Διαιτητική αντιμετώπιση του διαβήτη κύησης

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης κυήσεως (Gestational Diabetes Mellitus, GDM), είναι μια ποικίλου βαθμού παθολογική ανοχή των υδατανθράκων, που εμφανίζεται για πρώτη φορά κατά το δεύτερο μισό της εγκυμοσύνης. Η σωστή δίαιτα και η διατροφική θεραπεία είναι καθοριστικό κομμάτι στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του GDM και στην επίτευξη επιθυμητών επιπέδων σακχάρου, για την ομαλή πορεία της κύησης.

Αν τα επίπεδα σακχάρου της εγκυμονούσας, δεν καταφέρουν να σταθεροποιηθούν με ένα ισορροπημένο και εξατομικευμένο διαιτολόγιο, τότε κρίνεται απαραίτητη η εξωγενής χορήγηση ινσουλίνης, έτσι ώστε να αποφευχθούν τα αρνητικά επακόλουθα του αυξημένου σακχάρου, τόσο για την μητέρα όσο και για το παιδί.

Η διαιτητική αντιμετώπιση μιας εγκυμονούσας, που παρουσιάζει GDM κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, διαφοροποιείται από της γυναικάς με φυσιολογική εγκυμοσύνη. 

Πως διαμορφώνονται οι ενεργειακές ανάγκες της εγκύου;

Αρχικά, πρέπει να αναφερθεί, ότι οι ημερήσιες ενεργειακές ανάγκες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνονται κατά 150 kcal (θερμίδες) το 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και κατά 300 kcal, το 2ο και 3ο τρίμηνο. Μια δίαιτα που θα μπορεί να καλύπτει τις διατροφικές ανάγκες της διαβητικής εγκύου, χωρίς να οδηγεί σε υπέρμετρη αύξηση του σωματικού βάρους και των επιπέδων της γλυκόζης, αντιστοιχεί σε συγκεκριμένες θερμίδες, που κυμαίνονται ανάλογα με το βάρος της εγκύου. Δηλαδή:

Τι δίαιτες συστήνονται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Καλό είναι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης να μην ακολουθούνται υποθερμιδικές δίαιτες <1200 kcal, διότι τίθεται σε κίνδυνο τόσο η μητέρα (κετοναιμία, κετονουρία), όσο και το παιδί. Επίσης, η απώλεια βάρους δεν είναι επιθυμητή κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, ακόμα και αν η μητέρα είναι παχύσαρκη. Το ενδεικτικό βάρος που θα πρέπει να πάρει μια γυναίκα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης εξαρτάται από τον Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) που έχει πριν την εγκυμοσύνη. Συγκεκριμένα:

Οι διατροφικές συστάσεις για την κάλυψη των μακροθρεπτικών συστατικών στον GDM, δεν διαφοροποιούνται από μια φυσιολογική εγκυμοσύνη. 

Δηλαδή: υδατάνθρακες 40-50%, πρωτεΐνες 15-20%, λίπος 30-40%.

Τι δείχνουν οι έρευνες για τους υδατάνθρακες;

Πολλές έρευνες έχουν γίνει σχετικά με το ποσοστό των υδατανθράκων που πρέπει να καταλαμβάνει ένα διαιτολόγιο, μιας γυναίκας με GDM. Σε έρευνα, όπου συγκρίθηκαν δίαιτες με χαμηλή (<42%) και υψηλή (45-50%) πρόσληψη υδατανθράκων, βρέθηκε ότι ο περιορισμός των υδατανθράκων βελτίωσε τον γλυκαιμικό έλεγχο, μείωσε τις δόσεις ινσουλίνης και μείωσε τα ποσοστά μακροσωμίας, περιγενετικών επιπλοκών και καισαρικής τομής. Η συνολική ποσότητα των υδατανθράκων επομένως, θα πρέπει να περιοριστεί στο 35-40% των συνολικών θερμίδων.

Σημαντικό ρόλο για την ημερήσια πρόσληψη των υδατανθράκων, παίζει και η περιεκτικότητα τους σε φυτικές ίνες, αλλά και το αν η εγκυμονούσα γυμνάζεται ή όχι. Αν ισχύουν τα δύο αυτά ενδεχόμενα, η συνολική πρόσληψη των υδατανθράκων μπορεί να αυξηθεί (μέχρι και 55%), χωρίς κίνδυνο.

