Στη Σουηδία του σήμερα, ίσως δυσκολευτείς να αναγνωρίσεις την τοπική γαστρονομική ταυτότητα αν έρχεσαι ως ταξιδιώτης! Μιλώντας όμως με ντόπιους, μπορεί να ξεκλειδώσεις κάτι από την διατροφική παράδοση των Σουηδών.
Ως διαιτολόγος που ζω χρόνια εδώ, έχω ξεχωρίσει κάποια πιάτα, πολύ διαφορετικά έως παράξενα ίσως, σίγουρα όμως με ιδιαίτερο ενδιαφέρον!
Αν ήταν να βρω ένα τρίπτυχο που χαρακτηρίζει τα θετικά της παραδοσιακής σουηδικής διατροφής, θα ήταν: καλά λιπαρά – αντιοξειδωτικά – οικολογία!
Σίγουρα θα μπορούσα να εμβαθύνω και σε μια ιστορική αναδρομή της σουηδικής κουζίνας. Αντίστοιχα θα μπορούσα να βρω ένα τρίπτυχο και για τα αρνητικά της σουηδικής διατροφής, όπως π.χ. ότι έχουν πολύ αλάτι! Αλλά ο στόχος μου σε αυτό το άρθρο είναι να αναδείξω, εκ τω έσω, ποια είναι τα χαρακτηριστικά σουηδικά στοιχεία στη κουζίνα της χώρας που κατά τα άλλα, η αλήθεια είναι ότι με τη παγκοσμιοποίηση και την υψηλή μετανάστευση, είναι πολύ πιο εύκολο να βρεις ανατολίτικη κουζίνα παρά σουηδική
Κουλούρι κανέλας με το Καφέ
Μπορεί να έχεις ακούσει την αγγλική εκδοχή του cinnamon bun αλλά έχει και η Σουηδία μια τέτοια παράδοση. Ως ταξιδιώτης, σίγουρα θα το δοκιμάσεις αλλά και οι ίδιοι οι σουηδοί το προτιμούν στο διάλειμμα για τον καφέ, το λεγόμενο fika!
Το ήξερες ότι, το διάλειμμα για fika δεν είναι διαπραγματεύσιμο για τους σουηδούς; Πλέον, πέρα από το κλασσικό kannelbulle όπως ονομάζεται, έχει και γευστικές παραλλαγές όπως με γεύση κάρδαμο, με αμυγδαλόπαστα ή με λίγη γεύση μους λεμόνι.
Ψάρι Γλυκού ή Αλμυρού Νερού
Αν σου λένε «Σουηδία» και σκέφτεσαι «καπνιστό σολομό», καλά κάνεις! Δεν είναι όμως, μόνο ο σολομός που θα βρεις εδώ. Η αλιεία παρείχε ανέκαθεν πλούσια πηγή τροφίμων για τη Σουηδία αφού δεν έχει μόνο θάλασσες αλλά και λίμνες και ποτάμια. Ο τρόπος που μαγειρεύουν τα ψάρια είναι διαφορετικός από της Ελλάδας. Πέρα από το κάπνισμα που ήταν παραδοσιακά μια μέθοδος συντήρησης, εδώ συχνά τα μαγειρεύουν στον ατμό και σπανιότερα στο αντικολλητικό τηγάνι και στο φούρνο.
Τούρτα από …Γαρίδες
Πρόκειται απλά για μια εκδοχή σάντουιτς που χτίζουν σε μορφή τούρτας! Δεν ξέρω ποιος σκέφτηκε πρώτη φορά αυτό το οπτικό τέχνασμα, το σίγουρο είναι ότι οι σουηδοί αγαπούν την γαρίδα και δεν φαίνεται να τους ενοχλεί καθόλου το οπτικό, όπως πιθανόν εσένα (και εμένα)! Αυτό που αξίζει όμως διαιτολογικά να παρατηρήσουμε είναι:
- αρχικά, ότι η γαρίδα, μια πηγή ωμέγα 3 λιπαρών μπορεί να είναι τόσο συχνά στη διατροφή όσο ένα σάντουιτς και
- πόσο μεγάλη επιρροή μπορεί να έχει το οπτικό ερέθισμα στο πώς απολαμβάνουμε ή όχι ένα φαγητό. Λέγοντας «τούρτα», ήδη το μυαλό μας θυμήθηκε γεύσεις και δημιουργεί προσδοκίες… αλλά πώς να συνδυαστούν με ένα τόσο αντιφατικό συστατικό όπως η γαρίδα;
Να πω εδώ, ότι υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος σε αυτό το πιάτο: το συγκεκριμένο σάντουιτς δεν είναι απαραίτητα το πιο υγιεινό αφού τείνουν να προσθέτουν πολλά λιπαρά επεξεργασμένα όπως αλμυρές αλοιφές και μαγιονέζες. Χωρίς αυτό να αναιρεί το γεγονός ότι ο σουηδός αγαπάει η γαρίδα!
