Με στόχο να ευαισθητοποιήσει το κοινό και να το βοηθήσει να καταλάβει ποιο είναι το πραγματικό μέγεθος της μερίδας κάθε τροφίμου, το portal διατροφής medNutrition πραγματοποιεί την Παρασκευή 4 και το Σάββατο 5 Ιουνίου 2010 διήμερη ενημερωτική εκδήλωση στο Σύνταγμα (στη συμβολή των οδών Βουλής & Ερμού), με θέμα «Μερίδες: Το μέγεθος …μετράει». Με αφορμή την εκδήλωση, γνωστοί διατροφολόγοι καταθέτουν την άποψή τους σχετικά με την αύξηση του μεγέθους των μερίδων που μεγάλωσαν. Δίνουν απλές συμβουλές για να ...προσέχουμε τι τρώμε και «καταθέτουν» προτάσεις πολιτικών και δράσεων για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Χαράλαμπος Γεωργακάκης, Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος, Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής
Πόσο καταστροφικό είναι το να "τρώμε όλο μας το φαγητό" που μάθαμε όταν ήμασταν παιδιά;
Στοιχεία επιστημονικών ερευνών αποδεικνύουν σήμερα ότι η παχυσαρκία αλλά και μια σειρά άλλων νοσημάτων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο σακχαρώδης διαβήτης κ.α. σχετίζονται άμεσα με τα λανθασμένα διατροφικά πρότυπα. Ιδιαιτέρως στη χώρα μας, όπου τις τελευταίες δεκαετίες βρισκόμασταν σε μια φάση διατροφικής μετάβασης προς πιο δυτικού τύπου διατροφικά πρότυπα σε συνδυασμό με το κατοχικό σύνδρομο, υπάρχει μια λανθασμένη εικόνα του πληθυσμού όσον αφορά τόσο την ποιότητα όσο και την ποσότητα του φαγητού. Η έννοια μερίδα έχει χάσει ποια το πραγματικό της νόημα, αφού για τους πιο παλιούς αλλά και νεότερους μερίδα σημαίνει έντονος κορεσμός. Είναι αυτό που οι γιαγιάδες και οι μαμάδες λένε «φάε όλο σου το φαγητό και μην αφήνεις ούτε μπουκιά γιατί αυτή είναι η δύναμή σου».
Ωστόσο η αύξηση της ποσότητας των γευμάτων συνεπάγεται άμεσα προβλήματα για την καλή μας υγεία. Καταρχήν, μεγάλες ποσότητες σημαίνει πολλές θερμίδες και διαμόρφωση αυτού που λέμε θετικού ισοζυγίου ενέργειας (σε συνδυασμό με μειωμένη φυσική δραστηριότητα) και αύξηση του σωματικού βάρους και παχυσαρκία. Παράλληλα, η αυξημένη ποσότητα του γεύματος έχει ως συνέπεια μεγάλες αυξομειώσεις και έντονη καταπόνηση της καρδιαγγειακής λειτουργίας, η οποία μακροπρόθεσμα μπορεί να είναι επιζήμια. Ίσως όμως το σημαντικότερο, το μεγάλο γεύμα έχει ως αποτέλεσμα αυτό που λέμε αυξημένη μεταγευματική γλυκαιμία και λιπαιμία, με παράλληλες υψηλές ορμονικές εκκρίσεις (κυρίως της ορμόνης ινσουλίνης). Ο συνδυασμός αυτών σχετίζεται σήμερα και, μάλιστα φαίνεται ότι αποτελεί παράγοντα κινδύνου, για καρδιαγγειακά νοσήματα και σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ.
Άρα λοιπόν όπως διαφαίνεται από όλα τα παραπάνω, είναι απαραίτητο να αναθεωρήσουμε την άποψη που ξέραμε από παλιά, ότι πρέπει να τρώμε όλο το φαγητό μας σε μεγάλες ποσότητες.
