Η κλιμακτήριος είναι η φυσιολογική μετάβαση της γυναίκας από την αναπαραγωγική στη μη αναπαραγωγική φάση της ζωής της. Ένα μεγάλο της μέρος προηγείται της εμμηνόπαυσης για αυτό, στην καθημερινή γλώσσα συγχέεται με τον όρο προ-εμμηνόπαυση.
Στην πραγματικότητα, η κλιμακτήριος διαχωρίζεται σε μικρότερες περιόδους,
α) την προεμμηνοπαυσιακή φάση, στην οποία ελάχιστες ορμονικές μεταβολές προκαλούν πρόωρη ωοθυλακιορρηξία και μικρότερη αναπαραγωγική φάση του έμμηνου κύκλου. Διαρκεί περίπου από το 40ο έτος ηλικίας έως την εμμηνόπαυση,
β) την περιεμμηνόπαυση, όπου μια σειρά ενδοκρινολογικών διαταραχών επιδρούν και στην εκκριτική φάση του καταμήνιου κύκλου, εκδηλώνοντας τα βιολογικά και κλινικά σημεία της εμμηνόπαυσης. Εμφανίζεται συνήθως, στην ηλικία των 45-55 ετών με διάρκεια έως και 10 χρόνια,
γ) την εμμηνόπαυση, τη χρονική στιγμή που η γυναίκα βιώνει φυσιολογικά, την τελευταία έμμηνο ρύση της. Κατά μέσο όρο, παρατηρείται στο 51ο έτος της ηλικίας της,
δ) τη μεταεμμηνόπαυση, όπου εξακολουθούν να υφίστανται ορμονικές και ψυχοσωματικές μεταβολές. Αφορά στην περίοδο από την εμμηνόπαυση έως και το 65ο έτος της γυναίκας.
Τι συμβαίνει πριν την εμμηνόπαυση;
Κατά την εμμηνοπαυσιακή μετάβαση, τα ωοθυλάκια στις ωοθήκες εξαντλούνται και η λειτουργία των ωοθηκών μειώνεται. Ταυτόχρονα, τα οιστρογόνα παράγονται σε πολύ μικρότερες ποσότητες συγκριτικά με την αναπαραγωγική ηλικία. Εργαστηριακά, εντοπίζονται και άλλες ορμονικές διακυμάνσεις όπως η μείωση της προγεστερόνης, της ανασταλτίνης και η αύξηση της γοναδοτροπίνης FSH (ορμόνη της διέγερσης των ωοθυλακίων). Επιπλέον, διαπιστώνεται ατροφία του κόλπου και της μήτρας. Οι έμμηνοι κύκλοι γίνονται ακανόνιστοι έως ότου διακοπούν ολοκληρωτικά με την εμμηνόπαυση.
Κατεβάστε Δωρεάν το EBOOK: Εμμηνόπαυση: Τι πρέπει να προσέχω
Ποια είναι τα συμπτώματα στην κλιμακτήριο;
Αγγειοκινητικά Συμπτώματα ή Εξάψεις
Παρατηρούνται περίπου στο 80% των γυναικών πριν την εμμηνόπαυση. Οι εξάψεις αναφέρονται στο ξαφνικό αίσθημα έντονης ζέστης το οποίο συχνά εναλλάσσεται με το κρύο αίσθημα. Αφορά σημεία του σώματος όπως το πρόσωπο, το λαιμό ή το στήθος.
Διαταραχές Εμμηνόρροιας
Στην περίοδο της κλιμακτηρίου, παρατηρούνται μεταβολές στον καταμήνιο κύκλο. Αρχικά, παρουσιάζεται μια μείωση της διάρκειάς του σε λιγότερες από 21 ημέρες ενώ στη συνέχεια, η διάρκεια αυξάνεται σε περισσότερες από 36 ημέρες. Ταυτόχρονα, στην πλειοψηφία των γυναικών καταγράφονται περιπτώσεις αυξημένων ημερών αιμορραγίας.
Κολπικά και Σεξουαλικά Συμπτώματα
Κολπική ξηρότητα, δυσπαρευνία και συμπτώματα στο ουροποιητικό σύστημα όπως η συχνοουρία και οι ουρολοιμώξεις αποτελούν το σύνδρομο του ουρογεννητικού συστήματος. Τα συμπτώματα εμφανίζονται στην περιεμμηνόπαυση αλλά και στη μετεμμηνόπαυση προκαλώντας αρνητικές επιδράσεις στην ποιότητα ζωής, τη σεξουαλική λειτουργία και επιθυμία.
Διαταραχές Ύπνου και Διάθεσης
Βάση ερευνητικών δεδομένων, ένα μέρος του γυναικείου πληθυσμού αντιμετωπίζει δυσκολίες στον ύπνο που αφορούν την πρόωρη αφύπνιση ή και το διακοπτόμενο ύπνο. Πέρα από τον τρόπο ζωής και το άγχος, τα προβλήματα ύπνου μπορούν να συσχετίζονται με αγγειοκινητικές και ψυχολογικές διαταραχές. Για παράδειγμα, η κατάθλιψη είναι πιθανό να προκαλέσει υπνική άπνοια, πρόωρη αφύπνιση αλλά και σύνδρομο ανήσυχων ποδιών.
Ποιες αλλαγές συμβαίνουν στην Κλιμακτήριο;
Οι ορμονικές μεταβολές της γυναίκας συνεπάγονται φυσιολογικές αλλαγές που συμβαίνουν για πρώτη φορά στη ζωή της. Για παράδειγμα, με την ελάττωση των οιστρογόνων, ακολουθεί η απώλεια οστικής μάζας. Στη μετεμμηνόπαυση, η οστική μάζα αρχίζει να μειώνεται σε ποσοστό 3-5% ετησίως ενώ πάνω από τα 65 έτη, η οστική απώλεια περιορίζεται στο 1%.
Επιπλέον, παρατηρείται αύξηση του σωματικού βάρους και λίπους με ταυτόχρονη μείωση της μυϊκής μάζας. Αυτό συμβαίνει, καθώς η κλιμακτήριος χαρακτηρίζεται από αυξημένη ηλικία, ορμονικές μεταβολές, μειωμένο μεταβολικό ρυθμό και κατ’ επέκταση, μειωμένη απαιτούμενη ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη. Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας στην αλλαγή της σωματικής σύνθεσης και βάρους αποτελεί η υιοθέτηση ενός καθιστικού ή λιγότερου δραστήριου τρόπου ζωής, συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια της γυναίκας.
Την ίδια περίοδο, φθίνει και η σημαντική προστασία των γυναικών έναντι των καρδιαγγειακών παθήσεων και της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Με τη μείωση των οιστρογόνων, παρατηρείται πτώση της καλής χοληστερόλης-HDL, αύξηση των τριγλυκεριδίων στο αίμα, εμφάνιση στηθάγχης και συμπτωμάτων που συχνά αγνοούνται, όπως είναι η έντονη κόπωση, η ναυτία, η αϋπνία και οι καούρες.
