Ο Καθηγητής Παθολογίας και Γηριατρικής του Πανεπιστημίου της Nancy (Γαλλία) Δρ. Αθανάσιος Μπενέτος και ο Κλινικός Διευθυντής του Κέντρου Υγείας Ιτέας (Ν. Φωκίδας), Δρ. Γεώργιος Σπαθαράκης, έδωσαν συνέντευξη απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με την φροντίδα των υπερηλίκων, με την οποία ασχολείται μια μη αναγνωρισμένη στην Ελλάδα ειδικότητα, αυτής της Γηριατρικής.
Τι ποσοστό του πληθυσμού στην Ευρώπη / Ελλάδα βρίσκεται σήμερα στην λεγόμενη 3η ηλικία;
Στη Γαλλία, σήμερα το ποσοστό των άνω τω 60 ειναι 23% και το ποσοστό των άνω των 75 ετών 10%. Με άλλα λόγια, 1 άτομο στα 4 είναι πάνω απο 65 και 1 άτομο στα 10 είναι πάνω από 75. - Δρ. Μπενέτος
Αν και οι αριθμοί της ανάλυσης της απογραφής του 2011 για την ηλικιακή σύνθεση του ελληνικού πληθυσμού δεν έχουν μέχρι αυτή την ημέρα γίνει ακόμα γνωστοί, φαίνεται ότι το ποσοστό ατόμων ηλικίας άνω τω 65 ετών έχει ξεπεράσει το 18% του ελληνικού πληθυσμού. - Δρ. Σπαθαράκης
Μπορεί η σωστή φροντίδα των ηλικιωμένων να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής τους;
Ασφαλώς, και αυτό γίνεται καθημερινά. Αυτό θα συνεχιστεί και αυτό είναι που εξηγεί κατά κύριο λόγο την πολύ σημαντική αύξηση του ποσοστού των άνω των 80 ετών τα τελευταία χρόνια. Στην Γαλλία, το ποσοστό των άνω των 80 διπλασιάστηκε μέσα στα τελευταία 20 χρόνια από 5% στο 10%. - Δρ. Μπενέτος
Σε ποια λάθη συχνά υποπίπτει το προσωπικό στη φροντίδα των ηλικιωμένων;
Ενδιαφέρουσα η ερώτηση. Εν συντομία τα 2 σοβαρά λάθη είναι, είτε ενα είδος μοιρολατρείας που μας οδηγεί στο να δεχόμαστε χωρίς πολλές ερωτήσεις την κατάπτωση του γέροντα, είτε, αντίθετα μια προσπάθεια να τον κρατήσουμε για πάντα όπως ήταν όταν ήταν νεότερος. - Δρ. Μπενέτος
Το κυριότερο λάθος θα έλεγα πως είναι ο ηλικιακός ρατσισμός, δηλαδή η τάση να μην αποδίδουμε την προσήκουσα προσοχή ούτε την πρέπουσα φροντίδα, επειδή το άτομο είναι «γέρος».
Ένα δεύτερο σημείο στο οποίο πάσχουμε, είναι η ολιστική προσέγγιση και η ολοκληρωμένη φροντίδα, δηλαδή η διαδικασία που, βασησμένη σο βιο-ψυχο-κοινωνικό μοντέλο, προσεγγίζει, καταγράφει, αναλύει και συνθετικά διαχειρίζεται τον ηλικιωμένο, ασθενή ή μη, σεβόμενό τον ως μία αυθύπαρκτη κα ελεύθερη βούληση με μία συγκεκριμένη προσωπική ιστορία.
