Με την πάροδο των ετών τα περιβαλλοντικά ζητήματα που ανακύπτουν γίνονται όλο και πιο εμφανή στην καθημερινότητα. . Είναι πολύ σημαντικό η ικανοποίηση των αναγκών του ανθρώπου να γίνει με γνώμονα την οικονομία των φυσικών πόρων μιας και αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι και αυτό συνοψίζεται με τον ορισμό της βιωσιμότητας.
Τι ορίζεται ως Βιωσιμότητα ;
Η κατασπατάληση των φυσικών πόρων είναι στο επίκεντρο και συνδέεται φυσικά και με τη σπατάλη φαγητού που κυριαρχεί με τον αγγλικό όρο “food waste” . Πρόκειται ουσιαστικά για την ποσότητα τροφίμων που καταλήγουν στα σκουπίδια , κάτι που φυσικά έχει επιπτώσεις και στο εισόδημα των πολιτών.
Food Waste: Ένα Παγκόσμιο φαινόμενο
Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, το κατά κεφαλήν ημερήσιο ποσό που δαπανάται σε τρόφιμα ανέρχεται στα 13,27 δολάρια και από την ποσότητα των τροφίμων που αγοράζεται το 59% καταναλώνεται το 27% πετιέται και το 14% είναι μη φαγώσιμο . Τα τελευταία χρόνια το συγκεκριμένο φαινόμενο έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας αφορώντας πολλές χώρες παγκοσμίως , αλλά κυρίως χώρες του Δυτικού Κόσμου ένεκα του καταναλωτισμού.
Η ανάγκη καταπολέμησής του , έχει οδηγήσει διεθνείς φορείς όπως τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών να ασχοληθούν εκτενώς με το θέμα. Το γεγονός είναι αρκετά οξύμωρο και αντιφατικό καθώς με στοιχεία του οργανισμού τροφίμων και γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών περίπου 768 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται παγκοσμίως.
Ο οικονομικός αντίκτυπος αναμένεται μεγάλος καθώς μέχρι το 2030 η ζημία θα ανέλθει σε 600 δισεκατομμύρια δολάρια. Στη σύνοδο των αρμόδιων του O.H.E. το 2021 για το food waste, παρουσιάστηκαν ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τις ευρωπαϊκές χώρες. Αναλυτικότερα, η χώρα μας είναι πρωταθλήτρια στη σπατάλη τροφίμων με 142 κιλά ανά κάτοικο ετησίως και ακολουθεί η Μάλτα με 129, ενώ χαμηλά βρίσκονται η Αυστρία με 39 και η Ρωσία με τη Σλοβενία με 33. Χώρες πάνω από την Ελλάδα είναι η Νιγηρία και η Ρουάντα με 189 και 164 κιλά ανά κάτοικο.
Η ειδοποιός διαφορά όμως είναι πως σε αυτές τις χώρες η σπατάλη δεν οφείλεται στον καταναλωτισμό αλλά στις κακές συνθήκες αποθήκευσης και μεταφοράς των τροφίμων. Σε παγκόσμια κλίμακα το 17% της παραγωγής τροφίμων δηλαδή περί τα 931 εκατομμύρια τόνους τροφίμων πετιούνται στα σκουπίδια κάθε χρόνο.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την Σπατάλη Τροφίμων;
Οικογένεια
Βασικός παράγοντας της σπατάλης τροφίμων είναι και η οικογένεια. Πιο συγκεκριμένα, η δομή της οικογένειας, το εισόδημα, η τοποθεσία του σπιτιού, η συμμετοχή στο μαγείρεμα και το εκπαιδευτικό υπόβαθρο της οικογένειας έχουν σημαντικό ρόλο.
Σχεδιασμός Γευμάτων και χρήση Λίστας
Ακόμα ο σχεδιασμός των γευμάτων πριν την αγορά των τροφίμων και η χρήση λίστας πριν την επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ φαίνεται ότι λειτουργούν αποτελεσματικά απέναντι στο food waste. Πριν προβούμε σε αγορά νέων τροφίμων είναι σημαντικό να ελέγξουμε τα ντουλάπια προκειμένου να βεβαιωθούμε εάν υπάρχουν τρόφιμα που δεν έχουμε καταναλώσει.
Κατάψυξη Τροφίμων
Επίσης η τοποθέτηση τροφίμων στην κατάψυξη όταν είναι απαραίτητο επίσης βοηθάει ενώ και το να μαγειρεύουμε τη σωστή ποσότητα συμβάλλει στον περιορισμό της σπατάλης.
