Εισαγωγή
Υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον παγκοσμίως όσον αφορά τις επιπτώσεις της χορτοφαγίας στην υγεία καθώς έχει αποδεχθεί ότι συνδέεται με πολυάριθμα οφέλη στην υγεία όπως με την βελτίωση:
- Αρτηριακής πίεσης
- Γλυκαιμικού ελέγχου
- Επιπέδων λιπιδίων
- Του Δείκτη μάζας σώματος.
Επιπλέον, έχει αναγνωριστεί όλο και περισσότερο ότι οι φυτικές δίαιτες έχουν δυνητικά θεραπευτικό ρόλο στην αντιμετώπιση της χρόνιας νεφρικής νόσου (ΧΝΝ).
Ένας σημαντικός αριθμός ερευνών έχει δείξει ότι οι χορτοφαγικές δίαιτες έχουν νεφροπροστατευτικές επιδράσεις, αν και εξακολουθεί να υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με την ασφάλεια όσον αφορά την υψηλή περιεκτικότητα σε μέταλλα όπως ο φώσφορος και το κάλιο, μαζί με τους πιθανούς κινδύνους υπερφωσφαταιμίας και/ή υπερκαλιαιμίας αντίστοιχα.
Σκοπός
Η παρούσα ανασκόπηση, εστιάζει στους πιθανούς ρόλους και τα υπάρχοντα δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των φυτικών διαιτών (vegan, lacto-ovo vegetarian και PLADO) στη ΧΝΝ, καθώς και στην πρακτική εφαρμογή τους στη διαχείριση της νόσου.
Τι σημαίνουν οι όροι Χορτοφαγία, Φυτική Διατροφή και Plado;
-
Η ορολογία χορτοφάγος χρησιμοποιείται συνήθως για να αναφερθεί σε lacto-ovo vegetarian. Οι lacto-ovo vegetarian καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα όπως γάλα, τυρί, μέλι και αυγά.
-
Η δίαιτα φυτικής προέλευσης είναι μια υβριδική μορφή μιας διατροφής πλούσιας σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης αλλά δεν σημαίνει ότι τα άτομα στερούνται τρόφιμα ζωικής προέλευσης.
-
Η δίαιτα Plado πρόκειται για μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη.
Από τι αποτελούνται οι εν λόγω δίαιτες;
-
Δημητριακά ολικής αλέσεως
-
Ξηρούς καρπούς
-
Φρούτα
-
Λαχανικά
Αποτελέσματα
Η χορτοφαγική δίαιτα φαίνεται να συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων αρτηριακής πίεσης σε άτομα με ΧΝΝ λόγω:
-
Χαμηλότερης κατανάλωσης νατρίου
-
Υψηλότερης πρόσληψης καλίου
-
Πρόσληψης διαιτητικών ινών
Υπερφωσφαταιμία και Χορτοφαγία
Ολοένα και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι η μεγαλύτερη πρόσληψη τροφών φυτικής προέλευσης μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερο έλεγχο του φωσφόρου. Ο φώσφορος που βρίσκεται στα φυτικά τρόφιμα έχει συνήθως χαμηλότερη απορροφησιμότητα ή/και βιοδιαθεσιμότητα. Σε μια διασταυρούμενη δοκιμή σε άτομα με ΧΝΝ σταδίου 3-4, η λήψη χορτοφαγικής δίαιτας για μία εβδομάδα οδήγησε σε χαμηλότερα επίπεδα φωσφόρου στον ορό.
Υπερκαλιαιμία και Χορτοφαγία
Στην κλινική διαχείριση των ασθενών με ΧΝΝ/ΤΣΧΝ υπήρχε επί μακρόν το παράδειγμα της αποφυγής της φυτικής δίαιτας ή/και των φρούτων λόγω ανησυχιών σχετικά με τον κίνδυνο υπερκαλιαιμίας.
-
Το κάλιο από μη επεξεργασμένα τρόφιμα φυτικής προέλευσης έχει χαμηλότερη βιοδιαθεσιμότητα από εκείνη των τροφίμων ζωικής προέλευσης και των επεξεργασμένων τροφίμων.
-
Σε μια διασταυρούμενη δοκιμή σίτισης 11 υγιών ανδρών και γυναικών, η βιοδιαθεσιμότητα του καλίου από μη επεξεργασμένα φρούτα και λαχανικά δεν ξεπερνούσε το 60% και ήταν χαμηλότερη από εκείνη των τροφίμων ζωικής προέλευσης και των χυμών φρούτων.
