι συμμετέχοντες σε αυτά τα παιχνίδια μπαίνουν καλά στο ρόλο του Ροβινσώνα, κάτι που εντείνει το ένστικτο της επιβίωσής τους, καθώς εφοδιάζονται με τις απολύτως απαραίτητες πρώτες ύλες και καλούνται να δημιουργήσουν αντικείμενα ή να μονομαχήσουν για την τροφή τους ώστε να κρατηθούν ζωντανοί.
Στιγματισμός του διαφορετικού
Προβάλλεται έντονα η εικόνα του γυμνασμένου και αδύνατου σώματος ενώ αποδίδονται αρνητικά χαρακτηριστικά σε άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος, όπως ότι είναι τεμπέληδες, μειωμένης ευφυίας, με έλλειψη κινήτρων και μειωμένες ικανότητες.
Η «διάκριση» του βάρους
Το αντιλαμβανόμενο στίγμα του βάρους και οι διακρίσεις έχουν ισχυρή αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής των ατόμων με αυξημένο σωματικό βάρος, που περιλαμβάνουν υψηλότερες πιθανότητες για την επίδειξη μη υγιών διατροφικών συμπεριφορών. Η διάκριση λόγω βάρους έχει φανεί ότι επηρεάζει αρνητικά κάθε προσπάθεια των υπέρβαρων ατόμων να μειώσουν το σωματικό τους βάρος ή να αναζητήσουν βοήθεια για τον έλεγχο του βάρους τους οδηγώντας συνακόλουθα στην περαιτέρω αύξηση του ποσοστού της παχυσαρκίας. Επομένως, το στίγμα του βάρους δεν είναι ένα ευεργετικό εργαλείο δημόσιας υγείας για τη μείωση της παχυσαρκίας και ο στιγματισμός των ατόμων με αυξημένο βάρος υπονομεύει κάθε προσπάθεια για αποτελεσματική παρέμβαση κατά της παχυσαρκίας.
Πως επηρεάζεται η ψυχολογία των υπέρβαρων ατόμων;
Επιπλέον, η ψυχολογία των υπέρβαρων ατόμων είναι σαφώς επηρεασμένη, με αντίκτυπο σε πολλούς τομείς, όπως στην εργασία, στις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας και στις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι ενήλικες, που στοχοποιούνται λόγω του αυξημένου βάρους τους, αναπτύσσουν πολύ αρνητική εικόνα σώματος, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, υποφέρουν από κατάθλιψη και από διατροφικές διαταραχές.
Επιπτώσεις της παρατεταμένης στέρησης τροφής
Στην πορεία των παιχνιδιών αυτών, οι παίχτες αναγκάζονται σε αφαγία και σταδιακά προβάλλονται στρεβλά πρότυπα, όπως για π.χ. του ανθρώπου που μπορεί να ζει όλη τη μέρα με μια πατάτα και μια καρύδα και ωστόσο να μπορεί να συμμετέχει σε αγωνίσματα, να έχει ενέργεια και να πετυχαίνει στόχους. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Η παρατεταμένη στέρηση τροφής και ο υποσιτισμός θέτει σε κίνδυνο και το σώμα και την ψυχολογική ισορροπία. Όταν ένα άτομο υποσιτίζεται, παρουσιάζει έλλειψη θρεπτικών συστατικών επειδή δεν καταναλώνει επαρκή ποσότητα φαγητού ή δεν έχει διατροφική ποικιλία. Αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη βιταμινών, ιχνοστοιχείων και άλλων βασικών συστατικών. Το ανοσοποιητικό σταδιακά εξασθενεί καθιστώντας τον οργανισμό πιο ευάλωτο σε ασθένειες.
