Είναι πλέον -ή θα έπρεπε να είναι- ευρέως αποδεκτό πως ο πλανήτης μας, χρειάζεται την βοήθειά μας προκειμένου να επιβιώσει. Η κλιματική αλλαγή έχει κάνει για τα καλά αισθητή την παρουσία της. Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε πώς επηρεάζει η διατροφή το περιβάλλον μας και τους τρόπου που θα μπορούσαμε να μειώσουμε το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα.
Τι είναι Βιώσιμη Διατροφή;
Οι άνθρωποι συχνά σκέφτονται τις βιώσιμες δίαιτες ως αυτές που είναι φυτικές ή αποτελούνται κυρίως από βιολογικά προϊόντα , ωστόσο ο όρος «βιωσιμότητα» είναι πολύ πιο περίπλοκος. Αρχικά, ας καθορίσουμε τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάτι είναι βιώσιμο. Η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA) περιγράφει τη βιωσιμότητα ως συνθήκες που υποστηρίζουν τόσο τον άνθρωπο όσο και τη φύση — και αυτό θα συνεχίσει να το κάνει στις μελλοντικές γενιές.
Για παράδειγμα, ένα βιώσιμο αγρόκτημα παρέχει φρούτα και λαχανικά που υποστηρίζουν την ανθρώπινη υγεία ενώ παράλληλα βοηθά τη φύση αποφεύγοντας τη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων που θα μπορούσαν να βλάψουν την χλωρίδα ή την πανίδα. Το αγρόκτημα μπορεί επίσης να εναλλάσσει τις καλλιέργειες για να διατηρήσει την υγεία του εδάφους, γεγονός που καθιστά τη γεωργική γη αξιοποιήσιμη για τις μελλοντικές γενιές.
Ομοίως, μια βιώσιμη διατροφή υποστηρίζει τόσο τον άνθρωπο όσο και τη φύση βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Βραχυπρόθεσμη και Μακροπρόθεσμη Ανθρώπινη Επίδραση
Για να υποστηριχθούν οι άνθρωποι βραχυπρόθεσμα, μια βιώσιμη διατροφή πρέπει να είναι οικονομικά προσιτή, προσβάσιμη, θρεπτική και απαλλαγμένη από επιβλαβείς ουσίες όπως τα τροφιμογενή παθογόνα.
Είναι επίσης σημαντικό τα άτομα που εργάζονται σε κάθε τμήμα του συστήματος τροφίμων - από τη γεωργία και τη συσκευασία έως τη μεταφορά, το λιανικό εμπόριο και το μαγείρεμα - να ζουν, να λαμβάνουν επαρκή οφέλη για την υγεία και να έχουν ασφαλείς συνθήκες εργασίας.
Για να υποστηρίξει τους ανθρώπους μακροπρόθεσμα, μια βιώσιμη διατροφή θα πρέπει να ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο παθήσεων που σχετίζονται με τη διατροφή όπως ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιακές παθήσεις και ο καρκίνος.
Βραχυπρόθεσμες και Μακροπρόθεσμες Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις
Για την προστασία του περιβάλλοντος βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα — το οποίο στηρίζει επίσης τον άνθρωπο, καθώς ένα υγιές περιβάλλον είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή μας — μια βιώσιμη διατροφή χαρακτηρίζεται από:
- Ελαχιστοποίηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, της χρήσης νερού, της διάβρωσης του εδάφους και της ρύπανσης.
- Προτεραιότητα στην καλή διαβίωση των ζώων.
- Υποστήριξη της βιοποικιλότητας.
Σε ατομικό επίπεδο, αυτό σημαίνει αλλαγές όπως η κατανάλωση λιγότερης ποσότητας κρέατος και η επιλογή προϊόντων που καλλιεργούνται χωρίς επιβλαβή φυτοφάρμακα και λιπάσματα.
Σε μεγαλύτερη κλίμακα, σημαίνει επένδυση σε γεωργικά συστήματα που ανανεώνουν - αντί να εξαντλούν - τα οικοσυστήματα στα οποία ανήκουν.
Χρειάζεται μια Βιώσιμη Διατροφή να Περιλαμβάνει περισσότερα Φυτικά Τρόφιμα;
Οι βιώσιμες δίαιτες πρέπει να επικεντρώνονται στα φυτικά τρόφιμα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα αποχή από το κρέας ή τα γαλακτοκομικά.
Μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης - φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, όσπρια, ξηρούς καρπούς, σπόρους και όποια είδη προέρχονται από αυτά τα τρόφιμα - και χαμηλή σε ζωικά τρόφιμα σχετίζεται με καλύτερη ανθρώπινη και περιβαλλοντική υγεία.
