Τι είναι η λουτεΐνη;
Η λουτεΐνη είναι μια χρωστική ουσία η οποία ανήκει στην ομάδα των καροτενοειδών. Τη συναντάμε σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. λαχανίδα, σπανάκι), τις κίτρινες πιπεριές, το καλαμπόκι, τον κρόκο του αυγού, καθώς και σε εμπλουτισμένα τρόφιμα.
Η λουτεΐνη μαζί με το καροτενοειδές ζεαξανθίνη, έχουν συνδεθεί με την υγεία των ματιών και συγκεκριμένα με την προστασία έναντι του καταρράκτη και της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, των πιο συχνών αιτιών μη αναστρέψιμης απώλειας όρασης
Ποια η αιτιολογία των παθήσεων;
Τα δύο καροτενοειδή εντοπίζονται στην ωχρά κηλίδα του ματιού, βελτιώνουν την οπτική οξύτητα και προστατεύουν τον αμφιβληστροειδή χιτώνα από τις οξειδωτικές βλάβες που προκαλούνται μέσω της ακτινοβολίας UV.
Η ακριβής αιτιολογία των δύο παθήσεων δεν είναι σαφής, ωστόσο οι σημαντικότεροι παράγοντες που συνδέονται με την εκδήλωση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι η ηλικία άνω των 50 ετών, η υψηλής ενέργειας μπλε ακτινοβολία και το οξειδωτικό στρες, ενώ η μη ισορροπημένη διατροφή και η ανεπαρκής πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών φαίνεται να ενοχοποιούνται για την εμφάνιση του καταρράκτη.
Τι είναι η ωχρά κηλίδα;
Ωχρά κηλίδα είναι η περιοχή που βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς του ματιού και είναι υπεύθυνη τόσο για την οξεία όραση, όσο και για το μεγαλύτερο μέρος της έγχρωμης όρασης. Είναι απαραίτητη για την ανάγνωση, την αναγνώριση προσώπων, την οδήγηση τη νύχτα, αλλά και τη δυνατότητα να ξεχωρίζουμε τα χρώματα.
Το υπόλοιπο μέρος του αμφιβληστροειδούς ονομάζεται πλευρική ή περιφερειακή όραση και χρησιμοποιείται για να βλέπουμε σχήματα.
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (Age-related Macular Degeneration – AMD) αναφέρεται σε ένα σύνολο χρόνιων εκφυλιστικών νόσων οι οποίες προσβάλλουν τον αμφιβληστροειδή του ματιού και οδηγούν σε προοδευτική απώλεια της κεντρικής όρασης
Με τι σχετίζεται η πάθηση;
Η εν λόγω πάθηση σχετίζεται με την ηλικία (άνω των 50 ετών) ωστόσο ορισμένες μορφές της νόσου μπορεί να προσβάλλουν και νεαρότερα άτομα. Επιπρόσθετοι παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση της νόσου αποτελούν το οικογενειακό ιστορικό, η διατροφή και ο τρόπος ζωής.
Σύμφωνα με μελέτες, οι καπνιστές έχουν τρεις έως τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν εκφύλιση ωχράς κηλίδας και μπορεί να εκδηλώσουν τη νόσο πέντε έως δέκα χρόνια νωρίτερα συγκριτικά με όσους δεν καπνίζουν.
Η συχνότητα της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας σε χώρες της Ευρώπης συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, κυμαίνεται από 4% έως 12%
Ο ρόλος της διατροφής στη νόσο
Η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής με έμφαση στην πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών και βιταμινών φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της νόσου, αλλά και στην καθυστέρηση της εξέλιξης της αφότου εμφανισθεί.
Ειδικότερα, τα υψηλά επίπεδα λουτεΐνης και ζεαξανθίνης στο αίμα φαίνεται να προστατεύουν τον αμφιβληστροειδή και συνεργάζονται με τις βιταμίνες C και Ε, τον ψευδάργυρο, το σελήνιο και τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα τα οποία θεωρούνται εξίσου σημαντικά για την διατήρηση της υγείας των ματιών.
Η απορρόφηση της λουτεΐνης από τον οργανισμό εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως ο βαθμός επεξεργασίας του τροφίμου και η παρουσία λίπους και φυτικών ινών. Για παράδειγμα, το λίπος από τις τροφές συμβάλλει στη διαλυτοποίηση της λουτεΐνης, ενώ οι φυτικές ίνες μειώνουν την απορρόφησή της.
Ο καταρράκτης αποτελεί μια συνηθισμένη πάθηση των ματιών η οποία προσβάλλει ηλικιωμένα άτομα άνω των 60 ετών
Τι συμβαίνει υπό φυσιολογικές συνθήκες;
Υπό φυσιολογικές συνθήκες ο φακός πίσω από την κόρη του ματιού είναι διαφανής, επιτρέποντας στις ακτίνες του φωτός να φθάσουν στον αμφιβληστροειδή. Καθώς ο καταρράκτης εξελίσσεται, ο φακός θολώνει και εμποδίζει το φως να τον διαπεράσει, υποβαθμίζοντας σταδιακά την όραση.
Τι έδειξαν οι μελέτες;
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι βιταμίνες C και Ε καθώς και τα καροτενοειδή λουτεΐνη και ζεαξανθίνη δρουν προστατευτικά έναντι της εμφάνισης και της εξέλιξης του καταρράκτη. Πρόσφατη ανάλυση των αποτελεσμάτων εθνικής Βρετανικής μελέτης έδειξε ότι τα υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης C σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου.
Ομοίως, τα άτομα που προσλαμβάνουν υψηλές ποσότητες λουτεΐνης και ζεαξανθίνης διατρέχουν σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καταρράκτη συγκριτικά με τα άτομα που λαμβάνουν μικρότερες ποσότητες. Η κατανάλωση μάλιστα 6mg των εν λόγω καροτενοειδών ημερησίως έχει συσχετισθεί με μειωμένη ανάγκη για χειρουργική επέμβαση του καταρράκτη.
Πού αλλού έχει ευεργητική δράση η λουτεΐνη;
Εκτός από την προστασία των ματιών και της όρασης, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η λουτεΐνη φαίνεται να έχει ευεργετική δράση έναντι της αθηρογένεσης, βοηθά στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και του σακχαρώδη διαβήτη, δρα κατά του έλκους και έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, ενώ σε συνδυασμό με την ζεαξανθίνη, τις φαινόλες και τις βιταμίνες Ε και C, εμφανίζει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, μειώνοντας την δημιουργία ελεύθερων ριζών στον οργανισμό.