Στην Ελλάδα, λόγω έλλειψης Γηριάτρων και προσωπικών Γενικών / Οικογενειακών Ιατρών παρουσιάζεται, επίσης, το φαινόμενο της υπερκατανάλωσης ιατρικών επισκέψεων, πολυφαρμακία και επακόλουθες πολλαπλές ανεπιθύμητες αντιδράσεις και ιατρογενείς / φαρμακογενείς επιπλοκές. Η έλλειψη Γηριατρικής εκπαίδευσης (προπτυχιακής και ειδικότητας), επίσης, οδηγεί σε ατελή κατανόηση, αργή ανίχνευση, και πλημμελή έως κακή αντιμετώπιση των περισσότερων Γηριατρικών Συνδρόμων (π.χ. πτώσεις, ακράτεια, σύγχυση, κατάθλιψη, άνοια, υποθρεψία, κλπ.) - Δρ. Σπαθαράκης
Πόσο αναζητούν οι επαγγελματίες υγείας που βρίσκονται κοντά σε ηλικιωμένους σωστή εκπαίδευση για την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών στην Ευρώπη / Ελλάδα;
Για την Ευρώπη, νομίζω, αρμοδιότερος να απαντήσει θα ήταν ο κ. Μπενέτος, καθώς διαθέτει μία πιο ευρεία εικόνα του τι συμβαίνει. Για την Ελλάδα, θα έλεγα ότι το ποσοστό αυτών που αναζητούν ενημέρωση είναι ακόμα σχετικά χαμηλό. Πιστεύω, πως οι Επαγγελματίες Υγείας και οι επαγγελματίες του χώρου αυτού αισθάνονται τις ελλείψεις, αλλά κάποιες φορές δεν γνωρίζουν που να απευθυνθούν (οι φορείς δεν είναι πολλοί και καθόλου διαφημισμένοι, προβεβλημένοι), ή αν γνωρίζουν μπορεί να αντιμετωπίζουν άλλες δυσκολίες όπως έλλειψη χρημάτων, μεγάλες αποστάσεις (ιδιαίτερα για αυτούς που διαβιούν στην επαρχία), έλλειψη υποστήριξης για απουσία από εργασία (απουσία επιβοηθητικού θεσμικού πλαισίου ή κινήτρων).
Σε αντίθεση. π.χ. στην Κύπρο, και τέτοια σεμινάρια διοργανώνονται και το Κυπριακό κράτος τα χρηματοδοτεί σημαντικά μέσω των προγραμμάτων επιμόρφωσης εργαζομένων και διαβίου εκπαίδευσης / μάθησης ενηλίκων και υπάρχει υποβοήθηση από τους χώρους εργασίας. Ένας θεσμός που στην Μεγαλόνησο λειτούργησε θετικά είναι ότι το κράτος θέσπισε αυστηρά ποιοτικά κριτήρια για τις Στέγες Ηλικιωμένων, είτε ιδιωτικές είτε κοινοτικές ή κρατικές, έδωσε ένα χρονικό περιθώριο λίγων ετών και στην συνέχεια επέβαλε αυστηρούς ελέγχους. - Δρ. Σπαθαράκης
Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τα άτομα που ασχολούνται με τους ηλικιωμένους. Στην Ελλάδα, τα προγράμματα αυτά είναι ακόμα ανεπαρκή και πρέπει να αναπτυχθούν. Η μεγάλη πλειοψηφία των ηλικιωμένων με προβλήματα αυτονομίας ζουν στο σπίτι τους και χρειάζονται βοήθεια σε καθημερινή βάση από εκπαιδευμένα άτομα. Δρ. Μπενέτος
Τι έρχεται να προσφέρει η Γηριατρική σαν εξειδίκευση;
Η Γηριατρική προσφέρει μια ολιστική προσέγγιση του ηλικιωμένου. Ο ειδικευμένος Γηρίατρος γνωρίζει ότι η συμπτωματολογία του ηλικιωμένου είναι σχεδόν πάντα πολύ διαφορετική, λόγω συνυπαρχουσών πολλαπλών παθήσεων, ύπαρξης ευθραυστότητας, νοητικών διαταραχών κ.λπ. κ.λπ. Αλλά η Γηριατρική ασχολείται πολύ και με την πρόληψη των γηριατρικών παθήσεων και συνδρόμων, λαμβάνοντας υπ' οψιν και τις φυσιολογικές αλλοιώσεις που επέρχονται με την ηλικία. Η ειδικότητα είναι αναγνωρισμένη σε σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές χώρες πλην της Ελλάδας και της Πορτογαλλίας. Δρ. Μπενέτος
Η Γηριατρική προσφέρει καταρχήν την τεχνογνωσία της σωστής κατασκευής και στησίματος και λειτουργίας γηριατρικών μονάδων κάθε είδους (επειγόντων, βραχείας νοσηλείας, αποκατάστασης, μακράς νοσηλείας, νοσοκομείων ημέρας, γηροκομείων ή στεγών ευγηρίας, κινητών μονάδων για κοινοτική φροντίδα και υποστήριξη ηλικιωμένων, οργάνωση και λειτουργία ψυχο-γηριατρικών μονάδων, κλπ.). Κατά δεύτερον παρέχει στο ιατρικό και μη προσωπικό την τεχνογνωσία και τις απαραίτητες δεξιότητες για την προσέγγιση, θεραπεία, φροντίδα, υποστήριξη ζωής και ψυχολογίας των υπερηλίκων ατόμων.
