Για τον απλό καταναλωτή δεν είναι εύκολο να καταφέρει να ξεχωρίσει εύκολα και γρήγορα τις σωστές επιλογές στα πολυάριθμα ράφια των supermarkets.
Για να το καταφέρει αυτό είναι απαραίτητο να είναι γνώστης μιας σειράς βασικών πληροφοριών, όπως να ξέρει να διαβάζει τις διατροφικές ετικέτες, να κατανοεί ότι υπάρχουν διαφορετικές διατροφικές απαιτήσεις ανάλογα με το άτομο και να αναγνωρίζει τις δικές του και ακόμα, να είναι σε θέση να οργανώσει ισορροπημένα γεύματα γι’ αυτόν και την οικογένειά του.
Μ’ αυτόν τον τρόπο, ο καταναλωτής θα καταφέρει να προσαρμόσει όλων των ειδών τις τροφές στην δική του υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή.
Εμείς θα σας παραθέσουμε ορισμένες βασικές αρχές που θα σας βοηθήσουν στην επιλογή των σωστών τροφίμων εύκολα και γρήγορα, ανάμεσα στους αμέτρητους πειρασμούς με τους οποίους έρχεστε καθημερινά σε επαφή στα supermarkets.
- Τι στρατηγική πρέπει να ακολουθήσει ο καταναλωτής;
- Τι γίνεται με τη λίστα με τα ψώνια;
- Τι γίνεται στα ράφια των σούπερ μάρκετ;
- Τι πρέπει να προσέχουμε στις ετικέτες τροφίμων;
- Τι πληροφορίες παίρνουμε από τις ετικέτες τροφίμων;
- Ποιες είναι οι κατηγορίες των πρόσθετων υλών;
- Είναι τα συντηρητικά τροφίμων ασφαλή για την υγεία;
- Διατροφικοί Ισχυρισμοί
- Προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ
1. Τι στρατηγική πρέπει να ακολουθήσει ο καταναλωτής;
- Είναι βασικό (αν και μπορεί να σας φανεί αστείο) να μην πηγαίνετε ποτέ για ψώνια πεινασμένοι! Τσιμπήστε κάτι πριν φύγετε από το σπίτι, ώστε να μην σας παροτρύνει η λαιμαργία να αγοράσετε περιττά πράγματα.
- Επίσης, θα ήταν ωφέλιμο να καθιερώσετε μια συγκεκριμένη μέρα και ώρα για τα εβδομαδιαία ψώνια σας (πχ το Σάββατο το πρωί), ώστε η ρουτίνα να σας βοηθήσει στο να είστε περισσότερο γρήγοροι και αποτελεσματικοί.
- Δεν πρέπει επίσης να παραλείπετε να εφοδιάζεστε με τα εκπτωτικά σας κουπόνια αν έχετε, καθώς και να ενημερώνεστε για τις διάφορες προσφορές που κάνουν οι εταιρίες ή τα supermarkets, καθώς έτσι μπορείτε να κάνετε μεγάλη εξοικονόμηση χρημάτων.
- Τέλος, αν υποχρεωτικά ψωνίζετε μαζί με το παιδί σας, μην αγχώνεστε! Αντί για ταλαιπωρία, δείτε την περίσταση ως ευκαιρία για μια μικρή εκπαίδευση και του παιδιού σας πάνω στο πώς να επιλέγει σωστά αυτά που τρώει.
Λίστα Αγορών: Συμπλήρωσε με θρεπτικές επιλογές το Shopping List σου [APP]
2. Τι γίνεται με τη λίστα με τα ψώνια;
Πριν επισκεφτείτε το supermarket αφιερώστε οπωσδήποτε όσο χρόνο χρειάζεστε για να ετοιμάσετε την λίστα με τα ψώνια σας. Θα σας εξοικονομήσει χρόνο και χρήμα.
Καταρχήν αποφασίστε τώρα για τα 7 κυρίως γεύματα της εβδομάδας σας, λαμβάνοντας υπόψη πόσες φορές έχετε τον χρόνο να μαγειρέψετε και πόσες θα πρέπει να ετοιμάσετε κάτι εύκολο και γρήγορο (ζυμαρικά, κατεψυγμένα γεύματα, κονσέρβες κλπ).
