Πολλοί άνθρωποι καθημερινά έρχονται σε επαφή με τις υπηρεσίες υγείας. Κάποιοι ενδεχομένως να νοιώθουν ότι αντιμετωπίστηκαν άσχημα, ότι ταλαιπωρήθηκαν, ότι έχουν αδικηθεί, διστάζουν ωστόσο να μπουν στη χρονοβόρα διαδικασία να βρουν το δίκιο τους στη δικαιοσύνη. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις σημαντική είναι η βοήθεια που μπορεί να προσφέρει ο Συνήγορος της Υγείας και της Κοινωνικής Αλληλεγγύης, για τον οποίο μιλά στη metroΥγεία ο κ. Γιάννης Σακέλλης, καθηγητής Κοινωνικής Πολιτικής και Οικονομικής της Εργασίας, που εδώ και ένα χρόνο έχει αναλάβει το δύσκολο αυτό ρόλο. Την συνέντευξη έκανε ο δημοσιογραφος Χαράλαμπος Πετρόχειλος.
Ποιος είναι ο ρόλος του Συνηγόρου της Υγείας και της Κοινωνικής Αλληλεγγύης;
Ο Συνήγορος Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο του Συνηγόρου του Πολίτη. Έχουμε ως στόχο να διαμεσολαβήσουμε για την επίλυση ορισμένων προβλημάτων που έχουν οι πολίτες και αφορούν κάποια ζητήματα κακοδιοίκησης, τα οποία ο πολίτης αισθάνεται αδύναμος να υπερνικήσει. Πρέπει να τονίσω ότι δεν έχουν πάντα δίκιο οι πολίτες. Μερικές φορές η διοίκηση είναι σύννομη. Υπάρχουν όμως και πολλές περιπτώσεις όπου διαμεσολαβούμε, παρεμβαίνουμε προκειμένου να επιλυθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες.
Ο Συνήγορος της Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης μπορεί επίσης να λειτουργήσει συμβουλευτικά προς τον υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, εφόσον του ζητηθεί από τον υπουργό για ζητήματα που θα μπορούσαν να επιλυθούν με κάποιες νομοθετικές ρυθμίσεις ή εγκυκλίους. Επιπλέον πέρα από τη διαχείριση ορισμένων αναφορών που έρχονται εδώ από τους πολίτες, μπορούμε να λειτουργούμε και αυτεπάγγελτα σε πολλές περιπτώσεις, όταν αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η λειτουργία μας. Και βέβαια αυτό που θα ήθελα να πω είναι ότι τον τελευταίο χρόνο βλέπω ότι τα αιτήματα των πολιτών στο χώρο της υγείας και της κοινωνικής αλληλεγγύης βαίνουν αυξανόμενα με γρήγορο ρυθμό.
Για τι ποσοστό αύξησης μιλάμε;
Φαίνεται ότι σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου χρόνου μπορεί η αύξηση να φτάνει και το 20%.
Ποια είναι η διαδικασία προσφυγής ενός πολίτη στις υπηρεσίες σας;
Είναι πολύ απλή η διαδικασία. Ένας πολίτης μπορεί να υποβάλει ένα αίτημα, μία αναφορά είτε εδώ επί τόπου στα γραφεία μας είτε από το τηλέφωνο είτε ακόμη και με fax. Εκ περιτροπής ειδικοί επιστήμονες του Συνηγόρου του Πολίτη –οι οποίοι εν δυνάμει θα χειριστούν και τις υποθέσεις των πολιτών- έχουν βάρδια στην υποδοχή για να δέχονται και να βοηθούν τους πολίτες να υποβάλουν την αναφορά τους όπως πρέπει, για να είναι πλήρης, με το αίτημα διατυπωμένο σωστά.
Υπάρχει αναμονή;
Δυστυχώς αντικειμενικά ο χρόνος αναμονής προοδευτικά αυξάνεται, όσο δηλαδή αυξάνεται ο αριθμός των αναφορών και πάντως με πιο γοργό ρυθμό απ’ ό,τι αυξάνονται οι προσλήψεις.
Πόσος είναι ο χρόνος αναμονής;
Είναι δύσκολο να το εκτιμήσει κανένας αυτό. Είναι ένα θέμα που κατά τη γνώμη μου δεν είναι μόνο ποσοτικό, είναι ποιοτικό περισσότερο. Υπάρχουν θέματα που μπορεί να επιλυθούν με ένα τηλεφώνημα, όπως για παράδειγμα η διεκδίκηση ενός φακέλου με τα προσωπικά στοιχεία του ασθενούς από το νοσοκομείο. Εξαρτάται από τη φύση του αιτήματος. Όταν διεκδικεί για παράδειγμα ένας πολίτης ένα ποσό 50 χιλιάδων ευρώ μετά από μία παροχή υγείας που πιστεύει ότι δικαιούται, ουσιαστικά σε μια τέτοια περίπτωση χρειάζεται να γίνει μία διαμεσολάβηση, χρειάζεται η μελέτη μιας νομολογίας, χρειάζεται να πείσουμε τη διοίκηση γι’ αυτή τη συγκεκριμένη νομολογία.
Γενικώς αυτό που επιδιώκουμε είναι να συνεργαζόμαστε με τη διοίκηση επί της ουσίας. Γιατί επιλύνοντας σήμερα ένα πρόβλημα, βοηθάμε και άλλους πολίτες που μπορεί να είναι στην ίδια κατάσταση και θα έρθουν και αυτοί εδώ για να βρουν λύση.
