Μετά τον πόλεμο και κατά τη διάρκεια της κατοχής, οι Έλληνες υπέφεραν πολύ και πάρα πολύς κόσμος πέθαινε από την πείνα. Με τον καιρό δημιουργήθηκε το λεγόμενο μετακατοχικό σύνδρομο, το οποίο έκανε τις γενεές που ακολούθησαν να αλλάξουν τις διατροφικές τους συνήθειες.
To μετακατοχικό σύνδρομο χαρακτηρίζει τις γενιές που έζησαν κατά την διάρκεια της κατοχής που υπέφεραν πολύ και δοκιμάστηκαν από πείνα. Οι γενιές αυτές, αμέσως μετά τον πόλεμο και τον εμφύλιο, άρχισαν να κατέχουν περισσότερα τρόφιμα και με ακόμη νωπές τις μνήμες της Κατοχής, επηρεάστηκαν οι διατροφικές τους συνήθειες.
Το βασικότερο χαρακτηριστικό του μετακατοχικού συνδρόμου ήταν η κατανάλωση τροφής σε αφθονία, όταν αυτή ήταν διαθέσιμη. Όπως ήταν φυσικό, το μέγεθος των μερίδων των βασικών τροφίμων άρχισε να μεγαλώνει. Ενώ κατά την διάρκεια της κατοχής έλειπαν τα απαραίτητα τρόφιμα για την επιβίωση, οι επόμενες γενιές των Ελλήνων έφτασαν στην ακριβώς «αντίπερα όχθη», αυξάνοντας κατά πολύ το μέγεθος των μερίδων τους.
Ιστορική αναδρομή μετακατοχικού συνδρόμου
Η διαπίστωση σχετικά με την αύξηση του μεγέθους των μερίδων αντικατοπτρίζεται και στην αύξηση του σωματικού βάρους κατά την διάρκεια των ετών. Ιστορικά, υπήρξε μια τάση για αύξηση του σωματικού βάρους πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία όμως τάση φάνηκε να μειώνεται μετά τον από τον πόλεμο και τον εμφύλιο που ακολούθησε. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’50, το σωματικό βάρος άρχισε ξανά να αυξάνεται. Από τη δεκαετία του 1970 έως σήμερα, η μέση ενεργειακή πρόσληψη αυξήθηκε κατά 450 θερμίδες. Μια σύγκριση του βάρους Ελλήνων μαθητών (ηλικίας 4-19 ετών) που ζούσαν στα χρόνια της κατοχής σε σχέση με το σωματικό βάρος Ελλήνων μαθητών της προηγούμενης δεκαετίας, έδειξε μια πολύ σημαντική αύξηση.
Οι γενιές που επηρεάστηκαν περισσότερο από το μετακατοχικό σύνδρομο ήταν κυρίως οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, καθώς και οι γενιές πριν από αυτούς, που λόγω των βιωμάτων τους θεωρούν ότι το φαγητό θα πρέπει να καταναλώνεται σε αφθονία, όταν είναι διαθέσιμο. Σε μια πρόσφατη έρευνα στη Θεσσαλονίκη, φάνηκε ότι τα παιδιά τα γεύματα των οποίων τα ετοίμαζε η γιαγιά, είχαν πενταπλάσιο ποσοστό παχυσαρκίας, σε σχέση με εκείνα που δεν έτρωγαν στο σπίτι της γιαγιάς. Ο συνδυασμός των άσχημων εμπειριών της κατοχής με τις ελλιπείς διατροφικές γνώσεις, οδήγησε τους ανθρώπους αυτής της ηλικίας να προσφέρουν στα εγγόνια τους μερίδες πολύ μεγαλύτερες από τις αναγκαίες. Στο γεγονός αυτό συμβάλλει και το ότι οι νέες εργαζόμενες γυναίκες, προκειμένου να ανταποκριθούν στην οικονομική κρίση της εποχής, αφήνουν την διατροφή των παιδιών τους στις γιαγιάδες.
Για παράδειγμα, ένα τρόφιμο που χρησιμοποιούν σε μεγάλη αφθονία οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας είναι το ελαιόλαδο. Είναι γνωστό ότι η περιεκτικότητα του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, βιταμίνη Ε και άλλα αντιοξειδωτικά το καθιστούν τροφή υψηλότατης θρεπτικής αξίας. Όμως δεν παύει να ανήκει στην ομάδα των λιπών, με αποτέλεσμα το 1 κ.σ. ελαιολάδου να αποδίδει γύρω στις 100 θερμίδες.
Εύκολα αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς το πόσο επιβαρύνεται η θερμιδική πρόσληψη, με την αλόγιστη χρήση του ελαιολάδου στο φαγητό.
Η καμπάνια του medNutrition
Στο πλαίσιο της καμπάνιας «Μερίδες, το μέγεθος μετράει», η επιστημονική ομάδα του mednutrition κατέγραψε σημαντικές πληροφορίες για τις αντιλήψεις, αλλά και τις γνώσεις των ερωτώμενων για το μέγεθος των μερίδων που χρησιμοποιούν.
Στην ερώτηση αν σερβίρουν το ελαιόλαδο χρησιμοποιώντας κάποια μεζούρα, οι περισσότεροι απάντησαν πως δεν χρησιμοποιούν (68,9%), διότι ήταν πάγια η αντίληψη των περισσοτέρων ότι το ελαιόλαδο είναι πολύ καλό για την υγεία και πως όσο περισσότερο τόσο το καλύτερο- χαρακτηριστικό στοιχείο του μετακατοχικού συνδρόμου.
Θα μπορούσαν να αναφερθούν πολλά ακόμη τέτοια παραδείγματα, είτε αφορούν τις μερίδες στο πρωινό, είτε και στα υπόλοιπα γεύματα. Το σίγουρο είναι ότι το μέγεθος των μερίδων έχει επηρεαστεί από το μετακατοχικό σύνδρομο, συμβάλλοντας και αυτό με την σειρά του, στα ολοένα αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας στη χώρα μας.
