Ο καθηγητής Ian Rowland, Επικεφαλής της μονάδας Ανθρώπινης Διατροφής Hugh Sinclair του Πανεπιστημίου Reading, έδωσε συνέντευξη στη δημοσιογραφική ομάδα του medNutrition απαντώντας σε ερωτήματα σχετικά με τα πρεβιοτικά και τη λειτουργία τους στη διατροφή μας.
Τι ακριβώς είναι τα πρεβιοτικά;
Ως πρεβιοτικά ορίζονται εκείνα τα συστατικά των τροφίμων τα οποία επιλεκτικά διεγείρουν την ανάπτυξη ή/και την δραστηριότητα ενός ή περιορισμένου αριθμού μικροβιακού γένους/είδoυς μικροβίων στην μικροχλωρίδα του εντέρου που παρέχουν οφέλη υγείας στον ξενιστή (ανθρώπινο οργανισμό). (Roberfroid et al., 2010). Είναι συνήθως υδατάνθρακες με 3 – 10 μόρια σακχάρων στην αλυσίδα, γνωστά και ως ολιγοσακχαρίτες. Αυτοί οι ολιγοσακχαρίτες μπορεί να είναι φρουκτόζη (φρουκτο-ολιγοσακχαρίδια: FOS), γαλακτόζη (γαλακτο-ολιγοσακχαρίδια: GOS), και άλλα σάκχαρα, παρόλο που συχνά περιέχουν και ένα μίγμα μονομερών. Φυσικές πηγές είναι πολλές τροφές όπως ο ηλίανθος, τα ραδίκια (ινουλίνη), τα σπαράγγια, τα κρεμμύδια και είναι αποτέλεσμα της ζύμωσης της λακτόζης και της σακχαρόζης από ορισμένους μύκητες.
Πώς αξιολογούνται θρεπτικά;
Δεν περιέχουν κάποια συγκεκριμένη θρεπτική αξία, δεδομένου ότι δεν απορροφώνται σχεδόν καθόλου από το έντερο. Ωστόσο, τα λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου που παράγονται κατά την βακτηριακή ζύμωσή τους στο έντερο (δες ερώτηση 3), μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πηγές ενέργειας από τον άνθρωπο και θεωρείται ότι έχουν ενεργειακή αξία περίπου 2 kcal/g.
Πώς θα μπορούσαμε να περιγράψουμε πιο συγκεκριμένα τη λειτουργία τους;
Τα περισσότερα πρεβιοτικά είναι χαμηλού μοριακού βάρους σάκχαρα τα οποία θα υποστούν φτωχή πέψη από τα ένζυμα των θηλαστικών στο στομάχι και στο λεπτό έντερο, και έτσι θα φτάσουν στο παχύ έντερο όπου θα ζυμωθούν σε λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας όπως το οξικό, προπιονικό και βουτυρικό οξύ από τον μεγάλο πληθυσμό των βακτηρίων στο χώρο αυτό. Αυτή η ζύμωση ενισχύει επιλεκτικά την ανάπτυξη ορισμένων δυνητικά ευεργετικών βακτηρίων όπως τα bifidobacteria και lactobacilli, πράγμα που αποτελεί την κύρια αιτιολογία πίσω από τα ισχυριζόμενα οφέλη υγείας.
Με ποιον τρόπο επωφελείται η γαστρεντερική υγεία από την κατανάλωση των πρεβιοτικών;
Μια σειρά από πιθανές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία του εντέρου έχουν αναφερθεί για τα πρεβιοτικά, αν και τα ερευνητικά δεδομένα μεταβάλλονται διαρκώς (δες Roberfroid et al 2010). Αυτά περιλαμβάνουν:
- Βελτίωση και/ή σταθεροποίηση σύστασης της μικροχλωρίδας του εντέρου, βελτίωση των λειτουργιών του εντέρου (διόγκωση, κανονικότητα και συνοχή κοπράνων)
- Αύξηση στην απορρόφηση των μετάλλων και ιχνοστοιχείων και βελτίωση της υγείας των οστών (οστική πυκνότητα και περιεκτικότητα σε ασβέστιο)
- Ρύθμιση της παραγωγής των γαστρεντερικών πεπτιδίων, της μεταβολιζόμενης ενέργειας και του κορεσμού
- Διαμόρφωση των πρώτων ανοσοποιητικών λειτουργιών του νεογνού και ρύθμιση/τροποποίησή τους.
- Ενίσχυση της ανοσοποιητικής λειτουργίας του εντερικού τοιχώματος ως φυσικός φραγμός, μείωση της μεταβολικής ενδοτοξιναιμίας
- Μείωση του κινδύνου εντερικών λοιμώξεων (ιδιαίτερα της διάρροιας των ταξιδιωτών)
Υπάρχουν κάποιες άλλες συνέπειες για την υγεία;
Το κυριότερο είναι η αύξηση στην απορρόφηση των μετάλλων και ιχνοστοιχείων και η βελτίωση της οστικής υγείας (οστική πυκνότητα και περιεκτικότητα ασβεστίου). Αυτό, έχει παρατηρηθεί σε νεαρούς εφήβους. (Abrams et al 2005)
Έχουν αναφερθεί ποτέ ανεπιθύμητες ενέργειες;
Καμία ανεπιθύμητη ενέργεια, ωστόσο κάποιοι άνθρωποι παραπονέθηκαν για γαστρεντερικά συμπτώματα όπως κοιλιακός πόνος και φούσκωμα ειδικά εάν η πρόσληψη ήταν υψηλή. Αυτά τα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται μετά από μερικές μέρες κατανάλωσης, καθώς το έντερο προσαρμόζεται.
