Εισαγωγή
Αρκετές μελέτες αναφέρουν συσχετίσεις μεταξύ της διάρκειας ύπνου και ορισμένων μεταβολικών διαταραχών. Τα άτομα που κοιμούνται λιγότερες από 6 και περισσότερες από 9 ώρες/βράδυ, έχουν μεγαλύτερα ποσοστά παχυσαρκίας και κεντρικού τύπου παχυσαρκίας καθώς και αυξημένα ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας, σε σύγκριση με όσους έχουν διάρκεια ύπνου 6-9 ώρες/βράδυ.
Προοπτικές μελέτες ανέδειξαν περαιτέρω την επίδραση του ύπνου στην πρόσληψη βάρους, καθώς τα άτομα με μικρή ή μεγάλη διάρκεια ύπνου αύξησαν το βάρος τους σε σχέση με όσους είχαν κανονικής διάρκειας ύπνο. Υπάρχουν επίσης δεδομένα, που υποστηρίζουν πως η μικρή και η μεγάλη διάρκεια ύπνου συσχετίζεται στενά με την εμφάνιση μεταβολικών διαταραχών σε άτομα που παρουσιάζουν επίσης και διαταραχές ύπνου.
Επιδημιολογικές μελέτες διερεύνησαν τη σχέση διάρκειας ύπνου-διαιτητικής πρόσληψης. Σε σύγκριση με τα άτομα κανονικής διάρκειας ύπνου (7-8 ώρες/νύχτα), τα άτομα με μικρή διάρκεια ύπνου (5-6 ώρες) αναφέρουν μεγαλύτερη πρόσληψη πρωτεΐνης, υδατανθράκων συνολικού λίπους και μικρότερη πρόσληψη διαιτητικών ινών.
Μικρές πειραματικές μελέτες, επίσης έδειξαν πως η στέρηση ή ο περιορισμός ύπνου, επηρεάζουν εκτός από τα επίπεδα γκρελίνης, λεπτίνης, και τις διαιτητικές συνήθειες, ιδιαίτερα την πρόσληψη υδατανθράκων.
Σκοπός
Έως τη στιγμή δημοσίευσης τους παρόντος άρθρου, δεν είχε διεξαχθεί κάποια μελέτη που να διερευνά τη συσχέτιση ανάμεσα στη διάρκεια ύπνου και την προσκόλληση σε υγιεινά διατροφικά πρότυπα.
Ως εκ τούτου, πρωτεύων στόχος της παρούσας μελέτης αποτέλεσε η διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στη διάρκεια ύπνου και της προσκόλλησης σε υγιεινά διατροφικά πρότυπα, ενώ δευτερεύων στόχος ήταν να αξιολογηθεί αν η διάρκεια του ύπνου επηρεάζει τα γευματικά πρότυπα, σε μια μεγάλη προοπτική πληθυσμιακή μελέτη.
Μεθοδολογία
Το δείγμα της παρούσας μελέτης ήταν ν=23,829 ενήλικοι (ηλικίας 45 έως 75 χρόνων) συμμετέχοντες άνδρες και γυναίκες, της σουηδικής μελέτης EpiHealth. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ένα εκτεταμένο on-line ερωτηματολόγιο και υποβλήθηκαν σε αιματολογικές εξετάσεις και ανθρωπομετρικές μετρήσεις. Στην παρούσα εργασία συμμετείχαν μόνο όσοι συμμετέχοντες ήταν σωματικά ικανοί να ετοιμάσουν το γεύμα τους, είχαν απαντήσει τις ερωτήσεις αναφορικά με τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου τους καθώς και διατροφικές ερωτήσεις, και δεν ήταν σε κατάσταση εγκυμοσύνης.
Η διάρκεια ύπνου κατηγοριοποιήθηκε σε μικρή (<6 ώρες/νύχτα), κανονική (6 με <9 ώρες/νύχτα) και μεγάλη (>= 9ώρες/νύχτα). Από το συνδυασμό της διάρκειας ύπνου (μικρή, κανονική, μεγάλη) και της ποιότητας ύπνου (καλή/κακή) διακρίθηκαν επιπλέον 6 κατηγορίες. Επίσης, εκτιμήθηκαν τυχόν συμπτώματα αυπνίας ( Minimal Insomnia Symptom Scale) και αν ο ύπνος συνοδεύεται από ροχαλητό.