Αναστάσιος Παπαλαζάρου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc
Πώς μπορώ να αποφύγω την υπερκατανάλωση;
«Είναι φανερό ότι τα τελευταία χρόνια η βιομηχανία τροφίμων προκειμένου να κάνει ελκυστικά τα προϊόντα της ακολουθεί το μαγικό δίπτυχο : λιπαρά και ποσότητα. Έτσι λοιπόν όχι μόνο τα «φορτώνει» σε λίπος και αλάτι (που είναι ο μαγικός συνδυασμός της γεύσης), αλλά και τα αυξάνει σε όγκο ώστε ο καταναλωτής να έχει την ψευδαίσθηση ότι τα λεφτά του «πιάνουν τόπο». Επίσης έχει δειχθεί από πολλές μελέτες ότι σε όσο περισσότερο φαγητό εκθέτουμε τους εαυτούς μας τόσο περισσότερο θα καταναλώσουμε. Μπροστά λοιπόν σε αυτό το «τοξικό» περιβάλλον καλούμαστε να αντισταθούμε με μοναδικό γνώμονα την προάσπιση της υγεία μας. Έτσι:
- Ξεκίνα το γεύμα σου πρώτα από σαλάτα. Σε βοηθά να χορτάσεις και μειώνει την πιθανότητα να υπερκαταναλώσεις τροφή που δεν χρειάζεσαι.
- Αν έχεις χορτάσει χωρίς να έχεις αδειάσεις το πιάτο σου μην συνεχίζεις. Δεν χρειάζεται να μετατρέπεις σε σκουπιδοτενεκέ το στομάχι σου.
- Τρώγε αργά. Έτσι βοηθάς το σώμα σου να στείλει έγκαιρα το μήνυμα στον εγκέφαλο ότι χόρτασες και να σταματήσεις.
- Φέρσου σαν Ευρωπαίος στο εστιατόριο. Το φαγητό που περισσεύει ζήτησε να σου το βάλουν σε ένα ταπεράκι και έτσι έχεις το αγαπημένο σου φαγητό και την επόμενη.
Όταν τώρα βρεθούμε σε μια δεξίωση ή σε ένα γεύμα που πρέπει μόνοι μας να ετοιμάσουμε το πιάτο μας ας ακολουθήσουμε τον εξής κανόνα : Γεμίζουμε το μισό πιάτο μας με σαλάτα, το άλλο ένα τέταρτο με τρόφιμα με βάση την πρωτεΐνη όπως μπιφτέκι, λουκάνικο, κεφτεδάκι, παιδάκι και τόσο όσο ογκομετρικά να έχει το μέγεθος μιας μπριζόλας και το άλλο ένα τέταρτο με τρόφιμα με βάση τους υδατάνθρακες όπως ρύζι, μακαρόνι, τυροπιτάκι, παξιμάδι, τόσο όσο ογκομετρικά να έχει το μέγεθος ενός φλιτζανιού ρύζι».
Δημήτριος Πέτσιος, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Msc
Με ποια "τρικ" δεν θα φάω όλη τη μερίδα εστιατορίου;
«Εγώ πάντα στο εστιατόριο φτάνω χωρίς να πεθαίνω της πείνας. Έτσι μπορώ να ελέγξω τις ποσότητες πιο ψύχραιμα και αντικειμενικά. Είναι πολύ δύσκολο να διατηρήσετε ομαλό – αργό ρυθμό φαγητού και να κατανεμηθεί σωστά η όρεξη αν πεινάτε πάρα πολύ. Επίσης μοιράζω μέρος της μερίδας μου στους υπόλοιπους για να δοκιμάσουν. Έτσι είμαι το καλύτερο παιδί στην παρέα αλλά αποφεύγω και τον κίνδυνο να καταναλώσω περισσότερο από όσο πρέπει, από τις αντικειμενικά μεγάλες μερίδες του εστιατορίου! Το ίδιο κάνω και με το επιδόρπιο! Παράλληλα φροντίζω να συμμετέχω στην επιλογή του εστιατορίου. Έτσι μπορώ να γνωρίζω τα πιάτα από πριν και να προσχεδιάζω το μενού μου. Ακόμα συνήθως ζητάω μικρότερη μερίδα από το κύριο πιάτο, με πρόσθετα λαχανικά ή σαλάτα. Τέλος προσπαθώ να κρατώ στο νου μου πως η ποσότητα στο πιάτο δεν είναι η μερίδα που μου αναλογεί, αλλά πολύ περισσότερο! Έτσι φροντίζω να μειώνω σταδιακά τη μερίδα που τρώω ή και αφήνω μια ποσότητα φαγητού στο πιάτο αφού τελειώνω το γεύμα».
Ιωάννα Κατσαρόλη, Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc, Επ. υπεύθυνος της καμπάνιας «Μερίδες. Το μέγεθος ...μετράει!»
