Φυτοπροστατευτικά προϊόντα
Ο γενικός όρος φυτοπροστατευτικά χαρακτηρίζει μια ομάδα από χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην γεωργία για μια ποικιλία δραστηριοτήτων με στόχο την προστασία των φυτών. Με δεδομένο αυτή τη γενική ορολογία στην κατηγορία των φυτοπροστατευτικών ανήκουν τα παρασιτοκτόνα, τα εντομοαπωθητικά σκευάσματα, τα έντομοελκυστικά, οι ρυθμιστές ανάπτυξης εντόμων, οι φυτορυθμιστικες ουσίες, καθώς και τα μικροβιολογικά σκευάσματα. Στην κατηγορία των παρασιτοκτόνων ανήκουν και τα ζιζανιοκτόνα, τα οποία με βάση τη δράση τους χωρίζονται σε
- Εκλεκτικά: επιδρούν σε συγκεκριμένα φυτά και όχι στο σύνολο της καλλιέργειας
- Μη εκλεκτικά: επηρεάζουν το σύνολο των καλλιεργειών
- Προφυτευτικά: εφαρμόζονται στο έδαφος πριν την σπορά
- Προφυτρωτικά: εφαρμόζονται μετά την σπορά και πριν τη βλάστηση της καλλιέργειας
- Μεταφυτρωτικά: εφαρμόζονται μετά τη βλάστηση της καλλιέργειας
- Ανάγκη της χρήσης ζιζανιοκτόνων
Η παρουσία ζιζανίων προκαλεί μια σειρά προβλημάτων στον αγρότη, όπως μείωση της ποσότητας της αναμενόμενης παραγωγής του αλλά και της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων του. Επίσης έχουμε την παρεμπόδιση και την καθυστέρηση της συγκομιδής, όπως επίσης ότι τα ζιζάνια αποτελούν ξενιστές επιβλαβών παθογόνων και εντόμων. Η χρήση των ζιζανιοκτόνων δίνει σίγουρα μια σειρά πλεονεκτημάτων στη φαρέτρα του σύγχρονου παραγωγού -αγρότη όπως την ευκολία της εφαρμογής τους, το μεγάλο φάσμα δράσης, την άμεση αποτελεσματικότητα με γρήγορα αποτελέσματα και την δυνατότητα εφαρμογής σε δύσκολες περιοχές (π.χ. λόγω υψομέτρου ή κλίσης εδάφους).
Ποιες οι συνέπειές τους;
Όπως και σε κάθε τεχνολογικό βήμα στην εξέλιξη του ανθρώπου η αλόγιστη χρήση των ζιζανιοκτόνων δημιούργησε φαινόμενα βιοσυγκέντρωσης, δηλαδή είχαμε πρόσληψη χημικών ουσιών από τους υδρόβιους οργανισμούς, βιοσυσσώρευσης στην οποία έχουμε αύξηση της συγκέντρωσης της χημικής ουσίας σε εναν οργανισμό μέσω του νερού αλλά και της τροφής του. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η βιοσυσσωρευση είναι αποτέλεσμα της βιοσυγκέντρωσης ενός χημικού παράγοντα όπως καθορίζεται από τις διατροφικές συνήθειες ενός οργανισμού. Τέλος, υπάρχει και το φαινόμενο της βιομεγέθυνσης, όπου ένας παράγοντας μετά τη βιοσυσσώρευσή του μπορεί να μεταφερθεί κια σε άλλα επίπεδα της τροφικής αλυσίδας, με συνέπεια τη βιομεγέθυνσή του.
