Τι είναι άραγε η τροφική νεοφοβία; Ποιοι παράγοντες οδηγούν στην εμφάνισή της και πώς μπορείτε να την αντιμετωπίσετε; Βρείτε τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα στο κείμενο που ακολουθεί.
Τι είναι η τροφική νεοφοβία;
Ως τροφική νεοφοβία ορίζεται η απροθυμία – αποφυγή κατανάλωσης νέων τροφίμων. Η τροφική νεοφοβία παρατηρείται κυρίως στην παιδική ηλικία και έχει χαρακτηριστεί ως εγγενές γνώρισμα της προσωπικότητας του ατόμου.
Γιατί πρέπει να μας απασχολεί;
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελετών η τροφική νεοφοβία στα παιδιά σχετίζεται άμεσα με μειωμένη ποικιλία τροφίμων στη διατροφή. Πιο συγκριμένα, φαίνεται πως σε αυτά τα παιδιά, η πρόσληψη τροφίμων όπως φρούτα και λαχανικά αντικαθίσταται από ανθυγιεινά, επεξεργασμένα τρόφιμα πλούσια σε σάκχαρα, κακής ποιότητας λιπαρά και αλάτι.
Με αυτό τον η τροφική νεοφοβία οδηγεί στην προσκόλληση σε μία ενεργειακά πυκνή, υπερ-θερμιδική διατροφή η οποία θεωρείται ευρέως ως βασικός παράγοντας που συμβάλλει στην αύξηση των ποσοστών παιδικής παχυσαρκίας καθώς και στην αύξηση μη μεταδοτικών ασθενειών στα παιδιά όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ.
Η τροφική νεοφοβία λοιπόν φαίνεται πως επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα διατροφής των παιδιών, οδηγεί στην εγκαθίδρυση μη υγιεινών διατροφικών επιλογών και έχει αρνητικές επιδράσεις στην υγεία.
Που οφείλεται η τροφική νεοφοβία;
Αρχικά, σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, η τροφική νεοφοβία αποτελεί ένα χρήσιμο μηχανισμό επιβίωσης στην παιδική ηλικία. Πιο συγκεκριμένα, αποφεύγοντας τη δοκιμή νέων τροφίμων τα παιδιά αποφεύγουν την κατανάλωση επικίνδυνων τροφίμων.
Επιπλέον, η τροφική νεοφοβία φαίνεται να σχετίζεται και με τη γευστική προτίμηση. Φαίνεται πως από τη μέρα της γέννησης έως και την ενηλικίωση ως οργανισμοί έχουμε την τάση να αποφεύγουμε την κατανάλωση πικρών τροφίμων. Η τάση μας αυτή αποτελεί μέρος του παραπάνω μηχανισμού επιβίωσης. Επειδή στη φύση τα πικρά τρόφιμα είναι κατά κύριο λόγο δηλητηριώδη, η αποφυγή κατανάλωσής τους είναι μία ωφέλιμη τακτική επιβίωσης.
Επιπροσθέτως, η τροφική νεοφοβία φαίνεται να σχετίζεται και με την όψη συγκεκριμένων τροφίμων. Τρόφιμα τα οποία δεν είναι θελκτικά εμφανισιακά είναι πιθανόν να οδηγήσουν πιο εύκολα σε απροθυμία κατανάλωσης. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ένα παιδί πιθανόν να απορρίπτει ένα συγκεκριμένο τρόφιμο πριν ακόμη το δοκιμάσει.
Φαίνεται λοιπόν πως τα παιδιά έχουν συγκεκριμένα κριτήρια όψης, γεύσης και οσμής ενός τρόφιμου. Αν ένα τρόφιμο καλύπτει τα κριτήρια όψης και οσμής τότε είναι πιθανόν να καταναλωθεί.
Παράγοντες εμφάνισης τροφικής νεοφοβίας
Είδαμε λοιπόν τι είναι η τροφική νεοφοβία και που οφείλεται, πάμε να δούμε ποιοι παράγοντες καθορίζουν την εμφάνισή της.