Μαγείρεμα και Προετοιμασία Φαγητού
Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός πως όσα άτομα επιλέγουν να μαγειρεύουν τα ίδια αντί να παραγγέλνουν φαγητό ή να τρώνε έξω είναι λιγότερο επιρρεπή στο food waste, ενώ στον ελληνικό πληθυσμό φαίνεται πως βασική αιτία του προβλήματος δεν είναι η μη αξιοποίηση των leftovers αλλά το μαγείρεμα πλεονάζουσας ποσότητας φαγητού.
Ποια Τρόφιμα αξιοποιούνται λιγότερο;
Σε ό,τι έχει να κάνει με το είδος των φαγητών που καταλήγουν στα σκουπίδια από τους Έλληνες, στην κορυφή είναι τα φρούτα αφού 1/4 από τα τρόφιμα που πετάμε ανήκει στην παραπάνω κατηγορία και δεύτερα έρχονται τα μαγειρεμένα με διαφορά 0,5 % ( 24,9 % τα φρούτα) . Τρίτα στη λίστα με τα πιο συχνά <<απορριφθέντα>> τρόφιμα είναι τα λαχανικά με 14,9 και έπονται το ψωμί με 13,6% και τα γαλακτοκομικά με 11,3 % ενώ τελευταία έρχονται τα γλυκά αφού κάτω από 3 % καταλήγουν στα σκουπίδια.
Σπατάλη Τροφίμων και Περιβάλλον
Πέραν του οικονομικού, που οφείλεται στη σπατάλη τροφίμων άξιο αναφοράς είναι και το περιβαλλοντικό κόστος του φαινομένου. Το αποτύπωμα άνθρακα λόγω των εκπομπών ρύπων για την παραγωγή και τη μεταφορά τροφών όσο και για την καύση των σκουπιδιών που προκύπτουν από τα πεταμένα τρόφιμα μόνο απαρατήρητο δε θα μπορούσε να περάσει. Υπολογίζεται ότι 8-10 % των αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται οφείλονται σε τρόφιμα που δεν καταναλώνονται και οδηγούνται στα σκουπίδια. Στην Ελλάδα το 98 % από τα τρόφιμα σπαταλάμε καταλήγει σε χωματερή ενώ μόλις το 2 % μετατρέπεται σε κομπόστα . Από τη μεριά μας ως καταναλωτές δεν μπορούμε να μετριάσουμε τις εκπομπές ρύπων κατά την παραγωγή ή κατά τη μεταφορά τροφίμων. Ωστόσο, είναι στο χέρι μας να μετριάσουμε τη σπατάλη τροφίμων διότι πέραν του προβλήματος που η ίδια συνιστά, επηρεάζει και το ίδιο το περιβάλλον.
Τι πρέπει να κρατήσετε
Θα πρέπει να θυμόμαστε πάντα, πως οι πόροι του πλανήτη δεν είναι ανεξάντλητοι αλλά απεναντίας περιορισμένοι και ως τέτοιους θα πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε προκειμένου να κατανοήσουμε την αξία τους. Ο σεβασμός στην αξία των τροφίμων πέραν της θρέψης, και σε οικονομικό επίπεδο θα συμβάλλει στην άμβλυνση του προβλήματος.
Είναι πολύ σημαντικό να διασφαλιστούν οι κατάλληλες συνθήκες φύλαξης και μεταφοράς τροφίμων προκειμένου οι αναπτυσσόμενες χώρες που υστερούν σε αυτό να μειώσουν και εκείνες τη σπατάλη τροφίμων. Η κινητοποίηση καθενός από εμάς ξεχωριστά προσέχοντας απλά αλλά απαραίτητα πράγματα όπως η ημερομηνία λήξης ή η κατάρτιση λίστας πριν πάμε στο σούπερ μάρκετ θα βοηθήσουν επίσης ούτως ώστε το ζήτημα αυτό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.
Ο σεβασμός στην αξία των τροφίμων πέραν της θρέψης, και σε οικονομικό επίπεδο θα συμβάλλει στην άμβλυνση του προβλήματος. Είναι πολύ σημαντικό να διασφαλιστούν οι κατάλληλες συνθήκες φύλαξης και μεταφοράς τροφίμων προκειμένου οι αναπτυσσόμενες χώρες που υστερούν σε αυτό να μειώσουν και εκείνες τη σπατάλη τροφίμων.