Η λειτουργία γηριατρικών μονάδων έχει δείξει ότι επιτυγχάνει καλύτερα αποτελέσματα υγείας και ποιότητας ζωής από τις μονάδες γενικής παθολογίας και με μικρότερο οικονομικό κόστος. Επίσης, η παρουσία της Γηριατρικής Ειδικότητας ή Εξειδίκευσης προσφέρει στην διάχυση των ιατρικών γνώσεων που βοηθούν στην καλύτερη φροντίδα των ηλικιωμένων τόσο σε προπτυχιακό όσο -κυρίως- σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Όλα αυτά συμβάλλουν σημαντικά και στην δημιουργία στο γενικό κοινό μιάς «γηριατρικής» κουλτούρας που προς το παρόν ουσιαστικά απουσιάζει από την χώρα μας, ενώ υπάρχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, και η οποία οδηγεί τους πολίτες να συνειδητοποιούν βαθύτερα τα ζητήματα της γήρανσης του ατόμου και της δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού και να είναι πιο απαιτητικοί και συγκεκριμένοι στην έκφραση των αναγκών τους. - Δρ. Σπαθαράκης
Τι ποσοστό των ηλικιωμένων είναι σε κατάσταση υποθρεψίας ή είναι κακώς σιτισμένοι;
Στον γενικό πληθυσμό των άνω των 80 είναι περίπου 10%. Στα ιδρύματα, πολύ πάνω από 50%. - Δρ. Μπενέτος
Εάν και πάλι μου επιτραπεί να μιλήσω για τον Ελληνικό χώρο μία έρευνα πριν μερικά χρόνια που περιέλαβε 550 περιπατητικά άτομα, που ζούσαν σε κοινότητες στην περιοχή Φθιώτιδας, κατά τα άλλα φαινομενικά υγιή και αυτο-εξυπηρετούμενα, έδειξε ότι περίπου 3% των ατόμων άνω των 65 ετών βρίσκονταν σε ενεργή υποθρεψία ενώ περίπου 28% των μελετηθέντων εμφάνιζαν κίνδυνο υποθρεψίας, διότι κάποιες από τις παραμέτρους διατροφής τους δεν ήταν ικανοποιητικές. Ενδεχομένως, τώρα με την οικονομική κρίση τα ποσοστά αυτά να έχουν χειροτερέψει. - Δρ. Σπαθαράκης
Ποιές είναι κατά τη γνώμη σας κοινές πρακτικές βελτίωσης της θερμιδικής – πρωτεϊνικής υποθρεψίας σ’ έναν ηλικιωμένο;
Κατ' αρχήν, πρέπει να γίνεται συστηματικά η εκτίμηση, ώστε να αντιληφθούμε την ύπαρξη και την έκταση του προβλήματος. Υπάρχουν συγκεκριμένες απλες κλιμακες γι αυτον τον σκοπό. Πρεπει λοιπον και σε αυτον το τομεα να εκπαιδεύσουμε τους γιατρους αλλά κυρίως το παρα-ιατρικό προσωπικό. Κατόπιν, να γνωρίσουμε την αιτία της υποθρεψίας. Η συχνότερη αιτία είναι η κατάθλιψη, αλλά βεβαια υπάρχουν πάρα πολλές αιτίες. Μετά πρέπει να βάλει κανείς σε εφαρμογή συγκεκριμένο πρόγραμμα, ανάλογα με τη βαρύτητα της υποθρεψίας και την αιτία της. Σε γενικές γραμμές, το πρώτο ειναι να προτείνει πολλαπλά γεύματα πλούσια σε θερμίδες και πρωτεΐνες. Τα παγωτά είναι ένα από τα καλύτερά μας όπλα εναντίον της μέτριας υποθρεψίας. - Δρ. Μπενέτος
Θα έλεγα ότι το πρώτο θα ήταν η τακτική μέτρηση του βάρους (π.χ. ανά 10 ή 15 ημέρες): αυτή η πρακτική θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετικά άμεση ανίχνευση τυχόν απώλειας. Η δεύτερη καλή πρακτική θα ήταν η συμβουλευτική προς τα ηλικιωμένα άτομα να προσπαθούν να μην χάνουν βάρος, εκτός σε ειδικές περιπτώσεις και κάτω από αυστηρή ιατρική παρακολούθηση, ώστε να διατηρηθεί η μυϊκή μάζα. Η τρίτη θα ήταν να γίνεται ανά εξάμηνο εκτίμηση της διατροφικής κατάστασης είτε από το ιατρικό είτε από το νοσηλευτικό προσωπικό είτε από διαιτολόγους / διατροφολόγους με χρήση ειδικών κλιμάκων όπως η “Mini Nutritional Assessment” (MNA). Σε περίπτωση ανίχνευσης απώλειας βάρους, απώλειας μυϊκής μάζας ή εμφάνισης διατροφικού κινδύνου στην κλίμακα ΜΝΑ, τότε άμεσα θα πρέπει να εκκινείται υπερθερμιδική και υπερπρωτεϊνική δίαιτα, προσαρμοσμένη στον σωματότυπο και το ιστορικό παθολογιών του ηλικιωμένου. - Δρ. Σπαθαράκης