Είναι σημαντική η ποσότητα ή η ποιότητα της τροφής που καταναλώνουμε;
«Η ισορροπημένη διατροφή, θα πρέπει να συνδυάζει σωστά την ποσότητα και την ποιότητα του φαγητού. Στοιχεία επιδημιολογικών μελετών καταδεικνύουν ότι τρώγοντας υγιεινά και διατηρώντας ένα σταθερό σωματικό βάρος, το προσδόκιμο επιβίωσης αυξάνεται από 8 έως και 11%. Έτσι για παράδειγμα για ένα υγιή ενήλικα ηλικίας 60 ετών, η ισορροπημένη διατροφή μπορεί να του «χαρίσει» ένα χρόνο ζωής επιπλέον, συγκριτικά με ένα συνομήλικό του που τρώει ανθυγιεινά, καθώς κινδυνεύει λιγότερο να εμφανίσει καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο. Αρκεί να σκεφτούμε ότι πέραν της κληρονομικής προδιάθεσης, το 80% των καρκίνων οφείλεται σε διατροφικούς παράγοντες και συγκεκριμένα στη χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.
Συνεπώς, για τη διατήρηση ή/και τη βελτίωση της υγείας μας η ποιότητα της διατροφής είναι εξαιρετικά σημαντική, κάτι που φαίνεται να μην ισχύει για το σωματικό μας βάρος. Στην περίπτωση αυτή, η ποσότητα του φαγητού που καταναλώνουμε δηλαδή το ενεργειακό ισοζύγιο, είναι αυτή που παίζει τον καθοριστικό ρόλο. Η κακή δε ρύθμιση στο σωματικό βάρος και η παχυσαρκία, αυξάνει σημαντικά τα ποσοστά πρόωρων θανάτων, μειώνοντας το προσδόκιμο επιβίωσης έως και κατά 7 χρόνια. Έτσι, ακόμα και πολύ υγιεινές τροφές, αν τις καταναλώσουμε σε μεγαλύτερες ποσότητας μπορούν να μας φορτώσουν με επιπλέον θερμίδες άρα και με κιλά, με πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα την υπέρμετρη κατανάλωση φυσικών χυμών, που σχετίζεται σημαντικά με την παιδική παχυσαρκία και του ελαιολάδου, που δεν παύει να είναι πηγή λίπους, άρα και θερμίδων. Θα πρέπει λοιπόν να έχουμε πάντα κατά νου ότι καλά και κακά τρόφιμα δεν υπάρχουν, παρά μόνο καλή και κακή διαχείριση της ποσότητας του φαγητού.
Συμπερασματικά, η σωστή διατροφή θα πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα στην ποιότητα και στην ποσότητα που φαγητού που καταναλώνουμε. Δεν μπορούμε να ισχυριζόμαστε ότι τρεφόμαστε σωστά όταν ο δείκτης της ζυγαριάς μας διαρκώς μετακινείται προς τα δεξιά!»
Αναστασία Κόκκαλη, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Ποιες τροφές μας ‘παχαίνουν’;
«Το σωματικό βάρος επηρεάζεται από την ισορροπία μεταξύ των θερμίδων που προσλαμβάνουμε μέσω της τροφής και των θερμίδων που καταναλώνουμε μέσω της σωματικής δραστηριότητας. Όταν το ενεργειακό ισοζύγιο είναι θετικό τότε οι επιπλέον θερμίδες αποθηκεύονται στα λιποκύτταρα και υφίσταται προσθήκη κιλών. Επομένως οι συμπυκνωμένες σε θερμίδες τροφές θεωρούνται περισσότερο υπεύθυνες για τα περιττά κιλά. Ακόμη όμως και τα τρόφιμα με χαμηλή θερμιδική απόδοση επηρεάζουν τον δείκτη της ζυγαριάς όταν η ποσότητα υπερβαίνει τις ανάγκες….! Κρίνεται επομένως αναγκαίο και χρήσιμο η γνώση της σωστής μερίδας σε όλα τα είδη τροφίμων. Είναι γνωστό βέβαια ότι τα τρόφιμα που περιέχουν πολλά λιπαρά και ζάχαρη, όπως τα διάφορα γλυκίσματα, αρτοσκευάσματα, κρουασάν, πίτες, σοκολάτα, τα τηγανιτά, τα μπισκότα, τα τυριά, τα ολόπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι περισσότερο επικίνδυνα για το βάρος μας συγκριτικά με τα φρούτα και τα λαχανικά με χαμηλή θερμιδική απόδοση. Η μεγάλη παγίδα είναι σε κάποια υγιεινά τρόφιμα όπως π.χ. το ελαιόλαδο, οι ανάλατοι ξηροί καρποί, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, το καστανό ρύζι, τα ψάρια, το άπαχο κρέας, όπου η σωστή μερίδα είναι απαραίτητη αν θέλουμε να προσλάβουμε τις σωστές θερμίδες. Ακόμη και σε τρόφιμα που θεωρούνται αθώα, η λήψη μεγάλης ποσότητας τροφής θα οδηγήσει σε πρόσληψη θερμίδων που μπορεί να υπερβαίνουν τις ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού μας. Εκτός λοιπόν από την γνώση της θρεπτικής αξίας των τροφίμων, συστήνεται ανεπιφύλακτα η γνώση και η κατανόηση της μερίδας σε όλα τα τρόφιμα εφόσον επιθυμούμε να διατηρήσουμε ένα ιδανικό σωματικό βάρος όχι μόνο για την βελτίωση της εξωτερικής μας ομορφιάς αλλά και για την προάσπιση της υγείας μας!»