Ποια έιναι τα συμπτώματα του υποσιτισμού;
Τα κυρίαρχα συμπτώματα του υποσιτισμού είναι:
- η κόπωση
- η αδυναμία συγκέντρωσης
- το αίσθημα του κρύου
- η απώλεια λίπους
- μυϊκής μάζας
- ο αυξημένος κίνδυνος νόσησης και η αργή ανάρρωση
- η μειωμένη σεξουαλική επιθυμία
- τα προβλήματα υπογονιμότητας
Τι συμβαίνει στην παρατεταμένη διατροφική στέρηση;
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, αν η διατροφική στέρηση είναι παρατεταμένη, παρουσιάζονται:
- δυσκολίες στην αναπνοή
- το δέρμα γίνεται λεπτό και ανελαστικό
- τα μαλλιά ξηρά, λεπτά και αδύναμα
- η τριχόπτωση είναι συχνή
Επίσης, τα άτομα που υποσιτίζονται δεν μπορούν να κοιμηθούν εύκολα και μπορεί να ξυπνούν νωρίς έχοντας υπερένταση. Επιπρόσθετα, η μειωμένη πρόσληψη τροφής επηρεάζει τη διάθεση και τα συναισθήματα. Πολλά από τα θρεπτικά συστατικά της τροφής επηρεάζουν το κέντρο ελέγχου των συναισθημάτων που βρίσκεται στον εγκέφαλο. Η μειωμένη πρόσληψη αυτών των θρεπτικών συστατικών επηρεάζει λοιπόν την ισορροπία τους και αυτό έχει αρνητική επίδραση στη διάθεση. Τα άτομα που δεν τρώνε επαρκείς ποσότητες φαγητού έχουν γενικότερη κακή διάθεση, είναι περισσότερο ευερέθιστα και εκνευρίζονται εύκολα.
Έχει φανεί ότι η έκθεση του ατόμου σε όλες αυτές τις εικόνες έχει αρνητική επίπτωση και στην ψυχολογία του. Τα νεαρά άτομα που δεν είναι ικανοποιημένα με το σώμα τους έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν αρνητική αυτοεκτίμηση όταν εκτίθενται σε «ιδεώδεις» εικόνες.
Σωματική δυσαρέσκεια και ψυχολογικές επιπτώσεις
Σωματοδυσμορφική διαταραχή
Η πίεση για την επίτευξη του ακατόρθωτου, η ταύτιση με κάποιες στερεοτυπικές εικόνες, μπορεί να αυξήσει την αγωνία για το σχήμα του σώματος και το βάρος, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ. Η έλλειψη ικανοποίησης για την εικόνα του σώματος σε κάποιες περιπτώσεις οδηγεί σε σωματοδυσμορφική διαταραχή, μια νεύρωση που συνίσταται στην υπεραπασχόληση με το σώμα. Τα άτομα που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή συχνά υιοθετούν ακραίες διατροφικές συνήθειες, ασκούνται υπερβολικά και λαμβάνουν διάφορες ουσίες, οι γυναίκες για να αδυνατίσουν και να αποκτήσουν ένα πιο λεπτό, αψεγάδιαστο σώμα και οι άντρες για να αποκτήσουν περισσότερο όγκο. Στα μίντια δίνεται μια τεράστια έμφαση στην κουλτούρα των διασήμων. Δυστυχώς, αυτό σημαίνει ότι τα πρόσωπα που ενθαρρυνόμαστε να θαυμάζουμε είναι αυτά με τα μη ρεαλιστικά, «ιδεώδη» σώματα. Η κουλτούρα αυτή βασίζεται εκτενώς στην εικόνα του σώματος.
Ο ρόλος των μέσων μαζικής ενημέρωσης
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σπεύδουν να αναφέρουν την αύξηση ή την απώλεια του σωματικού βάρους ενός διασήμου και τα αρνητικά μηνύματα είναι συχνά πιο κοινά από τα θετικά. Το αποτέλεσμα είναι οι έφηβοι και νεαροί ενήλικες να εκφράζουν αισθήματα έλλειψης ικανοποίησης και αυτομομφής καθώς νιώθουν ότι αδυνατούν να προσαρμοστούν στα πρότυπα που προβάλλονται. Στις χώρες του δυτικού κόσμου, η σωματική δυσαρέσκεια είναι πολύ συχνή και αποτελεί ένα θέμα δημόσιας υγείας λόγω των συσχετίσεων με τη συναισθηματική δυσφορία, την κατάθλιψη και τις διατροφικές διαταραχές. Πολλές νεαρές γυναίκες αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως υπέρβαρο και ξεκινούν δίαιτα για να χάσουν σωματικό βάρος. Οι γυναίκες περιγράφουν τα ιδεώδη της ομορφιάς με όρους φυσικών χαρακτηριστικών όπως για π.χ. ψηλή, λεπτή και όχι τόσο με όρους χαρακτηριστικών προσωπικότητας, π.χ, στυλ, συμπεριφορά.
Συμπερασματικά
Όλα τα παραπάνω δεδομένα πρέπει να κινητοποιήσουν όλους τους υπεύθυνους της χάραξης πολιτικών υγείας ώστε να προωθηθούν από τα μίντια θετικά πρότυπα που θα ενισχύουν τη θετική εικόνα σώματος και θα προλαμβάνουν τις διατροφικές διαταραχές.