Πρωτεΐνες

Οι πρωτεΐνες αυξάνονται σταδιακά και κατά το 3ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης μπορεί να φτάσουν και το 20% της συνολικής θερμιδικής πρόσληψης. Σε περίπτωση που η διαβητική έγκυος εκκρίνει ή προσλαβαίνει την απαραίτητη δόση ινσουλίνης, η χρήση πρωτεΐνης δεν διαφοροποιείται σε σχέση με μια υγιή έγκυο.

Λίπος

Όσον αφορά στο λίπος, δεν παίζει ρόλο μόνο το συνολικό ποσοστό αλλά και το είδος. Σημαντικό ρόλο παίζουν τα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, καθώς επίσης και η χοληστερόλη.

Βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία

Τέλος, κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι ανάγκες του οργανισμού σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία αυξάνονται. Μερικά από αυτά (όπως ο σίδηρος, το ασβέστιο, το φυλλικό οξύ, ο ψευδάργυρος), είναι ζωτικής σημασίας για την θετική έκβαση της εγκυμοσύνης, και αν δεν μπορούν να καλυφθούν μέσω της διατροφής, για να αποτραπεί οποιοδήποτε πρόβλημα, συνιστάται η λήψη συμπληρωμάτων.

Διαιτητικές οδηγίες για εγκύους με GDM

• Προτιμάτε προϊόντα ολικής αλέσεως όπως ψωμί, μακαρόνια, ρύζι, δημητριακά πρωινού. Η μεγάλη περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες, παρεμποδίζουν την ανάπτυξη μεταγευματικής υπεργλυκαιμίας, καθώς η ενέργεια απελευθερώνεται πιο αργά.
• Αποφεύγετε τα απλά σάκχαρα, όπως η ζάχαρη, τα γλυκά, τα παγωτά, τα μπισκότα, η υπερβολική κατανάλωση χυμών ή άλλων αναψυκτικών, που περιέχουν ζάχαρη.
• Οι πρωτεΐνες είναι σημαντικές για την ανάπτυξη του εμβρύου. Προτιμήστε:
• Κρέας (κυρίως λευκά κρέατα), πολύ καλά ψημένα, γιατί εγκυμονούν κινδύνους μόλυνσης του εμβρύου. Ψάρι (μικρού μεγέθους). Αβγά (το ασπράδι είναι πλούσια πηγή αλβουμίνης), γάλα (μερικώς αποβουτυρωμένο) τυριά, γιαούρτια με λίγα λιπαρά (πλούσια πηγή ασβεστίου).
• Μειώστε την κατανάλωση λίπους και κυρίως κορεσμένου. Απομακρύνετε το ορατό λίπος από τα τρόφιμα π.χ. την πέτσα και μειώστε τη χρήση βουτύρου, μαγιονέζας και κρέμας γάλακτος.
• Αποφεύγετε τα τηγανητά, που απελευθερώνουν τοξικά λιπαρά οξέα και τις βιομηχανοποιημένες τροφές, που είναι πλούσιες σε θερμίδες και συνήθως μικρή θρεπτική αξία.
• Καταναλώνετε όλα τα φρούτα και λαχανικά, καλύτερα τα φρέσκα, διότι ένα μεγάλο ποσοστό των βιταμινών χάνονται με τον βρασμό. Αν θέλετε να καταναλώσετε βραστά λαχανικά, προτιμήστε να τα μαγειρέψετε στον ατμό.
• Προσοχή στην βιταμίνη Α, γιατί η περίσσειά της μπορεί να προκαλέσει γενετικές ανωμαλίες στο έμβρυο. Συνιστάται στις μέλλουσες μητέρες να αποφεύγουν το συκώτι και το μουρουνέλαιο, που περιέχουν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Α, η οποία αποθηκεύεται στον οργανισμό με κίνδυνο να βλάψει το κρανίο, τον εγκέφαλο και τη σπονδυλική στήλη του εμβρύου.
• Αποφεύγετε την κατανάλωση πολλών απλών υδατανθράκων π.χ δύο φρούτων μαζί.
• Καταναλώνετε πολλά και συχνά γεύματα. Κάθε 3 ώρες φροντίστε να καταναλώνετε ένα σνακ.
• Εντάξτε την άσκηση στην καθημερινότητά σας. Μπορείτε να γυμνάζεστε σε μέτρια ένταση περίπου 20 λεπτά, 3 φορές την εβδομάδα. Η τακτική σωματική άσκηση έχει σαφή πλεονεκτήματα στις γυναίκες που παρουσιάζουν GDM.