Ενώ η βιολογική και θρεπτική αξία του ελαιολάδου υπερτερούν έναντι των άλλων φυτικών ελαίων, η θερμιδική τους αξία είναι ίδια, δηλώνει ο Απόστολος Κυριτσάκης, M.Sc, Ph.D., Καθηγητής Ελαιολάδου Αλεξάνδρειο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης σε συνέντευξή του στη δημοσιογράφο Μίνα Ράλλη.
Η διατροφική αξία του ελαιολάδου και της ελιάς είναι αναμφισβήτητη, αφού περιέχουν θρεπτικά συστατικά πολύτιμα για τον ανθρώπινο οργανισμό, όπως βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, φυτικές ίνες, μέταλλα και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Δεν είναι τυχαίο ότι στον Ιπποκράτειο Κώδικα αναφέρονται περισσότερες από εξήντα φαρμακευτικές χρήσεις του ελαιολάδου. Είναι ένα προϊόν που προστατεύει από τη φυματίωση, τους ρευματισμούς, βοηθάει στο κλείσιμο των πληγών, μειώνει την κακή χοληστερίνη και αυξάνει την καλή, ενώ αποτελεί ασπίδα προστασίας κατά του καρκίνου και της γήρανσης.
Η ποιότητα του ελαιολάδου επηρεάζεται από το σχηματισμό του στον καρπό μέχρι το στάδιο της κατανάλωσης και εξαρτάται από την ποικιλία, το έδαφος και το μικροκλίμα της περιοχής, παράγοντες στους οποίους η χώρα μας υπερτερεί. Έτσι τα αρωματικά και γευστικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου, τα ιχνοστοιχεία και οι αντιοξειδωτικές και άλλες ουσίες βρίσκονται σε μεγαλύτερες ποσότητες στο ελληνικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, επισημαίνει ο κ. Κυριτσάκης. Όσον αφορά την ενίσχυση του κλάδου της ελαιοκομίας ο κ. Κυριτσάκης υποστηρίζει ότι το κράτος πρέπει να εξασφαλίσει μεγαλύτερη τιμή για τον παραγωγό γιατί τα έξοδα καλλιέργειας, συγκομιδής και επεξεργασίας της ελιάς είναι τόσο αυξημένα που η ελαιοκομία κινδυνεύει να εγκαταλειφθεί σε ορισμένες περιοχές. Εξίσου σημαντικό είναι να αξιοποιηθεί το συγκριτικό πλεονέκτημα του ελληνικού ελαιολάδου για να δημιουργηθεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Ελαιόλαδο και ελιά: δύο βασικά εθνικά προϊόντα
Ποια η διατροφική τους αξία;
Όντως είναι δύο βασικά εθνικά προϊόντα με σημαντική συμβολή στην εθνική μας οικονομία. Χιλιάδες ελληνικές οικογένειες ασχολούνται με την παραγωγή των προϊόντων αυτών, αν και τελευταία τα οφέλη δεν είναι ανάλογα με τον κόπο και τα έξοδα που καταβάλλονται. Το ελαιόλαδο δεν λείπει και δεν πρέπει να λείπει από κανένα σπίτι. Χρησιμοποιείται ωμό με πολλούς τρόπους, στις σαλάτες, στο ψωμί, στους ντάκους κλπ. Ο πλούσιος χυμός της ελιάς αναβαθμίζει τις ωμές ή βραστές σαλάτες σε ένα υπέροχο έδεσμα. Χρησιμοποιείται επίσης σε πολλά πιάτα και ιδιαίτερα στα λαδερά φαγητά, αναδεικνύοντας τη γεύση και το χρώμα των υπόλοιπων υλικών. Τα λαδερά έχουν ως γνωστό ξεχωριστή θέση στο ελληνικό τραπέζι. Το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται επίσης και στο τηγάνι για πατάτες, ψάρια, κρεατικά, ομελέτες , τυρόπιτες, χορτόπιτες κλπ.
