Τι είναι η βιώσιμη διατροφή;
Το πρόβλημα της πείνας και του ολοένα αυξανόμενου πληθυσμού περιθωριοποιούνται από το υπάρχον τροφικό σύστημα που παράγει τρόφιμα με πλεονάζουσα ποσότητα σε λίπος και ζάχαρη, προωθώντας την παχυσαρκία. Είναι παγκόσμια αποδεκτό, πλέον, ότι ο τρόπος με τον οποίο τρεφόμαστε δεν είναι βιώσιμος, μιας και περισσότεροι από 2 δισεκατομμύρια υποσιτίζονται και περισσότεροι από 2 δισεκατομμύρια είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Η παραγωγή και κατανάλωση φαγητού είναι σήμερα τα κυριότερα κίνητρα που οδηγούν στην έκπτωση του περιβάλλοντος, στην κλιματική αλλαγή και στη μείωση της ποικιλότητας, απειλώντας τη βιωσιμότητα του οικοσυστήματος. Το 1/3 του φαγητού που παράγεται ή χάνεται ή πετιέται. Σύμφωνα με το FAO, οι παγκόσμιες απαιτήσεις σε φαγητό αναμένεται να αυξηθούν κατά 60% μέχρι το 2050.
Η μελέτη της βιώσιμης διατροφής και τροφικών συστημάτων βρίσκεται στο επίκεντρο της έρευνας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πείνας και της δυσθρεψίας και την ικανοποίηση των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης.
Ως διατροφή, ορίζεται το σύνολο των διαφορετικών τροφίμων που περιέχουν μακρο-, μικρο- θρεπτικά συστατικά και άλλα σημαντικά για την υγεία οφέλη.
Ως τροφικό σύστημα, ορίζονται οι διαδικασίες παραγωγής, συσκευασίας, επεξεργασίας και πώλησης τροφίμων παγκοσμίως. Είναι κάτι περισσότερο από την παραγωγή τροφίμων και εξασφάλισης διαθεσιμότητας τους, αφού έχουν στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας των τροφίμων και διατροφής, την εξασφάλιση της κοινωνικής και φυλετικής ισότητα, την μείωση της φτώχειας και την προώθηση της αποτελεσματικής διαχείρισης των φυσικών πόρων.
Ο όρος βιώσιμη διατροφή ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και συμπεριλάμβανε συστάσεις διατροφής που θα είχαν ως αποτέλεσμα πιο υγιές περιβάλλον και πιο υγιείς καταναλωτές. Η βιώσιμη διατροφή ορίζεται ως εκείνη η διατροφή που θα είχε μειωμένο περιβαλλοντικό αντίκτυπο, ώστε να συμβάλει στην ασφάλεια της θρέψης και σε μια υγιή ζωή τόσο για αυτές όσο και τις επόμενες γενιές.
Κύρια χαρακτηριστικά της:
- η προστατευτική της λειτουργία στο οικοσύστημα,
- ο σεβασμός της στο οικοσύστημα,
- η κοινωνική της αποδοχή,
- η διατροφική της επάρκεια,
- η ασφάλεια και εξασφάλιση της υγείας,
- ενώ παράλληλα βελτιώνει τους περιβαλλοντικούς και ανθρώπινους πόρους.
Πώς μπορούμε να μειώσουμε το οικολογικό μας αποτύπωμα;
Υπάρχουν 3 πυλώνες πάνω στους οποίους μπορείς να θέσεις τη βάση για μια την βελτίωση της στάσης σου απέναντι στο περιβάλλον:
- Η μείωση της κατανάλωσης τροφίμων που δεν είναι απαραίτητα στο διατροφικό σου πλάνο. Χαρακτηριστικά αυτών των τροφίμων είναι: η αυξημένη θερμιδική πυκνότητα (πλούσια σε θερμίδες) και η αυξημένη επεξεργασία και συσκευασία τους. Μέσω αυτού θα πετύχεις την μείωση τόσο των διατροφικών ανισοτήτων όσο και των περιβαλλοντικών πόρων.
- Η υιοθέτηση ενός διατροφικού προτύπου που δε θα εστιάζει σε ζωικής προέλευσης τρόφιμα, αλλά αντιθέτως σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης έχεις ως αποτέλεσμα οφέλη τόσο στην υγεία, όσο και στο οικοσύστημα.
- Η κατανάλωση οποιουδήποτε τροφίμου που υπερκαλύπτει τις ενεργειακές σου ανάγκες επιβαρύνει με αύξηση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, τη χρήση περιβαλλοντικών πηγών και την πίεση του οικοσυστήματος.
Αν δεν υπάρξει στροφή στον τρόπο σίτισης τότε μέχρι το 2050 οι διατροφές που θα χαρακτηρίζονται κατά βάση από επεξεργασμένα σάκχαρα, λιπαρά, έλαια και κρέας θα συμβάλλουν μέχρι και 80% στην αύξηση των εκπομπών του αερίου. Από την άλλη οι διατροφές που βασίζονται σε φυτικά τρόφιμα μπορούν να τις μειώσουν κατά 30 – 55%. Συνεπώς, είναι καίριο να δώσεις βάση στη σύσταση της διατροφής σου για να μπορέσεις τόσο να συμβάλεις θετικά στο οικοσύστημα όσο και στην υγεία σου.