Μπορεί ένας ηλικιωμένος να εκπαιδευτεί να τρώει πιο υγιεινά;
Μπορεί, αλλά προσοχή τι προτείνουμε. Όχι δίαιτες αυστηρές, οι οποίες είναι όχι μόνο άχρηστες, αλλά και επικίνδυνες. Να τρώει καλά και από όλα, με έμφαση για τις τροφές πλούσιες σε ίνες (fibres). Και να μην ξεχνάει να πίνει πολύ νερό. - Δρ. Μπενέτος
Πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται κατά την άποψή σας οι ηλικιωμένοι σε σχέση με την επιθυμία τους για απώλεια βάρους;
Όπως προείπα, μετά τα 75, οι δίαιτες είναι κατά γενικό λόγο άχρηστες και επικίνδυνες. Βέβαια, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να συζητάμε με τον ηλικιωμένο και σε μερικές περιπτώσεις μια μέτρια απώλεια βάρους μπορεί να προγραμματιστεί. Η φυσική ασκηση είναι χωρίς καμία αμφιβολία πολύ πιο χρήσιμη, αλλά και σε αυτήν την περίπτωση, πρέπει να δούμε τι μπορεί και τι θέλει να κάνει το κάθε άτομο. - Δρ. Μπενέτος
Νομίζω πως θα πρέπει να αποτρέπονται από μία τέτοια πρακτική, εκτός εάν υπάρχει παθολογική παχυσαρκία ή άλλες σωματικές παθήσεις που απαιτούν την απώλεια βάρους, π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, καρδιακή ανεπάρκεια, κλπ.. Στις περιπτώσεις αυτές η σωματική άσκηση, εφόσον είναι δυνατή, παίζει σημαντικότατο ρόλο, διότι επιτρέπει την διατήρηση, εάν όχι την αύξηση, της μυϊκής μάζας. Παράλληλα, η θερμιδική κα η πρωτεϊνική πρόσληψη δεν θα πρέπει να είναι χαμηλή, ώστε να κινητοποιεί τους φυσιολογικούς μηχανισμούς απώλειας μυϊκής μάζας και δημιουργίας σαρκοπενίας (που αποτελεί μία ξεκάθαρη τάση του οργανισμού μετά τα 60 έτη). Επομένως, λέμε γενικά, όχι σε αυστηρές, στερητικές δίαιτες σε μεγάλη ηλικία. - Δρ. Σπαθαράκης
Τι ποσότητες φαγητού χρειάζεται ένας ηλικιωμένος σε σχέση με έναν ενήλικα;
Τις ίδιες. Είναι λάθος η ιδέα ότι οι ηλικιωμένοι χρειάζονται λιγότερο φαγητό. 30 θερμίδες ανά κιλό, και σε περίπτωση νοσηλείας ή λοίμωξης πανω από 35 θερμίδες ανά κιλό. - Δρ. Μπενέτος
Πόσο δυσκολεύονται οι ηλικιωμένοι να ανταποκριθούν στις ανάγκες τους για τροφή από οικονομικής άποψης στην Ευρώπη /Ελλάδα;
Θα έλεγα όλο και περισσότερο, ειδικά στις μεγάλες πόλεις, όπου ο καθένας κοιτάει μόνο τον εαυτό του. Φοβάμαι ότι οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ελλάδα θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε πολλούς ηλικιωμένους και άλλες ομάδες εύθραυστων ατόμων. - Δρ. Μπενέτος