Ποια τα ιδιαίτερα τους θρεπτικά συστατικά;
Οι ελιές πάντα βρίσκονταν στο τραπέζι των αγροτικών σπιτιών είτε το πρωί με το τσάι ή το γάλα είτε στα κυρίως γεύματα ως συμπλήρωμα των οσπρίων. Βέβαια την εποχή της νεόπλουτης Ελλάδας πολλά νοικοκυριά απαξίωσαν τις ελιές, αλλά τώρα άλλαξαν μάλλον οι καιροί και τα ελιόψωμα έγιναν της μόδας και οι ελιές χρησιμοποιούνται και στις πίτσες σε μεγάλο βαθμό αλλά και σε φαγητά της κατσαρόλας. Η διατροφική αξία του ελαιολάδου και της ελιάς είναι αναμφισβήτητα μεγάλη αφού περιέχουν θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, φαινόλες, τοκοφερόλες, ελευρωπαϊνη, σκουαλένιο, φυτικές ίνες, μέταλλα, μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, και άλλα στοιχεία απαραίτητα για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Γιατί πιστεύετε ότι το ελληνικό ελαιόλαδο ξεχωρίζει;
Η ποιότητα του ελαιολάδου επηρεάζεται από τη δράση ποικίλων παραγόντων από το σχηματισμό του στον καρπό μέχρι το στάδιο της κατανάλωσης και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποικιλία, καθώς επίσης από το έδαφος και το μικροκλίμα της περιοχής, στοιχεία στα οποία η χώρα μας υπερτερεί. Έτσι τα αρωματικά και γευστικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου, τα ιχνοστοιχεία και οι αντιοξειδωτικές και άλλες ουσίες βρίσκονται σε μεγαλύτερες ποσότητες στο ελληνικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, μία ποιοτική κατηγορία που αποτελεί και την κύρια παραγωγή του ελληνικού ελαιώνα.
Πού πλεονεκτεί το ελληνικό ελαιόλαδο έναντι για παράδειγμα του ισπανικού;
Πρέπει επίσης να ξέρουμε ότι το ιδιαίτερο άρωμα του ελαιολάδου συμβάλλει στην καλύτερη απορρόφηση των ωφέλιμων συστατικών της τροφής π.χ. φυσικών αντιοξειδωτικών από τον οργανισμό. Για τους λόγους αυτούς, όπως είναι αναμενόμενο, το ελληνικό ελαιόλαδο είναι ανώτερο και κερδίζει στοιχεία υπεροχής έναντι των ανταγωνιστικών ελαιοπαραγωγών χωρών. Αυτό φυσικά δεν πρέπει να μας καθησυχάζει γιατί η διασφάλιση της ποιότητας είναι μία διαρκής και ολοκληρωμένη διαδικασία που ξεκινά από τον παραγωγό και τον ελαιώνα και καταλήγει στο ράφι και στον καταναλωτή.
Προσοχή λοιπόν σε όλα τα στάδια παραγωγής και διατήρησης του προϊόντος. Όσον αφορά το ισπανικό ελαιόλαδο δεν πρέπει να ξεχνάμε την εμπειρία μας με το επικίνδυνο για την υγεία νοθευμένο προϊόν που μας προώθησαν και να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί.
Κρητικό ή καλαματιανό ελαιόλαδο;
Ως Κρητικός θα απαντήσω με μία μαντινάδα: ‘Και σ’ άλλους τόπους βγάζουνε λάδι και εγώ θωρώτο, μα όχι σαν το Κρητικό που’ναι στο κόσμο πρώτο’.
Ως επιστήμων, όμως, λέω ότι μπορεί να δούμε στο ράφι κρητικό ελαιόλαδο καλύτερης ποιότητας από το καλαματιανό και αντιστρόφως, γιατί -όπως προαναφέρθηκε- εκτός από την ποικιλία και το έδαφος ο ανθρώπινος παράγοντας συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση της ποιότητας του ελαιολάδου.