Ένας πιθανός λόγος για τη χαμηλότερη βιοδιαθεσιμότητα του καλίου στα τρόφιμα φυτικής προέλευσης μπορεί να είναι η βραδύτερη και εξασθενημένη αύξηση των επιπέδων καλίου στον ορό λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες.
Υπάρχουν ευνοϊκές συσχετίσεις της φυτικής διατροφής με τις εκβάσεις της ΧΝΝ;
-
Σύμφωνα με την Πολυεθνική Μελέτη Αθηροσκλήρωσης (MESA): Ένα διατροφικό πρότυπο με υψηλότερη πρόσληψη δημητριακών ολικής αλέσεως, φρούτων, λαχανικών και γαλακτοκομικών τροφίμων χαμηλών λιπαρών συσχετίστηκε με 20% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ΧΝΝ.
-
Σε μια μεγάλη διαχρονική μελέτη παρατήρησης της κοόρτης Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC): Περιελάμβανε 11.952 ενήλικες με φυσιολογική νεφρική λειτουργία έδειξε ότι: υπήρχε υψηλότερος κίνδυνος εμφάνισης ΧΝΝ σε όσους κατανάλωναν μεγαλύτερες ποσότητες πρωτεΐνης από πηγές κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος. Επιπλέον, όταν μία μερίδα ανά ημέρα ξηρών καρπών ή οσπρίων χρησιμοποιήθηκε για να αντικαταστήσει μία μερίδα ανά ημέρα κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, παρατηρήθηκε μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης ΧΝΝ.
-
Υπάρχοντα δεδομένα κλινικών δοκιμών έχουν επίσης δείξει ότι η μερική αντικατάσταση της ζωικής πρωτεΐνης με φυτική πρωτεΐνη οδηγεί σε μείωση της λευκωματουρίας.
-
Τέλος, μια πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση υπέδειξε ότι η χορτοφαγική διατροφή βελτιώνει τη λειτουργία της νεφρικής διήθησης σε ασθενείς με ΧΝΝ.
Πρωτεϊνική-ενεργειακή απώλεια
Τα άτομα με ΧΝΝ έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση σε καταστάσεις υποσιτισμού συμπεριλαμβανομένης της πρωτεϊνικής-ενεργειακής απώλειας (PEW). Έτσι, υπήρξε ανησυχία σχετικά με την πιθανή διατροφική επάρκεια των χορτοφαγικών διαιτών σε άτομα με ΧΝΝ, ιδίως όσον αφορά την περιεκτικότητα σε ενέργεια και πρωτεΐνες.
Η αυξανόμενη έρευνα δείχνει ότι τα άτομα με ΧΝΝ που καταναλώνουν χορτοφαγική διατροφή, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, δεν διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης PEW, αν και απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση στον τομέα αυτό.
Συνολική διατροφική επάρκεια
Οι φυτικές δίαιτες έχουν συνήθως υψηλότερη περιεκτικότητα σε:
- Φυτικές ίνες
- PUFA
- Bιταμίνη B1, Β6, C, E
- Φυλλικό οξύ και μαγνήσιο
Ενώ έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε:
- Πρωτεΐνες
- Βιταμίνη Β12, D
- Ασβέστιο, ιώδιο
- Σίδηρο (στις γυναίκες) και ψευδάργυρο.
Σε μια συστηματική ανασκόπηση, ενώ η διαιτητική πρόσληψη πρωτεϊνών ήταν χαμηλότερη σε άτομα που κατανάλωναν φυτικές δίαιτες σε σύγκριση με άτομα που κατανάλωναν ζωικές δίαιτες, η συνολική διαιτητική πρόσληψη πρωτεϊνών ήταν εντός των συνιστώμενων επιπέδων πρόσληψης και για τις δύο ομάδες.
Συμπέρασμα
Μια μετα-ανάλυση μελετών που περιελάμβαναν 15.285 ενήλικες με ΧΝΝ από επτά μελέτες κοορτής, η οποία έδειξε ότι τα υγιεινά διατροφικά πρότυπα (δηλ. υψηλότερη πρόσληψη φρούτων και λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών, δημητριακών ολικής αλέσεως και φυτικών ινών) σχετίζονταν με χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας.
Συνοψίζοντας, η ενσωμάτωση χορτοφαγικών και φυτικών διαιτών με εξατομικευμένη προσέγγιση στην κλινική διαχείριση της ΧΝΝ/ΤΣΧΝ όχι μόνο παρέχει οφέλη για την υγεία των ατόμων με νεφρική νόσο, αλλά έχει επίσης τη δυνατότητα να διατηρήσει τη διατροφική τους κατάσταση σε βέλτιστα επίπεδα, αποφεύγοντας παράλληλα τον κίνδυνο εμφάνισης PEW.