Κων/νος Κούτσικας, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M. Sc. Επ. επιμέλεια της καμπάνιας «Μερίδες. Το μέγεθος ...μετράει!»
Πόσο παραπλανητική είναι η χρήση της μερίδας εστιατορίου ως «μεζούρας»;
«Τι σημαίνει μερίδα; Σίγουρα συνειρμικά οι περισσότεροι θα σκεφτούν τη μερίδα εστιατορίου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι και η κατάλληλη. Αφενός γιατί η μερίδα διαφέρει από εστιατόριο σε εστιατόριο και αφετέρου διότι σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη οι μερίδες στα εστιατόρια είναι δύο έως και τέσσερις φορές μεγαλύτερες από το αρχικό μέγεθος.
Για παράδειγμα, το μέγεθος των μπέργκερ από το 1950 που πρωτοπαρουσιάστηκαν στα φαστφούντ έως και σήμερα, έχει αυξηθεί κατά 500%, διπλασιάζοντας ταυτόχρονα και το θερμιδικό τους περιεχόμενο. Τα τελευταία δε χρόνια, προσφέρονται μεγαλύτερες μερίδες, στην ίδια ή και παραπλήσια τιμή, με τη μερίδα πολλές φορές να αντιστοιχεί και σε δύο άτομα. Έτσι, παραδείγματος χάριν για ένα ρόφημα σοκολάτας με πρόσθετη επιβάρυνση μόνο εβδομήντα λεπτών, αγοράζουμε τη διπλάσια ποσότητα, με τις διπλάσιες βέβαια θερμίδες.
Καθώς τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται διαρκώς, το ίδιο συμβαίνει και με το μέγεθος των μερίδων που καταναλώνουμε. Άραγε είναι τυχαίο; Το σίγουρο είναι πως λαμβάνοντας μόλις 200 θερμίδες περισσότερες καθημερινά (κάτι που δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο με τον ρυθμό που μεγαλώνουν οι μερίδες), σε ένα μόλις χρόνο θα δούμε το δείκτη της ζυγαριάς να έχει μετακινηθεί 10 ολόκληρα κιλά προς τα δεξιά!»
Δημήτρης Γρηγοράκης, Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, PhD
Γιατί όταν έχουμε να επιλέξουμε μεταξύ τροφίμων με μικρή διαφορά τιμής ανά μέγεθος, επιλέγουμε το μεγαλύτερο;
Η ανάγκη για τροφή είναι βιολογική και συνεισφέρει στην κάλυψη των ενεργειακών και όχι μόνο, απαιτήσεων του ανθρώπου. Από τα πρώτα χρόνια εμφάνισης του ανθρωπίνου γένους πρωταρχικός στόχος υπήρξε η εξασφάλιση της τροφής. Για πολλούς αιώνες η καθημερινή εκπλήρωση της ανάγκης αυτής αποτελούσε μία διαδικασία αμφίβολου αποτελέσματος. Λόγω κλιματολογικών συνθηκών ή διάφορων δυσχερειών που προέκυπταν από πολλαπλούς αστάθμητους παράγοντες (π.χ. πόλεμος, φυσικές καταστροφές κ.λπ.), ο άνθρωπος ήταν αναγκασμένος να καλύψει αυτή τη βιολογική του ανάγκη αμέσως με το που επιτύγχανε την πρόσβαση του στην τροφή. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας υπήρξε καθοριστικό στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς του απέναντι στο φαγητό. Η κατανάλωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης ποσότητας ήταν η αυτονόητη απάντηση του ανθρώπου απέναντι στην ανασφάλεια που τον χαρακτήριζε σχετικά με την καθημερινή του πρόσβαση στα τρόφιμα. Όπως είναι φυσικό η συμπεριφορά αυτή πέρασε αυτονόητα στο «DNA» του ανθρώπινου γένους και το «μάτι» έγινε αχόρταγο. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να εξηγηθεί το φαινόμενο της διαχρονικής επιλογής μεγαλύτερης ποσότητας συγκριτικά με το ίδιο κόστος. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ό,τι τα τελευταία πενήντα χρόνια η ανθρώπινη εξέλιξη επιτελείται με αστρονομική ταχύτητα και η επιλογή μεγαλύτερης ποσότητας επιφέρει σημαντικότερα προβλήματα από αυτά που θεωρητικά επιλύει. Το πρόβλημα της παχυσαρκίας είναι ένα σύγχρονο ζήτημα, το οποίο οφείλεται εν μέρει στη συγκεκριμένη συμπεριφορά, και αφορά συνολικά στο ανθρώπινο γένος τείνοντας να εξελιχθεί σε πανδημία!
