Εννιά στους δέκα υπερτασικούς δεν καταλαβαίνουν ότι έχουν αυξημένη πίεση, δηλώνει ο Κωνσταντίνος Τσιούφης, Λέκτορας Α΄ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής, υπεύθυνος της Μονάδας Υπέρτασης στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, προσθέτοντας ότι η υπέρταση αφορά έναν στους τρεις ενήλικες ενώ τα ποσοστά της αυξάνονται σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Η υπέρταση είναι ιδιοπαθούς φύσεως, σε ποσοστό 90-95% δεν μπορεί να εντοπιστεί η αιτία της και στο 30-50 % των περιπτώσεων είναι κληρονομική, σημειώνει σε συνέντευξή του στη δημοσιογράφο Μίνα Ράλλη. Πρόκειται για μία ύπουλη και εξαιρετικά σοβαρή νόσο. Αρκεί να σκεφτούμε ότι ο υπερτασικός έχει 6 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο και 3 με 5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσει καρδιακή ανεπάρκεια.
Ο τρόπος ζωής μας επηρεάζει τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης. Η καλύτερη πρόληψη είναι η μεσογειακή διατροφή, η μειωμένη πρόσληψη αλατιού, η κατανάλωση καφέ και αλκοόλ με μέτρο και η τακτική σωματική άσκηση. Όλα αυτά βοηθούν στη διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα, κάτι που παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της υπέρτασης. Ο κ. Τσιούφης δηλώνει χαρακτηριστικά: «Μείωση του σωματικού βάρους κατά 5 κιλά σημαίνει μείωση τη πίεσης κατά 1 μονάδα»
Ποια είναι τα συμπτώματα της υπέρτασης;
Η υπέρταση αυτή καθεαυτή δεν έχει συμπτώματα. Εννιά στους δέκα υπερτασικούς δεν καταλαβαίνουν ότι έχουν αυξημένη πίεση. Μπορεί κάποιοι να παρουσιάσουν πονοκέφαλο, αδιαθεσία, αίσθημα παλμών αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν συμπτώματα.
Τι επιπτώσεις έχει στην υγεία του ατόμου;
Ο μόνος τρόπος να καταλάβει κάποιος αν είναι υπερτασικός είναι να μετρήσει την πίεσή του. Όμως όταν η υπέρταση προκαλέσει βλάβες στα όργανα – στόχους (καρδιά, νεφρά, αγγεία) τότε βέβαια έχει συμπτώματα. Αλλά αυτό θα είναι εκδήλωση προχωρημένης νόσου, η οποία μπορεί να αφορά τα στεφανιαία αγγεία, προκαλώντας ένα σοβαρό επεισόδιο, όπως έμφραγμα, εγκεφαλικό ή αγγειακό επεισόδιο.
Γιατί η υπέρταση αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας;
- 6 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο σε σχέση με το νορμοτασικό
- 3 με 5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσει καρδιακή ανεπάρκεια
- 3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθει έμφραγμα του μυοκαρδίου
- 3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθει νεφρική ανεπάρκεια
Σε τι ποσοστό του γενικού πληθυσμού απαντάται;
Ένας στους 3 ενήλικες έχει υπέρταση. Όσο αυξάνεται η ηλικία, αυξάνεται και η πίεση. Αν αναφερθούμε σε 70άρηδες, πρακτικά οι 2 στους 3 έχουν υπέρταση. Αν μιλάμε για ανθρώπους ηλικίας 40 με 50 ετών, ο ένας στους 3 έχει υπέρταση.
Αν πάμε σε νεαρότερες ηλικίες - γιατί υπέρταση μπορεί να παρατηρηθεί και σε παιδιά σχολικής ή εφηβικής ηλικίας- εκεί το ποσοστό είναι 2-3%.
