Δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες ή σε λίπος; Ποια είναι πιο αποτελεσματική; Ένα ερώτημα που όλοι μας έχουμε ακούσει και η ερευνητική κοινότητα είναι μάλλον διχασμένη με βάση τα αποτελέσματα ερευνών του παρελθόντος. Παλαιότερες μελέτες έχουν δείξει ότι κανένα από τα δύο αυτά διατροφικά μοντέλα δεν υπερέχει στο στόχο απώλειας βάρους. Ωστόσο, παρατηρείται σημαντική διακύμανση μεταξύ ατόμων που ακολουθούν το ίδιο διατροφικό σχήμα – από σημαντική απώλεια έως αύξηση βάρους. Η διακύμανση αυτή έχει οδηγήσει στην υπόθεση ότι ένα διατροφικό σχήμα λειτουργεί πιο αποτελεσματικά σε ένα άτομο και όχι τόσο καλά σε κάποιο άλλο. Μήπως φταίνε τα γονίδια μας; Μήπως τα επίπεδα ινσουλίνης εμπλέκονται στην απώλεια βάρους;
Οι ερευνητές, επομένως, θέλησαν να εξετάσουν αν η έκφραση συγκεκριμένων γονιδίων, γνωστών στην εμπλοκή τους στο μεταβολισμό υδατανθράκων και λίπους (PPARG, ADRB2, FABP2), καθώς και τα επίπεδα ινσουλίνης νηστείας, επηρεάζουν την απώλεια βάρους ανάλογα με τη σύσταση του διατροφικού σχήματος που κάποιος ακολουθεί.
Ποιος ήταν ο σχεδιασμός της μελέτης;
Οι ερευνητές προσκάλεσαν υγιείς εθελοντές, άνδρες ή προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, με αυξημένο βάρος (Δείκτης Μάζας Σώματος 28-40 kg/m2)και τους χώρισαν σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα ακολουθούσε ένα διατροφικό πρόγραμμα χαμηλό σε υδατάνθρακες και η δεύτερη ομάδα ένα διατροφικό πρόγραμμα χαμηλό σε λίπος. Το πρωτεύον ερώτημα, με βάση το οποίο καθορίστηκε το δείγμα εθελοντών, ήταν η απώλεια βάρους μετά από 12 μήνες.
Η παρέμβαση αποτελούνταν από συνολικά 22 εκπαιδευτικές συνεδρίες σε διάστημα 12 μηνών. Κάθε συνεδρία γινόταν από διατροφολόγο και περιελάμβανε συμβουλές για μια υγιεινή διατροφή χαμηλή σε υδατάνθρακες ή λίπος (ανάλογα την ομάδα). Κύριος στόχος των συνεδριών ήταν να επιτύχει διαφοροποίηση στην πρόσληψη υδατανθράκων και λίπους μεταξύ των ομάδων, δίνοντας παράλληλα έμφαση στην κατανάλωση τροφίμων υψηλής διατροφικής αξίας και στην ενασχόληση με φυσική δραστηριότητα. Όλα τα δεδομένα συλλεχηκαν πριν την παρέμβαση καθώς και στους 3, 6 και 12 μήνες της παρέμβασης.
Ποια ήταν τα αποτελέσματα;
Συνολικά, το 79% των συμμετεχόντων ολοκλήρωσε την παρέμβαση. Και στις δύο ομάδες παρατηρήθηκε μείωση της ενεργειακής πρόσληψης (430 – 640 kcal) που οφειλόταν στη μείωση πρόσληψης λίπους στην ομάδα διατροφής χαμηλής σε λίπος και, αντίστοιχα, υδατανθράκων στην ομάδα διατροφής χαμηλής σε υδατάνθρακες. Οι εθελοντές στην πρώτη ομάδα λάμβαναν ενέργεια κατά 48% από υδατάνθρακες, 29% από λίπος και 21% από πρωτεΐνη και στη δεύτερη ομάδα κατά 30% από υδατάνθρακες, 45% από λίπος και 23% από πρωτεΐνη.
Παρατηρήθηκε μείωση του σωματικού βάρους στους 12 μήνες και στις δύο ομάδες (5,3 και 6,0 kg) ενώ η διαφορά μεταξύ των ομάδων δεν ήταν στατιστικά σημαντική
Ακόμη, η έκφραση των τριών υπο μελέτη γονιδίων δε σχετίστηκε με την απώλεια βάρους. Έτσι, εθελοντές με την ίδια έκφραση γονιδίων (για παράδειγμα έκφραση γονιδίου που «ευνοούσε» την απώλεια βάρους σε δίαιτα χαμηλή σε λίπος) είχαν παρόμοια απώλεια βάρους σε όποιο διατροφικό σχήμα και αν εντάχθηκαν. Επίσης, δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική επίδραση της έκκρισης ινσουλίνης στην απώλεια βάρους.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η μελέτη αυτή έδειξε επίσης βελτίωση του μεταβολικού προφίλ των εθελοντών και των δύο ομάδων παρέμβασης. Παρατηρήθηκε μείωση της αρτηριακής πίεσης, γλυκόζης και ινσουλίνης νηστείας, καθώς και λιπιδίων. Μοναδική εξαίρεση η μικρή αύξηση της LDL χοληστερόλης στο πρόγραμμα χαμηλό σε υδατάνθρακες, όπου όμως παρατηρήθηκε μεγάλη μείωση στα τριγλυκερίδια.
Τι συμπέρασμα βγάζουμε;
Μία πολύ καλά σχεδιασμένη μελέτη έδειξε ότι η απώλεια βάρους εξαρτάται μάλλον περισσότερο από την προσκόλληση σε ένα πρόγραμμα διατροφής παρά στη σύστασή του ή από τα γονίδιά μας. Επίσης, η διακύμανση που παρατηρείται μεταξύ ατόμων που ακολουθούν το ίδιο διατροφικό σχήμα δε σχετίζεται με την έκφραση γονιδίων.
