Νεφρολιθίαση ονομάζεται μία πάθηση του ουροποιητικού συστήματος κατά την οποία παρατηρείται ανώμαλη συγκέντρωση κρυστάλλων κατά μήκος της αποχετευτικής μοίρας του ουροποιητικού συστήματος. Οι πέτρες στα νεφρά, όπως τις ονομάζουμε, μπορεί να αποβληθούν από τον οργανισμό χωρίς να το καταλάβουμε, εάν όμως το μέγεθός τους είναι μεγάλο, προκαλούν πόνο (κολικός νεφρού και πόνος κατά την ούρηση), αιματουρία, ακόμα και ουρολοιμώξεις.
Ποιοι τύποι λίθων μπορεί να αναπτυχθούν στους νεφρούς;
- Λίθοι ασβεστίου. Οι πέτρες ασβεστίου ευθύνονται για το 75-85% του συνόλου των λίθων στους νεφρούς και είναι συχνότεροι στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Οι πέτρες ασβεστίου σχηματίζονται συνήθως από το συνδυασμό ασβεστίου με χημικές ουσίες όπως το οξαλικό, φωσφορικό ή ανθρακικό άλας.
- Λίθοι ουρικού οξέος. Οι πέτρες ουρικού οξέος σχηματίζονται από ουρικό οξύ, ένα παραπροϊόν του μεταβολισμού των πρωτεϊνών.
- Λίθοι στρουβίτη. Οι πέτρες στρουβίτη παρουσιάζονται κυρίως σε γυναίκες και είναι αποτέλεσμα ουρολοίμωξης από βακτήρια που παράγουν ειδικά ένζυμα, τα οποία με τη σειρά τους πυροδοτούν μία σειρά αντιδράσεων που καταλήγει στο σχηματισμό αυτών των λίθων.
- Λίθοι κυστίνης. Οι πέτρες κυστίνης σχηματίζονται στα άτομα τα οποία πάσχουν από την κληρονομική ασθένεια κυστινουρία και αντιστοιχούν μόνο στο 1% των νεφρικών λίθων.
Επιδημιολογικοί προδιαθεσικοί παράγοντες νεφρολιθίασης
Γενετικοί – Φυλετικοί
Οι νεότερες έρευνες δείχνουν ότι δεν υπάρχει κληρονομική προδιάθεση για την εμφάνιση της νόσου, αλλά περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν τη συχνότητα εμφάνισής της. Επίσης, σήμερα αμφισβητείται και η φυλετική προδιάθεση για την εμφάνιση νεφρολιθίασης και το προβάδισμα παίρνει ο τρόπος ζωής του ατόμου.
Ηλικία – Φύλο
Η συχνότητα της νόσου είναι αυξημένη στις ηλικίες 30-50 ετών. Επίσης, η νόσος είναι συνηθέστερη στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες σε αναλογία 2-3:1.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες
Η συχνότητα νεφρολιθίασης είναι μεγαλύτερη σε άτομα με καθιστική ζωή, ανεπαρκή φυσική δραστηριότητα και υπερσιτισμό. Επίσης, τα άτομα που ζουν και εργάζονται σε χώρες με θερμό κλίμα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν τη νόσο κυρίως λόγω αφυδάτωσης και υψηλής σύνθεσης βιταμίνης D (εξαιτίας πολύωρης έκθεσης στον ήλιο) η οποία οδηγεί σε υπερασβεστιουρία.
Διαιτητικοί παράγοντες
Άτομα τα οποία καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ζωικών πρωτεϊνών, παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα νεφρολιθίασης. Παράλληλα, η κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων ευνοεί την απορρόφηση ασβεστίου από το έντερο και οδηγεί σε υπερασβεστιουρία και σχηματισμό λίθων.
Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου
Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από τον τύπο, το μέγεθος και τη θέση της πέτρας καθώς και από την ύπαρξη επιπλοκών. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου διακρίνεται σε διαιτητική, σε φαρμακευτική, σε χειρουργική και στη μέθοδο της λιθοτριψίας.
Διαιτητική πρόληψη και αντιμετώπιση της νόσου
Τα βασικά θρεπτικά συστατικά που σχετίζονται με τη νεφρολιθίαση είναι η πρωτεΐνη, το ασβέστιο, το νάτριο, τα οξαλικά οξέα και η κατανάλωση νερού.
- Πίνετε άφθονα υγρά και κυρίως νερό ανάλογα με το φύλο, το βάρος και την ηλικία σας.
- Καταναλώστε αδιάλυτες φυτικές ίνες (σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, ρύζι) καθώς οι ίνες αυτές ενώνονται με το ασβέστιο και αποβάλλονται μαζί στα κόπρανα.
- Αυξήστε την πρόσληψη καλίου καθώς νεότερες έρευνες δείχνουν ότι αποτρέπει την αποβολή ασβεστίου στα ούρα. Τροφές πλούσιες σε κάλιο είναι τα πορτοκάλια, οι μπανάνες, οι ξηροί καρποί, οι πατάτες, οι ντομάτες και τα καρότα.
- Προσλαμβάνετε την ποσότητα ασβεστίου που σας αντιστοιχεί με βάση το φύλο και την ηλικία σας και προτιμήστε τις διατροφικές πηγές.
- Περιορίστε το αλάτι στη διατροφή σας καθώς αυξάνει την ποσότητα ασβεστίου στα ούρα και μπορεί να προκαλέσει πέτρες στα νεφρά.
- Περιορίστε τις ζωικές πρωτεΐνες (κρέας, πουλερικά, αυγά, ψάρια και θαλασσινά) καθώς ενισχύουν το επίπεδο του ουρικού οξέος και μπορεί αυτό να οδηγήσει σε νεφρολιθίαση.
- Προσπαθήστε να περιορίσετε ή και να αποφύγετε τροφές που είναι πλούσιες σε οξαλικά όπως τα παντζάρια, η σοκολάτα, το σπανάκι, το τσάι και οι περισσότεροι ξηροί καρποί και σε φωσφορικό άλας όπως αναψυκτικά τύπου κόλα καθώς και τα δύο μπορεί να συμβάλλουν στη δημιουργία πετρών στα νεφρά.
Φαρμακευτική αντιμετώπιση της νόσου
Υπάρχει φαρμακευτική αγωγή η οποία αναστέλλει την ανάπτυξη των λίθων. Το αν θα χρειαστεί να σας χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή εξαρτάται από τη σοβαρότητα της νόσου και τον τύπο των λίθων που έχετε εμφανίσει.
Χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου
Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να βοηθήσει στην περίπτωση που μία πέτρα νεφρού προκαλεί απόφραξη, λοίμωξη ή ανυπόφορο πόνο.
Λιθοτριψία
Η χειρουργική επέμβαση μπορεί και να αποφευχθεί χάρη στην τεχνική της λιθοτριψίας. Σύμφωνα με την τεχνική αυτή οι πέτρες των νεφρών κονιορτοποιούνται σε μικρά κομματάκια επιτρέποντας έτσι στα θραύσματα να περάσουν στα ούρα.