Σχεδόν το 40% της έκτασης της γης χρησιμοποιείται για τη γεωργία -τόσο για καλλιέργειες όσο και για κτηνοτροφία- και το 35% όλων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προέρχεται από την παραγωγή τροφίμων. Από αυτές τις εκπομπές:
- Το 57% προέρχεται από ζωική παραγωγή.
- Το 29% προέρχεται από φυτικές τροφές.
- Το 14% προέρχεται από άλλες χρήσεις γης, όπως η καλλιέργεια καουτσούκ ή βαμβακιού.
Επιπλέον, τα Ηνωμένα Έθνη προβλέπουν ότι η παραγωγή τροφίμων θα πρέπει να αυξηθεί κατά περίπου 70% έως το 2050 (σε σύγκριση με το 2009) για να καλύψει τις αυξανόμενες ανάγκες τροφίμων του παγκόσμιου πληθυσμού.
Σύμφωνα με την Επιτροπή EAT-Lancet (ομάδα 37 διακεκριμένων επιστημόνων από 16 χώρες), ο καλύτερος τρόπος για τη μείωση τόσο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου όσο και της χρήσης γεωργικής γης είναι η διατροφή να βασίζεται λιγότερο στα ζώα, τα οποία καταλαμβάνουν περισσότερη γη και δημιουργούν περισσότερα αέρια θερμοκηπίου — Ιδιαίτερα το μεθάνιο και το υποξείδιο του αζώτου είναι πιο έντονα για τις καλλιέργειες.
Επομένως, η βιώσιμη διατροφή που ορίζει αυτή η επιτροπή δεν απαιτεί την πλήρη εξάλειψη των ζωικών προϊόντων. Αντίθετα, συνιστά περιορισμό πρόσληψης στις ακόλουθες ποσότητες ανά εβδομάδα:
- Κόκκινο κρέας: 100 γραμμάρια.
- Πουλερικά: 200 γραμμάρια.
- Ψάρια: 200 γραμμάρια.
- Γαλακτοκομικά: 1,8 λίτρα.
Άλλες αναφορές περιλαμβάνουν παρόμοιες οδηγίες, όπως ευέλικτες δίαιτες που είναι ως επί το πλείστον φυτικές, αλλά επιτρέπουν μικρές ποσότητες ζωικών τροφών.
Υπάρχουν Μειονεκτήματα στη Φυτική Διατροφή;
Αν και οι ειδικοί συμφωνούν ότι η μείωση της πρόσληψης κρέατος είναι ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητα, η μετάβαση σε μια φυτική διατροφή δεν είναι μια περιβαλλοντική θεραπεία.
Πρώτον, το σύστημα εκμετάλλευσης απέχει πολύ από το ιδανικό. Η βιομηχανική γεωργία, η οποία επικεντρώνεται στην ελαχιστοποίηση του κόστους, είναι γνωστό ότι υποβαθμίζει την υγεία του εδάφους, βλάπτει την ανθρώπινη υγεία λόγω της μαζικής χρήσης φυτοφαρμάκων και μολύνει το νερό και το έδαφος.
Επιπλέον, οι μεγάλες, βιομηχανικές εκμεταλλεύσεις αντιπροσωπεύουν μόνο το 1% των παγκόσμιων εκμεταλλεύσεων, αλλά καταλαμβάνουν το 65% της γεωργικής γης.
Αυτό σημαίνει ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν τον έλεγχο της αγοράς, γεγονός που καθιστά δύσκολο ή αδύνατο για τις μικρές επιχειρήσεις —οι οποίες συχνά χρησιμοποιούν πιο βιώσιμες πρακτικές— να ανταγωνιστούν.
Γι' αυτό θα πρέπει να δίνεται προσοχή σε παράγοντες όπως το πού καλλιεργείται το φαγητό σας και η εποχικότητά του — καθώς και γιατί η υποστήριξη των τοπικών αγροτών, όταν μπορείτε, είναι τόσο σημαντική.
Τι γίνεται με το Κρέας Φυτικής Προέλευσης;
Η βιωσιμότητα των κρεάτων φυτικής προέλευσης είναι περίπλοκη.
Μια έκθεση που χρηματοδοτείται από την Beyond Meat αναφέρει ότι το φυτικό κρέας παράγει 90% λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, έχει 93% λιγότερη επίδραση στη χρήση γης και απαιτεί 46% λιγότερη ενέργεια από το βόειο κρέας που καλλιεργείται στις ΗΠΑ.
Ωστόσο, οι αριθμοί που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία αυτών των στατιστικών δεν κάνουν διαφοροποίηση μεταξύ του βοείου κρέατος που εκτρέφεται σε βιομηχανικές εκτροφές και του βοείου κρέατος που εκτρέφεται με αναγεννητικές, βιώσιμες πρακτικές, όπως η διαχείριση της εντατικής βόσκησης, που μπορεί να βελτιώσει την υγεία του εδάφους και να διατηρήσει τη βιοποικιλότητα.