Ναι, θα έπρεπε. Δυστυχώς, όμως, στην Ελλάδα δεν υπάρχει πρόβλεψη από την Πολιτεία για την τακτική, συστηματική και οργανωμένη εκτίμηση της υγείας των ηλικιωμένων και, επομένως, και της διατροφικής τους κατάστασης. Φυσικά, ούτε λόγος για υποστήριξη λήψης μέτρων, ειδικά στις παρούσες συνθήκες τις οικονομικής κρίσης που θα αυξήσει την ευπάθεια (σωματική, οικονομική και κοινωνική) μεγάλων ομάδων ηλικιωμένων, λόγω της λήψης οικονομικών και δημοσιονομικών μέτρων που κατά το μάλλον ή ήττον πλήττουν οριζόντια όλες τις εισοδηματικές τάξεις. Είμαι βέβαιος, πως τα ποσοστά του 3% της υποθρεψίας και του 28% του διατροφικού κινδύνου θα αυξηθούν σημαντικά στην χώρα μας στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.
Εάν η χώρα διέθετε ένα οργανωμένο υγειονομικό και κοινωνικό δίκτυο παρακολούθησης, τακτικής εκτίμησης και υποστήριξης των ηλικιωμένων, κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό. Οι δομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ιδιαίτερα στην επαρχία, θα μπορούσαν μετά σχετική νομοθέτηση, παροχή κινήτρων και εκπαίδευση να αναλάβουν αυτό τον ρόλο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να ενισχύσει θεσμικά και χρηματοδοτικά παρόμοιες προσπάθειες ενώ ακόμα κα η Τρόϊκα πιέζει για την δόμηση ενός αξιόπιστου και οργανωμένου συστήματος (δικτύου) Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. - Δρ. Σπαθαράκης
Είναι δύσκολο γι αυτούς να αναγνωρίσουν και να διαβάσουν τα χαρακτηριστικά ενός τροφίμου πάνω στη συσκευασία;
Νομίζω ότι το βασικό είναι να υπάρχει ένα άτομο το οποίο να βηθάει σε αυτά τα θέματα τον ηλικιωμένο. Βέβαια, σε μερικές χώρες προτείνονται ειδικές συσκευασίες, που είναι πιο προσιτές στα άτομα με ειδικές ανάγκες. - Δρ. Μπενέτος
Υπάρχει ένα κομμάτι που αφορά την Πολιτεία, η οποία για λόγους διαφάνειας της πληροφορίας που αφορά τα τρόφιμα και διευκόλυνσης των πολιτών θα έπρεπε σιγά-σιγά να εισάγει και χρωματικούς κώδικες και μεγαλύτερα, ευανάγνωστα γράμματα. Ήδη έχουν γίνει κάποια βήματα, αλλά μένουν και άλλα να γίνουν. Σε ότι αφορά το ατομικό επίπεδο, θεωρώ ότι τα ηλικιωμένα άτομα, εκτός από ένα ζευγάρι ελεγμένα και προσαρμοσμένα σε αυτούς τους ίδιους γυαλιά, στην παρούσα κατάσταση, καλό θα ήταν, να μετέφεραν στις τσέπες τους ένα μικρό, αλλά ισχυρό μεγενθυντικό φακό για να μπορούν να ελέγχουν αρχικά τις ημερομηνίες λήξης των τροφίμων κα στην συνέχεια τα διάφορα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. - Δρ. Σπαθαράκης
Ποια συμπεράσματα στα οποία έχετε καταλήξει θεωρείται ότι χρήζουν ιδιαίτερης μνείας και προσοχής;
Πρώτον -όχι απομόνωση και δεύτερον -ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των ατόμων που βοηθούν τους ηλικιωμένους με ειδικές ανάγκες. - Δρ. Μπενέτος
Αναφορικά με το θέμα της διατροφής στους ηλικιωμένους ένα θέμα που προέκυψε από την έρευνά μας στην Φθιώτιδα μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση: Μεγάλος αριθμός ηλικιωμένων ατόμων που ακολουθούσαν κάποια δίαιτα για ιατρικούς λόγους (π.χ. σακχαρώδη διαβήτη, αυξημένη χοληστερόλη) βρέθηκαν να είναι σε κακή διατροφική κατάσταση. Αυτό υποδηλώνει ότι οι κλασσικές ιατρικές δίαιτες που είναι επωφελείς και κοινές για τους ενήλικες, στους υπερήλικες, επειδή αυτοί εμφανίζουν ειδικά φυσιολογικά χαρακτηριστικά, μπορεί να γίνονται επιβλαβείς, γιατί υπερβαίνουν τα φυσικά /φυσιολογικά όρια και αν(τ)οχές τους.