Ποιες οι κυριότερες διαφορές ελαιολάδου - σπορελαίων;
Το ελαιόλαδο είναι ένας φυσικός φρουτοχυμός αφού παραλαμβάνεται από τον καρπό μόνο με μηχανικά μέσα. Αντίθετα τα σπορέλαια προέρχονται από ελαιούχους σπόρους και παραλαμβάνονται με χημικά μέσα δηλαδή με χρήση διαλύτη (εξάνιο) και για να καταστούν κατάλληλα για κατανάλωση θα πρέπει να υποστούν μία σειρά από χημικές επεξεργασίες (ραφινάρισμα ή εξευγενισμό).Άκουσα ότι στη Μακεδονία όταν λένε “καλό λάδι” εννοούν ελαιόλαδο. Το μόνο συγκριτικό πλεονέκτημα των σπορελαίων είναι το θέμα του κόστους. Είναι φθηνότερα αλλά ας μην ξεχνάμε πως το καλό είναι ακριβό. Βιολογικό λάδι και συμβατικό λάδι: πώς διαφοροποιούνται αυτά τα δύο;Το βιολογικό ελαιόλαδο παραλαμβάνεται από βιολογική καλλιέργεια της ελιάς κατά την οποία δεν χρησιμοποιούνται χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα -όπως συμβαίνει στο συμβατικό- για την θρέψη του δένδρου και βιολογικά μέσα και παγίδες για την καταπολέμηση του δάκου και άλλων εντομολογικών προσβολών.
Για την επεξεργασία του ελαιοκάρπου στο ελαιουργείο εφαρμόζονται αυστηρές συνθήκες, όσον αφορά τη χρήση νερού και τις θερμοκρασίες που δεν πρέπει να ξεπερνούν τους 25 βαθμούς κελσίου και αυστηρή καθαριότητα. Φυσικά ανάλογες συνθήκες πρέπει και επιβάλλεται να εφαρμόζονται στο ελαιουργείο και για το συμβατικό ελαιόλαδο, αφού η ποιότητα του ελαιολάδου επηρεάζεται σημαντικά και από τις επικρατούσες συνθήκες στο ελαιουργείο.
Με ποιο τρόπο παράγεται η πάστα ελιάς;
Η πάστα της ελιάς παράγεται από επεξεργασμένη βρώσιμη ελιά καλής ποιότητας με προσθήκη αρωματικών και άλλων συστατικών και τα χαρακτηριστικά της ορίζονται από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η πάστα πρέπει να είναι παχύρρευστη και να έχει το χαρακτηριστικό άρωμα του ελαιολάδου.
Ποια η θρεπτική της αξία;
Υπάρχει πάστα διαφόρων ειδών ανάλογα με τον τύπο της βρώσιμης ελιάς που χρησιμοποιείται. Έχει υψηλή θρεπτική αξία αφού περιέχει φυσικά αντιοξειδωτικά (φαινόλες), βιταμίνες, ανόργανα στοιχεία και άλλα συστατικά χρήσιμα για την διατροφή μας. Τελευταία μάλιστα η πάστα ελιάς βρίσκει ευρεία χρήση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, η οποία θα μπορούσε να είναι πιο ευρεία αν τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια βοηθούσαν προς την κατεύθυνση αυτή.
Τι προσφέρει το ελαιόλαδο στην υγεία μας;
Στον Ιπποκράτειο Κώδικα αναφέρονται περισσότερες από εξήντα φαρμακευτικές χρήσεις του ελαιολάδου. Στις αρχές του περασμένου αιώνα ένας Αγιορείτης Μοναχός , ο πρακτικός γιατρός Πάτερ Γυμνάσιος δίνει μία σειρά συνταγών από ελαιόλαδο, για τη φυματίωση, τους ρευματισμούς, το κλείσιμο των πληγών κλπ.
Τελευταία το ελαιόλαδο κέρδισε όχι τυχαία τον τίτλο ‘Λειτουργικό Τρόφιμο’ , αφού περιέχει ποικίλα συστατικά, στα οποία οφείλονται οι θεραπευτικές του ιδιότητες. Το ελαϊκό οξύ που βρίσκεται άφθονο στο ελαιόλαδο, μειώνει την κακή χοληστερίνη και αυξάνει την καλή. Οι φαινόλες και οι πολυφαινόλες είναι φυσικά αντιοξειδωτικά και δρουν ως ασπίδα προστασίας του ανθρώπινου οργανισμού από την παρουσία των ελεύθερων ριζών που είναι προϊόντα οξείδωσης και καταστρέφουν τα κύτταρα, προκαλώντας καρκίνο και γήρανση.
