Πολύς λόγος έχει γίνει τους τελευταίους μήνες για τα Εθνικά Σχέδια Δράσης που προωθεί το υπουργείο Υγείας με σκοπό την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση σημαντικών θεμάτων που αφορούν τη δημόσια υγεία, όπως είναι τα ναρκωτικά, το κάπνισμα, η κατάθλιψη κτλ. Μιλήσαμε με τον Αλέξη Ζορμπά συντονιστή της Μονάδας Στρατηγικής & Πολιτικών Υγείας του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, για τη σημασία και την αναγκαιότητα αυτών των πρωτοβουλιών με τον υπεύθυνο συντονιστή Μονάδας Στρατηγικής & Πολιτικών Υγείας του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Αλέξη Ζορμπά.
Σχέδια δράσης για αλλαγή του τρόπου ζωής
Υπάρχει μία αμφισβήτηση από κάποιους για σχέδια δράσης του υπουργείο Υγείας με την έννοια ότι ο πολίτης δε βλέπει να αλλάζουν τη ζωή του.
Τι έχετε να πείτε πάνω σ’ αυτό;
Ήδη προωθείται και πολύ σύντομα θα κατατεθεί στη Βουλή και σε όλους τους φορείς η οικονομοτεχνική μελέτη του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Ναρκωτικά. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο αφού κανένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ναρκωτικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει οικονομικά κόστη καθώς η αποστολή του είναι να θέτει τα πλαίσια της πολιτικής, γεγονός που δεν ίσχυε παλιότερα.
Εμείς παρόλα αυτά για να είμαστε πολύ πιο συγκεκριμένοι θα καταθέσουμε αναλυτική κοστολόγηση όλων των δράσεων του Εθνικού Σχεδίου Δράσης θεωρώντας ότι είναι απόλυτα εφικτό στο πλαίσιο του κρατικού προϋπολογισμού αλλά και μέσω χρηματοδότησης από ευρωπαϊκούς πόρους να καλυφθεί το σύνολο των δράσεων ώστε να μπει ένα τέλος στα χρόνια προβλήματα του χώρου.
Ο κόσμος θα δει να γίνονται πράγματα και να υπάρχει αποτέλεσμα μόνο όταν υπάρχει σχεδιασμός πολιτικής. Άμα τα αφήνουμε όλα στη λογική του δημιουργικού αυτοσχεδιασμού να είναι βέβαιος ο κόσμος ότι πραγματικά ποτέ τίποτα δε θα γίνει. Γι’ αυτό γίνονται τα Εθνικά Σχέδια Δράσης για να υπάρξει σχεδιασμός πολιτικής.
Υπάρχουν ωστόσο ζητήματα που αφορούν το κατά πόσο τελικά θα μπορέσει να προχωρήσει και να φέρει αποτελέσματα αυτός ο σχεδιασμός. Για παράδειγμα, στο θέμα της απαγόρευσης του καπνίσματος στους νέους κάτω των 18 ετών τίθεται το ερώτημα το πώς τελικά θα μπορέσει να εφαρμοστεί το μέτρο και να τιμωρούνται όλοι όσοι παραβιάζουν το νόμο.
Ο νόμος για το κάπνισμα αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για να δείξουμε ότι τα Εθνικά Σχέδια Δράσης δεν είναι μελέτες οι οποίες θα μείνουν στα συρτάρια των υπουργείων γιατί είναι το πρώτο λαμπρό αποτέλεσμα του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του καπνίσματος.
Τώρα με ρωτάτε πως θα εφαρμοστεί ο Νόμος. Ο Νόμος λοιπόν θα εφαρμοστεί με την ενίσχυση του Σώματος Επιθεωρητών Υγείας το οποίο θα επιθεωρεί που και πότε θα πωλούνται τα προϊόντα καπνού. Θα γίνει επίσης με πάρα πολύ σημαντική έμφαση στην ενημέρωση γιατί στην Ελλάδα γνωρίζουμε ότι πάντα μπορούμε να βρούμε τρόπο να αποφύγουμε την κατασταλτική εφαρμογή του νόμου.
Η καταστολή είναι πολύ σημαντικό κομμάτι, το πιο σημαντικό όμως είναι το θέμα της συνείδησης. Και η συνείδηση δημιουργείται με την ενημέρωση του κόσμου και με αγωγή μέσα από τα σχολεία και όλα αυτά τα μέτρα προβλέπονται αναλυτικά στο σχέδιο δράσης κατά του καπνίσματος.