Έτσι, θα έλεγα ότι σε τέτοιες περιπτώσεις θα έπρεπε οι ιατρικές δίαιτες να προσαρμόζονται ανάλογα και να εξατομικεύονται. Με κανέναν τρόπο, φυσικά, δεν πρέπει να πέφτουμε το άλλο άκρο της εγκατάλειψης της δίαιτας, αν και σε μερικές περιπτώσεις, εμείς οι Γηρίατροι, συστήνουμε κάτι τέτοιο: π.χ. εγκατάλειψη υπολιπιδαιμικής δίαιτας μετά την ηλικία των 75-80 ετών, λόγω έλλειψης κάποιας ωφέλειας εάν δεν υπάρχει κάποια πάθηση όπως ο διαβήτης ή η στεφανιαία νόσος. - Δρ. Σπαθαράκης
Τι είναι ο Γαλλο-Ελληνικός Σύνδεσμος για τις Σπουδές πάνω στην Αθηροσκλήρωση;
Δημιουργήσαμε τον σύνδεσμο αυτό, εδώ και περίπου 15 χρόνια για να οργανώνουμε εκπαιδευτικές και ερευνητικές εκδηλώσεις. Στην αρχή ήταν αποκλειστικά στραμμένες προς τα καρδιαγγειακά θέματα, αλλά προοδευτικά αναπτύξαμε επίσης τον τομέα της γήρανσης και των εκφυλιστικών νόσων, που έχουν σχέση με την ηλικία. Ο Γαλλο-Ελληνικός Σύνδεσμος για τις Σπουδές πάνω στην Αθηροσκλήρωση εχει λοιπόν οργανώσει δεκάδες τέτοιες εκδηλώσεις, σεμινάρια, συνέδρια, μαθήματα κ.λπ. πάνω σε θέματα υπέρτασης, αρτηριοσκλήρυνσης, γήρανσης. - Δρ. Μπενέτος
Ποιες οι επόμενες κινήσεις σας σε ερευνητικό, εκπαιδευτικό και επαγγελματικό επίπεδο;
Να συμβάλω στην ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τους φροντιστές που ασχολούνται με τους ασθενείς που πάσχουν απο νόσο Αλτσχάιμερ. - Δρ. Μπενέτος
Σε εκπαιδευτικό επίπεδο, θα συνεχίσουμε να δημιουργούμε και να στηρίζουμε εκπαιδευτικές δραστηριότητες Γηριατρικής για Γενικούς Ιατρούς, Ιατρούς άλλων ειδικοτήτων και άλλους επαγγελματίες υγείας μέσω κυρίως της Ελληνικής Εταιρείας Γενικής Ιατρικής (ΕΛΕΓΕΙΑ) και της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας. Σε ερευνητικό επίπεδο ετοιμάζουμε μία μελέτη για το πρότυπο (κατά)χρήσης φαρμάκων από τους Έλληνες υπερήλικες. Στο επαγγελματικό πεδίο λόγω των φημολογούμενων και επερχόμενων αλλαγών στο Σύστημα Υγείας κάθε πρόβλεψη μπορεί να είναι επισφαλής! - Δρ. Σπαθαράκης