Το ελαιόλαδο στη διατροφή μας
Είναι γνωστό ότι ο Όμηρος αποκαλούσε το ελαιόλαδο ‘’υγρό χρυσάφι’’
Τι είναι αυτό που κάνει το συγκεκριμένο προϊόν πολύτιμο;
Το ελαιόλαδο εκτός των άλλων επιδρά στην ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως και στην κανονική ανάπτυξη των παιδιών. Αφομοιώνεται από τον ανθρώπινο οργανισμό σε βαθμό που θεωρείται ιδανικός, αφού επιτυγχάνεται η απορρόφηση των καλών συστατικών του, όπως η βιταμίνη Ε και κυρίως οι φαινολικές αντιοξειδωτικές ουσίες.
Ποια είναι τα θρεπτικά του συστατικά;
Αξίζει να σημειωθεί ότι το λυκοπένιο που βρίσκεται στις ντομάτες, τα κουκιά και άλλα λαχανικά και είναι ευεργετικό για την υγεία μας, μπορεί να προσληφθεί από τον οργανισμό και να φθάσει στο συκώτι , μόνο παρουσία ελαιολάδου. Η σύνθεσή του σε λιπαρά οξέα, η ιδιότητά του να διευκολύνει τις εκκρίσεις της χολής και η παρουσία ορισμένων μικροσυστατικών, όπως η χλωροφύλλη και η φαιοφυτίνη, βοηθούν την αύξηση των εκκρίσεων του πεπτικού σωλήνα, διευκολύνοντας άμεσα την πέψη των άλλων λιπαρών υλών και τροφών γενικότερα.
Η τεκμηριωμένη διαπίστωση για το ότι η μακροζωία και η ζωτικότητα των Κρητικών οφείλονται κατά κύριο λόγο στη διατροφή τους με άφθονο ελαιόλαδο, αποδεικνύει περίτρανα τη βιολογική και θρεπτική αξία του προϊόντος.
Πρέπει δε να τονίσουμε ότι ενώ η βιολογική και θρεπτική αξία του υπερτερούν έναντι των άλλων φυτικών ελαίων η θερμιδική τους αξία είναι ίδια. Δηλαδή το ελαιόλαδο όπως και κάθε άλλη λιπαρή ύλη φυτικής η ζωικής προέλευσης αποδίδει τον ίδιο αριθμό θερμίδων που είναι 9,3 ανά γραμμάριο. Επομένως οι θεωρίες και αντιλήψεις ότι τα σπορέλαια είναι πιο ελαφριά και περιέχουν λιγότερες θερμίδες δεν ευσταθούν.
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για Μεσογειακή ή για Κρητική Διατροφή χωρίς το ελαιόλαδο;
Όχι βέβαια, αφού το ελαιόλαδο είναι το δυνατό στοιχείο των δύο αυτών διατροφών, στο οποίο στηρίχτηκαν οι περισσότερες επιδημιολογικές διατροφικές μελέτες. Παρά τις ξενόφερτες επιρροές που έχουν δεχθεί τα διατροφικά μας πρότυπα, κυρίως μέσω της τηλεόρασης, το ελαιόλαδο αποτελεί σταθερή αξία.
Πόσο ελαιόλαδο πρέπει να καταναλώνουμε;
Εξαρτάται από το είδος της εργασίας μας και πόσες θερμίδες καταναλώνουμε στην δουλειά μας, από το βάρος του σώματός μας, αν είμαστε σε δίαιτα, από την κατάσταση της υγείας μας, την ηλικία μας κλπ.
Ωμό και μαγειρεμένο ελαιόλαδο: Τι αλλάζει στη δεύτερη περίπτωση;
Επειδή με το μαγείρεμα χάνονται μερικά από τα αρωματικά συστατικά του ελαιολάδου, η καινούργια τακτική είναι να χρησιμοποιούμε λίγο ελαιόλαδο αρχικά και να προσθέτουμε το υπόλοιπο στο τέλος της διαδικασίας του μαγειρέματος. Στα όσπρια το ελαιόλαδο προστίθεται ανέκαθεν στο τέλος.
