10 συν 1 ερωτήσεις για την εκπαίδευση Master Practitioner on eating disorders στο διαιτολόγο Ευάγγελο Ζουµπανέα, γενικό διευθυντή του Κέντρου Εκπαίδευσης & Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών – ΚΕΑΔΔ
1. Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας ότι η συγκεκριμένη εκπαίδευση πραγματοποιείται για 10η συνεχόμενη χρονιά µε τόσο μεγάλη επιτυχία;
Ένα από τα πιο βασικά συστατικά της επιτυχίας της εκπαίδευσης είναι ότι όλοι οι εκπαιδευτές από την πρώτη στιγμή θέλαμε να παρέχουμε απλόχερα την επαγγελματική και κλινική εμπειρία µας πέρα από τις δεδομένες γνώσεις της μητρικής εκπαίδευσης από το National Center for Eating Disorders της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία παρέχεται κατά αποκλειστικότητα για την Ελλάδα από το ΚΕΑΔΔ.
Γενικότερα, είναι σηµαντικό να γνωρίζουµε ότι στην Αγγλία τα περισσότερα περιστατικά µε διατροφικές διαταραχές τα διαχειρίζονται κυρίως δηµόσιοι φορείς του NAHS, γι’ αυτό και την εκπαίδευση την κάνουν κυρίως επαγγελµατίες υγείας που δουλεύουν ήδη στο δηµόσιο σύστηµα υγείας. Αντίθετα στην Ελλάδα, είναι πολύ λίγα τα πιστοποιηµένα κέντρα που µπορούν να αναλάβουν αυτά τα περιστατικά, οπότε καταλαβαίνετε ότι το βάρος πέφτει στους αυτοαπασχολούµενους επαγγελµατίες υγείας να αναλάβουν την θεραπεία αυτών των ανθρώπων.
2. Ποιες ειδικότητες μπορούν να παρακολουθήσουν την παρακολουθούν;
Την εκπαίδευση την παρακολουθούν κυρίως διαιτολόγοι και ψυχολόγοι, όµως έχουµε και σηµαντικό αριθµό απο ψυχιάτρους, γιατρους σε διάφορες ειδικότητες, γυµναστές, κοινωνικους λειτουργους και φαρµακοποιούς.
Δίνεται µεγάλη έµφαση τόσο στη θεωρία, όσο και στην εφαρµογή, έτσι ώστε ο κάθε επαγγελµατίας υγείας να νιώθει έτοιµος να διαχειριστεί ένα περιστατικό διατροφικής διαταραχής. Το ενδιαφέρον στην εκπαίδευση του ΚΕΑΔΔ είναι ότι υπάρχει και σημαντικό βιωµατικό κοµµάτι, διότι καλείσαι την κάθε στιγµή να συµµετέχεις στις ασκήσεις, να γράψεις, να σκεφτείς. Έτσι, εµείς οι ίδιοι γινόµαστε και κοινωνοί του εκπαιδευτικού περιεχοµένου καi μπορούµε να κατανοήσουµε τις δυσκολίες του να αλλάζεις τρόπο ζωής, συνήθειες χρόνων, παλιές πεποιθήσεις.
3. Γιατί θεωρείτε ότι οι επαγγελµατίες ψυχικής υγείας που ασχολούνται µε διατροφικές διαταραχές πρέπει να έχουν µία κοινή εκπαίδευση και µε άλλες ειδικότητες όπως του διαιτολόγου;
Είναι πολύ σηµαντικό οι επαγγελµατίες υγείας να γνωρίζουν την σηµασία της διατροφής στην θεραπεία των διατροφικών διαταραχών.
Είναι γνωστό πια ότι το έντερο είναι ο δεύτερος εγκέφαλος και εκεί παράγεται το 80% όλων των βασικών νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη, η ντοπαµίνη οι ενδορφίνες κτλ. Αν δεν φτιάξεις πρώτα την βιοχηµεία ενός οργανισµού ώστε να ξεκινήσει και πάλι να δουλεύει σωστά είναι πολύ δύσκολο στη συνέχεια να πετύχεις µία γενικότερη ισορροπία.