Υπάρχει συσχέτιση της υπέρτασης με την ηλικία και το φύλο;
Όσον αφορά το φύλο το ίδιο προσβάλλονται άνδρες και γυναίκες από την υπέρταση. Συνήθως στις νεαρές ηλικίες, δηλαδή πριν την εμμηνόπαυση, πριν τα 50, πάσχουν από υπέρταση περισσότεροι άνδρες από ό,τι γυναίκες. Μετά τα 50, ηλικία που σηματοδοτεί την εμμηνόπαυση, η επίπτωση της υπέρτασης είναι ίδια και στα δύο φύλα.
Πόσο εύκολο είναι να εντοπίσουμε τις αιτίες της υπέρτασης;
Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε τι είναι αυτό που προκαλεί την υπέρταση, είναι πολυπαραγοντική νόσος. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ιδιοπαθούς φύσεως. Σε ποσοστό 90-95% δεν βρίσκουμε την αιτία.
Τι ρόλο παίζει η κληρονομικότητα;
Ένα ποσοστό 30-50 % της υπέρτασης κληρονομείται. Αν κάποιος έχει υπερτασικούς γονείς, τότε έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να γίνει και αυτός. Αν ο ένας γονιός είναι υπερτασικός, το παιδί έχει ακόμη μεγαλύτερη πιθανότητα να γίνει υπερτασικός, αν η μητέρα του είναι υπερτασική.
Στο υπόλοιπο 5% μπορεί να οφείλεται σε κάποια πάθηση των νεφρών, των επινεφριδίων, των ενδοκρινών αδένων γενικότερα. Τότε ονομάζεται υπέρταση δευτεροπαθής, δηλαδή υπάρχει ένα συγκεκριμένο αίτιο που την προκαλεί, και έχει σημασία να βρούμε αυτό το αίτιο, γιατί αν αφαιρέσουμε αυτόν τον παράγοντα διορθώνουμε και την υπέρταση.
Η δίαιτα DASH οδηγεί στη μείωση της αρτηριακής πίεσης;
Είναι βέβαιο ότι ο τρόπος ζωής μας επηρεάζει τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης. Έχει σημασία πώς τρεφόμαστε και αν ασκούμαστε. Ο σημαντικότερος παράγοντας, που έχει σχέση με την υπέρταση, είναι το σωματικό βάρος. Γενικά λοιπόν θα πρέπει να τρώμε λίγο για να διατηρούμε ένα φυσιολογικό βάρος.
Ποια η σχέση υπέρτασης και νατρίου;
Είναι αναμφισβήτητο ότι η υπέρταση συνδέεται με το νάτριο. Όσο περισσότερο αλάτι τρώμε, τόσο αυξάνει η πίεσή μας, ιδίως αν είμαστε αλατοευαίσθητοι.
Ποιες είναι οι κυρίες πήγες νατρίου;
Το αλάτι είναι αυτό που προσθέτουμε στο φαγητό, αλλά και αυτό που περιέχεται σε διάφορες τροφές π.χ. σε αλλαντικά και σε τρόφιμα με πολλά συντηρητικά, όπως είναι οι διάφορες σάλτσες. Για να περιορίσουμε το αλάτι θα πρέπει να προτιμάμε τα φρέσκα τρόφιμα να αποφεύγουμε τα προπαρασκευασμένα και κυρίως να κοιτάζουμε προσεκτικά τις ετικέτες των τροφίμων και ειδικά την περιεκτικότητα κάθε τροφίμου σε αλάτι.
Ποια είναι η συνιστώμενη ποσότητα πρόσληψης αλατιού;
Για τους ενήλικες η συνιστώμενη ποσότητα είναι κάτω από 2 γραμμάρια την ημέρα.
Τι είναι η νατριοευαισθησία;
Παρουσιάζεται σε έναν στους 3 υπερτασικούς και είναι η υπερβολική ανταπόκριση της πίεσης στο νάτριο. Δηλαδή αν φάω εγώ και εσείς την ίδια ποσότητα νατρίου, αν εγώ είμαι νατριοευαίσθητος θα αυξηθεί η πίεσή μου πολύ περισσότερο.