Ποιος ο ρόλος της Μεσογειακής Διατροφής στη βιωσιμότητα;
Μέσα στα χρόνια, η εξέλιξη της Μεσογειακής διατροφής την έκανε πέρα από ένα αδιαμφησβήτητα υγιές πρότυπο και ένα μοντέλο βιώσιμης διατροφής. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, λαμβάνοντας υπόψιν την ανάγκη για περιβαλλοντική βιωσιμότητα, η Μεσογειακή διατροφή χάρη στην εστίαση της σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης ξεκίνησε να μελετάται κατά πόσο είναι ένα βιώσιμο διατροφικό μοτίβο με μειωμένο περιβαλλοντικό αντίκτυπο.
Παρά το όνομά της, τα τελευταία χρόνια οι χώρες της νοτιο, ανατολικής Ευρώπης είναι σε μια μεταβατική διατροφική κατάσταση που μαζί της φέρει προβλήματα υπερβαρότητας, παχυσαρκίας και χρόνιων ασθενειών που σχετίζονται με τη διατροφή.
Η Μεσογειακή διατροφή χαρακτηρίζεται από:
- Αφθονία φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, ξηρών καρπών και δημητριακών
- Τακτική χρήση ελαιόλαδου (πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων)
- Μέτρια κατανάλωση ψαριού και γαλακτοκομικών προϊόντων (κυρίως γιαούρτι ή τυρί)
- Μικρές ποσότητες κόκκινου κρέατος (μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών οξέων)
- Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, συνήθως με τη μορφή κρασιού που καταναλώνεται μαζί με τα γεύματα
Όλα τα παραπάνω την καθιστούν να υπερέχει διατροφικά, να έχει ποικιλία, εποχικότητα, χρήση φρέσκων τροφίμων και πρακτικών που συνδέονται ισχυρά με την κουλτούρα και την παράδοση.
Φυτοφαγικές δίαιτες και βιωσιμότητα
Ας δούμε 3 βιώσιμα οφέλη των χορτοφαγικών διατροφών.
Πρώτο όφελος: Μέγιστα οφέλη στην υγεία και στη διατροφή
Οι φυτοφαγικές διατροφές έχουν προστατευτική δράση έναντι των καρδιαγγειακών νοσημάτων και οφέλη στην υγεία για μια σειρά χρόνιων και εκφυλιστικών νοσημάτων. Όλες αυτές οι συνδέσεις μεταξύ διατροφής και υγείας έχουν υπογραμμίσει την αυξημένη διατροφική τους υπεροχή, αφού καλύπτουν και τις ανάγκες σε μικροθρεπτικά συστατικά πολύ πιο αποδοτικά σε σχέση με την κλασσική Δυτικού τύπου δίαιτα.
Όλα αυτά επίσης συνηγορούν και σε ένα υγιές σωματικό βάρος με μειωμένη περιφέρεια μέσης που αποτελεί δείκτη πρόγνωσης της κεντρικής παχυσαρκίας και μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Ακόμα, επηρεάζουν θετικά την διαδικασία της γήρανσης μέσω της καθυστερημένης έκπτωσης της γνωσιακής λειτουργίας που σχετίζεται με την εμφάνιση Alzheimer και άνοιας.
Δεύτερο όφελος: Μειωμένο περιβαλλοντικό αντίκτυπο
Αυτό οφείλεται στο ότι οι διατροφές αυτές χαρακτηρίζονται κατά βάση από μειωμένη κατανάλωση ζωικών προϊόντων που αυτό σημαίνει:
- μικρότερη χρήση νερού,
- μειωμένες εκπομπές αερίων,
- μειωμένη χρήση ενέργειας και γης σε σχέση με τωρινά δυτικού τύπου διατροφικά μοτίβα.
Τρίτο όφελος: Θετικό οικονομικό αντίκτυπο
Η καλή χρήση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης όλων των οφελών που μπορεί να αποκομίσει κανείς από αυτού του τύπου τις διατροφές μπορεί να κινητοποιήσει θετικά την τοπική οικονομία. Αυτό θα συμβεί διότι θα λειτουργήσει καταλυτικά για την διατίμηση των τυπικών και παραδοσιακών τροφίμων. Η ενθάρρυνση των τοπικών παραγωγών θα προστατεύσει όλα τα τοπικά προϊόντα μέσω της θέσπισης ΠΟΠ ονομασίας προέλευσης, ποιοτικών standards παραγωγής σε συνδυασμό με την παράδοση, την καινοτομία και τη βιωσιμότητα.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω θα περάσουμε στον πυρήνα της κουλτούρας του να προστατέψουμε το φαγητό και θα συμβάλλουμε στην μείωση της σπατάλης του φαγητού.