Παρασκευάς Παπαχρήστος, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M. Sc. Διασφάλιση Ποιότητας
Πόσο χρήσιμη θεωρείτε την αντιστοίχιση των μεγεθών των μερίδων με αντικείμενα από την καθημερινή ζωή;
«Στα πλαίσια συνεδριών με τους πελάτες μου στο διαιτολογικό χώρο έχω διαπιστώσει πολλές φορές την αδυναμία ή ακόμη και τη λάθος εκτίμηση που γίνεται από τον καταναλωτή, όσον αφορά το μέγεθος της εκάστοτε μερίδας τροφής. Ωστόσο, όταν στην συζήτηση που γίνεται, καθώς και στην διατροφική σύσταση που του παρέχεται, αντιστοιχίζουμε τις τροφές με αντικείμενα, όπως για παράδειγμα τα 60 γραμμάρια τυρί με 2 σπιρτόκουτα ή 15 ml ελαιόλαδο με μια κουταλιά της σούπας, γίνεται περισσότερο σαφές η ποσότητα που χρειάζεται να καταναλώσουμε.
Αυτό σημαίνει ότι η υποεκτίμηση ή υπερεκτίμηση της ποσότητας μια τροφής μπορεί να βελτιωθεί, όταν αντιστοιχίζουμε τροφές με αντικείμενα της καθημερινότητας. Αυτός είναι και ο βασικός στόχος της καμπάνιας ‘Μερίδες: Το μέγεθος ...μετράει’».
Αναστασία Μαρκάκη, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc, Καθηγήτρια Εφαρμογών Τμήμα Διατροφής & Διαιτολογίας, ΤΕΙ Κρήτης
Τι ρόλο παίζει το μέγεθος των σκευών που χρησιμοποιούμε;
«Το μέγεθος των σκευών μπορεί να καλύπτει απλά τις αισθητικές απαιτήσεις όποιου τα χρησιμοποιεί, μπορεί όμως να παίξει και καθοριστικό ρόλο στην ποσότητα της τροφής που καταναλώνει.
Το γεγονός ότι το μέγεθος των σκευών έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, τόσο στους χώρους μαζικής εστίασης, όσο και στον οικιακό μας εξοπλισμό, ενθαρρύνει υποσυνείδητα την κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας τροφής. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που ευρύτατα χρησιμοποιούνται στους χώρους που προσφέρουν φαγητό, από το σούπερ μάρκετ μέχρι τα εστιατόρια, και τελικά συνεισφέρουν στο μείζον πρόβλημα της παχυσαρκίας.
Αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει ν’ αποφεύγεται η χρήση τους, καθώς προσωπικά τα προτιμώ αισθητικά, αλλά κυρίως ότι θα πρέπει να υπάρξει ενημέρωση του ευρύ κοινού για τις προτεινόμενες μερίδες φαγητού ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και τη δραστηριότητα. Πιστεύω ότι θα ήταν πολύ χρήσιμο να υπάρχουν φωτογραφίες με το προτεινόμενο μέγεθος μερίδας, σε πραγματική κλίμακα, για έναν μέσο ενήλικα σε όλους τους χώρους που προσφέρουν φαγητό. Όσο για τα οικιακά σκεύη, νομίζω ότι είναι αυτονόητο ότι άτομα τα οποία είναι επιρρεπή στο φαγητό, καλό είναι να χρησιμοποιούν μικρά σκεύη, σε μια προσπάθεια να ελέγξουν την ποσότητα της τροφής που καταναλώνουν.