Και ξέρετε και κάτι άλλο; Αυτά τα Σχέδια δράσης ας υποθέσουμε ότι δε θα μπορέσουμε ως πολιτική να τα εφαρμόσουμε εμείς ως Κυβέρνηση. Είναι όμως μία κληρονομιά για τους επόμενους. Για πρώτη φορά θα έχουν στα χέρια τους μία λίστα πραγμάτων που θα πρέπει να γίνουν για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε σ’ αυτό που ισχύει στην υπόλοιπη Ευρώπη. Δηλαδή και να μην μπορέσουμε να τα εφαρμόσουμε εμείς στο σύνολό τους η επόμενη πολιτική ηγεσία του υπουργείου θα έχει ένα πλαίσιο πολιτικής για τη δημόσια υγεία για να κάνει τα επόμενα βήματα. Και αυτό συμβάλλει στη συνέχεια της διακυβέρνησης που γνωρίζετε ότι πολλές φορές δεν υπάρχει στη χώρα μας. Δηλαδή εκεί που ξεκινάει η προσπάθεια του ενός σταματάει η προσπάθεια του άλλου.
Εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου
Έχει εκφραστεί η άποψη ότι υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση στην εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου και ενδεχομένως θα έπρεπε το υπουργείο Υγείας να επιταχύνει τις διαδικασίες.
Ποια είναι η άποψή σας;
Η άποψή μου είναι ότι εάν δεν πετύχει αυτή τη φορά ο νέος νόμος ενδεχομένως να μην πετύχει ποτέ. Δηλαδή πρέπει να είμαστε σίγουροι, να δίνουμε το χρονικό περιθώριο να χωνέψει κάτι η κοινωνία για να μπορέσουμε να είμαστε αποτελεσματικοί μετά στην εφαρμογή του. Κάθε φορά που αποτυγχάνουμε να εφαρμόσουμε ένα νόμο, κάνουμε ένα βήμα προς τα πίσω. Η λογική λοιπόν ήταν «καλύτερα να καθυστερήσουμε αρκεί να έχει επιτυχία η εφαρμογή του νόμου»;
Αρκεί να έχει επιτυχία με τη λογική του να προχωρήσουμε σε στοχευμένες προσπάθειες ενημέρωσης. Πρέπει να δούμε μαζί με την αγορά το πως θα εφαρμοστεί ο νόμος. Πρέπει να δούμε μαζί με τις αντικαπνιστικές οργανώσεις πως μπορούν και αυτές να περάσουν το μήνυμα.
Είστε αισιόδοξος ότι αυτά τα Εθνικά Σχέδια Δράσης θα έχουν αντίκτυπο στην καθημερινότητα του Έλληνα;
Είμαι απόλυτα βέβαιος γι’ αυτό. Τα πιο σημαντικά σημεία τους πιστεύω ότι θα γίνουν πράξη και μάλιστα να υπογραμμίσω εδώ ότι δε θα προϋπολογιστεί μόνο το κομμάτι που αφορά τα ναρκωτικά αλλά το σύνολο των δράσεων όλων αυτών των σχεδίων δράσης για τα οποία μιλήσαμε.
Θα υπάρξει οικονομοτεχνική μελέτη και για τα υπόλοιπα σχέδια δράσης πέρα από αυτό για τα Ναρκωτικά;
Μέσα στον Ιούλιο θα ανακοινωθεί ο Προϋπολογισμός όλων των Εθνικών Σχεδίων Δράσης ώστε να ξέρει ο Έλληνας πολίτης τι θα κοστίσει στην Πολιτεία η εφαρμογή μιας σύγχρονης πολιτικής για τη δημόσια υγεία και την προστασία της υγείας των πολιτών.
Πολύ σημαντικό ρόλο επίσης για την υλοποίηση των Εθνικών Σχεδίων Δράσης θα έχει και η λειτουργία ενός πολύ σημαντικού θεσμού που δεν έχει ενεργοποιηθεί ακόμη και αυτός είναι το Εθνικό Συμβούλιο για τη Δημόσια Υγεία το οποίο πιστεύω ότι θα ξεκινήσει να λειτουργεί από τον Σεπτέμβριο, θα αναλάβει ενεργό ρόλο στην υλοποίηση της πολιτικής της κυβέρνησης για τη δημόσιας υγείας και θα έχει –ας το πούμε έτσι- και ένα κυβερνητικό πρόγραμμα να εφαρμόσει.