Η προσκόλληση σε κάποιο υγιεινό διατροφικό πρότυπο και συνάμα η ποιότητα της διατροφής, αξιολογήθηκε με τον τροποποιημένο δείκτη αποτίμησης της προσκόλλησηςστη Μεσογειακή δίαιτα ( modified Mediterranean diet, mMED) και τον διατροφικό δείκτη Healthy Nordic Food Index (HNFI) βασισμένο στις ομάδες τροφίμων που περιλάμβανε το Ερωτηματολόγιο Συχνότητας Κατανάλωσης Τροφίμων, το MiniMealQ.
Ως τακτικό γευματικό πρότυπο ορίστηκε εκείνο που περιλάμβανε πρωινό, μεσημεριανό και δείπνο σε καθημερινή βάση. Αξιολογήθηκαν, επίσης, ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά (βάρος, ύψος, ΔΜΣ), χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής (κοινωνική κατάσταση, εκπαίδευση, επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα, ψυχική υγεία), και το ιατροφαρμακευτικό ιστορικό.
Αποτελέσματα
Το βασικό εύρημα αυτής της μελέτης, είναι η ύπαρξη καμπυλόγραμμης σχέσης μεταξύ της διάρκειας του ύπνου και προσκόλλησης σε ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο αλλά και υιοθέτησης τακτικών γευματικών προτύπων. Επιπλέον, παρατηρήθηκε μια συσχέτιση μεταξύ της διάρκειας και της ποιότητας ύπνου, με τους εθελοντές με μικρή και μεγάλη διάρκεια ύπνου, αντίστοιχα, ς να επιδεικνύουν χαμηλότερη προσκόλληση σε ένα υγιεινό διατροφικό ή γευματικό πρότυπο, ακόμη και αν ληφθούν υπόψιν γνωστοί συγχυτικοί παράγοντες.
Αντιθέτως, δεν παρατηρήθηκε κάποια συσχέτιση μεταξύ της μικρής διάρκειας ύπνου και της προσκόλλησης σε ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο μεταξύ των ατόμων με καλή ποιότητα ύπνου.
Συγκεκριμένα
Σε σχέση με τους εθελοντές επαρκής διάρκειας ύπνου, εκείνοι με μικρή διάρκεια ύπνου επέδειξαν χαμηλότερη προσκόλληση σε ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο, χρησιμοποιώντας και τους δύο δείκτες: mMED score (διορθωμένος ΣΛ = 0.70; 95% Δ.Ε: 0.56-0.88), HNFI score (διορθωμένος ΣΛ 0.70; Δ.Ε: 0.56–0.88).
Συνδυάζοντας την ποιότητα με την ποσότητα ύπνου, οι συμμετέχοντες με μικρή διάρκεια-κακή ποιότητα ύπνου είχαν χαμηλή προσκόλληση σε ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο (0.67; 0.52–0.86) σε σχέση με τους συμμετέχοντες με κανονική διάρκεια-καλή ποιότητα ύπνου.
Επιπρόσθετα, οι συμμετέχοντες μικρής διάρκειας και οι συμμετέχοντες μεγάλης διάρκειας ύπνου, είχαν χαμηλή προσκόλληση στο κανονικό γευματικό πρότυπο σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες με επαρκή διάρκεια ύπνου (0.75; 0.62–0.91).
Επιπλέον, οι συμμετέχοντες με μικρή διάρκεια-κακή ποιότητα ύπνου είχαν λιγότερες πιθανότητες προσκόλλησης σε ένα κανονικό γευματικό πρότυπο σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες με κανονική διάρκεια-καλή ποιότητα ύπνου (0.67; 0.57–0.79).
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, η τρέχουσα μελέτη δείχνει ότι ο μικρής διάρκειας σε συνδυασμό με τον κακής ποιότητας - αλλά όχι τον καλής ποιότητας-ύπνο, σχετίζεται με χαμηλή προσκόλληση σε κάποιο υγιεινό πρότυπο διατροφής και την τήρηση τακτικών γευμάτων. Αυτό δημιουργεί την ανάγκη για διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στο συνδυασμό μικρής διάρκειας και κακής ποιότητας ύπνου και την εμφάνιση μεταβολικών νοσημάτων.
Κρίνεται σκόπιμο, επομένως, στην έναρξη κάθε διαιτολογικής συνεδρίας, στη διατροφική αξιολόγηση να λαμβάνεται υπόψη και οι συνήθειες ύπνου του πελάτη που έχουμε απέναντί μας, ώστε να κατευθύνουμε κατάλληλα και την διατροφική μας παρέμβαση. Μέρος της στοχοθεσίας, θα πρέπει να αποτελεί και η διάρκεια ύπνου και να δίνεται έμφαση η αξία του ύπνου στην επιτυχή διαχείριση τους βάρους, σε κάθε συνεδρία.