Η κινητοποίηση καθενός από εμάς ξεχωριστά προσέχοντας απλά αλλά απαραίτητα πράγματα όπως η ημερομηνία λήξης ή η κατάρτιση λίστας πριν πάμε στο σούπερ μάρκετ θα βοηθήσουν επίσης ούτως ώστε το ζήτημα αυτό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.
Οδηγίες για καλύτερη Διαχείριση των Τροφίμων
Αγορές με Σύνεση
Οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να αγοράζουν περισσότερα τρόφιμα από όσα χρειάζονται.Αν και η αγορά σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να είναι βολική, έρευνες έχουν δείξει ότι αυτή η μέθοδος αγορών οδηγεί σε περισσότερη σπατάλη τροφίμων.
Για να αποφύγετε την αγορά περισσότερων τροφίμων από όσα χρειάζεστε, προτιμήστε να επισκέπτεστε το παντοπωλείο ή το σούπερ μάρκετ συχνότερα, κάθε λίγες ημέρες, αντί να κάνετε μεγάλες αγορές μία φορά το μήνα. Φροντίστε να καταναλώνετε όλα τα τρόφιμα που αγοράσατε κατά την τελευταία σας επίσκεψη στην αγορά πριν προμηθευτείτε νέα προϊόντα. Επιπλέον, δοκιμάστε να φτιάξετε μια λίστα με τα απαραίτητα προϊόντα και να τηρήσετε αυτήν τη λίστα. Αυτό θα σας βοηθήσει να μειώσετε τις παρορμητικές αγορές και τη σπατάλη τροφίμων.
Αποθήκευση Περισσευμάτων
Τα περισσεύματα φαγητού δεν είναι μόνο για τις γιορτές. Αν και πολλοί άνθρωποι αποθηκεύουν την περίσσεια τροφίμων από μεγάλα γεύματα, συχνά τα ξεχνούν στο ψυγείο και τα πετούν όταν χαλάσουν.
Η αποθήκευση των περισσευμάτων σε ένα διαφανές γυάλινο δοχείο, αντί για ένα αδιαφανές, βοηθά ώστε να μην ξεχνάτε το φαγητό. Αν μαγειρεύετε συχνά και έχετε τακτικά περισσεύματα, αφιερώστε μια συγκεκριμένη ημέρα για να τα καταναλώσετε πριν συσσωρευτούν στο ψυγείο. Αυτός είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να αποφύγετε τη σπατάλη τροφίμων. Επιπλέον, σας εξοικονομεί χρόνο και χρήματα.
Κατάψυξη Τροφίμων
Η κατάψυξη των τροφίμων είναι ένας από τους πιο εύκολους τρόπους συντήρησής τους, και οι τύποι τροφίμων που μπορούν να καταψυχθούν είναι αμέτρητοι.Για παράδειγμα, τα λαχανικά που έχουν μαλακώσει και δεν είναι κατάλληλα για τη σαλάτα σας μπορούν να αποθηκευτούν σε σακουλάκια ή δοχεία κατάλληλα για κατάψυξη και να χρησιμοποιηθούν αργότερα σε smoothies και άλλες συνταγές.
Η περίσσεια μυρωδικών μπορεί να αναμειχθεί με ελαιόλαδο και ψιλοκομμένο σκόρδο, και στη συνέχεια να καταψυχθεί σε παγοθήκες για μια πρακτική και νόστιμη προσθήκη σε σοτέ και άλλα πιάτα. Μπορείτε επίσης να καταψύξετε περισσεύματα από γεύματα, πλεονάζοντα προϊόντα από την αγαπημένη σας λαϊκή αγορά, καθώς και φαγητά μαγειρεμένα σε μεγάλες ποσότητες, όπως σούπες και πικάντικα φαγητά τύπου chili. Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να διασφαλίσετε ότι θα έχετε πάντα διαθέσιμο ένα υγιεινό, σπιτικό γεύμα.
Συνταγές με Leftovers
Σουβλάκι με γρήγορο Γύρο Κοτόπουλου
-
Σε ένα γουδί βάζουμε 1 κ.γ. κόλιανδρο σε σπόρους, 1 πρέζα μπούκοβο, ξύσμα από 1 λεμόνι, 1 κ.γ. πάπρικα καπνιστή, 1 κ.γ. θυμάρι, 1 σκ. σκόρδο και χτυπάμε καλά να λιώσουν.