Σε όλους τους υπερτασικούς συστήνουμε περιορισμό του άλατος, αλλά αν είναι κάποιος νατριοευαίσθητος, πρέπει να είναι πάρα πολύ προσεκτικός στο αλάτι.
Προυπέρταση και αλάτι. Μιλήστε μας για αυτό.
Η προυπέρταση είναι ένα στάδιο πριν την εμφάνιση υπέρτασης. Μιλάμε για προυπέρταση όταν η πίεση είναι από 13 έως 13, 9 και από 8,5 έως 8, 9 και τέθηκε αυτός ο όρος με σκοπό ουσιαστικά να στείλουμε ένα σήμα κινδύνου: «προσέχετε γιατί κινδυνεύετε να γίνετε υπερτασικός». Στην προυπέρταση χρειάζεται επίσης πολυπαραγοντική αντιμετώπιση: περιορισμός του αλατιού, του αλκοόλ, και κυρίως άσκηση, αν είναι κάποιος υπέρβαρος.
Τι είναι το μεταβολικό σύνδρομο με αλατοευαισθησία;
Είναι η κατάσταση, όπου συνυπάρχουν τουλάχιστον τρείς από τους εξής πέντε παράγοντες: υπέρταση, αυξημένα τριγλυκερίδια, χαμηλή καλή χοληστερόλη , κοιλιακή παχυσαρκία και αυξημένο σάκχαρο (από 100 έως 115). Είναι μία κατάσταση που συνάδει με αυξημένη πίεση, δημιουργεί προδιάθεση να γίνει κάποιος ο αυριανός διαβητικός. Πρέπει να σημειώσουμε ότι δε συνδέεται με την αλατοευαισθησία.
Ποιος είναι ο ρόλος του καλίου κατά της υπέρτασης;
Για να μειώσουμε την αρτηριακή πίεση θα πρέπει να περιορίσουμε ή να μην πάρουμε και σχεδόν καθόλου νάτριο. Μαζί με το νάτριο, σημαντικός είναι και ο ρόλος του άλλου στοιχείου, του καλίου. Όσο περισσότερο κάλιο παίρνουμε, τόσο καλύτερα είναι τα επίπεδα της πίεσης. Και αυτό γιατί το κάλιο βοηθάει και να χαλαρώνουν λίγο τα αγγεία και να αποβάλει ο οργανισμός το νάτριο.
Υπάρχει μια σχέση αντίθετη μεταξύ νατρίου και καλίου στον οργανισμό. Όσο το άτομο τρώει τροφές πλούσιες σε κάλιο και φτωχές σε νάτριο, έχει χαμηλότερα επίπεδα αρτηριακής πίεσης. Για αυτό ακριβώς συστήνουμε την κατανάλωση τροφών πλούσιων σε κάλιο και φτωχών σε νάτριο. Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο είναι η μπανάνα, το αχλάδι, το σπανάκι, η ντομάτα, το μπρόκολο, ο σολομός και οι φακές.
Ποια η σχέση της μεσογειακής διατροφής με την υπέρταση;
Αυτό που ονομάζουμε δίαιτα DASH, εδώ το λέμε μεσογειακή δίαιτα. Είναι διατροφή βασισμένη στο ελαιόλαδο, στα φρούτα , στα όσπρια, στα ψάρια. Αυτή είναι η καλύτερη δίαιτα. Πρόκειται ουσιαστικά για την ελληνική εκδοχή της δίαιτας DASH. Η μεσογειακή διατροφή βοηθάει σαφέστατα, γιατί ο υπερτασικός συνήθως έχει αυξημένη χοληστερόλη, ενδεχομένως λίγο σάκχαρο. Επομένως μία ισορροπημένη δίαιτα σίγουρα παίζει θετικό ρόλο.