4. Γιατί πιστεύετε ότι η εκπαίδευση του ΚΕΑΔΔ διαφοροποιείται από άλλες αντίστοιχες;
Προσωπικά µε ανησυχούν κάποιες εκπαιδεύσεις, κυρίως για ψυχολόγους, που παροτρύνονται να ζυγίζουν τους ασθενείς τους. Αυτό είναι εντελώς λάθος, καθως γνωρίζουµε καλα ότι η ζυγαριά είναι απόλυτος σύµµαχος της διατροφικής διαταραχής. Επίσης, ένας ψυχολόγος δεν µπορεί να εκτιµήσει σε καµία περίπτωση αν το µειωµένο ή το αυξηµένο βάρος στη ζυγαριά είναι πρόοδος η αν είναι µια αστάθµητη παράµετρος όπως κατακράτηση, αναµονή περιόδου, αφυδάτωση, υπερκατανάλωση αλατιού, κακός ύπνος, λήψη φαρµάκων, ένα πολύ πρόσφατο γεύµα, ένας πρόσφατος πυρετός, και πολλά άλλα…
5. Πως ένας Διαιτολόγος μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο που πάσχει από διατροφική διαταραχή;
Σκεφτείτε ότι υπάρχουν περιστατικά τα οποία έκαναν πέντε και έξι εµετούς την ηµέρα και απλώς αλλάζοντας την βιοχηµεία του σώµατος, κάνοντας συγκεκριµένες παρεµβάσεις στην διατροφή είδαµε ότι οι εµετοί διακόπηκαν, ακόµα και από την πρώτη ηµέρα! Με οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση µπορεί να ταλαιπωρήσεις για πολυ καιρό τον ασθενή χωρίς να βρει ουσιαστική λύση από την αρχή στο πρόβληµα του. Σαφώς αυτή η αλλαγή έγινε ταυτόχρονα µε την ψυχοθεραπεία, όµως η δική µας δουλειά ως διατροφολόγοι είναι να σταµατήσουµε την αιµορραγία. Ο εξειδικευµένος διατροφολόγος πρώτα θα σταµατήσει τις τεράστιες φθορές που συµβαίνουν από τα συµπτώµατα των εµετών ή οποιεσδήποτε άλλες εκκαθαριστικές µεθόδου, όπως τα καθαρτικά, τα διουρητικά, και, παράλληλα, ο κατάλληλος ψυχοθεραπευτής θα πάρει τη θέση του να βοηθήσει, ώστε να λυθούν τα προβλήµατα που δηµιούργησαν και διατηρούν τη διαταραχή. Στην εκπαίδευσή µας, µαθαίνουµε πως να συνεργαζόµαστε µεταξύ µας οι επαγγελµατίες υγείας, να σεβόµαστε ο ένας την δουλειά του άλλου και να εργαζόµαστε για το καλύτερο δυνατό για τον ασθενή µας.
6. Πόσο σηµαντικό είναι το άτοµο που πάσχει από διατροφική διαταραχή να παρακολουθείται από διαφορετικές ειδικότητες;
Πράγµατι κάποιες φορές αυτό µπορεί να φανεί αρχικά σαν ένα πρόβληµα, όµως είναι σηµαντικό να γινει εξαρχής κατανοητό ότι ένας επαγγελµατίας υγείας, από µόνος του, δε µπορεί να προσφέρει την ιδανική θεραπεία, δηλαδή τα πιο άµεσα και µακροχρόνια αποτελέσµατα για τον ασθενή µε διατροφική διαταραχή. Και να θυµίσω εδώ ότι οι διατροφικες διαταραχες συχνα είναι εξαιρετικά σοβαρές η και χρονιες. Ένα ιδιαίτερο προσόν της εκπαίδευσης µας είναι ότι ο ασθενής που θα αναλάβουν οι δικοί µας εκπαιδευόµενοι θα τους βλέπει στη θεραπεία του να είναι όλοι µαζι και να του λένε τα ίδια πράγµατα µε κοινούς και ξεκάθαρους θεραπευτικούς στόχους. Και δεν έχει σηµασία ποιος θα είναι πρώτος απο τους επαγγελµατίες υγείας που θα δει τον ασθενή µε διατροφική διαταραχή. Μπορεί να είναι ο γυµναστής, µπορει να είναι ο διατροφολόγος.
7. Πόσο συμαντικό είναι το δίκτυο θεραπευτών στη θεραπεία των διατροφικών διαταραχών;
Είναι πολύ σηµαντικό να κατανοήσουµε ότι η αποτελεσµατικότητα της θεραπείας στις διατροφικες διαταραχες εξαρτάται από την συνεργασία µεταξύ διαφορετικών εξειδικευµένων επαγγελµατιών υγείας. Καποιες φορές εχω ακούσει απο επαγγελµατίες υγείας φράσεις όπως «ξέρετε µε την ψυχοθεραπεία ίσως δεν είναι η κατάλληλη στιγµή» ή «να αφήσουµε το παιδί να βρει τον εαυτό του και να διαχειρίζεται µόνο του τη διατροφή του» ή «να σταµατησουν οι γονείς να ασχολούνται µε την τροφή του παιδιού» σε περιπτώσεις βαριάς νευρικής ανορεξίας. Οι επαγγελµατίες υγείας είναι υποχρεωµένοι να γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες των διατροφικών διαταραχών, εφόσον αναλαµβάνουν τέτοια περιστατικά, γιατι διαφορετικά µπορεί να οδηγήσουν σε επιδείνωση των συµπτωµάτων και στον εγκλωβισµό ασθενών και των οικογενειών τους σε φαύλο κύκλο αρνητικών συµπεριφορωνκαι κακής ποιότητας ζωή.
