To picky eating, γνωστό και ως επιλεκτική διατροφή, χαρακτηρίζεται από την απροθυμία του ατόμου να δοκιμάσει και να καταναλώσει καινούργια τρόφιμα, καθώς το άτομο αυτό έχει συγκεκριμένες διατροφικές προτιμήσεις. Συνήθως, αυτή η συμπεριφορά εμφανίζεται και επικρατεί σε άτομα παιδικής ηλικίας. Υπάρχουν συνέπειες που εμφανίζονται χάρη στην επιλεκτική διατροφή, οι οποίες πιθανόν να αποδειχθούν σημαντικές για την υγεία του οργανισμού. Ωστόσο, το picky eating είναι μία συμπεριφορά που μπορεί να αντιμετωπιστεί, είτε με τις μεθόδους που αναφέρονται παρακάτω είτε με τη βοήθεια ενός ειδικού.
Τι είναι το picky eating;
Το picky eating, ή αλλιώς επιλεκτική διατροφή, είναι μία συνηθισμένη συμπεριφορά κατά την οποία τα παιδιά, κυρίως πρώιμης ηλικίας, δε δέχονται να καταναλώσουν ποικιλία τροφίμων και έτσι καταλήγουν να τρώνε συγκεκριμένες τροφές, οι οποίες πολλές φορές είναι οι αγαπημένες τους. Πιο συχνά, απορρίπτουν τρόφιμα όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ξηρούς καρπούς, ενώ καταναλώνουν πιο εύκολα τρόφιμα όπως ζυμαρικά/δημητριακά, κρέας, πουλερικά και επεξεργασμένα τρόφιμα όπως αρτοσκευάσματα, πατατάκια και γλυκά. Αυτή η συμπεριφορά προκαλεί πολλές φορές άγχος στους γονείς/φροντιστές οι οποίοι προσπαθούν να πείσουν το παιδί τους να καταναλώσει περισσότερα και πιο υγιεινά τρόφιμα. Η επιλεκτική διατροφή, αποτελεί φαινόμενο κυρίως των ανεπτυγμένων χωρών και περιλαμβάνει ένα σύνολο αλληλεπιδράσεων μεταξύ γονέα/φροντιστή και παιδιού, με θέμα την κατανάλωση περισσότερων τροφίμων.
Διαβάστε επίσης: Η Σωστή Διατροφή ξεκινά από την Παιδική Ηλικία
Που μπορεί να οφείλεται;
Συνήθως, η επιλεκτική διατροφή εμφανίζεται περίπου μέσα στα 3 πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού. Υπάρχουν μερικοί προγνωστικοί παράγοντες οι οποίοι φανερώνουν πως το παιδί πιθανόν να γίνει επιλεκτικό με τις τροφές που καταναλώνει. Αυτοί οι προγνωστικοί παράγοντες μπορεί να εμφανιστούν σε τρεις φάσεις: Πριν ή/ και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, στα πρώτα στάδια της σίτισης (στο πρώτο έτος ζωής) και στο δεύτερο έτος ζωής, όπου τα παιδιά ξεκινούν να μιμούνται τους γονείς/ φροντιστές στον τρόπο σίτισης.
1η φάση
Έρευνες υποστηρίζουν πως η επιλεκτική διατροφή σχετίζεται με παράγοντες όπως την ηλικία της μητέρας, το μορφωτικό της επίπεδο, ο χαμηλός δείκτης μάζας σώματος της μητέρας πριν την εγκυμοσύνη, το αν η μητέρα κάπνιζε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το χαμηλό βάρος γέννησης του βρέφους καθώς και το γεγονός ότι και οι γονείς μπορεί να είναι picky eaters ή όχι. Επιπλέον, σε κάποιες περιπτώσεις φαίνεται πως η νεοφοβία είναι κληρονομική. Ως νεοφοβία ορίζεται η τάση απόρριψης δοκιμής νέων τροφίμων τα οποία μας είναι άγνωστα, γεγονός το οποίο επηρεάζει σημαντικά τις διατροφικές επιλογές ενός ατόμου.
2η φάση
Μία άλλη αιτία της επιλεκτικής διατροφής είναι η καθυστερημένη εισαγωγή στερεών τροφών με σβώλους, κατά την περίοδο του απογαλακτισμού. Από μελέτες παρατηρήθηκε πως τα βρέφη τα οποία καταναλώνουν από νωρίς φρούτα και λαχανικά, περίπου στον 6ο μήνα ζωής τους, δεν μεγαλώνουν αργότερα ως picky eaters.
3η φάση
Τα παιδιά έχουν την τάση να μιμούνται και να υιοθετούν διάφορες συνήθειες των γονέων τους. Μία από αυτές είναι οι διατροφικές τους συνήθειες. Σύμφωνα με μελέτες, όταν οι γονείς τρώνε υγιεινά, ιδιαίτερα όταν τα παιδιά είναι στην ηλικία των 1-2 ετών, είναι πιο εύκολο για τα παιδιά να δεχτούν να καταναλώσουν τα ίδια τρόφιμα, καθώς προσπαθούν να μιμηθούν τους γονείς τους. Με αυτόν τον τρόπο, μειώνεται ο κίνδυνος να γίνουν picky eaters.
Επιπτώσεις στην υγεία
Η επιλεκτική διατροφή, συχνά επιφέρει και επιπτώσεις στην υγεία. Πιο συγκεκριμένα, παιδιά τα οποία τρέφονται επιλεκτικά παρουσιάζουν διάφορες ελλείψεις σε μικροθρεπτικά συστατικά, όπως ο ψευδάργυρος και ο σίδηρος. Η πρόσληψη φυτικών ινών είναι γενικά χαμηλή στα παιδιά αλλά φαίνεται πως είναι ακόμη χαμηλότερη σε παιδιά με επιλεκτική διατροφή, διότι πολλές φορές αρνούνται να καταναλώσουν τρόφιμα τα οποία είναι πλούσια σε φυτικές ίνες όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί. Ως αποτέλεσμα, ταλαιπωρούνται συχνότερα από δυσκοιλιότητα σε σχέση με τα παιδιά τα οποία δεν τρώνε επιλεκτικά.
Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές έρευνες οι οποίες υποστηρίζουν πως η επιλεκτική σίτιση σχετίζεται με μειωμένη ανάπτυξη, πολύ χαμηλό βάρος και χαμηλή μυϊκή μάζα. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στον αποκλεισμό πολλών ομάδων τροφίμων καθώς και στην έλλειψη σιδήρου και ψευδαργύρου. Ωστόσο, άλλες έρευνες υποστηρίζουν πως τα παιδιά τα οποία είναι picky eaters συνηθίζουν να προσλαμβάνουν περισσότερες θερμίδες, διότι συχνά καταφεύγουν στην κατανάλωση κάποιου ανθυγιεινού σνακ. Εάν αυτό γίνεται επανειλημμένα, τότε αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης παιδικής παχυσαρκίας και διαβήτη τύπου 2. Σε κάθε περίπτωση, προτιμότερο θα ήταν να υπάρχει ποικιλία στη διατροφή των παιδιών, ιδιαίτερα σε τρόφιμα ωφέλιμα για τον οργανισμό.
Τι μπορείτε να κάνετε;
Υπάρχουν κάποιες βασικές στρατηγικές οι οποίες μπορεί να βοηθήσουν το παιδί σας να καταναλώνει περισσότερα τρόφιμα.:
Μέγεθος μερίδας
Καλό θα ήταν να του προσφέρετε ένα ρεαλιστικό μέγεθος μερίδας, το οποίο θα μπορεί το παιδί σας να καταναλώσει και θα καλύπτει τις διατροφικές ανάγκες του παιδιού, χωρίς να τις ξεπερνά.
Έκθεση σε νέα τρόφιμα
Η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε καινούργια τρόφιμα, ή αλλιώς τρόφιμα που δεν έχει καταναλώσει ξανά ή συχνά, θα βοηθήσει σημαντικά στο να κινήσει την περιέργειά του και τελικά να τα καταναλώσει. Τα τρόφιμα αυτά θα πρέπει να είναι συνέχεια διαθέσιμα στο σπίτι.
Όχι πίεση
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να μην υπάρχει πίεση στην προσπάθειά σας να πείσετε το παιδί σας να φάει κάτι που δεν θέλει, διότι μπορεί να το λάβει ως υποχρέωση ή να αρνηθεί να το καταναλώσει λόγω αρνητικών συναισθημάτων που του έχουν δημιουργηθεί.
Ανταμοιβή
Μπορείτε να ανταμείβετε το παιδί σας για να του παρέχετε κίνητρο να δοκιμάσει περισσότερα τρόφιμα. Προσοχή, η ανταμοιβή αυτή δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει κάποιο τρόφιμο! Προσπάθησε να βρεις άλλους τρόπους όπως π.χ. να του δίνετε ένα αυτοκόλλητο.
Διατροφικές συνήθειες γονέων
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, οι γονείς αποτελούν πρότυπα για παιδιά! Προκειμένου να καταναλώσει το παιδί περισσότερα και πιο υγιεινά τρόφιμα, είναι απαραίτητο να τρέφονται και οι γονείς καθ’ αυτό τον τρόπο.
Οικογενειακό τραπέζι
Μία άλλη μέθοδος είναι το οικογενειακό τραπέζι. Προσπαθήστε να γευματίζετε τουλάχιστον μία φορά μέσα στην ημέρα με όλα τα μέλη της οικογένειας, καταναλώνοντας όλοι το ίδιο φαγητό.
Συμμετοχή του παιδιού
Η συμμετοχή του παιδιού στην παρασκευή του φαγητού αποτελεί και αυτή μία αποτελεσματική μέθοδο. Επιτρέψτε στο παιδί σας να καθαρίσει και να προσθέσει τα φρούτα και λαχανικά (τα οποία έχετε κόψει εσείς) στο πιάτο! Αυτή η επαφή θα φέρει μία σχέση οικειότητας με το φαγητό.
Δώστε χρόνο στο παιδί σας
Κάποια παιδιά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να δοκιμάσουν και να εντάσσουν στη διατροφή τους μία νέα τροφή.
Επιλεκτική διατροφή ή διαταραχή περιορισμένης πρόσληψης τροφίμων;
Συχνά, πολλοί συγχέουν τον όρο εκλεκτική διατροφή με τη διαταραχή περιορισμένης πρόσληψης τροφίμων, ή αλλιώς ARFID. Η ARFID είναι ένας πιο περίπλοκος περιορισμός τροφίμων όπου τα παιδιά αποφεύγουν να καταναλώσουν κάποια τρόφιμα λόγω της υφής τους ή του χρώματός τους και συνήθως έχουν συγκεκριμένα τρόφιμα τα οποία νιώθουν άνετα να τα καταναλώσουν. Σε αυτά τα παιδιά, οι διατροφικές ελλείψεις, τόσο σε μακροθεπτικά όσο και σε μικροθρεπτικά, είναι συχνά σοβαρές.
Σε αυτή την περίπτωση, καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία διαιτολόγο ο οποίος θα παρακολουθεί την ανάπτυξη και την πρόοδο του παιδιού για να διερευνήσει και να θεραπεύσει πιθανούς διατροφικούς κινδύνους. Ο ρόλος του διαιτολόγου είναι να ενθαρρύνει το παιδί να ακολουθήσει μία ισορροπημένη διατροφή η οποία είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, σε δημητριακά ολικής άλεσης, σε άπαχη πρωτεΐνη, σε υγιή λιπαρά και χαμηλή σε επεξεργασμένα τρόφιμα και ζάχαρη. Επιπλέον, πιο εξατομικευμένα, θα δημιουργήσει ένα πλάνο παρέμβασης κατάλληλο για το παιδί, όπως πχ συμβουλευτική, διαιτολόγιο κ.ά.
Με λίγα λόγια…
Το picky eating είναι μία συνηθισμένη συμπεριφορά που παρατηρείτε στα παιδιά. Σύμφωνα με τις συστάσεις, η διατροφή των παιδιών, όπως και των ενηλίκων, θα πρέπει να περιλαμβάνει τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων, τονίζοντας όμως λίγο παραπάνω τη σημασία που έχει στον οργανισμό η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και προϊόντων ολικής άλεσης. Αν και η επιλεκτική διατροφή των παιδιών, μπορεί να προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στους γονείς/ φροντιστές, είναι μία συμπεριφορά που μπορεί να αντιμετωπιστεί με τον κατάλληλο χειρισμό και τη σωστή παρέμβαση.
Συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία διαιτολόγο ο οποίος θα καθοδηγήσει σωστά το παιδί σας στην κατανάλωση μεγαλύτερης ποικιλίας τροφίμων.