Ενώ φτιάξετε τη λίστα ελέγξτε ότι περιλαμβάνει τροφές από όλες τις ομάδες τροφίμων, δηλαδή κρέας, γαλακτοκομικά, υδατάνθρακες (ψωμί, δημητριακά, αμυλώδη, ζυμαρικά, ρύζι), λαχανικά, φρούτα και λίπη-έλαια. Έτσι θα επιβεβαιωθείτε ότι η διατροφική ποικιλία της εβδομάδας είναι ικανή να σας παρέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.
Τέλος, εκτός από τις βασικές τροφές, μην ξεχνάτε τα snacks. Φροντίστε να κάνετε υγιεινές επιλογές όπως μπάρες δημητριακών, επιδόρπια γιαουρτιού, popcorn, ξηρούς καρπούς κλπ.
Μπορείτε να ακούσετε περισσότερα στο απόσπασμα από την συνέντευξη που έδωσα στον Αnt1 radio και τον Κωνσταντίνο Λασκαράτο, όπου μίλησα για τα πράγματα που πρέπει να προσέχω όταν καταρτίζω τη λίστα για το σούπερ μάρκετ.
Ακόμα και με τη λίστα όμως, τι μας εμποδίζει από το να «λιγουρευτούμε» κάτι;
Το λόγο εδώ θα πάρει η γλυκόζη μας. Μια πολύ καλή ιδέα πρίν πάτε για ψώνια είναι να φάτε ένα μικρό snack, με την κατανάλωση του θα ανέβει η γλυκόζη στο αίμα και θα νιώθετε χορτάτοι, αρα δε θα μπείτε τόσο εύκολα στον πειρασμό να έχετε λιγούρες και να υπερφορτώσετε το καρότσι σας.
Μεγάλη προσοχή θέλει στις προσφορές που γίνονται. Πολλές φορές παίρνετε περισσότερα απ' αυτά που χρειάζεστε και για να μη τα πετάξετε στην πορεία τα καταναλώνετε. Δε συμβαίνει όμως το ίδιο και με τα φρούτα και τα λαχανικά αφού είναι τα τρόφιμα που πετάμε συχνότερα. Σε περιόδους οικονομικής κρίσης, υπάρχει αύξηση του βάρους των ανθρώπων γιατί γίνονται πιο οικονομικές επιλογές οι οποίες συνήθως είναι και πιο ανθυγιεινές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αυξηση βάρους με παρουσία δυσθρεψίας. Οπότε κάθε φορά που πάτε για ψώνια να θυμάστε το μεσογειακό μοντέλο διατροφής και να το ακολουθείτε.
3. Τι γίνεται στα ράφια των σούπερ μάρκετ;
Φρέσκα Προϊόντα
Τα φρέσκα προϊόντα έχουν και σύντομη διάρκεια ζωής, οπότε φροντίστε να μην προμηθευτείτε περισσότερα από αυτά που μπορείτε να καταναλώσετε μέχρι να λήξουν.
Κρέας, ψάρι, πουλερικά, αυγά
Πρόκειται για τροφές που παρέχουν πρωτεΐνη υψηλής ποιότητας. Να είστε προσεκτικοί όσον αφορά την ποιότητά τους και να θυμάστε ότι στην κατάψυξη μπορούν να διατηρηθούν για αρκετό διάστημα.
Γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, τυρί, γιαούρτι)
Επιλέγετε προϊόντα με χαμηλή λιποπεριεκτικότητα και ανάλογα με την κάθε περίπτωση, πιθανόν προϊόντα εμπλουτισμένα σε ασβέστιο, σίδηρο, φυτοστερόλες κλπ.
Κατεψυγμένα φαγητά
Είναι τροφές συνήθως εύκολες στην προετοιμασία και επαρκείς θρεπτικά, οι οποίες μπορούν κάλλιστα να συμπεριληφθούν στο πρωινό, στο μεσημεριανό και στο βραδινό σας ή ακόμα και σαν επιδόρπιο. Συμβουλευτείτε τις διατροφικές ετικέτες και εντοπίστε τα προϊόντα που ανταποκρίνονται περισσότερο στις προσωπικές σας ανάγκες.
Ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά, ρύζι
Οι επιλογές που θα κάνετε από αυτήν την τροφική ομάδα, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την περιεκτικότητα της διατροφής σας σε φυτικές ίνες. Αναζητήστε προϊόντα ολικής αλέσεως για να αυξήσετε την πρόσληψη φυτικών ινών στο διαιτολόγιο σας.
Όσπρια, ξηροί καρποί
Όσοι αγαπούν τα όσπρια θα πρέπει να γνωρίζουν ότι στα ράφια των supermarkets υπάρχει μεγάλη ποικιλία από αυτά (φακές, ρεβίθια, αρακάς, φάβα, φασόλια σε πολλές ποικιλίες). Τα όσπρια παρέχουν στον οργανισμό σημαντικές ποσότητες φυτικών ινών, φολικού οξέως και πρωτεϊνών, ενώ οι ξηροί καρποί είναι καλές πηγές μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, βιταμίνης Ε, σεληνίου και πρωτεϊνών.
Κονσερβοποιημένα τρόφιμα
Κονσερβοποιημένα διατίθενται πολλά είδη τροφίμων, όπως λαχανικά, φρούτα, θαλασσινά κλπ. Είναι χρήσιμο να τα έχουμε στο σπίτι καθώς έχουν μακρά διάρκεια ζωής και αποτελούν εύκολες και γρήγορες λύσεις για γεύματα. Απαιτείται όμως προσοχή στην διατροφική τους ετικέτα και μέτρο στην κατανάλωση τους.
Περιστασιακά σνακς
Τρόφιμα όπως πατατάκια, γλυκά μπισκότα, σοκολάτα και γλυκά είναι τα πιο συνηθισμένα σνακς και είναι πλούσια σε λίπος, ζάχαρη ή αλάτι. Μπορούμε να τα λαμβάνουμε περιστασιακά αλλά να μην αποτελούν την καθημερινή μας λύση.
Αν δεν είστε σίγουροι ότι το τρόφιμο που θέλετε να επιλέξετε για σνακ είναι για καθημερινή ή περιστασιακή χρήση , ελέγξτε τη διατροφική ετικέτα.
4. Τι πρέπει να προσέχουμε στις ετικέτες τροφίμων;
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει υποχρεωτική η αναγραφή διαιτητικών πληροφοριών στις ετικέτες των τροφίμων. Οι κατασκευαστές τροφίμων βλέπουν τις ετικέτες ως μια επινόηση για να σας πείσουν να αγοράσετε το προϊόν τους, αντί για το προϊόν ενός ανταγωνιστή.
Απλά περπατήστε στο διάδρομο των δημητριακών την επόμενη φορά που θα επισκεφθείτε το σούπερ μάρκετ, και προσέξτε τον απίστευτα μεγάλο αριθμό των επιλογών σας. Οι υπεύθυνοι φορείς καθιέρωσαν την ετικέτα διατροφικής επισήμανσης στην οποία καταχωρούνται τα βασικά θρεπτικά χαρακτηριστικά που βρίσκονται σε ένα προϊόν, για να βοηθήσουν τους πολίτες να κάνουν σωστές διατροφικές επιλογές.
Ειδικές ρυθμίσεις υπάρχουν για τρόφιμα που απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας κάτω των 2 ετών και διαφορετικές για παιδιά ηλικίας κάτω των 4. Επίσης, η παροχή διατροφικών πληροφοριών είναι προς το παρόν προαιρετική για πολλές ωμές τροφές, όπως τα φρέσκα φρούτα, τα λαχανικά και το ψάρι.
Διαβάζετε τις ετικέτες προσεκτικά
Όταν κάποια ετικέτα τροφίμου γράφει: «Χωρίς χοληστερίνη» αυτό σημαίνει ότι το προϊόν δεν περιέχει χοληστερίνη, αλλά θα πρέπει να ξέρετε ότι μπορεί να περιέχει κορεσμένο (ζωικό) λίπος, κάτι το οποίο επίσης ανεβάζει την χοληστερίνη στο αίμα. Το να βρίσκετε λοιπόν το λίπος, τη χοληστερόλη ή το αλάτι που περιέχεται στα τρόφιμα, σημαίνει ότι θα πρέπει να διαβάζετε τις ετικέτες τους. Μπορεί αρχικά να μοιάζει δύσκολο ή βαρετό, αλλά τελικά μπορεί να αποδειχτεί ενδιαφέρον και διασκεδαστικό.
