Οι κακές διατροφικές συνήθειες είναι ένας από τους βασικούς επιβαρυντικούς παράγοντες για την εμφάνιση παχυσαρκίας και άλλων μη μεταδοτικών νοσημάτων. Έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος για την εμφάνιση χρόνιων παθήσεων σε άτομα που προέρχονται από χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά επίπεδα, και μέρος αυτής της κοινωνικής ανισότητας σχετίζεται με την χαμηλότερη ποιότητα διατροφής.
Η παροχή της δυνατότητας σε όλα τα παιδιά να καθιερώσουν υγιείς διατροφικές συνήθειες νωρίς στη ζωή, και η παροχή ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος για τη διατήρηση των υγιεινών αυτών συνηθειών είναι πολύ σημαντικά για την προώθηση της δημόσιας υγείας. Η παροχή σχολικών γευμάτων, ιδιαίτερα όταν αυτά είναι δωρεάν ή έστω επιδοτούμενα, μπορεί να προσεγγίσει παιδιά όλων των κοινωνικοοικονομικών επιπέδων και έτσι να καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη διατροφική πρόσληψη των παιδιών σε μία κρίσιμη περίοδο ανάπτυξης.
Σχεδιασμός μελέτης
Το 2016-2017, διενεργήθηκε μια εθνική διατροφική έρευνα για παιδιά και εφήβους με τη χρήση νέων επικυρωμένων εργαλείων διατροφικής αξιολόγησης. Στόχος της παρούσας μελέτης ήταν (α) να περιγραφεί η πρόσληψη τροφών και θρεπτικών συστατικών μέσω των σχολικών γευμάτων ανά φύλο και σχολική τάξη, και (β) να αξιολογηθεί η συνολική ημερήσια πρόσληψη, η πρόσληψη από το σχολικό γεύμα καθώς και το πώς η συμμετοχή των σχολικών γευμάτων στη συνολική ημερήσια πρόσληψη διαφοροποιείται ανάλογα με το φύλο και το εκπαιδευτικό επίπεδο των γονέων.
Η συγχρονική μελέτη συγκέντρωσε δείγμα 2002 μαθητών της 5ης & 8ης τάξης από εβδομήντα εννέα δημοτικά σχολεία της Σουηδίας. Οι μαθητές κατέγραψαν όλα τα τρόφιμα και τα ποτά που κατανάλωσαν για 1-3 ημέρες την εβδομάδα. Η συνολική ενέργεια, η πρόσληψη θρεπτικών ουσιών και τροφίμων, τόσο συνολικά όσο και ως αναλογία επί της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας, υπολογίστηκαν ανά ημέρα της εβδομάδας και ανά σχολικό γεύμα. Οι αναλύσεις εστίασαν στη διαφοροποίηση της διατροφικής πρόσληψης με βάση κοινωνικοδημογραφικές διαφορές. Επίσης αξιολογήθηκε η λήψη θρεπτικών συστατικών και η ενεργειακή πυκνότητα κατά το μεσημεριανό γεύμα και το υπόλοιπο της ημέρας.
Αποτελέσματα
Από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι το μεσημεριανό γεύμα παρείχε περίπου το ήμισυ της καθημερινής κατανάλωσης λαχανικών και τα δύο τρίτα της καθημερινής κατανάλωσης ψαριών. Η πυκνότητα θρεπτικών συστατικών ήταν υψηλότερη και η ενεργειακή πυκνότητα χαμηλότερη στο μεσημεριανό γεύμα σε σύγκριση με το υπόλοιπο της ημέρας (P <0.001). Τα αγόρια είχαν μεγαλύτερη κατανάλωση κόκκινου/ επεξεργασμένου κρέατος και χαμηλότερη κατανάλωση λαχανικών και διαιτητικών ινών αναλογικά με τη συνολική προσλαμβανόμενη ενέργεια σε σύγκριση με τα κορίτσια (P <0.001), τόσο συνολικά όσο και μεσημεριανό. Η ημερήσια πρόσληψη των περισσότερων θρεπτικών ουσιών / ομάδων τροφίμων αναλογικά με τη συνολική προσλαμβανόμενη ενέργεια ήταν χαμηλότερη για μαθητές των οποίων οι γονείς είχαν χαμηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο σε σύγκριση με μαθητές από γονείς που είχαν ολοκληρώσει τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ωστόσο όταν εξετάστηκε το μεσημεριανό γεύμα οι διαφορές που βρέθηκαν αφορούσαν μόνο τη χαμηλότερη πρόσληψη σιδήρου και φυτικών ινών.
Η διατροφική πρόσληψη στην τρέχουσα μελέτη αντικατοπτρίζει τα διατροφικά πρότυπα του ενήλικου πληθυσμού, όπου οι άνδρες καταναλώνουν περισσότερο κρέας ενώ οι γυναίκες περισσότερα λαχανικά. Αν και βελτιωμένες συγκριτικά με προηγούμενες μελέτες, η μέση πρόσληψη βιταμίνης D, σιδήρου και φυτικών ινών παραμένουν ακόμη χαμηλές ενώ η πρόσληψη κορεσμένου λίπους αυξημένη.
Τι να κρατήσουμε από αυτή τη μελέτη;
Συμπερασματικά, από τη μελέτη φάνηκε ότι τα σχολικά γεύματα συμβάλλουν θετικά στη διατροφή των παιδιών στη Σουηδία και μπορούν να μετριάσουν τις διαφορές μεταξύ των φύλων αλλά και να εξισορροπήσουν τις κοινωνικές ανισότητες στη διατροφική πρόσληψη. Αυτή η στρατηγική θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και από άλλες χώρες με σκοπό τη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού συνολικά.