Κεφτεδάκια με Πουρέ και Κόκκινα Μούρα
Αν και τα κεφτεδάκια λέγεται να προήλθαν σαν ιδέα από την οθωμανική κουζίνα, είναι πλέον στο εβδομαδιαίο μενού των σουηδών! Είναι ένα κλασσικό πιάτο άλλωστε που θα έχεις συναντήσει σε γνωστό πολυκατάστημα σουηδικών επίπλων ακόμη και στην Ελλάδα. Σερβίρεται συνήθως με πουρέ πατάτας αλλά και μαρμελάδα lingon, ένα κόκκινο μούρο με γλυκόπικρη γεύση και πολλά αντιοξειδωτικά, που χρησιμοποιείται συχνά σαν συνοδευτικό σε σουηδικά πιάτα με κρέατα ή ψάρι.
Μαύρη Πουτίγκα
Πρόκειται για μια πολύ παλιά αλμυρή συνταγή που πρωτοείδα στο μενού ενός βρεφονηπιακού σταθμού. Η σουηδική ονομασία είναι blodpudding που στην κυριολεξία σημαίνει πουτίγκα (αν είναι ελληνική λέξη αυτή) αίματος! Ναι, το βασικό συστατικό του είναι το αίμα χοίρου. Με τις ρίζες του στην παλιά ιστορία των σουηδών όπου η φτώχεια και ο παγετός όριζαν να μην σπαταλάνε τίποτα από όσα έχει να προσφέρει η ένα ζώο, σήμερα το αίμα από σφαγή ενός χοίρου, δεν πετιέται αλλά πωλείται κατεψυγμένο συνήθως. Στη συγκεκριμένη συνταγή, αναμιγνύεται με αλεύρι, μπαχαρικά, μπύρα κατά κύριο λόγο για να ψηθεί σαν μια συμπαγή μάζα κέικ στο φούρνο. Η γεύση του είναι αλμυρή και δεν θυμίζει σε τίποτα αίμα αλλά είναι η απόλυτη διατροφική πηγή σιδήρου.
Ζυμωμένο Ψάρι
Άφησα τελευταίο αυτό το τρόφιμο, οφείλοντας να προειδοποιήσω όσους έχουν ευαίσθητο στομάχι ότι μπορεί να μην το «αντέξουν»… Είναι όμως, μια εκδοχή του ψαριού που επιβιώνει μέσα από το χρόνο και το συναντάς σε εορταστικά τραπέζια σουηδών ακόμη και σήμερα. Ξεκίνησε σαν μια μέθοδος συντήρησης του ψαριού, όπου ζυμώνεται μέχρι το σημείο …λίγο πριν χαλάσει! Και αυτό είναι που δίνει μια χαρακτηριστική και απερίγραπτα άσχημη μυρωδιά στο ψάρι. Οι σουηδοί λένε ότι γευστικά είναι πολύ καλό (όπως καταλαβαίνεις, δεν το έχω δοκιμάσει), ούτε οι ίδιοι όμως τολμούν να ανοίξουν τη συσκευασία μες στο σπίτι. Επίσης δεν το τρώνε σκέτο αλλά συνήθως μέσα σε σάντουιτς ή πίτα τύπου τορτίγιας με άλλα συστατικά όπως, πατάτα, κρεμμύδι κα.
Δικαιολογημένα το τρόφιμο έχει αποκτήσει πολλή φήμη, οπότε αν θέλεις το ψάξεις λίγο παραπάνω με δική σου ευθύνη, σου δίνω την σουηδική ονομασία του: surströmming!
Με ποια επίγευση σε αφήνει αυτό το άρθρο άραγε; Ακόμα και εγώ που τα ξαναδιαβάζω μαζεμένα, εκπλήσσομαι με τη διαφορετικότητα ενώ δεν «λιμπίζομαι» απαραίτητα τις γεύσεις. Είναι όμως αυτό που είναι και προδίδει θα έλεγα και λίγα από τα χαρακτηριστικά του ίδιου του λαού: ειλικρίνεια με καμία προσπάθεια ωραιοποίησης, αξιοποίηση των πόρων με σεβασμό και χωρίς σπατάλη!