5. Τι πληροφορίες παίρνουμε από τις ετικέτες τροφίμων;
Διαβάζοντας τις ετικέτες συσκευασμένων τροφίμων μαθαίνετε περισσότερα για ένα τρόφιμο. Οι ετικέτες εκφράζονται συνήθως σε θερμίδες (Kcal) που παίρνετε καταναλώνοντας 100 γραμμάρια από το προϊόν που έχετε αγοράσει.
| Διατροφικές πληροφορίες | Ανά 100 g | Ανά μερίδα 30 g | % Σ.Η.Π. * |
| Ενέργεια | 1578 kJ/ 372kcal | 475 kJ/ 112 kcal | 6% |
| Λιπαρά | 1,4 g | 0,4 g | 1% |
| εκ των οποίων κορεσμένα | 0,4 g | 0,1 g | 1% |
| Υδατάνθρακες | 78,4 g | 23,5 g | 10% |
| εκ των οποίων σάκχαρα | 17,2 g | 5,2 g | 6% |
| Φυτικές ίνες | 5,9 g | 1,8 g | 13% |
| Πρωτεΐνες | 8,4 g | 2,5 g | 18% |
| Αλάτι | 1,25 g | 0,4 g | 6% |
*Σ.Η.Π.: Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη σύμφωνα με την οδηγία για τη διαθρεπτική επισήμανση 2008/100/ΕΟΚ.
Κορεσμένα λιπαρά οξέα
Δώστε προσοχή στην περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά οξέα, που μπορεί να κάνουν κακό στη καρδιά σας ιδιαίτερα εάν η χοληστερόλη σας είναι αυξημένη.
Νάτριο
Προσέξτε στην ποσότητα νατρίου. [Σ.Η.Π.: 2 γραμμάρια]
Διαιτητικές ίνες
Οι διαιτητικές ίνες είναι χρήσιμες για τον οργανισμό. Είναι αναγκαία η ύπαρξη τους για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντερου.
Βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία
Όσον αφορά τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία, και αυτά αναγράφονται ως το ποσό που λαμβάνει κάποιος καταναλώνοντας 100 γραμμάρια αυτού του προϊόντος.
Τα ποσοστά που παρουσιάζονται αφορούν το ποσό από τη Συνιστώμενη Ημερήσια Ποσότητα (Σ.Η.Π.) που προσλαμβάνετε καταναλώνοντας 100 γραμμάρια αυτού του προϊόντος.
Για παράδειγμα τρώγοντας 100 γραμμάρια του προϊόντος που αναγράφεται στη διπλανή εικόνα λαμβάνετε το 169% της ποσότητας Βιταμίνης Ε που πρέπει να προσλαμβάνετε ημερησίως.
Τα συστατικά στην ετικέτα
Τα τρόφιμα πρέπει να έχουν στην ετικέτα μια λίστα με τα συστατικά που περιέχουν.
Οι ετικέτες των τροφίμων πρέπει να γράφουν τα συστατικά των προϊόντων με σειρά Βάρους, συστατικό που περιέχεται στη μεγαλύτερη ποσότητα αναγράφεται πρώτο. Το συστατικό που περιέχεται στη μικρότερη ποσότητα αναγράφεται τελευταίο.
Σε περίπτωση που κάποιο τρόφιμο περιέχει ή ενδέχεται να περιέχει έστω και ίχνη συστατικών που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, τότε είναι υποχρεωτική η αναφορά τους είτε περιγραφικά «περιέχει ίχνη...» είτε με έντονα γράμματα στη λίστα των συστατικών. Επίσης, υποχρεωτική είναι η επισήμανση σε περιπτώσεις προϊόντων που περιέχουν ή παρασκευάζονται από Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς (ΓΤΟ).
