Η γαστρεντερίτιδα είναι μια από τις πιο κοινές ασθένειες στα παιδιά και η δεύτερη κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως. Όλα τα παιδιά αναμένεται να εμφανίσουν γαστρεντερίτιδα κατά τα πρώτα 3 χρόνια της ζωής τους.
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η γαστρεντερίτιδα είναι συνήθως μια ήπια ασθένεια, αλλά εξακολουθεί να είναι συνδεδεμένη μ’ ένα μεγάλο αριθμό εισαγωγών στο νοσοκομείο και όχι τόσο αμελητέο αριθμό θανάτων. Στην Ευρώπη, υπάρχει σημαντική ποικιλομορφία ως προς την αντιμετώπιση της γαστρεντερίτιδας στα παιδιά. Αυτό θα μπορούσε ν’ αντανακλά ένα βαθμό αβεβαιότητας ως προς το ποιες θεραπείες είναι περισσότερο ωφέλιμες, ποιος θα ωφεληθεί από τη θεραπεία και ποιες θεραπείες θα είναι πιο αποδοτικές σε σχέση με το κόστος τους.
Σημεία προσοχής για την αντιμετώπιση της γαστρεντερίτιδας στα παιδιά
Σε αυτό το σενάριο έρχονται να δώσουν απαντήσεις η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας και Διατροφής (ESPGHAN), μαζί με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Παιδιατρικής κατά των Λοιμώξεων (ESPIN) με κάποια βασικά σημεία προσοχής, ώστε να βοηθήσουν το κοινό ν’ αντιμετωπίσει καλύτερα την γαστρεντερίτιδα στα παιδιά.
- Η σοβαρότητα της γαστρεντερίτιδας σχετίζεται περισσότερο με την αιτιολογία της κι όχι τόσο με την ηλικία. Ο ροταϊός είναι υπεύθυνος για τις πιο σοβαρές περιπτώσεις.
- Η αφυδάτωση είναι το κύριο κλινικό χαρακτηριστικό της οξείας γαστρεντερίτιδας και γενικά αντανακλά τη σοβαρότητα της νόσου.
- Νοσηλεία σε νοσοκομείο απαιτείται μόνο όταν το παιδί χρήζει ενδοφλέβιας ενυδάτωσης.
- Μικροβιολογικές εξετάσεις γενικά δεν είναι απαραίτητες.
- Η ενυδάτωση είναι το κλειδί της θεραπείας και θα πρέπει να εφαρμόζεται το συντομότερο δυνατό. Θα πρέπει να χρησιμοποιείται πόσιμο διάλυμα μειωμένης οσμωτικότητας και επίσης θα πρέπει να προσφέρεται κατά βούληση.
- Η κανονική σίτιση δεν θα πρέπει να διακοπεί, αλλά θα πρέπει να συνεχίζεται και μετά το αρχικό στάδιο της ενυδάτωσης. Εάν το παιδί τρέφεται με φόρμουλες γάλακτος (που περιέχουν λακτόζη), μπορεί να συνεχίσει να τρέφεται μ’ αυτά, σε έναν μεγάλο αριθμό περιπτώσεων γαστρεντερίτιδας.
- Τα φάρμακα, γενικά, δεν είναι απαραίτητα. Παρ’ όλα αυτά, συγκεκριμένα προβιοτικά θα μπορούσαν να μειώσουν την διάρκεια και την ένταση των συμπτωμάτων. Κάποια αλλά φάρμακα θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικά, αλλά απαιτούνται περισσότερες έρευνες.
- Η θεραπεία με αντιβιοτικά δεν απαιτείται στις περισσότερες των περιπτώσεων της γαστρεντερίτιδας. Επίσης, στην περίπτωση μόλυνσης από σαλμονέλα, είναι πιθανό τα αντιβιοτικά να προκαλέσουν μεταφορά του ιού. Η αντιβιοτική θεραπεία είναι αποτελεσματική κυρίως στη σιγκέλλωση (shigellosis) και στη μόλυνση από το καμπυλοβακτηρίδιο (campylobacter).
- H πρόληψη με τον εμβολιασμό (antirotavirus) συστήνεται για όλα τα παιδιά της Ευρώπης και αναμένεται να μειώσει την εμφάνιση της γαστρεντερίτιδας, αποτρέποντας τις περισσότερες από τις βαριές περιπτώσεις εμφάνισής της -κυρίως στις ευπαθείς –ευαίσθητες ηλικιακές ομάδες.
Πρακτικές συμβουλές για την αντιμετώπιση της γαστρεντερίτιδας
Τα περισσότερα παιδιά αναρρώνουν με απλή θεραπεία στο σπίτι.
- Θα πρέπει να δίνουμε στο παιδί μας μικρές ποσότητες (λίγες γουλιές την φορά) καθαρών υγρών, όπως το νερό ή διαλυμένη λεμονάδα (1 φλιτζ λεμονάδα σε 4 φλιτζ νερό) ή διαλυμένο χυμό φρούτων (1 φλιτζ χυμό φρούτων -χωρίς γλυκαντικά, σε 4 φλιτζ νερό), κάθε 10-15 λεπτά.
- Επίσης θα μπορούσαμε να δώσουμε μισό φλιτζάνι ζαχαρούχου ποτού αραιωμένο σε οκτώ ποτήρια νερό ή κάποια διαλύματα (φαρμακευτικά- μπορούμε να ακολουθήσουμε τις οδηγίες στο πακέτο), τα οποία βοηθούν στην αντικατάσταση του νερού που χάνεται, των αλάτων και των ηλεκτρολυτών.