Πολύ σημαντικά θέματα των Εθνικών Σχεδίων Δράσης που έχουν εξαγγελθεί ήδη υλοποιούνται. Είναι ο νόμος για το κάπνισμα, είναι ο Προϋπολογισμός για τα ναρκωτικά, είναι το Κέντρο που παρέχει υπηρεσίες για το ζήτημα της νευρικής ανορεξίας το οποίο λειτουργεί σε συνεργασία με την μη Κυβερνητική Οργάνωση «Ανάσα» και εντάσσεται στο Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και των τροφικών διαταραχών, είναι το πρόγραμμα αγωγής υγείας «Η ζωή έχει χρώμα» που γίνεται στα σχολεία το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό.
Για μένα είναι το Α και το Ω στη δημόσια υγεία να ξεκινήσουν οι ενέργειες για την πρόληψη τα παιδιά ήδη από τα πρώτα τους σχολικά βήματα, είναι οι εκστρατείες ενημέρωσης γιατί σε κάθε Εθνικό Σχέδιο Δράσης προβλέπεται και μία συγκεκριμένη εκστρατεία ενημέρωσης κάτι το οποίο δεν είχαμε δει ποτέ στο παρελθόν.
Υπάρχουν μηχανισμοί που να ελέγχουν την αποτελεσματικότητα των δράσεων του υπουργείου Υγείας;
Το έργο του υγειονομικού χάρτη το οποίο πιστεύω ότι θα είναι έτοιμο μέχρι το Σεπτέμβριο προβλέπει ένα σύστημα αξιολόγησης που θα δείχνει κατά πόσο ο πολίτης είναι ικανοποιημένος για τις παρεχόμενες προς αυτόν υπηρεσίες υγείας και κατά πόσο ενημερωμένος είναι για ζητήματα πρόληψης δημόσιας υγείας, ενημέρωσης κτλ.
Βλέπουμε ότι πολλοί άνθρωποι χάνονται, ιδίως στην επαρχία λόγω αδυναμίας των υπηρεσιών πρώτων βοηθειών να φτάσουν έγκαιρα που όμως πολλές φορές μπορεί να δικαιολογηθεί λόγω ακριβώς αυτής της ιδιαιτερότητας. Ωστόσο δεν υπάρχει κάποιο πρόγραμμα συστηματικής εκμάθησης στους πολίτες βασικών γνώσεων πρώτων βοηθειών και να μπορούν να κάνουν και οι ίδιοι κάτι να βοηθήσουν τον εαυτό τους μέχρι να έρθει βοήθεια.
Χαίρομαι πάρα πολύ που το λέτε αυτό γιατί σκοπεύουμε σε συνεργασία με συναρμόδιους φορείς να εκδώσουμε έναν οδηγό πρόληψης και αντιμετώπισης ατυχημάτων, που θα περιλαμβάνει και ζητήματα που αφορούν τη σωστή υγιεινή και ο οδηγός αυτός θα τυπωθεί σε μεγάλο αριθμό αντιτύπων με σκοπό να μοιραστεί και να μπει σε κάθε ελληνικό σπίτι.
Υπάρχει σχέδιο να περάσει επιτέλους η αγωγή υγείας πιο οργανωμένα στα σχολεία και να πάψουμε να βλέπουμε αποσπασματικές προσπάθειες;
Είμαστε σε πολύ καλό δρόμο στη συνεργασία μας με το υπουργείο Παιδείας και σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα θα μπορέσουμε να ανακοινώσουμε νέες δράσεις.Ήδη μέσα από την εκστρατεία «η ζωή έχει χρώμα» εμείς προχωράμε στην παραγωγή του αναγκαίου εκπαιδευτικού υλικού ώστε κάθε σχολείο της χώρας να έχει στη διάθεσή του το αναγκαίο εκπαιδευτικό υλικό το οποίο χρειάζεται.
Για το κάπνισμα, για το αλκοόλ, για τα ναρκωτικά, για τη σεξουαλική αγωγή, για τη διατροφή, για την άσκηση, για τον σχολικό εκφοβισμό, για όλα αυτά τα ζητήματα που άπτονται της δημόσιας υγείας. νομίζω ότι εμείς ως υπουργείο Υγείας θα το κάνουμε το χρέος μας και θα το παράξουμε αυτό το υλικό. Είναι σε πολύ καλό δρόμο η συνεργασία μας με το υπουργείο Παιδείας και πρέπει να βρούμε και τον τρόπο με τον οποίο θα εντάξουμε αυτήν την εκπαιδευτική δραστηριότητα στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα των σχολείων. Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο. Το εάν δηλαδή οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες θα είναι μέσα στο πρόγραμμα του κορμού ή μέσα στο πλαίσιο μιας σειράς επισκέψεων οι οποίες θα γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα.