Λέγοντας πνευματική ανάπτυξη εννοούμε την ανάπτυξη όλων των πνευματικών ικανοτήτων στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η ικανότητα μάθησης, κατανόησης, μνήμης και συγκέντρωσης.
Η ανάπτυξη του εγκεφάλου ξεκινάει πριν τη γέννηση. Είναι πιο έντονη στα δύο πρώτα χρόνια τη ζωής μας και τελικά ο εγκέφαλος αποκτά το πλήρες μέγεθος πριν από την ηλικία των πέντε χρόνων. Η ωρίμανση του εγκεφάλου συνεχίζεται κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας.
Η ισορροπημένη διατροφή είναι ιδιαίτερα σημαντική για το «χτίσιμο» του εγκεφάλου, συνεισφέροντας στην πνευματική ανάπτυξη
Ποια θρεπτικά συστατικά συνεισφέρουν στην πνευματική ανάπτυξη;
Ορισμένα θρεπτικά συστατικά αποτελούν δομικά στοιχεία των εγκεφαλικών κυττάρων ενώ άλλα συντελούν στην μεταφορά των πληροφοριών μεταξύ των κυττάρων . Άλλοι παράγοντες, που παίζουν ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη -πέρα από την σωστή διατροφή είναι το περιβάλλον, η κοινωνική υποστήριξη και η εκπαίδευση ( πχ σχολείο, οικογενειακή φροντίδα)
Ω3 λιπαρά οξέα για υγιή εγκέφαλο
Στα θρεπτικά συστατικά που παίζουν σημαντικό ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη περιλαμβάνονται τα ω-3 λιπαρά οξέα ALA (α-λινολενικό οξύ), EPA (εικοσαπεντανοϊκό οξύ), DHA (δωκοσαεξανοϊκό οξύ) και οι Βιταμίνες του συμπλέγματος Β.
Το DHA είναι ένα δομικό στοιχείο του εγκεφάλου. Τα δύο ω-3 λιπαρά, που αναφέρθηκαν, δηλαδή το ΕPA και το DHA μπορούν να σχηματισθούν από το ALA, που είναι ένα απαραίτητο ω-3 λιπαρό οξύ. Παρόλα αυτά, ο σχηματισμός τους στον οργανισμό είναι σχετικά ανεπαρκής και γι αυτόν ακριβώς τον λόγο θεωρείται σημαντική η πρόσληψη των σωστών ποσοτήτων EPA και DHA από την διατροφή. Πηγές πλούσιες σε ALA είναι το λινέλαιο, το κραμβέλαιο , το σογιέλαιο. Τα λιπαρά ψάρια (σκουμπρί, κολιός, σαρδέλα, σολομός, ρέγκα, τόνος), τα καρύδια, η σόγια και η αντράκλα είναι σημαντικές πηγές EPA & DHA. Τα EPA και DHA βρίσκονται επίσης και στο μητρικό γάλα, ενώ η πρόσληψή τους από το νεογνό σχετίζεται άμεσα με την διανοητική ανάπτυξή του.
Βιταμίνες του συμπλέγματος Β και Φυλλικό οξύ για μυαλό ξυράφι
Οι Βιταμίνες Β1, Β6, Β12 και το Φυλλικό οξύ, παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη, επειδή είναι απαραίτητοι συμπαράγοντες για την δημιουργία των νευροδιαβιβαστών (μεταφορείς πληροφοριών στα κύτταρα). Επιπλέον επηρεάζουν την πνευματική ανάπτυξη μέσω του ρόλου τους σε ότι αφορά στην παροχή ενέργειας στον εγκέφαλο οι βιταμίνες αυτές απαντώνται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στα όσπρια, στα δημητριακά ολικής αλέσεως, στο κρέας και στους ξηρούς καρπούς. Η χολίνη ανήκει επίσης στο σύμπλεγμα των βιταμινών B και συμβάλλει στην έκκριση της ακετυλοχολίνης από τον εγκέφαλο, η οποία σχετίζεται με την ενδυνάμωση της μνήμης. Η χολίνη συναντάται στα αυγά, τη σοκολάτα και το συκώτι.
Αλλά θρεπτικά συστατικά, που παίζουν σπουδαίο ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη είναι η βιταμίνη Ε, ο σίδηρος, το ιώδιο, ο ψευδάργυρος, η γλυκόζη, η λεκιθίνη (φωσφολιπίδιο) και τα αμινοξέα (π.χ. σερίνη).
Αξιοσημείωτο είναι ότι μελέτες που έγιναν σε διάφορες χώρες της Ευρώπης (Ισπανία, Γερμανία, Ολλανδία) δείχνουν ότι η μέση πρόσληψη από τα παιδιά των ALA, EPA και DHA είναι χαμηλότερη από την συνιστώμενη. Επί πλέον η σύσταση να τρώμε λιπαρά ψάρια μία ή δύο φορές την εβδομάδα δεν ακολουθείται από πολλά παιδιά στις παραπάνω χώρες.
Τι συμβαίνει στη χώρα μας;
Έχει επίσης βρεθεί, ακόμη και στην Ελλάδα, ότι η μέση διαιτητική πρόσληψη φυλλικού οξέος και άλλων βιταμινών του συμπλέγματος Β από τα παιδιά-εφήβους είναι χαμηλότερη από την συνιστώμενη. Συνεπώς, με βάση τις παραπάνω μελέτες, απαιτείται εμπλουτισμός ορισμένων τροφίμων-φορέων με θρεπτικά συστατικά που παίζουν σημαντικό ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη των παιδιών.