Τα υγρά δεν θα σταματήσουν τον εμετό και τη διάρροια, αλλά θα εμποδίσουν το παιδί μας να πάθει αφυδάτωση. Ακόμη κι αν η διάρροια χειροτερεύσει, καλό είναι να συνεχίζεται η χορήγηση υγρών. Προσοχή θα πρέπει να δώσουμε σε ανθρακούχα ποτά ή σε μη αραιωμένους χυμούς φρούτων, γιατί όλα αυτά μπορεί να επιδεινώσουν τη διάρροια.
Καλό είναι να αφήνουμε το παιδί μας να ξεκουράζεται, γιατί έτσι θα αναρρώσει πιο γρήγορα. Επίσης, καλό θα ήταν να αποφύγουμε να δώσουμε φάρμακα στο παιδί για να αντιμετωπίσουμε τη διάρροια και τον εμετό, γιατί έχει βρεθεί ότι είναι αναποτελεσματικά.
Σε περίπτωση που θηλάζουμε
Δεν είναι καλό να σταματήσουμε το θηλασμό. Θα θηλάζουμε το μωρό μας με μικρότερη ποσότητα και πιο συχνά. Μπορούμε να δώσουμε στο μωρό μας τα ειδικά φαρμακευτικά διαλύματα που αναφέραμε πιο πάνω ή να βράσουμε νερό, να το αφήσουμε να κρυώσει και να το δώσουμε στο μωρό λίγο –λίγο, ενδιάμεσα της τροφοδοσίας του με το γάλα, αν το μωρό είναι κάτω των 9 μηνών.
Σε περίπτωση που το μωρό μας τρέφεται με το μπουκάλι
Μπορούμε να δώσουμε τα φαρμακευτικά διαλύματα που αναφέραμε παραπάνω ή τους αραιωμένους χυμούς, την αραιωμένη λεμονάδα ή τα αραιωμένα ζαχαρούχα ποτά για τις πρώτες 12-24 ώρες. Το νερό που θα μας βοηθήσει να αραιώσουμε τα παραπάνω υγρά θα πρέπει να το έχουμε βράσει πρώτα και να το έχουμε κρυώσει, σε περίπτωση που το βρέφος είναι κάτω από 9 μηνών. Αν τα συμπτώματα (εμετός και διάρροια)σταματήσουν μετά από 12 ώρες, μπορούμε να συνεχίσουμε να ταΐζουμε το βρέφος με τις φόρμουλες γάλακτος που χρησιμοποιούσαμε πριν την διάρροια, αλλά με μεγαλύτερη προσοχή όσον αφορά στην ποσότητα και τη συχνότητα (μικρότερες, συχνές δόσεις).
Διατροφή και γαστρεντερίτιδα
Δεν θα πρέπει να απαγορεύσουμε στο παιδί μας να φάει εάν μας ζητήσει κάτι ή μας παραπονεθεί ότι πεινάει. Καλό είναι να αποφύγουμε τα λιπαρά και τα πικάντικα φαγητά. Προτιμότερες και πιο καλά ανεκτές τροφές είναι συνήθως το ρύζι, οι μπανάνες, το τοστ, το τσουρέκι ή τα ξηρά μπισκότα. Δεν είναι καλό να πιέζουμε το παιδί μας να φάει εάν είναι αδιάθετο. Θα αρχίσει να τρώει σιγά-σιγά όταν θ’ αρχίσει να αισθάνεται καλύτερα.
Το παιδί μας θα αρχίσει μέσα σε 2-3 μέρες να επανέρχεται σε κανονική διατροφή, ακόμη και εάν η διάρροια συνεχίζεται. Η επιστροφή του παιδιού σε κανονική διατροφή, θα το βοηθήσει ν’ αναρρώσει πιο γρήγορα.
Προσοχή στην αφυδάτωση
Το παιδί μας μπορεί να είναι αφυδατωμένο και να πρέπει να το δει γιατρός και να το παρακολουθεί περιοδικά. Τα συμπτώματα της αφυδάτωσης είναι τα εξής: Βυθισμένα μάτια, νύστα (λήθαργος), ξηρή γλώσσα και ξηροστομία, κρύα χέρια και πόδια, κηλιδωμένο ή ωχρό δέρμα, να ουρεί λίγο ή καθόλου (οι πάνες είναι ξηρές ή λιγότερες από τέσσερις υγρές την ημέρα), να μην πίνει υγρά ή να συνεχίζει να κάνει συχνά εμετό ή διάρροια ή και τα δύο.
Πώς θα εμποδίσουμε την εξάπλωση της γαστρεντερίτιδας;
Πλένουμε καλά τα χέρια μας με ζεστό νερό και σαπούνι, όταν καθαρίζουμε τον εμετό, αλλάζουμε τις πάνες, χρησιμοποιούμε την τουαλέτα. Και φυσικά πριν από το φαγητό. Το παιδί δεν θα πρέπει να συναναστρέφεται με άλλα παιδιά όταν είναι άρρωστο. Δεν στέλνουμε το παιδί στον παιδικό σταθμό, το νηπιαγωγείο ή το σχολείο, πριν περάσει μια μέρα από τον τελευταίο εμετό και τη διάρροια. Καθαρίζουμε συνέχεια τα πράγματα που χρησιμοποιούν τα παιδιά μεταξύ τους π.χ. τα βιβλία και τα παιχνίδια και δεν τους επιτρέπουμε να μοιράζονται τρόφιμα, χυμούς, σκεύη, μαχαιροπίρουνα.