Τα ζιζανιοκτόνα και γενικά τα φυτοπροστατευτικά έχουν γενικά λιπόφιλα χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα να μεταφέρονται σχεδόν αναλλοίωτα στο νερό. Φαίνεται επίσης, ότι ενώ στα χερσαία φυτά δεν εμφανίζεται σημαντική βιοσυσσώρευση, το αντίθετο συμβαίνει στα υδρόβια φυτά και στο φυτοπλαγκτόν. Έτσι, από το υδάτινο περιβάλλον και το φυτό / ζωο- πλαγκτόν, οι χημικοί επιμολυντές περνούν στα μικρά ψάρια και στη συνέχεια στους μεγαλύτερους θηρευτές που τρέφονται με μικρότερα ψάρια.
Από το έδαφος, τα χημικά περνούν στα σπονδυλωτά του εδάφους μετά στα χερσαία σπονδυλωτά και τέλος στα σαρκοφάγα ζώα, ενώ από τον αέρα στα χερσαία φυτά και τέλος στα φυτοφάγα ζώα. Ώσπου τελικά φτάνουν και στον άνθρωπο, που έχει στη διατροφή του φυτά, μικρά ψαριά και φυτοφάγα ζώα.
Πώς επιδρούν στον άνθρωπο;
Αν εξαιρέσουμε την πιθανότητα του ατυχήματος, όπου η δράση των φυτοφαρμάκων θα είναι άμεση, συνήθως οι επιπτώσεις εμφανίζονται μετά απο μακροχρόνια χρήση τους. Η μακροχρόνια έκθεση στα ζιζανιοκτόνα μέσω του νερού ή των τροφίμων έχει συνδυαστεί με παρουσία διαφόρων τύπου καρκίνου (λευχαιμία, λεμφώματα, κρούσματα σε εγκέφαλο, νεφρά, πάγκρεας, πνεύμονες).
Μεγάλα ποσοστά καρκίνου έχουν εμφανιστεί σε αγρότες που χρησιμοποιούν και εφαρμόζουν αυτά τα χημικά στην καθημερινότητά τους. Συσχέτιση με νευρολογικές παθήσεις έχουν επίσης αναφερθεί αρκετές φορές και μάλιστα έχει αναφερθεί ότι το ρίσκο ανάπτυξης Πάρκινσον είναι κατά 70% μεγαλύτερο σε χρήστες αγροτικών φαρμάκων ακόμη και σε έκθεση σε χαμηλά ποσοστά.
Ποια η χρήση στην καθημερινότητα;
Το μεγάλο πρόβλημα δημιουργήθηκε από την αλόγιστη και πολλές φορές παράνομη χρήση των διαφόρων χημικών σκευασμάτων, τα οποία πολλές φορές δεν ήταν τα ενδεδειγμένα για την εφαρμογή που επιθυμούσε ο αγρότης.
Οι διάφορες υπηρεσίες έχουν ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια ένα φιλόδοξο πρόγραμμα εκπαίδευσης και ενημέρωσης των αγροτών μέσω των συνεταιρισμών για την εφαρμογή κανόνων ορθών γεωργικών πρακτικών που προστατεύουν πρώτα τους ίδιους και στη συνέχεια το καταναλωτικό κοινό.
Ο καταναλωτής από την πλευρά του μπορεί με μερικά απλά βήματα να μειώσει την πιθανότητα έκθεσής του όπως: την επιλογή ποικιλίας φρούτων και λαχανικών στην διατροφή του, τον περιορισμό ορισμένων φρούτων και λαχανικών με μαλακό και πορώδη ιστό (π.χ. φράουλες ), το καλό πλύσιμο των φρούτων και των λαχανικών με ξύδι ή διάλυμα αλατιού, την αποφλοίωση πριν την κατανάλωση την αποφυγή κατανάλωσης προϊόντων απευθείας από τον αγρό, όταν δεν γνωρίζουμε αν τα προϊόντα έχουν ψεκαστεί ή όχι.
Η χρήση των γεωργικών φαρμάκων, αν γίνει σύμφωνα με το επιστημονικό και ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο μπορει να δώσει λύσεις στον αγρότη και ασφάλεια στον καταναλωτή
