Παρακάτω θα παραθέσουμε αναλυτικά τις διαφορές που παρουσιάζουν το μητρικό γάλα με το αγελαδινό ως προς τα μακροθρεπτικά συστατικά τους.
Ποιες οι διαφορές του μητρικού και αγελαδινού γάλακτος;
Ορολευκωματίνη και η καζεΐνη
Οι δύο κύριες ομάδες πρωτεϊνών του μητρικού και αγελαδινού γάλακτος είναι η ορολευκωματίνη και η καζεΐνη, η διαφορά στα δύο γάλατα έγκειται στην περιεκτικότητα τους.
Στο μητρικό γάλα ο λόγος ορολευκωματίνης με την καζεΐνη είναι 4/1 ενώ στο αγελαδινό είναι το πηλίκο ο/κ= 1/4 και αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι πρωτεΐνες του μητρικού γάλακτος να απορροφώνται εξολοκλήρου από το έντερο, οι κενώσεις του βρέφους να είναι πιο μαλακές και υδαρείς και το σημαντικότερο, να χρειάζεται μικρότερη ποσότητα γάλακτος για να καλυφτούν οι ανάγκες του.
Ταυρίνη
Μια επίσης σημαντική διαφορά είναι η μικρότερη περιεκτικότητα του αγελαδινού γάλακτος σε ταυρίνη. Αυτό σημαίνει πως η ταυρίνη, αναγκαστικά, προστίθεται στα υποκατάστατα γάλατα καθώς βελτιώνει την απορρόφηση του λίπους και παίζει σημαντικό ρόλος στην ωρίμανση του εγκεφάλου.
Αντισώματα
Αυτά όμως που δεν μπορούν να να κατασκευαστούν βιομηχανικά και άρα δεν περιέχονται στα υποκατάστατα γάλατα είναι όλα τα αντισώματα της μητέρας που περιέχονται στο μητρικό γάλα.
Β- γαλακροσφαιρίνη και γαλακτολευκοματίνη
Η κύρια πρωτεΐνη του αγελαδινού γάλακτος είναι η β- γαλακροσφαιρίνη, η οποία θεωρείται πολύ ισχυρό αλλεργιογόνο για τα βρέφη σε αντίθεση με το μητρικό, όπου η κύρια πρωτεΐνη του είναι η α- γαλακτολευκοματίνη.
Λακτόζη
Το μητρικό γάλα περιέχει μεγάλες ποσότητες λακτόζης. Η διαφορά με τα υποκατάστατα αφορά την ταχύτητα υδρόλυσης όπου τελικά ελλατώνει το PH εντέρου και καταστέλλει την ανάπτυξης της E- coli.
Βρέφη που θηλάζουν έχουν χαμηλότερο PH κοπράνων και αυτό συνεπάγεται το χαμηλότερο ποσοστό E- coli στο πεπτικό τους. Ακόμη, το μητρικό γάλα παρέχει λιπαση στο βρέφος, η οποία θανατώνει τα παθογόνα μικρόβια.
Λίπη στο γάλα
Όσον αφορά τα λίπη, το παλμιτικό και το ελαϊκό οξύ αποτελούν το 60% περίπου του λίπους και των δύο γαλάτων. Οι περισσότερες εταιρείες τροποποιημένων βρεφικών γαλάτων έχουν αντικαταστήσει το αγελαδινό λίπος με φυτικά έλαια ή με ένα μίγμα φυτικών και ζωικών λιπών. Το αραχιδονικό και το ντοκοσαξενοϊκό οξύ βρίσκονται μόνο στο ανθρώπινο γάλα αυξάνοντας το δείκτη νοημοσύνης του παιδιού.
Βιταμίνες και μέταλλα
Το βασικό μέταλλο με το οποίο εμπλουτίζονται τα βρεφικά γάλατα είναι ο σίδηρος, καθώς η έλλειψή του έχει συσχετιστεί με μειωμένη γνωστική και σωματική ανάπτυξη. Επιπλέον, τα γάλατα μπορεί να έχουν εμπλουτιστεί με μέταλλα, όπως το μαγνήσιο, ο ψευδάργυρος, το κάλιο, το ιώδιο, το ασβέστιο, ο φώσφορος, το μαγγάνιο, και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, Α, C, E, D.
Πρε- και προ- βιοτικά
Τα προβιοτικά είναι φιλικά προς τον ανθρώπινο οργανισμό βακτήρια (bifidobacteria και lactobacilli), που πιστεύεται ότι βοηθούν στην ομαλή ανάπτυξη και λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος τους βρέφους και προστατεύουν από την ανάπτυξη επιβλαβών βακτηρίων στο έντερο, ενώ τα πρεβιοτικά είναι θρεπτικά συστατικά (συνήθως γαλακτο- και φρουκτο- ολιγοσακχαρίτες), με τα οποία τρέφονται τα «καλά» αυτά βακτήρια (τα προβιοτικά).
Νουκλεοτίδια
Είναι δομικά συστατικά του DNA και του RNA, καθώς και του μορίου του ATP, που είναι απαραίτητο στις μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού. Περιέχονται και στο μητρικό γάλα και πιστεύεται ότι με την προσθήκη τους στα υποκατάστατα μητρικού γάλακτος ενισχύουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και την ανάπτυξη του γαστρεντερικού σωλήνα.
Μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα στο μητρικό γάλα
Είναι χαρακτηριστικό ότι όλες οι ελάχιστες συνιστώμενες ποσότητες είναι μεγαλύτερες από αυτές που περιέχονται στο μητρικό γάλα, διότι η βιοδιαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών του είναι μεγαλύτερη από ότι στα υποκατάστατα, με αποτέλεσμα να απαιτούνται και μικρότερες ποσότητες.
Πολύ συχνά οι μαμάδες αναρωτιούνται πότε και εάν θα πρέπει να εισάγουν στη διατροφή του μωρού τους βρεφικά γάλατα του εμπορίου, εάν είναι ασφαλή, τι είδους συστατικά περιέχουν και ποια από αυτά είναι πραγματικά χρήσιμα και ωφέλιμα για τα μωρά τους.
Αυτό που συστήνεται επίσημα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι ότι η καλύτερη τροφή για τα βρέφη αποκλειστικά τους πρώτους 6 μήνες, αλλά και συμπληρωματικά με τα υπόλοιπα τρόφιμα μέχρι τα 2 έτη, είναι το μητρικό γάλα
Περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το βρέφος τους πρώτους μήνες της ζωής του για να αναπτυχθεί σωστά. Και αν το ποσό του γάλακτος από το μαστό της μητέρας παραμένει υψηλό μετά τους πρώτους 6 μήνες, συστήνεται να δίνεται αυτό και όχι άλλα γάλατα ή υποκατάστατα γάλακτος.
Κατηγορίες Υποκατάστατου Γάλακτος
Εάν ο θηλασμός δεν είναι εφικτός για οποιοδήποτε λόγο ή εάν η μητέρα δεν έχει αρκετό γάλα, ώστε να τραφεί επαρκώς το μωρό, υπάρχουν πολλά γάλατα στο εμπόριο, κατάλληλα να καλύψουν τις ανάγκες του παιδιού. Τα γάλατα αυτά χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:
- Γάλατα 1ης βρεφικής ηλικίας: 0-6 μηνών
- Γάλατα 2ης βρεφικής ηλικίας: 6-12 μηνών
- Γάλατα 3ης βρεφικής ηλικίας: 1-3 ετών
Μέχρι το 6ο μήνα, το γάλα, είτε μητρικό είτε υποκατάστατο, αποτελεί τη μοναδική τροφή του μωρού. Μετά τους 6 μήνες, το μωρό μπορεί να αρχίσει να τρώει και από τις υπόλοιπες ομάδες τροφίμων, γι’ αυτό και η ποσότητα του γάλακτος πρέπει να είναι μικρότερη ώστε να μπορεί να δοκιμάζει και τα υπόλοιπα τρόφιμα, που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξή του.
Πώς παρασκευάζονται τα βρεφικά γάλατα;
Τα βρεφικά γάλατα παρασκευάζονται συνήθως από αγελαδινό γάλα, που υφίσταται τροποποίηση στα συστατικά του και εμπλουτίζεται έτσι, ώστε να προσομοιάζει στο μητρικό γάλα και να γίνεται ανεκτό από το πεπτικό σύστημα του μωρού. Το απλό αγελαδινό γάλα (που δεν έχει υποστεί ειδική κατεργασία ώστε να γίνει βρεφικό) δεν πρέπει να δίνεται στα μωρά κάτω του ενός έτους, γιατί δεν μπορεί να γίνει ανεκτό από το μωρό (προκαλεί γαστρεντερικά και νεφρικά προβλήματα, αλλεργικές αντιδράσεις και δεν περιέχει τα απαραίτητα για την ανάπτυξη θρεπτικά συστατικά).
Τα κύρια συστατικά με τα οποία εμπλουτίζεται το αγελαδινό γάλα περιλαμβάνουν:
- αποβουτυρωμένο γάλα,
- πρωτεΐνη ορού γάλακτος,
- φυτικά λιπαρά, υδατάνθρακες (κυρίως λακτόζη),
- βιταμίνες, μέταλλα και
- ιχνοστοιχεία.
Τελευταία, βλέπουμε τα βρεφικά γάλατα να εμπλουτίζονται και με άλλα χρήσιμα συστατικά, όπως νουκλεοτίδια, πρεβιοτικά και προβιοτικά στοιχεία. Για τα συστατικά αυτά πρέπει να γνωρίζετε τα εξής:
Γάλατα με ειδικές διατροφικές ανάγκες
Τέλος, στο εμπόριο κυκλοφορούν γάλατα για διάφορες κατηγορίες βρεφών, με ειδικές διατροφικές ανάγκες, όπως:
Γάλα με πρωτεΐνη σόγιας
Για τα μωρά που δεν ανέχονται το αγελαδινό γάλα. Το γάλα αυτό περιέχει πρωτεΐνη σόγιας απομονωμένη από τη στερεή σόγια, φυτικά λιπαρά ως πηγή λίπους, πρόσθετους υδατάνθρακες, βιταμίνες και μέταλλα.
Γάλα υποαλλεργικό
Γιαα μωρά που δεν ανέχονται το αγελαδινό ή το γάλα σόγιας. Αυτό περιέχει μερικώς ή πλήρως υδρολυμένη πρωτεΐνη ή ελεύθερα αμινοξέα.
Γάλα ελεύθερο λακτόζης
Για μωρά που έχουν δυσανεξία στη λακτόζη. Αυτό μπορεί να συμβεί κυρίως σε πρόωρα βρέφη και σπανιότερα σε τελειόμηνα.
Ειδικά γάλατα για πρόωρα βρέφη
Γιια βρέφη με χαμηλό σωματικό βάρος κατά τη γέννηση, για μεταβολικά προβλήματα, δυσκοιλιότητα και διάρροιες.