Η χρήση μικρότερων σκευών, σε συνδυασμό με την καθημερινή χρήση λαχανικών, τη μείωση της κατανάλωσης πολύ λιπαρών φαγητών και την ήπια καθημερινή άσκηση, θα μπορούσε ν’ αποτελέσει μια ικανοποιητική και ρεαλιστική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας παιδιών και ενηλίκων».
Δημήτρης Π. Μπερτζελέτος, Κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος, MSc
Πόσο αναγκαία είναι η εκπαίδευση του κοινού για το μέγεθος των μερίδων;
«Η ανάγκη ‘μεριδοποίησης’ της τροφής εξυπηρετεί πολλαπλά. Εξυπηρετεί την Πολιτεία, μέσω του ελέγχου που μπορεί να εξασκεί (π.χ. αγορανομικοί έλεγχοι) στη βιομηχανία και τις επιχειρήσεις που εμπορεύονται την τροφή (εστιατόρια, ταχυφαγεία, μονάδες εστίασης, βιομηχανία τροφίμων κ.ά.).
Εξυπηρετεί την επιστημονική κοινότητα που σχετίζεται με το χώρο της Διατροφής, καθώς δίδεται η δυνατότητα, μέσω της ‘μεριδοποίησης’ και ‘ομαδοποίησης’ των τροφίμων, για εκλαΐκευση και εμπέδωση της θρεπτικής και θερμιδικής τους αξίας. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα μήνυμα πχ ‘τρώτε 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα’ (Eat 5 a Day) αποτέλεσε και αποτελεί παρότρυνση πολυάριθμων Οργανισμών Υγείας, μερικοί από τους οποίους είναι: ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ, το Υπουργείο Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας. Για την επιτυχία ενός τέτοιου μηνύματος, που αποσκοπεί στην προαγωγή υγείας, χρειάζεται η εμπέδωση της έννοιας ‘μερίδα’.
Πάνω απ’ όλα, λοιπόν, εξυπηρετεί τον πολίτη, γιατί η ‘μερίδα’ τού δίνει τη δυνατότητα να αναγνωρίζει την ποσότητα τροφής που κατανάλωσε ή θέλει να καταναλώσει. Μέσω της εκπαίδευσής του, από την επιστημονική κοινότητα και την Πολιτεία, για το ποια είναι η μερίδα και σε ποια ομάδα τροφίμων ανήκει η εξεταζόμενη προς βρώση τροφή, μπορεί να ξέρει πόσες θερμίδες λαμβάνει, όπως και χονδρικά ποια θρεπτικά συστατικά παίρνει. Με λίγα λόγια αποτελεί μονάδα μέτρησης με ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά».
Κωνσταντίνος Ξένος, Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος M.Sc
Θα ήταν χρήσιμο η βιομηχανία να αναγράφει στις ετικέτες πόσες μερίδες περιέχει η συσκευασία;
«Μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους που ευθύνεται για τα συνεχώς αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας στο γενικό πληθυσμό, είναι η υπερβολή στη κατανάλωση. Σε αυτή την υπερβολή οδηγούν: η ελλιπής διατροφική παιδεία και η υιοθέτηση λανθασμένων διατροφικών συνηθειών, οι επιτηδευμένες ‘προσφορές’ εστιατορίων (στις 2 πίτσες μια 3η δώρο…) και η μέχρι πρότινος ‘νωθρή’ στάση μεγάλων βιομηχανιών τροφίμων, τις οποίες λίγο πολύ η μη αναγραφή μερίδων ανά συσκευασία, βόλευε…
Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια στροφή κάποιων βιομηχανιών τροφίμων στην αναγραφή μερίδων ανά συσκευασία ή γραμμαρίων ανά μερίδα και σε αυτό σίγουρα έχει συμβάλλει και η δυναμική παρουσία ορισμένων διαιτολόγων και αντιστοίχων φορέων, που ‘απαιτούν’ από τις εταιρείες αυτή την κίνηση. Η προσπάθεια βέβαια πρέπει να συνεχιστεί και όλες οι βιομηχανίες τροφίμων να εναρμονιστούν με τις επιταγές της σύγχρονης και αντικειμενικής διατροφικής ενημέρωσης του καταναλωτή. Παράλληλα πρέπει να επεκταθεί και στις αλυσίδες εστιατορίων - ροφημάτων… Δεν είναι δυνατόν να θεωρείται μικρή, μια συσκευασία κρύου ροφήματος καφέ, σε ποσότητα των 350 ml που αποδίδει περισσότερες από 300 θερμίδες!»