Σε τι μορφή καταναλώνονται τα πρεβιοτικά;
Συνήθως ως συμπληρώματα διατροφής σε μορφή σκόνης ή χαπιού.
Μπορούν να ενσωματωθούν σε άλλα γεύματα;
Τα πρεβιοτικά συνήθως προστίθενται σε τρόφιμα όπως το γιαούρτι και τα μπισκότα. Μερικά πρεβιοτικά όπως η ινουλίνη, χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατα λίπους.
Ποια είναι η γνώμη σας αναφορικά με ισχυρισμούς υγείας για τα τρόφιμα που περιλαμβάνουν πρεβιοτικά;
Παρόλο που δεν έχουν υπάρξει τέτοιοι ισχυρισμοί ως επί των πλείστoν, υπάρχει ένας συνεχώς αυξανόμενος όγκος στοιχείων που δείχνει πως τα πρεβιοτικά έχουν ευεργετικές επιδράσεις. Ο κύριος ισχυρισμός είναι πως τροποποιούν ευεργετικά τη σύνθεση της μικροχλωρίδας του εντέρου, για να ενισχύσει τον αριθμό των bifidobacterium (το λεγόμενο bifidogenic effect). Ωστόσο η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), η οποία έχει την αρμοδιότητα να επιτρέπει ή όχι τους ισχυρισμούς υγείας, δεν θεωρεί πως η αλλαγή της μικροχλωρίδας του εντέρου αποτελεί αυτή καθαυτή ένα όφελος για την υγεία. Μέχρι στιγμής, η EFSA δεν έχει εγκρίνει κανένα ισχυρισμό υγείας για τα πρεβιοτικά.
Μετάφραση από το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο:
Interview of Professor Ian Rowland, Head of Hugh Sinclair Unit of Human Nutrition
What exactly are prebiotics?
Prebiotics have been defined as food ingredients that selectively stimulate the growth and/or activity of one or a limited number of microbial genera/species in the gut microbiota that confers health benefits to the host. (Roberfroid et al., 2010). They are usually carbohydrates with 3 -10 sugar moieties in the chain, known as oligosaccharides. They can be based on fructose (fructo-oligosaccharides; FOS), galactose (galacto-oligosaccharides (GOS), and other sugars, although they often contain a mixture of monomers. They are found naturally in many foods such as Jerusalem artichokes, chicory (inulin), asparagus, onions and can be produced by the action of certain yeast and fungi on sucrose and lactose.
How are they valued nutritionally?
They have no specific nutritional function, as they are poorly absorbed intact from the gut. However since the short chain fatty acids produced by fermentation by gut bacteria (see 3 below) can be used as energy sources by humans, they are considered to have an energy value of about 2 kcal/g
How can we plainly describe their function?
Most prebiotics are low molecular weight sugars that are poorly digested by mammalian enzymes in the stomach and small intestine and so reach the colon where they are fermented to short chain fatty acids such as acetic, propionic and butyric acids by the large population of bacteria at that site. This fermentation selectively promotes the growth of certain potentially beneficial bacteria such as bifidobacteria and lactobacilli, and this is considered to be a major reason for their claimed health benefits.
How is gastrointestinal health benefitted by prebiotics consumption?
A number of potential beneficial effects on gut health have been claimed for prebiotics although the supporting evidence is very variable (see Roberfroid et al 2010) . These include:
- Improvement and/or stabilization of gut microbiota composition Improvement of intestinal functions (stool bulking, stool regularity, stool consistency)
- Increase in mineral absorption and improvement of bone health (bone Ca content, bone mineral density)
- Modulation of gastro-intestinal peptides production, energy metabolism and satiety
- Initiation (after birth) and regulation/modulation of immune functions
- Improvement of intestinal barrier functions, reduction of metabolic endotoxemia
- Reduction of risk of intestinal infections (especially travellers diarrhoea)
Are there any other health consequences?
The main one is increase in mineral absorption and improvement of bone health (bone Ca content, bone mineral density). This has been seen in young adolescents. (Abrams et al 2005)
Have any adverse effects been reported?
No adverse effects but some people complain of gastrointestinal symptoms such as abdominal pain and flatulence especially if intake is high. These symptoms usually disappear after a few days of consumption as the gut adapts.
In which forms are prebiotics consumed?
Usually as food supplements in the form of powder or tablets.
Can they be incorporated into other meals?
Prebiotics are often added to foods such as yoghurt and biscuits. Some prebiotics such as inulin, are used as fat replacers.
What is your opinion on health claims for foods including prebiotics?
Although they have not been around very long, there is a developing body of evidence that prebiotics have beneficial effects. The main claim is that they beneficially alter the composition of the gut microflora to promote the numbers of bifidobacteria (so called bifidogenic effect). However the European Food Safety Authority (EFSA) that authorizes health claims does not consider that changing the gut microflora is per se a health benefit. So far EFSA have not authorized any health claims for prebiotics.