Ποια είναι η Διατροφική Αντιμετώπιση;
Οι γυναίκες στην κλιμακτήριο μπορούν να υιοθετήσουν μια ισορροπημένη διατροφή σύμφωνα με την ηλικιακή τους ομάδα και προσαρμοσμένη πάντα στις ατομικές τους ανάγκες. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, η προσκόλληση μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών σε υποθερμιδικό διαιτολόγιο βασισμένο στη Μεσογειακή διατροφή μπορεί να συμβάλλει στην απώλεια σωματικού λίπους και στη διατήρηση της μυϊκής μάζας. Γενικότερα, για τη διαιτητική διαχείριση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων και αλλαγών προτείνεται,
- δίαιτα βασισμένη στα φρούτα, τα λαχανικά και τα τρόφιμα ολικής άλεσης τα οποία είναι πλούσια σε φυτικές ίνες,
- συχνή κατανάλωση λιπαρών ψαριών που αποτελούν πηγή ω-3 λιπαρών οξέων
- περιορισμός του κορεσμένου λίπους και της διαιτητικής χοληστερόλης
- μείωση της κατανάλωσης ζάχαρης
- αποφυγή των τρανς λιπαρών οξέων
- αύξηση της πρόσληψης ασβεστίου και βιταμίνης D
Πότε απαιτούνται Συμπληρώματα Διατροφής;
Τα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να χορηγηθούν σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν αυξημένες ανάγκες, διατροφικές ανεπάρκειες ή πιθανότητα εμφάνισής τους. Για παράδειγμα, οι απαιτήσεις ασβεστίου στην κλιμακτήριο είναι αυξημένες λόγω απώλειας οστικής μάζας. Σύμφωνα με τις συστάσεις, η αναγκαία πρόσληψη φτάνει τα 1200 mg ημερησίως. Επομένως, η χορήγηση συμπληρώματος ασβεστίου μπορεί να ωφελήσει σημαντικά την οστική υγεία.
Επίσης, στην αγορά κυκλοφορούν συμπληρώματα με ισχυρισμούς για τη βελτίωση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων. Ωστόσο, τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν σκευάσματα που περιέχουν βότανα όπως νυχτολούλουδο, ρίζα βαλεριάνας, τζίνσενγκ ή λυγαριά.
Από την άλλη, κάποια συμπληρώματα που βελτιώνουν τη διάθεση, την ποιότητα ύπνου ή τη συχνότητα εξάψεων είναι πιθανό να ενέχουν κινδύνους για την υγεία. Για παράδειγμα, μπορούν να αλληλεπιδρούν με την εκάστοτε χορηγούμενη θεραπεία της γυναίκας και να προκαλούν παρενέργειες. Σε κάθε περίπτωση, η έναρξη λήψης συμπληρωμάτων θα πρέπει να γίνεται έπειτα από συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Κλιμακτήριος και Φυσική Δραστηριότητα
Η άσκηση έχει ευεργετική επίδραση στην καθημερινότητα των γυναικών της μέσης ηλικίας. Βάση ερευνητικών ευρημάτων, η μέτριας έντασης άσκηση για τουλάχιστον 60 λεπτά την ημέρα μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα της ζωής τους. Πιο συγκεκριμένα, η φυσική δραστηριότητα μειώνει την εμφάνιση συμπτωμάτων της κλιμακτηρίου και συμβάλλει στη διαχείριση του πλεονάζοντος σωματικού βάρους. Συνεπώς, μπορεί να προσφέρει θετικά αποτελέσματα τόσο στην ψυχολογία όσο και στην κοινωνική ζωή των γυναικών. Παράλληλα, οι ασκήσεις με βάρη εξασφαλίζουν την καλύτερη υγεία των οστών καθώς ελαττώνουν τον κίνδυνο οστεοπενίας, οστεοπόρωσης και καταγμάτων. Ιδανικά, για βέλτιστα αποτελέσματα προτείνεται συνδυασμός αερόβιας γυμναστικής και ασκήσεων με βάρη.
Συμπερασματικά
Η κάθε γυναίκα βιώνει την κλιμακτήριο σαν τη δική της εσωτερική μάχη. Φυσικά, ο πανικός και η άρνηση δε θεωρούνται κατάλληλοι σύμμαχοι για εκείνη. Τις περισσότερες φορές, καλείται να αντιμετωπίσει ανεπιθύμητες αλλαγές και συμπτώματα. Ωστόσο, με τη σωστή διατροφή, την τακτική σωματική δραστηριότητα και την κατάλληλη ιατρική παρακολούθηση, η γυναίκα μπορεί να βγει νικήτρια πετυχαίνοντας την προαγωγή της σωματικής αλλά και ψυχικής της υγείας.