Γρηγόρης Ρίσβας, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD
Πόσο σημαντικό είναι ο κόσμος να γνωρίζει τη μερίδα των υγρών;
«Είναι πολύ σημαντικό ο κόσμος να γνωρίζει την μερίδα των υγρών, η οποία είναι 250ml, δηλαδή όσο ένα ποτήρι νερού ή ένας ‘σωλήνας’ από εκείνους που πίνουμε το ποτό μας ή ένα μικρό μπουκαλάκι ή κουτάκι ενός άλλου ροφήματος, αφού τα υγρά εκτός του ότι ενυδατώνουν τον οργανισμό μας, μπορεί να έχουν και ενέργεια, δηλαδή να αποδίδουν θερμίδες. Καταρχήν υπολογίζουμε ότι οι μέσες καθημερινές ανάγκες ενός ανθρώπου σε υγρά είναι περίπου 2 λίτρα και έτσι προκύπτει ο κανόνας των 8 ποτηριών υγρών, που ακούμε συχνά ότι πρέπει να ακολουθήσουμε. Με την ευκαιρία να πούμε ότι ο καθένας έχει διαφορετικές ανάγκες, οι οποίες διαμορφώνονται ανάλογα και με την εποχή, ενώ υπάρχει ποικιλία τροφίμων και ποτών, καφεϊνούχων και μη, που είναι πλούσια σε νερό.
Από την άλλη όλα τα αλκοολούχα ποτά αποδίδουν ενέργεια και συγκεκριμένα 7 θερμίδες ανά γραμμάριο αλκοόλ, άρα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε και την μερίδα αυτών των υγρών, η οποία δεν ξεπερνά τις 150 θερμίδες, όπως εξάλλου συμβαίνει και με ένα ποτήρι χυμού, αναψυκτικού με ζάχαρη ή γάλακτος. Στα μη-αλκοολούχα ποτά, βέβαια, δεν μας απασχολεί μόνο η θερμιδική τους απόδοση ή η ενυδατική τους ικανότητα, που είναι λίγο έως πολύ η ίδια, αλλά τα υπόλοιπα θρεπτικά συστατικά που μας προσφέρουν. Επίσης, για την ζάχαρη έχουμε πάντα την εναλλακτική των light επιλογών με μηδενική θερμιδική απόδοση, ενώ αντίθετα στο αλκοόλ δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική από το μέτρο. Έτσι ένα δάχτυλο από τα δημοφιλή απεσταγμένα ποτά (ουίσκι, βότκα, τεκίλα, τζιν, ρούμι αλλά και ούζο, τσίπουρο, ρακί) και ένα ποτήρι κρασιού ή μπύρας είναι η μονάδα που δεν πρέπει να ξεχνάμε».
Ελπίδα Παπαδοπούλου, Διαιτολόγος, Ε.Α.Ν. ΠΕΙΡΑΙΑ «ΜΕΤΑΞΑ»
Θεωρείτε αναγκαίο να υπάρξουν οργανωμένες πολιτικές, ώστε να ξαναβρούμε το «μέτρο»;
Καθήκον και υποχρέωση κάθε καλά οργανωμένης πολιτείας είναι η άσκηση σωστών και καλά οργανωμένων πολιτικών πάνω στα διάφορα σημαντικά προβλήματα της κοινωνίας, όπως είναι και η παχυσαρκία με τα όλο και αυξανόμενα ποσοστά εμφάνισης της παγκοσμίως, αλλά βέβαια και στον ελληνικό πληθυσμό. Τα ερευνητικά δεδομένα υποδεικνύουν την αλλαγή στο μέγεθος της μερίδας ως έναν από τους παράγοντες που συντελούν στην επιδείνωση του προβλήματος.