Οι ειδικοί επισημαίνουν επίσης ότι ενώ οι δημοφιλείς εναλλακτικές λύσεις βοείου κρέατος με βάση τα φυτά είναι χαμηλότερες σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη από το βόειο κρέας, είναι υψηλότερες σε νάτριο. Το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) συνιστά να περιορίσετε την πρόσληψη νατρίου για να μειώσετε τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει μακροπρόθεσμη έρευνα για το πώς το φυτικό κρέας επηρεάζει την υγεία, είναι αδύνατο να πούμε ότι αυτές οι εναλλακτικές λύσεις είναι καλύτερες για την υγεία από το βόειο κρέας ή άλλα κρέατα.
Τελικά, μια βιώσιμη διατροφή είναι αυτή που περιορίζει τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένου του κρέατος φυτικής προέλευσης.
Συμβουλές για να Τρώτε πιο Βιώσιμα
Οι παρακάτω συμβουλές θα σας βοηθήσουν να ακολουθήσετε μια φιλική προς το περιβάλλον διατροφή.
- Στόχος να παίρνετε το μεγαλύτερο μέρος της πρωτεΐνης σας από φυτικά τρόφιμα. Εάν αυτή τη στιγμή λαμβάνετε το μεγαλύτερο μέρος της πρωτεΐνης σας από ζωικές πηγές, εστιάστε στη σταδιακή μείωση.
- Τρώτε περισσότερα φυτικά και λιγότερα ζωικά προϊόντα. Εστιάστε στα φρούτα, τα λαχανικά, τους ξηρούς καρπούς, τα όσπρια και τα δημητριακά ολικής αλέσεως. Περιορίστε το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
- Αγοράστε τρόφιμα που παράγονται με βιώσιμο τρόπο. Αναζητήστε τρόφιμα που παράγονται με τη χρήση αναγεννητικής γεωργίας, η οποία εστιάζει στη διατήρηση του εδάφους υγιές και, συνεπώς, στην υποστήριξη ολόκληρου του οικοσυστήματος γύρω από το αγρόκτημα. Αυτά τα αγροκτήματα τείνουν να αποφεύγουν τα επιβλαβή φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα, καθώς και να εναλλάσσουν τις καλλιέργειες έτσι ώστε τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους να μην εξαντλούνται. Τα προϊόντα με τη βιολογική ετικέτα του USDA συμμορφώνονται με πολλά κριτήρια που προάγουν τη βιωσιμότητα, αλλά η ετικέτα δεν αποτελεί εγγύηση. Ομοίως, οι μικροί παραγωγοί μπορεί να μην είναι πιστοποιημένοι με βιολογικά προϊόντα, αλλά μπορούν να τηρούν τις πρακτικές αναγέννησης.
- Μαγειρέψτε περισσότερο. Συχνά, τα τρόφιμα που μαγειρεύονται στο σπίτι είναι πιο θρεπτικά από τα τρόφιμα που αγοράζονται σε εστιατόριο ή αλυσίδα fast food. Το μαγείρεμα περιορίζει επίσης τους πόρους και την εργασία που απαιτούνται για την παραγωγή τροφίμων.
- Μειώστε τη σπατάλη τροφίμων. Υπολογίζεται ότι το 30-40% των τροφίμων στην προμήθεια τροφίμων των ΗΠΑ πετιέται. Ενώ ορισμένα απόβλητα είναι αναπόφευκτη, η ελαχιστοποίηση της σπατάλης τροφίμων είναι ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητα.
Επιδιώξτε να μαγειρεύετε και να τρώτε το φαγητό πριν χαλάσει και να χρησιμοποιείτε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος της βρώσιμης μερίδας των προϊόντων. Καταναλώστε το περισσευούμενο φαγητό ή ακόμη και να βρείτε νέους τρόπους για το χρησιμοποιήσετε σε νέο γεύμα.
Η βιωσιμότητα είναι πολύπλοκη και δεν είναι απλώς θέμα κατανάλωσης λιγότερων κρεάτων ή αγοράς βιολογικών προϊόντων. Μια πραγματικά βιώσιμη διατροφή είναι τόσο θρεπτική όσο και φιλική προς το περιβάλλον.
Η δημιουργία ενός βιώσιμου συστήματος τροφίμων σημαίνει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι βιομηχανίες πρέπει να αλλάξουν τις γεωργικές πρακτικές, την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και πολλά άλλα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι επιλογές μας δεν έχουν σημασία.
Για να είστε πιο φιλικοί προς το περιβάλλον, εστιάστε στο να τρώτε περισσότερα φυτικά τρόφιμα, να ψωνίζετε από φάρμες με καλές πρακτικές βιωσιμότητας και να ελαχιστοποιείτε τα απορρίμματα τροφίμων.