Σύγκριση διατροφικών πληροφοριών 2 όμοιων υποθετικών προϊόντων δημητριακών:
| Θερμίδες | Υδατάνθρακες | Σάκχαρα | Λιπαρά | Κορεσμένα λιπαρά | Πρωτεΐνες | Αλάτι | Ολική άλεση | |
| Τύπος 1 | 367 kcal | 74,8g | 10,8g | 1,7g | 0,5g | 9,4g | 0,95g | 58% |
| Τύπος 2 | 375 kcal | 79g | 15g | 1,5g | 0,3g | 9g | 1g | 32% |
*Οι παραπάνω τιμές αφορούν τα 100g του προϊόντος.
Οι ετικέτες των τροφίμων πρέπει να γράφουν τα συστατικά των προϊόντων με σειρά βάρους, ενώ στη λίστα τους το συστατικό που περιέχεται στη μεγαλύτερη ποσότητα αναγράφεται πρώτο. Αντίστοιχα, το συστατικό που περιέχεται στη μικρότερη ποσότητα αναγράφεται τελευταίο. Εάν για παράδειγμα, θέλετε περισσότερες φυτικές ίνες και θρεπτικά συστατικά στη διατροφή σας, επιλέξτε δημητριακά πρωινού με πρώτο συστατικό την ολική άλεση.
6. Ποιες είναι οι κατηγορίες των πρόσθετων υλών;
Πρόσθετα τροφίμων καλούνται οι ουσίες, οι οποίες συνήθως δεν καταναλώνονται μόνες τους ως τρόφιμα, είτε έχουν θρεπτική αξία είτε όχι, και οι οποίες προστίθενται στα τρόφιμα για τεχνολογικούς λόγους. Η προσθήκη τους, κατά τα διάφορα στάδια της παραγωγής, μεταποίησης, παρασκευής, κατεργασίας, συσκευασίας και μεταφοράς, αποσκοπεί στη βελτίωση της παραγωγής, της εμφάνισης και της συντήρησης των τροφίμων.
Οι πρόσθετες ύλες διακρίνονται σε:
- Αντιαμαυρωτικά
- Αντιοξειδωτικά
- Βελτιωτικά αλεύρων
- Βελτιωτικά γεύσης
- Γλυκαντικά
- Διογκωτικά αρτοποιίας
- Ενισχυτικά γεύσης
- Γαλακτωματοποιητές
- Διαυγαστικά μέσα
- Μέσα οξίνισης
- Ρυθμιστές οξύτητας
- Σκληρυντικούς παράγοντες
- Σταθεροποιητές
- Συντηρητικά
- Χρωστικές ύλες κ.α.
Κωδικοποίηση των πρόσθετων υλών
Οι χρησιμοποιούμενες πρόσθετες ύλες τροφίμων στις χώρες της ΕΕ αναγράφονται υποχρεωτικά στη συσκευασία των τροφίμων. Επειδή όμως οι ονομασίες τους είναι πολλές φορές πολυσύλλαβες, χρησιμοποιούνται συχνά περισσότερες της μιας πρόσθετες ύλες και οι ονομασίες τους διαφέρουν στις χώρες της ΕΕ, έχει αποφασιστεί η κωδικοποίησή τους. Έτσι, όλες οι πρόσθετες ύλες χαρακτηρίζονται με έναν τριψήφιο αριθμό, στον οποίο προτάσσεται το γράμμα Ε κεφαλαίο. Αργότερα, ο αριθμός των προσθέτων υλών αυξήθηκε και έχουμε έτσι και τετραψήφιους αριθμούς, ενώ παράλληλα διαγράφηκαν, από τη λίστα των εγκεκριμένων, αρκετές από αυτές.
Κατωτέρω παρατίθεται η ισχύουσα ταξινόμηση των προσθέτων υλικών τροφίμων:
Από 100-199 για τις χρωστικές ουσίες
Παράδειγμα αποτελεί το λυκοπένιο (Ε160d). Ανήκει στην ομάδα των καροτενοειδών και έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Απαντάται στις τομάτες, στις οποίες προσδίδει το κόκκινο χρώμα. Από πρόσφατες έρευνες προκύπτει ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου.
Από 200-299 για τις συντηρητικές ουσίες
Παράδειγμα αποτελεί το βενζοϊκό οξύ (Ε210). Χρησιμοποιείται σε μπύρες, μη οινοπνευματώδη αρωματισμένα ποτά, λαχανικά σε ξύδι, μαρμελάδες, ζελέδες, σάλτσες, χαβιάρι κ.α. προϊόντα.