Τροφική νεοφοβία και ηλικία
Πρώτος παράγοντας που καθορίζει την εμφάνιση της τροφικής νεοφοβίας είναι η ηλικία. Η τροφική νεοφοβία μειώνεται με την πάροδο της ηλικία. Εμφανίζει μία απότομη αύξηση την περίοδο κατά την οποία το παιδί αρχίζει να περπατά και φτάνει στο αποκορύφωμά της στα 2 έως 6 έτη της ηλικίας. Έπειτα μειώνεται σταδιακά φτάνοντας στο ζενίθ στην ηλικία των 13 ετών περίπου.
Ωστόσο, φαίνεται πως λόγω συγκεκριμένων καταστάσεων υγείας η τροφική νεοφοβία μπορεί να εμφανιστεί ξανά και στην τρίτη ηλικία.
Τροφική νεοφοβία και φύλο
Όσον αφορά το φύλο και κατά πόσο αυτό επηρεάζει την εμφάνιση νεοφοβίας τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα. Υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν πως η νεοφοβία εμφανίζεται κυρίως στο γυναίκειο φύλο και άλλες στο αντρικό. Ως εκ τούτου, χρειάζονται επιπλέον μελέτες για να διασαφηνιστεί αν το φύλο επηρεάζει την εμφάνιση νεοφοβίας ή όχι.
Τροφική νεοφοβία και περιβάλλον
Επόμενος στη σειρά παράγοντας που επηρεάζει την εμφάνιση η όχι τροφικής νεοφοβίας είναι το περιβάλλον του παιδιού. Γνωρίζουμε πολύ καλά πως τα παιδιά μαθαίνουν μέσω μίμησης. Επομένως, όσο περισσότερα άτομα γύρω από το παιδί καταναλώνουν ένα νέο φαγητό, τόσο πιο πρόθυμο θα είναι το παιδί να το δοκιμάσει.
Ωστόσο, ένα μόνο άτομο θα έχει περιορισμένη επίδραση στην προθυμία του παιδιού να δοκιμάσει το νέο φαγητό. Ως εκ τούτου, για το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα είναι καλύτερο αν κάθε άτομο γύρω από το παιδί το τρώει ταυτόχρονα το νέο τρόφιμο.
Τροφική νεοφοβία και συχνότητα κατανάλωσης τροφίμων
Τέλος, ένας καθοριστικό παράγοντας είναι η συχνότητα κατανάλωσης - προσφοράς ενός νέου τροφίμου. Ακόμη κι αν ένα τρόφιμο πληροί τα κριτήρια όψης, οσμής και γεύσης που είδαμε παραπάνω και καταναλωθεί από το παιδί αυτό δε σημαίνει πως έχει ενταχθεί στη διατροφή του.
Χρειάζονται πάνω από 15 θετικές εμπειρίες κατανάλωσης για να εντάξει ένα παιδί ένα νέο τρόφιμο στη διατροφή του.
Όπως μπορείτε να δείτε στην παρακάτω εικόνα η άρνηση ενός παιδιού για την κατανάλωση ενός τροφίμου είναι αυξημένη την πρώτη φορά που τα παιδί θα εκτεθεί στο νέο τρόφιμο και μειώνεται σταδιακά όσο το παιδί εκτίθεται ξανά στο τρόφιμο αυτό.
Να είστε λοιπόν υπομονετικοί καθώς η διαδικασία θα πάρει το χρόνο της!
Πως αντιμετωπίζεται η τροφική νεοφοβία;
Αφού λοιπόν ορίσαμε τη νεοφοβία και είδαμε ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την εμφάνισή της ήρθε η ώρα να δούμε πώς θα την αντιμετωπίσουμε. Ακολουθείστε λοιπόν τα παρακάτω βήματα ώστε να αντιμετωπίσετε την νεοφοβία και να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας (και όχι μόνο) να δοκιμάσουν – καταναλώσουν νέα τρόφιμα.
