Ισχυρά ευρήματα από πολυάριθμες μελέτες στο χώρο της υγείας δείχνουν ισχυρή σύνδεση μεταξύ της «κακής» διατροφής και της μειωμένης φυσικής δραστηριότητας με τον κίνδυνο ανάπτυξης παχυσαρκίας και συσχετιζόμενων χρόνιων νοσημάτων. Γι΄αυτόν τον λόγο, διάφοροι οργανισμοί υγείας έχουν ανακοινώσει οδηγίες με σκοπό τη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού. Παρ’ όλα αυτά, η παχυσαρκία εξακολουθεί να παραμένει ένα άκρως ανησυχητικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, λαμβάνοντας πολλές φορές επιδημικές διαστάσεις. Τελικά όλες αυτές οι συστάσεις είναι εφαρμόσιμες από τον πληθυσμό; Πώς αντιδρούν οι καταναλωτές στις συστάσεις για επίτευξη φυσιολογικού βάρους;
Υπάρχουν ελάχιστες μελέτες που αξιολογούν την επίδραση των συστάσεων διατροφής στη συμπεριφορά των καταναλωτών, την ανταπόκριση των καταναλωτών στις συστάσεις για φυσική δραστηριότητα, καθώς και την ανταπόκριση διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων στις υπάρχουσες διατροφικές συστάσεις και συστάσεις φυσικής δραστηριότητας.
Είναι π.χ. ίδια η ανταπόκριση ενός Έλληνα και ενός Αμερικάνου όσον αφορά τη σύσταση για κατανάλωση 1-2 μερίδων κόκκινου κρέατος ανά 15 ημέρες; Είναι ίδια η ανταπόκριση ενός Έλληνα και ενός Γερμανού όσον αφορά τη σύσταση για κατανάλωση 1-2 μερίδων αλκοόλ την εβδομάδα; Ποιες διαφορές υπάρχουν μεταξύ γυναικών και ανδρών όσον αφορά την ανταπόκριση σε συστάσεις αύξησης της φυσικής δραστηριότητας;
Οι περισσότεροι καταναλωτές θεωρούν ότι οι συστάσεις είναι συγκεχυμένες και περίπλοκες. Και αναφέρουν ότι πρέπει να γίνει αναθεώρηση των συστάσεων, ώστε να γίνουν πιο απλές, πιο συγκεκριμένες, πιο ρεαλιστικές και πιο εφαρμόσιμες.
Τα χαρακτηριστικά-κλειδιά των συστάσεων που φαίνεται να επηρεάζουν την ανταπόκριση των καταναλωτών στις συστάσεις είναι τα εξής:
- Περιεχόμενο
Οι καταναλωτές αναζητούν απλές, ρεαλιστικές και συγκεκριμένες συστάσεις. Θεωρούν ότι οι συστάσεις που αναφέρονται σε δημητριακά, φρούτα και λαχανικά είναι οι πιο σημαντικές και αναζητούν πιο «ευέλικτες» συστάσεις, που να μεταφέρουν θετικά μηνύματα. Η ορολογία που χρησιμοποιείται φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στο να κατανοήσει και να αποδεχτεί κάποιος τις συστάσεις.
- Κατανόηση
Οι γυναίκες, οι νέοι ενήλικες και τα υψηλού μορφωτικού επιπέδου άτομα φαίνεται να κατανοούν καλύτερα τις οδηγίες άσκησης και διατροφής. Η εξοικείωση με τις συστάσεις δεν συνεπάγεται, όμως, κατανόηση. Τα κύρια θέματα που επιφέρουν σύγχυση είναι το μέγεθος των μερίδων, οι συστάσεις πρόσληψης λιπαρών, τα ποσοστά ενεργειακής πρόσληψης, καθώς και ο ρόλος συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών.
- Πηγές πληροφόρησης
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης φαίνεται να είναι η πιο συχνή πηγή πληροφόρησης για τη διατροφή. Ωστόσο, οι επαγγελματίες υγείας και οι κυβερνητικοί οργανισμοί θεωρούνται οι πιο αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης. Με άλλα λόγια, η αξιοπιστία μιας πηγής δεν συνδέεται απαραίτητα με τη συχνότητα χρησιμοποίησής της. Τέλος, το Διαδίκτυο φαίνεται να είναι μια ταχέως αναπτυσσόμενη πηγή πληροφόρησης για θέματα διατροφής.
- Μορφή
Οι πυραμίδες διατροφής φαίνεται να είναι κατάλληλες όσον αφορά τη ποικιλία και το μέτρο, όμως δεν παρέχουν πολλές λεπτομέρειες. Ένα κυκλικό ή σε μορφή πιάτου design φαίνεται να είναι πιο αποδεκτό για τις συστάσεις διατροφής, ενώ η πυραμίδα είναι πιο αποτελεσματική για τις συστάσεις φυσικής δραστηριότητας. Οι συντάκτες θα πρέπει να χρησιμοποιούν έντονους χαρακτήρες, πολύχρωμα γραφικά, ευδιάκριτα και σαφή όρια, κείμενο σε χρωματιστά πλαίσια και όλα τα σημεία-κλειδιά πρέπει να έχουν σκούρες κουκκίδες.
- Εξειδίκευση ανά ομάδα πληθυσμού
Οι καταναλωτές αναζητούν εξατομικευμένες συστάσεις. Η εξειδίκευση των συστάσεων σε υποομάδες είναι μια δύσκολη διαδικασία εργαστηριακά, ωστόσο, τα νέα μέσα, όπως το Διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα μέσα για την επίτευξη όσο το δυνατόν πιο εξειδικευμένων συστάσεων. Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι απαιτούνται πιο λεπτομερείς και εξειδικευμένες συστάσεις. Η εξειδίκευση είναι απαραίτητη, τουλάχιστον για τις ομάδες του πληθυσμού που είναι επιρρεπείς στην ανάπτυξη παχυσαρκίας. Είναι σημαντική η κατανόηση της σχέσης διατροφής-νοσημάτων, αλλά είναι εξίσου σημαντικό αυτό να μεταφραστεί σε συστάσεις εφαρμόσιμες και κατανοητές από τους καταναλωτές. Ακόμη όμως και αν τα μηνύματα μεταφέρονται με τον πιο σωστό τρόπο, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η σύγχυση που υφίστανται οι καταναλωτές από τις διάφορες πηγές πληροφόρησης. Οι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη οδηγιών διατροφής και άσκησης θα πρέπει να συνεργαστούν με επικοινωνιολόγους και ειδικούς των μέσων μαζικής ενημέρωσης ώστε να επιτευχθεί αποτελεσματική «επικοινωνία»» των μηνυμάτων που εκπέμπουν, κάνοντας τις συστάσεις κατανοητές στους καταναλωτές.