Από τη στιγμή λοιπόν που θα καταφύγει σε σας ο πολίτης τι γίνεται;
Ξεκινάμε μία έγγραφη επικοινωνία με τη διοίκηση και τηλεφωνική ταυτόχρονα -δηλαδή το χρεώνεται κάποιος επιστήμονας δικός μας το θέμα ο οποίος αναλαμβάνει να κάνει τη διαμεσολάβηση. Όπου χρειάζεται να πάμε σε ανώτερα επίπεδα παρεμβαίνω και εγώ προσωπικά, αλλά συνήθως η διαδικασία είναι αυτή. Αρχίζει μία αλληλογραφία με τη διοίκηση, προκειμένου ένθεν και ένθεν να υπάρχουν αμοιβαίες εξηγήσεις. Εμείς χρησιμοποιούμε τα νομικά επιχειρήματα, η διοίκηση τα δικά της και από κει και πέρα βρίσκεται το συμπέρασμα, δηλαδή εάν εμείς και ο πολίτης που τον στηρίζουμε έχουμε δίκιο ή η διοίκηση.
Πως ενημερώνεται ο πολίτης για την υπόθεση;
Πάντοτε όλα τα έγγραφα που κάνουμε προς στη διοίκηση κοινοποιούνται στον πολίτη.
Και πώς φτάνουμε στην ολοκλήρωση μιας υπόθεσης;
Από τη στιγμή που θα επιλυθεί το θέμα υπέρ του πολίτη στέλνουμε μια ενημέρωση με μία επιστολή και η υπόθεση πάει στο αρχείο. Το ίδιο γίνεται και στην περίπτωση που είναι σύννομη η διοίκηση.
Αλλά το καίριο σημείο είναι η διαμεσολάβηση. Εμείς δεν έχουμε κυρωτικές αρμοδιότητες. Όσο και να πιστεύουμε ότι έχουμε δίκιο, δε βγάζουμε εμείς μια απόφαση, την οποία η διοίκηση είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει. Εμείς προσπαθούμε να πείσουμε με επιχειρήματα. Από κει και πέρα, αν δεν πείσουμε εμείς, μπορεί ο πολίτης να έχει συγκεντρώσει από τη δουλειά μας ένα συγκεκριμένο υλικό που χρειάζεται, προκειμένου να προσφύγει πια στη Δικαιοσύνη.
Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζετε στην προσπάθειά σας να βοηθήσετε τον πολίτη;
Αυτό που περισσότερο με πιέζει είναι το γεγονός ότι οι ρυθμοί του Δημοσίου είναι πάρα πολύ αργοί. Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου κατατέθηκε το αίτημα του πολίτη πέρσι το Μάϊο, που ανέλαβα, και οι υποθέσεις είναι ακόμα ανοιχτές. Αιωρούνται τα θέματα. Και το χειρότερο είναι ότι αυτή η τόσο αργή διαδικασία μάς αναγκάζει κατά κάποιο τρόπο να εκτιθέμεθα απέναντι στους πολίτες.
Εκφράζετε τα παράπονά σας γι’ αυτά τα ζητήματα στο υπουργείο;
Βέβαια, τα εκφράζουμε συνεχώς. Έχουμε επιστολές, πολλές φορές αναγκαζόμαστε να κάνουμε και έντονες επιστολές και όλα αυτά τα πράγματα. Δυστυχώς υπάρχει μία αδυναμία, μία εγγενής αδυναμία. Δε θα μπορούσα όμως αυτή τη στιγμή να καταλογίσω ευθύνες οπωσδήποτε στην πολιτική ηγεσία. Είναι ένα καθεστώς, είναι μια γραφειοκρατική διαδικασία, η οποία έχει πολύ βαθιές ρίζες, δεν είναι απλό το θέμα. Χρειάζεται να γίνει μία πολύ μεγάλη, θα λέγαμε, διοικητική μεταρρύθμιση για να επιλυθούν όλα αυτά τα πράγματα. Που ξεκινούν ακόμη και από το ωράριο που μένει ανοιχτό ένα υπουργείο για τους πολίτες μέχρι τη διαδικασία διακίνησης των εγγράφων μέσα σ’ αυτό.
Γενικά οι Έλληνες πολίτες είναι ενημερωμένοι για τα δικαιώματα που έχουν όταν έρχονται σε επαφής με υπηρεσίες υγείας;
Όχι, δεν είναι. Υπάρχει έλλειμμα πληροφόρησης. Βεβαίως υπάρχει και αντικειμενικό πρόβλημα πολυνομία και είναι πάρα πολύ δύσκολο να είναι κάποιος ενημερωμένος για το τι δικαιούται τελικά. Και δεν είναι μόνο η πολυνομία. Είναι και οι διαφορετικές ερμηνείες που γίνονται πολλές φορές σ’ αυτά τα θεσμικά θέματα.
Από την άλλη πλευρά οι άνθρωποι που στελεχώνουν τις υπηρεσίες υγείας στη χώρα μας είναι ενημερωμένοι επαρκώς για τις υποχρεώσεις που έχουν απέναντι στους πολίτες και για τα δικαιώματα των πολιτών;
Δυστυχώς είναι μία κατάσταση που είναι κάπως προσωπική. Δηλαδή θα βρεις το καλύτερο και το χειρότερο.
Αν προσπαθούσαμε να κατηγοριοποιήσουμε τα αιτήματα που σας υποβάλλονται, ποια θα λέγαμε ότι είναι η πιο συνηθισμένη κατηγορία;
Τα οικονομικά ζητήματα. Και ζητήματα κακής συμπεριφοράς θα μπορούσαμε να πούμε ότι μας απασχολούν πάρα πολύ. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα έχουμε προκαλέσει και την πειθαρχική δίωξη ανθρώπων που δεν συμπεριφέρθηκαν σωστά σε πολίτες. Το κάπνισμα μέσα στους υγειονομικούς χώρους είναι ένα παράπονο που δεχόμαστε πολύ συχνά από τους πολίτες.