Από 300-399 για αντιοξειδωτικές ουσίες
Παράδειγμα είναι το ασκορβικό νάτριο (Ε301). Συμβάλλει στην ανάπτυξη του επιθυμητού χρώματος στα αλλαντικά αέρος και εμποδίζει την οξείδωση του λίπους.
Από 400-499 για τους γαλακτωματοποιητές, τα πηκτικά μέσα και τους σταθεροποιητές
Παράδειγμα είναι η μονολαυρική πολυοξυαιθυλενοσορβιτάνη (Ε432). Είναι γαλακτωματοποιητής-σταθεροποιητής. Χρησιμοποιείται σε επιδόρπια, σάλτσες, προϊόντα αρτοποιίας, διαιτητικά προϊόντα κ.α. σκευάσματα.
Από 501-540 για τους ρυθμιστές οξύτητας
Παράδειγμα αποτελεί το θειικό αργίλιο (Ε520). Χρησιμοποιείται σε ζαχαρωμένα φρούτα και σε κατεψυγμένα και αφυδατωμένα προϊόντα αυγών.
Από 620-640 για τους ενισχυτές και τα βελτιωτικά της γεύσης
Παράδειγμα αποτελεί το γλουταμινικό οξύ (Ε620). Είναι βελτιωτικό γεύσης και συναντάται σε σάλτσες, σούπες και προμαγειρευμένα τρόφιμα. Ευρεία χρήση αυτού του οξέος και των αλάτων του γίνεται στην Κίνα, το σχετικό μάλιστα σύνδρομο εκ της εστίασης σε Κινέζικα εστιατόρια έχει γίνει γνωστό ως Σύνδρομο του Πεκίνου. Είναι πάρα πολύ τοξικό, ενώ μπορεί να καταστρέψει το νευρικό σύστημα με αποτέλεσμα ασθένειες όπως Πάρκινσον, Αλτσχάιμερ. Είναι επικίνδυνο για εγκύους, παιδιά, ηλικιωμένους, υπογλυκαιμικούς και καρδιοπαθείς ασθενείς.
Από 950-970 για τις γλυκαντικές ύλες
Παράδειγμα αποτελεί η ασπαρτάμη (Ε951). Ανακαλύφθηκε το 1969 και προέρχεται από δύο αμινοξέα, το ασπαρτικό οξύ και τη φαινυλαλανίνη. Είναι 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη και χρησιμοποιείται σε τσίχλες με πρόσθετα σάκχαρα. Έχει συσχετιστεί με καρκινογένεση σε ανθρώπους και πειραματόζωα και με βλάβες του νευρικού συστήματος.
7. Είναι τα συντηρητικά τροφίμων ασφαλή για την υγεία;
Υπολογίζεται ότι κατά άτομο η κατανάλωση συντηρητικών και προσθετικών τροφίμων φθάνει κατά μέσον όρο τα 4-5 κιλά ετησίως. Τα τελευταία χρόνια η χρήση διαφόρων συντηρητικών και προσθέτων τροφίμων αποτελεί αντικείμενο μεγάλων συζητήσεων και διχογνωμιών όσον αφορά τις βραχυπρόθεσμες, αλλά κυρίως τις μακροπρόθεσμες, πιθανές συνέπειες στην υγεία του ανθρώπου και ιδιαίτερα των μικρών παιδιών.
Οπωσδήποτε κάποια συντηρητικά είναι απολύτως απαραίτητα για την αναστολή της ανάπτυξης παθογόνων μικροβίων στα τρόφιμα και σίγουρα ορισμένα προσθετικά είναι απολύτως ασφαλή και χρήσιμα για τη Δημόσια Υγεία (π.χ. το ασκορβικό οξύ που χρησιμοποιείται ως αντιοξειδωτικός παράγοντας και είναι ταυτόσημο με τη βιταμίνη C). Όμως πολλά προσθετικά ενοχοποιούνται για διάφορες βλάβες της υγείας, κυρίως σε παιδιά (υπερκινητικότητα, αλλεργίες, άσθμα, ερυθήματα) και σε ενηλίκους (αλλεργίες, άσθμα, κεφαλαλγίες, ιλίγγους, ταχυσφυγμία, ναυτία, έλκη εντέρου).
