Τι ονομάζεται Υγιής Παχυσαρκία;
Η παχυσαρκία έχει πλέον αποκτήσει διαστάσεις επιδημίας και η συχνότητα της ολοένα και αυξάνεται. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 2022, περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως ήταν παχύσαρκοι και εκτιμάται ότι ο αριθμός αυτός θα διπλασιαστεί έως το 2035.
Tυπικά, η παχυσαρκία οδηγεί σε μεταβολικές δυσλειτουργίες όπως αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, αρτηριακή υπέρταση, δυσλιπιδαιμία (που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα LDL-χοληστερόλης και χαμηλότερα επίπεδα HDL-χοληστερόλης), συστηματική φλεγμονή και αντίσταση στην ινσουλίνη. Ωστόσο, ορισμένα άτομα με παχυσαρκία έχουν φυσιολογική αρτηριακή πίεση, φυσιολογικές τιμές λιπιδίων και υψηλή ευαισθησία στην ινσουλίνη. Αυτός ο φαινότυπος αναφέρεται μερικές φορές ως «μεταβολικά υγιής παχυσαρκία» (MΥΠ). Αυτή η παράδοξη και δυσερμήνευτη επίδραση της παχυσαρκίας στη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη κλινική έκβαση συγκεκριμένων ασθενών περιγράφεται με τον όρο "παράδοξο της παχυσαρκίας" (obesity paradox), και έχει μελετηθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια.
Υφίσταται όντως;
Η χρήση του όρου «μεταβολική υγεία» υποδηλώνει ότι τα άτομα αυτά, δεν διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο καρδιομεταβολικών επιπλοκών σε σύγκριση με τα άτομα με φυσιολογικό βάρος . Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν παγκοσμίως αποδεκτά κριτήρια για την ταυτοποίηση ατόμων με MΥΠ. Παρόλα αυτά, κατά γενικό κανόνα, μεταβολικά υγιείς παχύσαρκοι ορίζονται αυτοί που έχουν υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ > 30 kg/m2), και δεν έχουν εκδηλώσει κάποια μεταβολική δυσλειτουργία όπως αντίσταση στην ινσουλίνη, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, υπέρταση και δυσλιπιδαιμία.
Τα χαρακτηριστικά των ΜΥΠ
Τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί από σειρά μελετών ότι οι μεταβολικά υγιείς παχύσαρκοι αποτελούν περίπου το 6%-10% των παχύσαρκων και χαρακτηρίζονται από φυσιολογική ευαισθησία στην ινσουλίνη και απουσία των χαρακτηριστικών του μεταβολικού συνδρόμου.
Με βάση τις μεγαλύτερες επιδημιολογικές μελέτες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τα παρακάτω κριτήρια:
- Απουσία κοιλιακής παχυσαρκίας με βάση την περίμετρο μέσης (άνδρες <102 cm, γυναίκες <88 cm).
- Φυσιολογικές τιμές σπλαχνικού λίπους (VFR <10)
- Απουσία μεταβολικού συνδρόμου (φυσιολογική αρτηριακή πίεση, φυσιολογικές τιμές λιπιδίων και σακχάρου νηστείας) και σε αρκετές περιπτώσεις φυσιολογική C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP).
- Φυσιολογική ευαισθησία στην ινσουλίνη με βάση το δείκτη HOMA-IR
- Υψηλό επίπεδο καρδιοαναπνευστικής αντοχής.
Μεταβολικά Υγιής Παχυσαρκία vs Παχυσαρκία
Τα νοσήματα που συνδέονται με την παχυσαρκία, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η δυσλιπιδαιμία, η αρτηριακή υπέρταση, οι κακοήθεις νεοπλασίες καθώς και άλλες συννοσηρότητες έχουν αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής και αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Ωστόσο, οι Μεταβολικά Υγιείς Παχύσαρκοι (ΜΥΠ) δεν φαίνεται να παρουσιάζουν καθόλου καρδιομεταβολικές επιπλοκές.
Όμως πως διατηρείται στο χρόνο αυτός ο ευνοϊκός μεταβολικός φαινότυπος; Υπάρχει τρόπος να καθυστερήσει η φυσική εξέλιξη της νόσου και να αποφευχθεί η εμφάνιση των παραγόντων κινδύνου και των επιπλοκών του;
Γενετικοί παράγοντες, επιγενετικές μεταβολές, διατροφικές επιλογές και συμπεριφορές, ψυχικές διαταραχές, καθώς και το επίπεδο της σωματικής δραστηριότητας, είναι μερικοί από τους παράγοντες που προσδιορίζουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιομεταβολικών επιπλοκών σε έναν παχύσαρκο.
Τι πρέπει να προσέξουν οι μεταβολικά υγιείς παχύσαρκοι;
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που συμμετείχαν 381,363 άτομα έδειξε ότι τα άτομα με MΥΠ διέτρεχαν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο διαβήτη, αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου (ASCVD), καρδιακής ανεπάρκειας, αναπνευστικών παθήσεων και θνησιμότητας από κάθε αιτία σε σύγκριση με μεταβολικά υγιείς μη παχύσαρκους. Ιδιαίτερα αξίζει να σημειωθεί ότι τα άτομα με MΥΠ διέτρεχαν ακόμη υψηλότερο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας και αναπνευστικής νόσου από τους μεταβολικά υγιείς μη παχύσαρκους. Μεταξύ των ατόμων με MΥΠ που παρέμειναν παχύσαρκοι, πάνω από το ένα τρίτο έγινε μεταβολικά μη υγιείς παχύσαρκοι μέσα σε 3 έως 5 χρόνια και απέκτησαν ακόμη υψηλότερο κίνδυνο ASCVD.
Το βασικό σημείο επομένως είναι ότι ο κίνδυνος πολλών σημαντικών εκβάσεων, όπως η καρδιακή ανεπάρκεια και η αναπνευστική νόσος, είναι αυξημένος σε άτομα με παχυσαρκία, ακόμη και αν έχουν φυσιολογικό μεταβολικό προφίλ. Από τα αποτελέσματα πολλών ερευνών, έχει προταθεί ότι η Μεταβολικά Υγιής Παχυσαρκία μπορεί να είναι μια μεταβατική κατάσταση, παρά ένας ξεχωριστός και σταθερός φαινότυπος και ότι τα άτομα αυτά τελικά αναπτύσσουν μεταβολική δυσλειτουργία γνωστή ως μεταβολικά μη υγιής παχυσαρκία. Έτσι λοιπόν, η χρήση της ετικέτας «μεταβολικά υγιής» για την περιγραφή αυτής της ομάδας στην κλινική ιατρική είναι παραπλανητική και ως εκ τούτου θα πρέπει να αποφεύγεται.