Οπλιστείτε με υπομονή
Όπως είδαμε μπορεί να χρειαστούν έως και 15 φορές έως ότου ένα τρόφιμο ενταχθεί στη διατροφή. Φροντίστε λοιπόν να προσφέρετε το νέο τρόφιμο αρκετές έως το παιδί θελήσει να το δοκιμάσει. Οι αλλαγές παίρνουν χρόνο και η εγκαθίδρυση υγιεινών συνηθειών διατροφής απαιτεί υπομονή και επιμονή.
Κάντε τα τρόφιμα πιο θελκτικά
Είδαμε πως η όψη των τροφίμων μπορεί να καθορίσει πόσο επιθυμητά ή όχι είναι συγκεκριμένα τρόφιμα. Κάντε λοιπόν τα τρόφιμα θελκτικά. Για παράδειγμα , αντί για βραστά λαχανικά φτιάξτε chips λαχανικών. Φροντίστε να προσθέσετε μικρή ποσότητα μπαχαρικών ώστε πέραν από την εμφάνιση το γεύμα να έχει και αρεστή οσμή.
Συνδυάστε αρεστά και νέα τρόφιμα μεταξύ τους
Αποφύγετε να σερβίρετε ένα νέο τρόφιμο μόνο του. Αντίθετα συνοδέψτε το νέο τρόφιμο μαζί με ένα τρόφιμο που είναι ήδη αρεστό. Για παράδειγμα, συνοδέψτε το αγαπημένο του κρέας με ένα τρόφιμο το οποίο δεν έχει δοκιμάσει ξανά. Με τον τρόπο αυτό είναι πιο πιθανόν ένα παιδί να θελήσει να δοκιμάσει το νέο τρόφιμο.
Μαγειρέψτε μαζί
Ενθαρρύνετε τα παιδία να συμμετέχουν στη διαδικασία προετοιμασίας του φαγητού. Για παράδειγμα, μπορούν να σας συνοδεύσουν στο super market και την αγορά των λαχανικών και να βοηθήσουν στη μαγειρική π.χ. πλύσιμο των λαχανικών. Με τον τρόπο αυτό τα παιδιά εξοικειώνονται με τα νέα τρόφιμα και ως εκ τούτου είναι πιο πιθανόν να θελήσουν να τα δοκιμάσουν.
Δώστε τα καλό παράδειγμα
Όπως είδαμε παραπάνω τα παιδιά μαθαίνουν μέσω μίμησης. Αντί λοιπόν να τους ζητήσετε να καταναλώσουν ένα νέο τρόφιμο π.χ. ένα νέο φρούτο καταναλώστε εσείς μπροστά τους. Τα παιδιά επηρεάζονται σημαντικά από τις διατροφικές προτιμήσεις των γονέων και είναι πολύ πιθανόν να καταναλώσουν ένα τρόφιμο που καταναλώνετε εσείς ακόμη κι αν δε τους το ζητήσετε.
Αποφύγετε την πίεση
Τέλος, μην είστε πιεστικοί! Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πολλών μελετών ένας γονέας που δημιουργεί πίεση για την κατανάλωση ενός νέου μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη συναισθηματική κατάσταση του παιδιού απέναντι στο νέο τρόφιμο. Έχει αποδειχθεί με συνέπεια πως η γονική πίεση για κατανάλωση τροφών σχετίζεται με την υψηλότερη έκφραση της τροφικής νεοφοβίας.
Επίλογος
Συμπερασματικά, η τροφική νεοφοβία αποτελεί συνήθη κατάσταση μεταξύ των ηλικιών 2-6 ετών και η αντιμετώπισή της απαιτεί υπομονή και επιμονή. Εξοπλιστείτε λοιπόν με τα παραπάνω, φροντίστε να αποτελείται κάλο παράδειγμα και δώστε χρόνο στα παιδιά σας να εξοικειωθούν με τα νέα τρόφιμα. Η υιοθέτηση νέων συνηθειών απαιτεί συνεχή η προσπάθεια η οποία όμως σίγουρα αξίζει τον κόπο.