8. Διατροφικοί ισχυρισμοί
Εκτός από τα παραπάνω υπάρχουν και άλλες βασικές πληροφορίες που εμφανίζονται στις ετικέτες των τροφίμων όπως το καθαρό βάρος του προϊόντος, γραμμή επικοινωνίας του καταναλωτή με την εταιρεία παραγωγής, διατροφικοί ισχυρισμοί (π.χ. πλούσιο σε φυτικές ίνες, χαμηλό σε λιπαρά κτλ), οικολογική σήμανση κ.α.
Πολύ συχνά συναντάμε στις διατροφικές ετικέτες τροφίμων, μερικές λέξεις:
| Ειδικές φράσεις στην ετικέτα τροφίμων | Επεξήγηση |
| Ελεύθερο θερμίδων ή χωρίς θερμίδες | Τα τρόφιμα αυτά έχουν λιγότερο από 5 θερμίδες ανά μερίδα. |
| Χωρίς λίπος ή ελεύθερα λίπους («χωρίς προστιθέμενο λίπος» και «μηδενικό λίπος») | Τα τρόφιμα αυτά περιέχουν περίπου 0.5 g λίπους ανά μερίδα. |
| Ελεύθερα χοληστερόλης ή χωρίς χοληστερόλη | Στα τρόφιμα αυτά υπάρχουν λιγότερα από 2 mg χοληστερόλης, ενώ θα πρέπει επίσης να περιέχουν λιγότερα από 2 g κορεσμένου λίπους ανά μερίδα. |
| Τρόφιμα φτωχά σε άλατα νατρίου | Ενδείκνυται για δίαιτες φτωχές σε αλάτι. Η κατανάλωση μιας συγκεκριμένης ποσότητας των προϊόντων αυτών σας δίνει τη μισή ποσότητα νατρίου απ' ότι το κανονικό προϊόν. |
| Ανάλατα ή χωρίς επιπρόσθετο αλάτι | Δεν έχει προστεθεί αλάτι στα τρόφιμα αυτά. |
| Προϊόντα μειωμένων θερμίδων, λίπους, χοληστερόλης ή νατρίου | Το τρόφιμο έχει τουλάχιστον 25% λιγότερο λίπος, χοληστερόλη, θερμίδες ή νάτριο από το αντίστοιχο κανονικό τρόφιμο. |
| Προϊόντα διαίτης | Τα προϊόντα αυτά είναι είτε χαμηλής είτε μειωμένης περιεκτικότητας σε θερμίδες ή να προορίζονται για κάποια άλλη ειδική χρήση σε ένα διαιτολόγιο. |
| Προϊόντα light | Αυτό σημαίνει ότι το τρόφιμο έχει 1/3 λιγότερες θερμίδες ή 1/2 λιγότερο λίπος ή 1/2 λιγότερο νάτριο απ' ότι το κανονικό τρόφιμο. Προσέξτε γιατί ο όρος «light» μπορεί να αναφέρεται στο χρώμα ή στην υφή του τροφίμου |
| Υγιεινά τρόφιμα | Τα τρόφιμα αυτά είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε ολικό λίπος και κορεσμένο λίπος. Επιπρόσθετα δεν πρέπει να περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα χοληστερόλης ή νατρίου, απ' ότι συστήνει ο οργανισμός τροφίμων και φαρμάκων. Η ονομασία αυτή δε σημαίνει ότι το τρόφιμο δεν περιέχει ζάχαρη, ούτε επίσης ότι είναι απαραίτητα κατάλληλο για το διαιτολόγιο σας. |
| Φυσικά τρόφιμα | Προσέχετε αυτόν τον όρο. Δεν υπάρχει ακόμη σαφής χαρακτηρισμός του τι σημαίνει «φυσικό». Το φυσικό δεν έχει καμιά σχέση με το υγιεινό. |
| Υδρογονωμένα ή μερικώς υδρογονωμένο λίπος | Αυτό σημαίνει ότι το ακόρεστο λίπος έχει γίνει με προσθήκη υδρογόνου πιο κορεσμένο, έτσι ώστε να είναι στερεό σε θερμοκρασία δωματίου. |
| Συσκευασμένα σε νερό | Οι κονσέρβες τόνου ή σολωμού με νερό αντί για λάδι, περιέχουν λιγότερο λίπος. |
| Αλεύρι σίτου (wheat flour) | Αυτό αναφέρεται στο άσπρο αλεύρι και όχι στο αλεύρι ολικής αλέσεως. Τα ολικής αλέσεως τρόφιμα είναι καλύτερες επιλογές, γιατί περιέχουν περισσότερες φυτικές ίνες. |
9. Προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ
Τι σημαίνει;
«Ονομασία προέλευσης»
Το όνομα μιας περιοχής, ενός συγκεκριμένου τόπου ή, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μιας χώρας, το οποίο χρησιμοποιείται για την περιγραφή ενός γεωργικού προϊόντος ή ενός τροφίμου που κατάγεται από τη συγκεκριμένη περιοχή, τον συγκεκριμένο τόπο ή τη συγκεκριμένη χώρα, του οποίου η ποιότητα ή τα χαρακτηριστικά οφείλονται ουσιαστικά ή αποκλειστικά στο ιδιαίτερο γεωγραφικό περιβάλλον που περιλαμβάνει τους εγγενείς φυσικούς και ανθρώπινους παράγοντες, του οποίου η παραγωγή, η μεταποίηση και η επεξεργασία πραγματοποιούνται στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή
«Γεωγραφική ένδειξη»
Το όνομα μιας περιοχής, ενός συγκεκριμένου τόπου ή, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μιας χώρας, το οποίο χρησιμοποιείται για την περιγραφή ενός γεωργικού προϊόντος ή ενός τρόφιμου: που κατάγεται από την εν λόγω περιοχή, τον συγκεκριμένο τόπο ή την εν λόγω χώρα, του οποίου η συγκεκριμένη ποιότητα, η φήμη ή άλλα χαρακτηριστικά μπορούν να αποδοθούν στην εν λόγω γεωγραφική καταγωγή, του οποίου η παραγωγή ή /και η μεταποίηση ή/ και η επεξεργασία πραγματοποιούνται στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή.
Γιατί και ποιους ωφελούν;
Η αναγνώριση γεωργικών προϊόντων και τροφίμων ως ΠΟΠ και ΠΓΕ τα οποία διατίθενται στην αγορά είναι προς όφελος των παραγωγών, μεταποιητών κλπ., διότι ο δίκαιος ανταγωνισμός που αναπτύσσεται μεταξύ αυτών που δικαιούνται τις εν λόγω ενδείξεις, ενισχύει την αξιοπιστία αυτών των προϊόντων στα μάτια των καταναλωτών. Οι παραγωγοί, ιδίως μειονεκτικών και απομακρυσμένων περιοχών έχουν τη δυνατότητα να προωθήσουν εύκολα προϊόντα που παρουσιάζουν εξειδικευμένα χαρακτηριστικά, βελτιώνοντας το εισόδημα τους με τις καλύτερες τιμές στην αγορά. Επίσης είναι προς όφελος των καταναλωτών οι οποίοι πρέπει να έχουν σαφείς και συνοπτικές πληροφορίες για την καταγωγή του προϊόντος και να αγοράζουν προϊόντα με εγγύηση ως προς την ποιότητα και τα χαρακτηριστικά τους.
Συμπερασματικά
Πριν αποφασίσετε, λοιπόν, να πάτε για ψώνια καλό είναι να φτιάξετε μια λίστα με όσα χρειάζεστε. Αφού δείτε τις ανάγκες σας και τι λείπει θα το συμπληρώσετε και αυτός θα είναι ο οδηγός για τα ψώνια σας. Έτσι μπορείτε να ξέρετε τι είναι απαραίτητο και τι περιττό, αλλά και να αποφύγετε τις άσκοπες αγορές. Πριν επιλέξετε, ωστόσο, τα τρόφιμα της λίστας σας ελέγξτε τις ετικέτες τους διότι θα σας βοηθήσει να αποφασίσετε αν θα το συμπεριλάβετε στη διατροφή σας με βάση τις ατομικές σας ανάγκες. Δώστε έμφαση στα στοιχεία που αναγράφονται στην ετικέτα ώστε να κάνετε τις σωστές επιλογές για τη διατροφή και την υγεία σας.