Στα πλαίσια της αντιμετώπισης του φαινομένου πρέπει και η Ελληνική Πολιτεία να οργανώσει και να εφαρμόσει μια ορθή Διατροφική Πολιτική. Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι η αναγνώριση από την Πολιτεία του σημαντικότατου ρόλου που έχει να διαδραματίσει ο διαιτολόγος στην υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδιασμού. Οι επαγγελματίες Έλληνες Διαιτολόγοι-Διατροφολόγοι, πτυχιούχοι των ανώτατων ιδρυμάτων Διαιτολογίας -Διατροφής της χώρας μας, με υψηλό επίπεδο σπουδών, αποτελούν τους βασικούς φορείς αξιόπιστων διατροφικών πληροφοριών και υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό. Μια από τις νομοθετικές ρυθμίσεις στις οποίες πρέπει να στοχεύει ο Στρατηγικός Σχεδιασμός, ως άμεση προτεραιότητα και πριν την έναρξη οποιασδήποτε άλλης δράσης, είναι η νομοθετική κατοχύρωση του επαγγέλματος του διαιτολόγου με την έκδοση άδειας ασκήσεως επαγγέλματος και τη θεσμοθέτηση Φορέων Εθνικής Διατροφικής Πολιτικής και Υλοποίησης Σχεδίων Δράσης για τη Διατροφή που θα σχεδιάζουν και θα ελέγχουν την υλοποίηση των όσων προτείνονται. Στον άξονα της πρόληψης πρέπει να επισημάνουμε την ανάγκη για προώθηση των σωστών διατροφικών προτύπων μέσα στα σχολεία με την παρακολούθηση μαθημάτων διατροφής που θα παραδίδονται από εξειδικευμένο προσωπικό και επιτακτική πλέον την ανάγκη εφαρμογής του νομοθετικού πλαισίου για τα κυλικεία.
Τελειώνοντας, ας μην ξεχνάμε ότι η Υγεία αποτελεί ένα δημόσιο αγαθό που πρέπει να παρέχεται προς όλους τους πολίτες της χώρας και πρέπει πάντοτε να περιφρουρείται μέσα στα πλαίσια μιας ευνομούμενης Πολιτείας.
Νεκταρία Καρακώστα, δημοσιογράφος
Πώς γεννήθηκε η ιδέα για την καμπάνια «Μερίδες: Το μέγεθος… μετράει»;
«Ήταν αποτέλεσμα ενός πολύ ενδιαφέροντος άρθρο που ανατέθηκε στη διατροφολόγο του portal, κυρία Ιωάννα Κατσαρόλη. Το άρθρο που συνέγραψε η διατροφολόγος, χρησιμοποιώντας την ανάλογη βιβλιογραφία, έφερε στο φως εντυπωσιακά στοιχεία που έδειχναν καταφανώς ότι οι μερίδες έχουν μεγαλώσει τα τελευταία χρόνια, και έχουν μεγαλώσει πολύ- έως και πέντε φορές. Η σύγκριση των πραγματικών μερίδων με αυτές που συνήθως καταναλώνουμε ήταν …χαοτική. Θεωρήσαμε λοιπόν πως είναι «υποχρέωση» ενός ενημερωτικού πόρταλ για τη διατροφή να αναλάβει το ρόλο να εκπαιδεύσει το κοινό για το συγκεκριμένο θέμα, διοργανώνοντας την καμπάνια ‘Μερίδες: Το μέγεθος… μετράει’».
Θωμάς Κραμποκούκης, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Θα συνεχιστεί η καμπάνια και με άλλες ενέργειες;
«Βασική μας επιδίωξη είναι η συνέχιση της εκπαιδευτικής καμπάνιας Μερίδες. Το μέγεθος ..μετράει. με κινητοποίηση όλων των επιστημονικών συνεργατών της ιστοθέσης με αρθρογράφηση, δημιουργία οπτικοακουστικού υλικού, προώθηση της σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, παραγωγή κοινωνικού μηνύματος, δημιουργία ηλεκτρονικών εφαρμογών καθώς και συνέχιση των εκδηλώσεων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Μέχρι στιγμής, έχει γίνει διανομή μου εντύπου πόστερ από τα διαιτολογικά γραφεία συνεργατών και μη, της ιστοθέσης. Πρόσφατα, μοιράστηκε το πόστερ στην Παγκύπρια Ημέρα Διατροφής (10/05) και στον 2ο Ποδηλατικό Γύρο Αργυρούπολης (16/5) και 4-5 Ιουνίου, θα γίνει η κεντρική μας εκδήλωση στο Σύνταγμα, με παρουσία διαιτολόγων και διανομή του πόστερ. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να ευχαριστήσω για την αιγίδα που μας πρόσφεραν ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διαιτολόγων Διατροφολόγων και ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων Διατροφολόγων Κύπρου».