Πώς συνδέεται ο καφές με την υπέρταση;
Ο καφές αυξάνει την πίεση, κυρίως σε όσους δε συνηθίζουν να πίνουν καφέ. Σε άτομα που πίνουν έναν - δύο καφέδες την ημέρα, πρακτικά η πίεσή τους δε μεταβάλλεται. Άρα στον υπερτασικό δεν έχουμε λόγο να συστήσουμε διακοπή του αν έχει μάθει να πίνει καφέ. Σίγουρα όμως η κατάχρηση καφέ, δηλαδή πάνω από 3-6 φλιτζάνια την ημέρα, συμβάλλει στην αύξηση της πίεσης.
Πώς συνδέεται το αλκοόλ με την υπέρταση;
Η μικρή κατανάλωση αλκοόλ, δηλαδή 2 -3 ποτήρια κρασί την ημέρα για τους άνδρες και ένα για τη γυναίκα, βοηθά στη μείωση του κινδύνου για εμφράγματα. Όταν γίνεται κατάχρηση όμως επιδρά αρνητικά, αυξάνει την πίεση. Είναι ένα συχνό αίτιο μη ρύθμισης της αυξημένης πίεσης. Στην περίπτωση πάντως που κάποιος - κακώς βέβαια - πίνει αρκετά είναι προτιμότερο να πιεί ένα – δύο ποτά την ημέρα αφού δεν μπορεί να τα περιορίσει, παρά να μην πιεί καθόλου όλη την εβδομάδα και το Σάββατο π.χ. να πιεί 4-5 ποτά μαζί.
Ποιες ομάδες του πληθυσμού πρέπει να παίρνουν φάρμακα;
Ο γιατρός θα πρέπει να τεκμηριώσει ότι το συγκεκριμένο άτομο έχει υπέρταση, να δει τι άλλοι παράγοντες κινδύνου υπάρχουν και αν η πίεση έχει προκαλέσει βλάβη στα όργανα – στόχους (καρδιά, νεφρά, αγγεία) και αναλόγως θα συστήσει αντιυπερτασική αγωγή.
Τι σημαίνει η μείωση της πίεσης στην υγεία; Σε βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο επίπεδο;
Στόχος είναι να μειώσουμε την πίεση για να έχουμε λιγότερα καρδιαγγειακά επεισόδια.
Η απώλεια βάρους ρίχνει την πίεση;
Μείωση σωματικού βάρους κατά 5 κιλά σημαίνει μείωση τη πίεσης κατά 1 μονάδα. Φυσικά και ένας αδύνατος μπορεί να έχει πίεση, αλλά ο υπέρβαρος έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσει υπέρταση.
Η άσκηση βοηθάει στην αντιμετώπιση της υπέρτασης;
Ασφαλώς. Η σύσταση είναι άσκηση ήπιας έως μέτριας έντασης τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα, μισή ώρα κάθε φορά ακόμη και για ηλικιωμένους. Δε χρειάζεται παραπάνω καταπόνηση. Μπορεί να είναι περπάτημα, κολύμπι, ποδήλατο ή οποιαδήποτε μορφή φυσικής δραστηριότητας είναι ευχάριστη στο υπερτασικό άτομο.
Το στρες επηρεάζει την αρτηριακή πίεση;
Σίγουρα είναι αρνητικός παράγοντας. Το στρες βέβαια είναι αναπόφευκτα μέσα στη ζωή μας, όμως θα πρέπει να το διαχειριστούμε. Κάποιο άτομο που αγχώνεται περισσότερο, που είναι ψυχαναγκαστικό, πιο ευαίσθητο, είναι λογικό να έχει πιο αυξημένη πίεση. Θα πρέπει να προσπαθεί με κάθε τρόπο να είναι πιο χαλαρός, να αλλάξει λίγο τρόπο ζωής, τις καθημερινές του συνήθειες, για παράδειγμα να περιορίσει το τσιγάρο και το αλκοόλ.