-
Προσθέτουμε 30 γρ. ελαιόλαδο, χυμό από 1 λεμόνι και ανακατεύουμε μέχρι να ομογενοποιηθούν τα υλικά.
-
Βάζουμε 300 γρ. ψημένο μπούτι κοτόπουλου ψιλοκομμένο σε ένα μπολ, περιχύνουμε με τη μαρινάδα από το γουδί, αλάτι, πιπέρι και ανακατεύουμε.
-
Απλώνουμε 2 πίτες από σουβλάκι σε λαδόκολλες και μοιράζουμε 80γρ. γιαούρτι στραγγιστό, φέτες ντομάτας, φέτες κρεμμυδιού, κόλιανδρο, το κοτόπουλο, τυλίγουμε και σερβίρουμε.
Σάλτσα με Παντζάρι
Υλικά
-
2 παντζάρια, βρασμένα
-
1/2κ.γ. ξύδι
-
4κλ. θυμάρι, μόνο τα φύλλα, ψιλοκομμένα
-
2 σκ. σκόρδο, ψιλοκομμένες
-
400 γρ. γιαούρτι
-
2 κ.γ. ελαιόλαδο
-
Αλάτι
-
Πιπέρι
Εκτέλεση
-
Στο πολυκοπτικό χτυπάμε καλά τα παντζάρια, το ξύδι, το θυμάρι και το σκόρδο, μέχρι να πολτοποιηθούν τελείως και αφήνουμε στην άκρη.
-
Σε ένα μπολ προσθέτουμε το γιαούρτι, το ελαιόλαδο, τον πουρέ παντζαριού, αλάτι και πιπέρι, ανακατεύουμε καλά και σερβίρουμε.
Egg sandwich
Για τη Γέμιση
-
4 αυγά, βρασμένα
-
1 κ.σ. ελαιόλαδο
-
1 κ.γ. ξίδι, από λευκό κρασί
-
2-3 κ.σ. μαγιονέζα
-
⅓ ματσάκι μαϊντανό
-
αλάτι
-
πιπέρι
Για τη Σύνθεση
-
2 μπαγκέτες
-
30 γρ. ρόκα
Εκτέλεση
-
Ξεφλουδίζουμε τα αυγά, τα ψιλοκόβουμε με το ειδικό μηχάνημα ή με ένα μαχαίρι και τα ρίχνουμε σε ένα μπολ.
-
Προσθέτουμε το αλάτι, το πιπέρι, το ελαιόλαδο και το ξίδι, και ανακατεύουμε με ένα κουτάλι.
-
Ρίχνουμε τη μαγιονέζα και ανακατεύουμε.
-
Τοποθετούμε τις μπαγκέτες στην τοστίερα.
-
Αφαιρούμε τις μπαγκέτες, τις κόβουμε εγκάρσια στη μέση με ένα πριονωτό μαχαίρι και τις ανοίγουμε.
-
Μοιράζουμε τη ρόκα και την αυγοσαλάτα, και σερβίρουμε.
Οικονομία και Διατροφή
Πέρα όμως από την αξιοποίηση των leftovers υπάρχουν και ορισμένα βήματα που μπορούν να μας βοηθήσουν να μειώσουμε το κόστος.
Προγραμματίστε τις Αγορές σας!
Για να αποφύγετε τις υπερβολικές δαπάνες και τις περιττές αγορές, καλό θα είναι να δημιουργήσετε ένα μηνιαίο προϋπολογισμό και να βασίζετε τα ψώνια της εβδομάδας σε αυτόν. Έτσι, σε περίπτωση που “ξεφύγετε” την πρώτη ή τη δεύτερη εβδομάδα, θα είστε σε θέση να το αναγνωρίσετε και να το αντισταθμίσετε με τις αγορές της τρίτης και της τέταρτης.
Ψωνίστε Έξυπνα!
Μην ψωνίζετε βιαστικά και όταν αισθάνεστε πεινασμένοι. Παραμείνετε πιστοί στη λίστα σας και αποφύγετε τους διαδρόμους του σούπερ μάρκετ που περιέχουν προϊόντα που δεν χρειάζεστε. Όταν πρόκειται να πληρώσετε, προτιμήστε το ταμείο στο οποίο δεν υπάρχουν προβολές με γλυκά, τσίχλες ή καραμέλες για να μην υποκύψετε σε παρορμητικές και ανθυγιεινές αγορές.
