Kατά τη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών, η ταχεία ανάπτυξη των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Twitter, MySpace) έχει προκαλέσει βαθιές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι επικοινωνούν και διαντιδρούν. Το Facebook, το μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο σήμερα, έχει περισσότερους από 1 δις ενεργούς χρήστες και υπολογίζεται ότι στο μέλλον αυτό το νούμερο θα αυξηθεί σημαντικά, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η χρήση του Facebook έχει φέρει ποικίλα πλεονεκτήματα, με όρους αύξησης της συνδεσιμότητας, του μοιράσματος ιδεών και της διαδικτυακής εκπαίδευσης.
Πρόσφατα, ωστόσο, αρκετοί ερευνητές έχουν συσχετίσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με αρκετές ψυχιατρικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, της ανησυχίας και της χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν την κατάθλιψη;
Υπάρχουν πολλοί πιθανοί λόγοι, γιατί ένας χρήστης του Facebook μπορεί να έχει την τάση να γίνει καταθλιπτικός, καθώς υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός παραγόντων που μπορεί να οδηγούν ένα ήδη καταθλιπτικό άτομο στην έναρξη ή την αύξηση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Με την ανάπτυξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο χρόνος που περνούν τα παιδιά και οι έφηβοι μπροστά από την οθόνη έχει αυξηθεί σημαντικά. Αυτό έχει οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση της έντασης της διαπροσωπικής επικοινωνίας και στην οικογένεια και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Παρόλο που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν σ’ ένα άτομο να διαντιδράσει με μεγάλο αριθμό ανθρώπων, αυτή η διαντίδραση είναι ρηχή και δεν μπορεί επαρκώς να αντικαταστήσει την καθημερινή πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία.
Επίσης, ένας από τους λόγους που η σπατάλη χρόνου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να σχετίζεται με καταθλιπτικά συμπτώματα, είναι το γεγονός ότι η επικοινωνία αυτού του είδους μπορεί να οδηγήσει στη συχνά λάθος εντύπωση για τα φυσικά χαρακτηριστικά και τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας των άλλων χρηστών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένα συμπεράσματα σχετικά με τη φυσική εμφάνιση, το μορφωτικό επίπεδο, την ευφυία, την ηθική ακεραιότητα, καθώς και για άλλα χαρακτηριστικά των διαδικτυακών φίλων.
Ποια είναι τα αποτελέσματα των μελετών;
Μελέτες έδειξαν ότι η χρήση του Facebook σχετίζεται με την εντύπωση ότι οι άλλοι χρήστες είναι ευτυχέστεροι, καθώς και με το συναίσθημα ότι «η ζωή είναι άδικη». Η αντίληψη ότι οι άλλοι είναι πιο ευτυχισμένοι και πιο επιτυχημένοι δεν οδηγεί απαραίτητα στην κατάθλιψη. Ωστόσο, σε άτομα που έχουν ήδη προδιάθεση για κατάθλιψη καθώς επίσης και άλλη ψυχιατρική συννοσηρότητα, κάτι τέτοιο μπορεί να επηρεάσει περαιτέρω αρνητικά την ψυχική υγεία. Στις μέρες μας, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, μπορεί να είναι χρήσιμα στην έγκαιρη ανίχνευση καταθλιπτικών συμπτωμάτων μεταξύ των χρηστών. Όσο πιο καταθλιπτικός είναι κάποιος χρήστης, τόσο περισσότερο θα χρησιμοποιήσει χαρακτηριστικά του Facebook που εστιάζουν σε καταθλιπτικά γεγονότα. Γενικά, φαίνεται ότι όταν τα κοινωνικά δίκτυα και το ιντερνέτ χρησιμοποιούνται για να ενισχύσουν και να διατηρήσουν τους κοινωνικούς δεσμούς, ιδίως μεταξύ των μελών της οικογένειας και των στενών φίλων, η κοινωνική υποστήριξη που απορρέει έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην ψυχική υγεία.
Απ’ την άλλη, η εκτεταμένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έξω από αυτά τα συστήματα μπορεί να εξασθενίσει την εγγύτητα με την οικογένεια και τη αλληλεπίδραση με τους φίλους και να αυξήσει τα συναισθήματα της μοναξιάς και της κατάθλιψης. Επίσης, έχει φανεί ότι άτομα που έχουν εκτεθεί σε αρνητικές εμπειρίες στο Facebook, όπως για π.χ. σε εκφοβισμό μέσω προσβλητικών αναρτήσεων, έχουν 3,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη.
Ποιο είναι το συμπέρασμα;
Συμπερασματικά, είναι σημαντικό οι άνθρωποι να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τη διαντίδρασή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να μη θεωρούν ότι έχουν με κάποιο τρόπο μικρότερη επίδραση διότι είναι μια εικονική εμπειρία. Οι συναισθηματικές συνέπειες είναι πραγματικές.