Τι αλλάζει στο ελαιόλαδο με το τηγάνισμα;
Τα τηγανισμένα σε ελαιόλαδο φαγητά έχουν μία ιδιαίτερη νοστιμιά όταν η θερμοκρασία δεν ξεπερνά τους 170 – 180 βαθμούς κελσίου , που θεωρείται ιδανική. Το ελαιόλαδο είναι η καταλληλότερη λιπαρή ύλη για το τηγάνισμα γιατί είναι πιο ανθεκτικό λόγω του ότι είναι πλούσιο στομονοακόρεστο ελαικό οξύ και σε φυσικά αντιοξειδωτικά.
Οι επιπτώσεις από το τηγάνισμα είναι οι ίδιες στο ελαιόλαδο και στα σπορέλαια;
Αντίθετα τα σπορέλαια που είναι πολυακόρεστα και δεν περιέχουν αντιοξειδωτικά, είναι πιο ευπαθή στο τηγάνισμα και οξειδώνονται γρηγορότερα.
Τρανς λιπαρά και τηγάνισμα: Μεγάλη αλυσίδα fastfood μιλάει για αντικατάσταση λαδιών με ελαιόλαδο στην παρασκευή φαγητών.
Είναι πιο υγιεινά ή απλά είναι θέμα Marketing;
Τα τρανς λιπαρά οξέα είναι επιβλαβή για την υγεία μας. Είναι δυνατό να δημιουργηθούν κατά το τηγάνισμα σε πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες από την ιδανική και κυρίως όταν το ίδιο λάδι χρησιμοποιείται σε επανειλημμένα τηγανίσματα. Σεβασμός, λοιπόν, στον καταναλωτή. H χρήση του ελαιολάδου στην παρασκευή των γρήγορων φαγητών (fast food), τους προσδίδει ιδιαίτερη υγιεινή και διατροφική αξία.
Τι είναι η οξύτητα, πώς προσδιορίζεται και ποια η σημασία της;
Η οξύτητα εκφράζει το βαθμό υδρολυτικής αλλοίωσης του ελαιολάδου. Προσδιορίζεται πολύ εύκολα ογκομετρικά, εφόσον έχουμε τα κατάλληλα αντιδραστήρια. Είναι μία από τις πολλές παραμέτρους αξιολόγησης της ποιότητας του ελαιολάδου και ενώ αποτελεί κριτήριο της εμπορικής αξίας του προϊόντος, είναι δυνατόν ελαιόλαδο με μεγαλύτερη οξύτητα να έχει καλύτερο άρωμα και γεύση από ελαιόλαδο με μικρότερη οξύτητα.
Ποια η γνώμη σας για τα αλλαντικά που έχουν αντικαταστήσει το ζωικό λίπος με ελαιόλαδο;
Είναι καλύτερα, όταν το χρησιμοποιούμενο ελαιόλαδο είναι καλής ποιότητας.
Το ελαιόλαδο ως μέσο συντήρησης στις κονσέρβες μπορούμε να το καταναλώνουμε;
Βεβαίως και μπορούμε.
Ο κλάδος της ελαιοκομίας
Ποιοι φορείς εμπλέκονται στα στάδια παραγωγής, επεξεργασίας και διάθεσης του ελαιόλαδου και της ελιάς;
Ελαιοπαραγωγοί, ελαιουργοί, τυποποιητές , έμποροι, κ.α.
Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή την περίοδο ο κλάδος;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι η τιμή του προϊόντος για τον παραγωγό, που είναι εξευτελιστική. Το κράτος θα πρέπει να εξασφαλίσει μεγαλύτερη τιμή για τον παραγωγό γιατί τα έξοδα καλλιέργειας της ελιάς , συγκομιδής και επεξεργασίας είναι τόσο αυξημένα που η ελαιοκομία κινδυνεύει να εγκαταλειφθεί σε ορισμένες περιοχές.