Συγκρίνετε σωστά τις Τιμές!
Η χαμηλότερη δεν είναι πάντοτε και η καλύτερη τιμή. Αντί να κοιτάτε τις τιμές, δώστε προσοχή στην “τιμή μονάδος” που βρίσκεται στο ράφι, ακριβώς κάτω από το προϊόν και αντιστοιχεί στην τιμή του ανά μονάδα βάρους, όγκου κλπ. Με αυτόν τον τρόπο θα ανακαλύψετε ποιο είναι το πιο οικονομικό προϊόν.
Επωφεληθείτε από τα Εκπτωτικά κουπόνια και τις Προσφορές των εταιρειών!
Πριν κατευθυνθείτε στο σούπερ μάρκετ, ελέγξτε εάν υπάρχουν κουπόνια που σας παρέχουν έκπτωση σε κάποιο από τα προϊόντα που ενδιαφέρεστε να αγοράσετε. Όταν βρεθείτε εκεί προσπαθήστε να δείτε εάν στις προσφορές της ημέρας/ εβδομάδας/ μήνα συμπεριλαμβάνεται κάτι που χρειάζεστε. Προσοχή όμως! Να παραμένετε πάντα στη λίστα σας και να μην ξεφεύγετε. Να επωφελείστε χωρίς να παρασύρεστε από τις προσφορές και τις εκπτώσεις.
Μην παρασύρεστε από τις Μάρκες!
Σχεδόν πάντα μπορείτε να βρίσκετε το ίδιο ή παρόμοιο προϊόν σε καλύτερη τιμή. Τα προϊόντα που δεν σας προσφέρονται σε ελκυστικές συσκευασίες ή με “πιασάρικα” συνθήματα, είναι κατά κανόνα οικονομικότερα, διότι δεν διαφημίζονται όσο τα επώνυμα, με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο δημοφιλή, χωρίς αυτό απαραίτητα να συνεπάγεται πως είναι και χαμηλότερης ποιότητας.
Αγοράστε Χύμα Προϊόντα, αλλά με Σύνεση!
Αγοράζοντας χύμα προϊόντα ή οικογενειακές συσκευασίες, συνήθως κοστίζει λιγότερο. Σε κάποιες περιπτώσεις ωστόσο μπορεί να μην ωφελεί. Όσον αφορά στα ευπαθή προϊόντα –φρούτα, λαχανικά, κρέας, ψάρια- αγοράστε την ποσότητα που θα μπορέσετε να καταναλώσετε προτού αλλοιωθεί, ή καταψύξτε εξαρχής την ποσότητα που σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε στο μέλλον.
Αγοράστε Προϊόντα Εποχής!
Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά είναι οικονομικότερα όταν τα αγοράζετε στην εποχή τους. Για παράδειγμα, η καλύτερη εποχή για να προμηθευτείτε τις πηγές της βιταμίνης C, τα πορτοκάλια και τα μανταρίνια, είναι τους χειμερινούς μήνες. Σε μεγάλα και καλά εξοπλισμένα σούπερ μάρκετ μπορείτε να βρείτε τεράστια ποικιλία από ελληνικά και φρέσκα προϊόντα εποχής.
Μην φοβάστε τα Κατεψυγμένα!
Εάν τα φρούτα και τα λαχανικά της λίστας σας είναι εκτός εποχής, αγοράζοντάς τα κατεψυγμένα ή κονσερβοποιημένα είναι η καλύτερη επιλογή. Σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, τα κατεψυγμένα ή κονσερβοποιημένα προϊόντα είναι εξίσου θρεπτικά με τα φρέσκα. Κάποιες φορές βέβαια περιέχουν περισσότερα συντηρητικά, αλάτι ή ζάχαρη. Προτιμήστε αυτά που περιέχονται σε γυάλινες συσκευασίες και σε 100% φυσικό χυμό. Αναζητήστε στις ετικέτες τους να αναγράφεται “χαμηλό σε νάτριο” ή “χωρίς επιπρόσθετο αλάτι”.
Συμπερασματικά
Τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη αποστολή, τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην εκτέλεση. Εντούτοις, ο σωστός προγραμματισμός και η εκμετάλλευση των leftovers μπορεί να μειώσει σημαντικά το κόστος και παράλληλα να μειώσει τη σπατάλη τροφίμων που συναντάται συχνά.
