Το πρόβλημα της νοθείας των προϊόντων δεν είναι μονάχα τοπικό ελληνικό, όπως πολλοί μπορεί να νομίζουν ότι συσχετίζεται με την ύφεση της ελληνικής οικονομίας αλλά παγκόσμιο. Η νοθεία στα τρόφιμα μπορεί να έχει πολλές μορφές δηλαδή:
- Αντικατάσταση βασικών συστατικών ενός προϊόντος με φθηνότερα
- Χρήση ζωικών προϊόντων διαφορετικών από τα αναγραφόμενα σε μια ετικέτα
- Ελλιποβαρή προϊόντα
- Πώληση συμβατικών προϊόντων σαν βιολογικά
- Πώληση αλιευμάτων ιχθυοτροφείου σαν ψάρια ελεύθερης αλιείας
- Πώληση προϊόντων με αλλαγμένες ημερομηνίες σήμανσης
Δυστυχώς τα νούμερα δείχνουν αύξηση των κρουσμάτων παγκόσμια με περιπτώσεις τόσο ηχηρές, που απασχολούν για αρκετό καιρό τα μέσα και τις καταναλωτικές ομάδες σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Λόγοι που οδηγούν σε νοθείες
Υπάρχει μια γενική αρχή που διέπει τις διάφορες περιπτώσεις νοθείας – όσο περισσότερα χρήματα μπορεί να βγάλει κάποιος δημιουργώντας κάτι φθηνά, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει το προϊόν αυτό, να υποστεί νοθεία. Βλέπουμε δηλαδή ότι το βασικό κίνητρο είναι το οικονομικό. Από την άλλη, οι δυσκολίες στην ανίχνευση των διαφόρων μορφών νοθείας, λόγω της ποικιλίας και της περιπλοκότητας των διαφόρων συστατικών καθιστά δύσκολη την ενδελεχή αξιολόγηση και τον εντοπισμό τους. Η κατάσταση δυσκολεύει και από το νομοθετικό πλαίσιο των ευρωπαϊκών χωρών, όπου το βάρος έχει δοθεί σε θέματα ασφάλειας (π.χ. σαλμονελώσεις) και λιγότερο σε θέματα νοθείας που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων θεωρήθηκε (λανθασμένα) ότι δεν δημιουργεί άμεσο κίνδυνο στην υγεία του καταναλωτή. Από τα στοιχεία μέχρι στιγμής βλέπουμε ότι τα τρόφιμα που εμπλέκονται πιο συχνά σε νοθείες είναι: το ελαιόλαδο, τα ψάρια, τα βιολογικά προϊόντα, το γάλα, οι καρποί, το μέλι, ο καφές και το τσάι, τα μπαχαρικά, το κρασί και οι χυμοί φρούτων.
Παγκόσμιο πρόβλημα και όχι ευρωπαϊκό
Παρακάτω παραθέτουμε πρόσφατα παγκόσμια συμβάντα νοθείας πραγματικά αναστάτωσαν την κοινή γνώμη:
Νοθευμένη βότκα με υψηλό επίπεδα μεθανόλης και προστιθέμενου χλωρίου (κοινή χλωρίνη) ανακαλύφθηκε ότι παραγόταν στην Αγγλία. Σε έρευνα που ακολούθησε στην οποία αποκαλύφτηκε ζημιά ύψους των δυο εκατομμυρίων ευρώ σε πραγματογνωμοσύνη σε κρυφές αποθήκες, αποκαλύφθηκαν άδεια μπουκάλια από αυθεντική βότκα, πλαστές ετικέτες για τη σήμανση και την ποσότητα των νοθευμένων ποτών έτοιμες να πλημμυρίσουν τα μαγαζιά της Αγγλίας. Στη δίκη που ακολούθησε, ο υπεύθυνος της απάτης βρέθηκε ένοχος και καταδικάστηκε σε επτά χρόνια φυλάκιση. Παρόμοιες νοθείες όμως εμφανίζονται σχεδόν σε όλη τη Ευρώπη. Το 2012 στην Τσεχία περισσότεροι από 20 άνθρωποι πέθαναν από κατανάλωση νοθευμένων αλκοολούχων ποτών.
Δεύτερο μεγάλο κρούσμα νοθείας σε παγκόσμιο επίπεδο είναι το θέμα του μελιού. Σε μια μεγάλη υπόθεση νοθείας στην Αμερική που χαρακτηρίστηκε ως “Honeygate” μεγάλες ποσότητες παράνομου μελιού εισαγόμενου κυρίως από την Κίνα επανασυσκευάστηκαν σε άλλες χώρες και με αλλαγμένα στοιχεία προέλευσης μπήκαν στην αμερικανική αγορά. Οι έρευνες έδειξαν ότι το μέλι στη μια περίπτωση περιείχε αντιβιοτικά μη επιτρεπόμενα από την αμερικανική νομοθεσία και στη δεύτερη περίπτωση το μέλι δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα μίγμα γλυκαντικών και χημικών ουσιών και σε καμία περίπτωση μέλι. Μεγαλύτερο σκάνδαλο εμφανίστηκε το 2008 με το θέμα της μελαμίνης στα παιδικά γάλατα που συντάραξε την κοινή γνώμη. Εδώ το θέμα ξεκίνησε σαν νοθεία για να καταλήξει σε μέγα διατροφικό σκάνδαλο, με άμεσες συνέπειες στην υγεία των καταναλωτών, καθώς οδήγησε και σε θανάτους βρεφών.
Πρόσφατες εξελίξεις
Με αφορμή το σκάνδαλο του αλόγου υπάρχει μια έντονη κινητικότητα σε όλη την Ευρώπη για τη διεύρυνση του νομοθετικού πλαισίου, ώστε να μην δίνεται βαρύτητα μόνο σε θέματα ασφάλειας, αλλά και σε θέματα νοθείας, όπου πέρα από το οικονομικό όφελος σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν κίνδυνο για την υγεία του καταναλωτή. Ο καταναλωτής από την πλευρά του πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός στις αγορές του και να αποφεύγει τα άγνωστης προέλευσης και χωρίς σήμανση προϊόντα τύπου "χωριού". Σε αυτά τα προϊόντα, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος νοθείας, με άγνωστες συνέπειες στην υγεία του ίδιου και της οικογένειάς του.
