Ο Ρολφ Ντομπέλλι στο βιβλίο «Η τέχνη της πρακτικής σκέψης» περιγράφει «το φαινόμενο του Πυγμαλίωνα». Το «φαινόμενο του Πυγμαλίωνα» (ή Rosenthal-Effect), εμφανίζεται όταν έχουμε υπερβολικές προσδοκίες σε κάτι που μάς έχουν ήδη προτρέψει ότι υπάρχει λόγος να έχουμε πολλές ελπίδες γι’ αυτό.
Πιο συγκεκριμένα, ένας Αμερικάνος ψυχολόγος (Rozenthal) έκανε ένα πείραμα σε σχολεία, όπου γνωστοποίησε στους καθηγητές ότι ένα 20% των μαθητών έχουν ελπιδοφόρο μέλλον. Εννοείται ότι αυτό το 20% επιλέχθηκε τυχαία. Έναν χρόνο αργότερα, παρατήρησε ότι τα παιδιά που είχαν κριθεί ελπιδοφόρα σημείωσαν άνοδο, μεγαλύτερη από τους συμμαθητές τους, του δείκτη ευφυΐας. Κάτι που κατά πάσα πιθανότητα προέκυψε ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης προσοχής που έδιδαν οι καθηγητές σε αυτά τα παιδιά, αλλά και της ευνοϊκότερης μεταχείρισής τους.
Ουσιαστικά, έχουμε να κάνουμε με το φαινόμενο placebo.
Οι εικονικές θεραπείες ή φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη διαδικασία ίασης, σχεδόν στο 1/3 των ασθενών.
Χωρίς να υπάρχουν επαρκείς μελέτες, φαίνεται ότι η ελπίδα μπορεί να αλλάξει τη βιοχημεία του εγκεφάλου, αλλά και του συνόλου του οργανισμού.
Ένα δίδαγμα
Οι ελπίδες είναι συχνά αβάσιμες, αλλά μπορεί να επιφέρουν ορισμένα αληθή αποτελέσματα. Στο χώρο της διαιτολογίας, υπάρχουν ένα σωρό δίαιτες αδυνατίσματος που προσφέρουν φρούδες ελπίδες στους ενδιαφερόμενους. Δίαιτες με φανταχτερά ονόματα και «εξωτικούς προσδιορισμούς».
Υπάρχει ένα ποσοστό ανθρώπων που τις ακολουθούν με κλειστά τα μάτια, κάτι που δε θα έκαναν στις ορθολογικές συστάσεις που δέχονται από κατεξοχήν ειδικούς. Κάποιοι από αυτούς τους διαιτόμενους μπορούν να επιφέρουν εξαιρετικά αποτελέσματα, καθώς η ελπίδα που τούς προσφέρεται μπορεί να μεταβάλλει την πραγματικότητα και τη συμπε- ριφορά τους έναντι της τροφής. Αυτό το φαινόμενο υπάρχει εδώ και δεκαετίες και πιθανώς δεν πρόκειται να εξαλειφθεί.
Σημαντικό είναι οι ειδικοί (στην προκειμένη οι διαιτολόγοι) να αποδέχονται το φαινόμενο, χωρίς όμως να παρακινούν τους ασθενείς και τους καταναλωτές σε τήρηση εξωφρενικών σχημάτων διατροφής. Δουλειά των διαιτολόγων και των συναφών επαγγελμάτων υγείας είναι να εκπαιδεύουν και να προστατεύουν τους ασθενείς, καθώς πρόκειται για ζήτημα που αφορά την ίδια την υγεία.
Ταυτόχρονα, είναι σπουδαίο οι διαιτολόγοι διαλεγόμενοι για την τροφή με τους ασθενείς τους, να τους καθιστούν λιγότερο ευάλωτους στη χειραγώγηση από τρίτους και επιτήδειους. Από την άλλη, είναι σημαντικό το μπόλιασμα με ελπίδα, αυτοπεποίθηση και όρεξη για αλλαγή συμπεριφοράς, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με κατάλληλες δεξιότητες από τη μεριά του ειδικού (diet coaching, health coaching κα).