Ποιες πρωτοβουλίες πιστεύετε ότι χρειάζονται από την πλευρά της πολιτείας για την επίλυσή τους;
Θα πρέπει ακόμη η πολιτεία να περιορίσει το κέρδος των μεσαζόντων ώστε να μην αυξηθεί η τιμή για τον καταναλωτή. Να απαγορευθεί παντελώς η πώληση χύμα ελαιολάδου στο εξωτερικό και να στρέψουμε το ενδιαφέρον στην προώθηση και πιστοποίηση ειδών διατροφής με βάση το ελαιόλαδο και με υψηλή προστιθέμενη αξία. Να αποκλειστούν οι εισαγωγές από χώρες που δεν ανήκουν στην Ευρωπαϊκή ‘Ένωση. Να μην κυκλοφορούν ξένα ελαιόλαδα ως ελληνικά και να ελέγχεται η εισαγωγική διείσδυση προϊόντων αμφισβητούμενης ποιότητας.
Να γίνεται προβολή του προϊόντος μεθοδικά, με κατάλληλο σχεδιασμό και ειδικές μελέτες. Να αξιοποιηθεί επαρκώς το συγκριτικό πλεονέκτημα του ελληνικού ελαιολάδου για να δημιουργηθεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Το κράτος θα πρέπει να συνδράμει στην προσπάθεια των ιδιωτών, που έχουν ανοίξει αγορές διάθεσης του προϊόντος στο εξωτερικό με ικανοποιητικές τιμές. Τέτοιες προσπάθειες είναι αξιόλογες και θα πρέπει να επιβραβεύονται. Τέλος τα ξενοδοχεία θα πρέπει απαραιτήτως να προσφέρουν ελιές και ελαιόλαδο άριστης ποιότητας στα πρωινά τους και τα εστιατόρια στα γεύματά τους γενικώς.
Ποιες είναι οι δυσκολίες στη λειτουργία των ελαιοτριβείων και ποιες οι νέες κατευθύνσεις στον τομέα αυτό;
Οι δυσκολίες συνδέονται με το πρόβλημα των αποβλήτων. Οι νέες κατευθύνσεις οδηγούν στη μετατροπή ή αντικατάσταση των ελαιουργείων τριών φάσεων, σε δύο φάσεων για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της ρύπανσης του περιβάλλοντος και κυρίως να βελτιωθεί περαιτέρω η ποιότητα του ελαιολάδου με την συγκράτηση περισσότερων φαινολών που -όπως προαναφέρθηκε- δρουν ως φυσικά αντιοξειδωτικά και ως ασπίδες προστασίας του ανθρώπινου οργανισμού, δηλαδή το καθιστούν λειτουργικό τρόφιμο.
Ποιος ο ρόλος του Marketing για να είναι το ελαιόλαδο ανταγωνιστικό προϊόν;
Ο ρόλος του είναι καθοριστικός. Απαραίτητη είναι η κατάλληλη συσκευασία και η προβολή των ωφέλιμων συστατικών του. Η τηλεόραση μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα προς την κατεύθυνση αυτή και είναι επιβεβλημένη η οργάνωση εκπομπών με την παρουσία ειδικών, που να τεκμηριώνουν την αξία του ελαιολάδου επιστημονικά και όχι μόνο να λέγεται ότι το ελαιόλαδο κάνει καλό στην υγεία.
Τι πρέπει να προσέχουμε όταν αγοράζουμε ελαιόλαδο;
Να ξέρουμε ότι το extra παρθένο ελαιόλαδο είναι το καλύτερο και ακολουθεί το παρθένο ελαιόλαδο. Όταν η συσκευασία αναφέρει μόνο την λέξη ελαιόλαδο ο καταναλωτής θα πρέπει να γνωρίζει ότι το περιεχόμενο είναι μίγμα παρθένου και εξευγενισμένου (ραφινέ) ελαιολάδου και είναι υποδεέστερης (κατώτερης) ποιότητας.
Τι να προσέξουμε;
Να μην αγοράζουμε χύμα ελαιόλαδο από άγνωστους παραγωγούς, από πλανόδιους ούτε από πωλητές στον δρόμο που αφήνουν εκτεθειμένο το ελαιόλαδο στον ήλιο, ιδιαίτερα μάλιστα όταν αυτό είναι σε διαφανή πλαστικά μπουκάλια. Στην τελευταία περίπτωση ευνοείται η φωτοοξείδωση και η σημαντική αλλοίωση της ποιότητάς του.