Ο καπνός προέρχεται από τα φύλλα του φυτού "Nicotiana Tabacum", που μπορεί να καλλιεργηθεί στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Ο καπνός περιέχει περισσότερες από 1200 διαφορετικές χημικές ουσίες(!) υπό μορφή μορίων και αερίων. Μεταξύ αυτών η πιο δηλητηριώδης θεωρείται η νικοτίνη, που προσβάλλει πολλά από τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Η νικοτίνη αντιπροσωπεύει ένα ισχυρό ναρκωτικό: βελτιώνει τη διάθεση, ελαττώνει το άγχος και στα άτομα που είναι εθισμένα σε αυτήν αυξάνει την εγρήγορση. Το κάπνισμα ενός μόνο τσιγάρου φαίνεται να μικραίνει την ανθρώπινη ζωή κατά 5,5 λεπτά κατά μέσο όρο!!! Σε ότι αφορά το πεπτικό σύστημα θα αναφερθούμε σε κάποια νοσήματα που φαίνονται να σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το κάπνισμα.
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
Αν και από τις μελέτες δεν προκύπτει άμεση αιτιολογική σχέση καπνίσματος και παλινδρόμησης, το κάπνισμα επιβαρύνει την παλινδρόμηση με πολλούς μηχανισμούς: μειώνει την παραγωγή σιέλου (η σίελος περιέχει δικαρβονικά άλατα τα οποία εξουδετερώνουν την οξύτητα του παλινδρομούντος γαστρικού υγρού), διεγείρει την γαστρική έκκριση, μειώνει την πίεση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα (ο σφιγκτήρας που εμποδίζει την γαστρική παλινδρόμηση) και μειώνει την κινητικότητα του στομάχου, με αποτέλεσμα να επιτρέπει την παραμονή της τροφής εντός του στομάχου για μεγάλο χρονικό διάστημα (αυξάνει έτσι την πιθανότητα για παλινδρόμηση).
Πεπτικό έλκος
Τα έλκη του πεπτικού (στομάχου και δωδεκαδακτύλου) είναι συχνότερα στους καπνιστές που είναι θετικοί στην λοίμωξη από Helicobacter pylori (τον κύριο υπεύθυνο για την εμφάνιση έλκους παράγοντα). Επιπρόσθετα, τα έλκη στους ασθενείς που καπνίζουν φαίνεται να επουλώνονται βραδύτερα και έχουν την τάση να υποτροπιάζουν συχνότερα.
Καρκίνος στομάχου
Aπό τα 4.000 χημικά που υπάρχουν στον καπνό, τουλάχιστον 43 έχουν αναγνωριστεί ως καρκινογόνα. Οι ουσίες δρουν τοπικά στο στόμα και στους πνεύμονες, αλλά και καταπίνονται με το σάλιο, για να δράσουν μέσα από την κυκλοφορία του αίματος. Η επίπτωση του καρκίνου του στομάχου είναι διπλάσια στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες και αυτό έχει αποδοθεί στη μεγαλύτερη καπνιστική συνήθεια των ανδρών. Επίσης, η θνησιμότητα από καρκίνο του στομάχου είναι περίπου 1,5 φορά μεγαλύτερη στους καπνιστές.
Καρκίνος ήπατος
Από τις μελέτες φαίνεται ότι οι ασθενείς που καπνίζουν περισσότερο από ένα πακέτο τσιγάρα την ημέρα για περισσότερο από 10 έτη έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο σε σχέση με τους μη-καπνίζοντες που πάσχουν από χρόνια ηπατοπάθεια. Από τις μελέτες προκύπτει, ότι η διακοπή του καπνίσματος σε ασθενείς με χρόνια ηπατική βλάβη έχει ευεργετική επίδραση.
Καρκίνος παγκρέατος
Ο κίνδυνος ενός καπνιστή να αναπτύξει καρκίνο του παγκρέατος είναι διπλάσιος έως τριπλάσιος του κινδύνου που αντιμετωπίζει ο γενικός πληθυσμός. Το κάπνισμα φαίνεται ότι επιταχύνει την ανάπτυξη του καρκίνου του παγκρέατος καθώς αυτός εμφανίζεται σε νεότερα άτομα που καπνίζουν. Μελέτες δείχνουν ότι το κάπνισμα επηρεάζει τόσο την αρχική εκδήλωση όσο και την εξέλιξη του καρκίνου.
Ιδιοπαθείς Φλεγμνώδεις Νόσοι του Εντέρου (ΙΦΝΕ)
Οι Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου (ΙΦΝΕ), δηλαδή η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης πολλών παραγόντων. Ιδιαίτερη θέση ανάμεσα σε αυτούς τους παρόγοντες έχει το κάπνισμα. Έτσι οι μη καπνιστές ή τα άτομα που έχουν διακόψει το κάπνισμα έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ελκώδους κολίτιδας, ενώ οι καπνιστές έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Crohn. Από τις μελέτες φαίνεται ότι οι πρώην καπνιστές έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ελκώδους κολίτιδας, ενώ για τη νόσο του Crohn φάνηκε ότι στους ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό νόσου το κάπνισμα αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων σε μικρότερη ηλικία. Έτσι, για τους ασθενείς με νόσο του Crohn επιβάλλεται η διακοπή του καπνίσματος, ενώ για άτομα που έχουν βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό νόσου συνιστάται η αποφυγή της ούτως ή άλλως βλαβερής αυτής συνήθειας.
Καρκίνος παχέος εντέρου
Οι καπνιστές φαίνεται να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και κυρίως καρκίνου του ορθού (του τελικού τμήματος του παχέος εντέρου). Ο κίνδυνος αυτός εξαρτάται από τη διάρκεια και την ποσότητα του καπνίσματος και γίνεται ορατός μετά από 30–40 χρόνια χρήσης, ενώ φαίνεται να ελαττώνεται με την διακοπή του καπνίσματος. Την ίδια επιβάρυνση φαίνεται να έχει και το κάπνισμα καπνού με τη μορφή πούρου ή με πίπα. Μελέτες υποστηρίζουν ότι το κάπνισμα μπορεί να λειτουργεί σαν παράγοντας έναρξης της νεοπλασματικής εκτροπής στον καρκίνο του παχέος εντέρου.