8. Πόσο σημαντικό είναι οι επαγγελματίες υγείας να μπορούν να αναγνωρίζουν πότε ένα άτομο πάσχει ή οδηγείται σε διατροφική διαταραχή;
Οι επαγγελµατίες υγείας είναι σηµαντικό να µπορούν να αναγνωρίσουν εγκαίρως τα συµπτώµατα διατροφικών διαταραχών, τουλάχιστον σε βαθµό ικανοποιητικό ώστε να γίνει σωστή παραποµπή σε εξειδικευµένους επιστήµονες για τη θεραπεία. Είναι δικαίωµα του κάθε επαγγελµατία υγείας να επιλέγει να µην ασχοληθεί µε τη θεραπεία τους. Είναι όµως ανεπίτρεπτο να αγνοεί βασικά στοιχεία για τις διατροφικες διαταραχες και να καθοδηγεί λάθος ανθρώπους που βασανίζονται στην καθηµερινότητα τους. Η βιοχηµική κατασταση του ασθενή µε διατροφική διαταραχή είναι ιδιαίτερα διαταραγµένη και ενίοτε επικίνδυνη για την υγεία του η και τη ζωή του! Είναι σηµαντικό να ξέρουµε ότι οι διατροφικες διαταραχες είναι ασθένειες µε ιδιαίτερη ανάπτυξη στο σύγχρονο δυτικο κόσµο µε τα ιδιαίτερα πρότυπα που αναπτύσσονται για την εικόνα σωµατος και τη διατροφή. Γι’ αυτό λέµε ότι χρειάζεται εξειδίκευση και ότι πρέπει όλοι να συντονιστούµε σε µία κοινή γλώσσα για να βοηθήσουµε αποτελεσµατικά τον ασθενή που βασανίζεται µε το σώµα του.
9. Πόσο συχνά βλέπετε αποτελέσµατα σε αυτούς που αναζητούν τη βοήθειά σας για να ξεπεράσουν παρόμοια θέματα με διαταραχές διατροφής;
Οι άνθρωποι που θα µας βρουν θα έχουν σίγουρο αποτέλεσµα. Όσοι δε µας βρουν, θα πάνε κάπου που µάλλον θα τους ταλαιπωρήσουν αρκετά. Οι διατροφικες διαταραχες είναι χαοτικές, και αν ο επαγγελµατίας υγείας δε γνωρίζει καλα τη διαχείριση τους, µπορεί ακόµα και να περνά στον ασθενή ότι δεν πρόκειται ποτέ να βγει από αυτήν την κατάσταση. Έχω ακούσει και τη φράση από «ειδικό» προς ασθενή «πρέπεινα µάθεις να ζεις µε τα συµπτώµατα». Όχι βέβαια! Θεραπεύονται, αλλά πρέπει να έχεις τη σωστή οµάδα θεραπευτών που θα ασχοληθούν µαζί σου. Πρέπει λοιπόν οι επαγγελµατίες υγείας να σε καθοδηγήσουν σωστά και σίγουρα ξέρουµε ότι αυτή διαδικασία θα πάρει κάποιο χρόνο.
10. Πώς καταλαβαίνει κάποιος ότι έχει ολοκληρώσει µια θεραπεία για τη διατροφική διαταραχή;
Αυτό του πρέπει να καταλάβουµε είναι πραγµατικά τι σηµαίνει µια θεραπεία για τις διατροφικές διαταραχές. Δεν σηµαίνει ότι δεν ξανασκέφτοµαι ποτέ το φαγητό, διότι όλοι σκεφτόµαστε το φαγητό, όπως όλοι υποφέρουµε λίγο η πολυ από το στρες. Αν κάνεις ψυχοθεραπεία δε σηµαίνει ότι δεν θα ξανανιώσεις ποτέ σου στρες. Μαθαίνεις όµως ότι µόλις έρχεται το στρες, ξέρεις τι να το κάνεις. Μόλις ξεφύγεις, λοιπόν, µε το φαγητό, γιατί, για παράδειγµα, είναι γιορτές και έχεις φάει παραπάνω, να ξέρεις ότι τωρα, στη διαδικασία της θεραπείας σου, θα ξαναπάς στο διατροφολόγο σου για να σου πει «έλα δω να δούµε πως µπορούµε να το ξαναµαζέψουµε». Πρέπει, λοιπόν, να µάθεις σιγά σιγά και από τον ψυχολόγο, και από το διαιτολόγο, και από τον γυµναστή πώς να επανέρχεσαι και πως να βρίσκεις καλούς ισορροπηµένους τρόπους να φροντίζεις το σώµα σου. Κι αυτό που θα µαθαίνεις σε αυτή τη διαδικασία, θα είναι για πάντα. Άρα είναι µια εκπαίδευση για το πως θα είσαι για πάντα καλά. Είναι µια συνολική αλλαγή των πεποιθήσεών για το φαγητό και το σώµα.
Αυτό που θέλουµε εµείς από τα σεµινάρια είναι να µάθουµε όλοι, και οι ασθενείς µας κι εµείς οι ίδιοι, πως γίνεται τρόπος ζωής η φροντίδα του εαυτού. Δε µας ενδιαφέρει η παρέµβαση του τύπου «θα σου δώσω κάτι και θα σταµατήσεις τους εµετούς», ή «θα σου δώσω κάτι και θα σταµατήσεις να θέλεις να τρως», ή «θα σου κοπεί όρεξη». Αυτό είναι το συµβατικό ιατρικό µοντέλο! Γιατι µπορεί να σου κοπεί όρεξη, αν πάρεις 10 χάπια, αλλα µετά τι θα γίνει όταν θα ξαναρχίσεις να τρως; Όταν ξανάρθει το στρες ή µία δύσκολη κατάσταση, πως θα το χειριστείς την επόµενη φορά;
11. Τελικά τι είναι αυτό που κάνει το ΚΕΑΔΔ ξεχωριστό;
Στο ΚΕΑΔΔ οι γνώσεις µοιράζονται σε όλους ενισχύοντας τις δεξιότητες µας και τη συνεργασία µας. Κάθε νέα γνώση απο οποιοδήποτε µέλος της οµάδας µπορεί να γίνει κτήµα του δικτυου µέσω µιας ηµερίδας,µιας εποπτείας, ενός εύστοχου άρθρου, πολύ δε περισσότερο µε την έκδοση ενός εµπνευσµένου βιβλίου. Το ΚΕΑΔΔ είναι πάντα έτοιµο να υποστηρίξει κάθε νέα προσπάθεια, κάθε πρόταση, κάθε νέα δηµιουργία και κάθε έµπνευση που θα µας κάνει όλους, ως σύνολο, καλύτερους θεραπευτές. Το ΚΕΑΔΔ πιστεύει και συναινεί στην συνεργασία πολλών και διαφορετικών ειδικοτήτων. Έχει αποδείξει ότι η θεραπεία των διατροφικών διαταραχών δεν είναι ιδιότητα ενός, πχ. του διαιτολόγου ή του ψυχολόγου η του ψυχιάτρου ή του καθηγητή φυσικής αγωγής. Η επιτυχία έγκειται στη συνεργασία και γνώση όλων για όλους. Μέσα από το δίκτυο συνεργατών του ΚΕΑΔΔ, από τον πιο παλιό απόφοιτο µέχρι τον πιο νέο, ο καθένας µπορεί να γνωρίζει ποιος ειδικός είναι κοντά του, ώστε να µπορεί άµεσα να γίνει µια συνεργασία ή παραποµπή.
Το ΚΕΑΔΔ µέσω της εκπαίδευσης MasterPractitioneronEatingDisorders, αλλά και τη συνεχιζόµενη εκπαίδευση των ειδικών σεµιναρίων κάθε χρόνο, πηγαίνει την επιστήµη της διαχείρισης των διατροφικών διαταραχών πάντα ένα βήµα παρακάτω δηµιουργώντας σταθερά νέα γνώση, δεξιότητες και θεραπευτικά εργαλεία. Έπειτα από δέκα ολόκληρα χρόνια που κάνουµε τη συγκεκριµένη εκπαίδευση, µπορούµε να πούµε µε βεβαιότητα ότι έχουµε δηµιουργήσει µία µεγάλη οµάδα επαγγελµατιών υγείας που συνεργάζονται µε επιτυχία µεταξύ τους και βοηθούν µε γνώση και αποφασιστικότητα κάθε ασθενή µε διατροφική διαταραχή που ανυποµονεί για µια καλύτερη ζωή.
Δείτε ακόμη περισσότερες πληροφορίες, στη συνέντευξη που έδωσε ο κος. Ευάγγελος Ζουμπανέας, στο medNutrition αναφορικά με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Master Practitioner on Eating Disorders & Obesity:
