Νέα μονοπάτια στην επιμόρφωση των επαγγελματιών υγείας ανοίγουν τα σεμινάρια LLL, που πλέον οργανώνονται και στη χώρα μας. Ο Δρ Μιχάλης Χουρδάκης, Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Κλινικής Διατροφής και Μεταβολισμού μας περιγράφει όλη τη διαδικασία μέχρι κάποιος να πάρει το δίπλωμα της ESPEN, αλλά και τα εφόδια που αυτό προσφέρει – τυπικά αλλά και ουσιαστικά- υπό το πρίσμα και της πρόσφατης αναθεώρησης της νομοθεσίας σχετικά με τις ομάδες θρέψης στα νοσοκομεία.
Τι είναι τα σεμινάρια LLL και ποιος τα οργανώνει;
Τα σεμινάρια LLL οργανώνονται από την Ευρωπαϊκή Εταιρία Κλινικής Διατροφής και Mεταβολισμού (ESPEN), σε μια προσπάθεια συνεχιζόμενης εκπαίδευσης των επιστημόνων που σχετίζονται με την διατροφή, ιατρών, διαιτολόγων, νοσηλευτών και φαρμακοποιών. Αποτελούν την αρχή μιας οργανωμένης προσπάθειας που οδηγεί στην λήψη ενός πανευρωπαϊκού διπλώματος Κλινικής Διατροφής.
Πότε ξεκίνησαν αυτά τα σεμινάρια;
Ξεκίνησαν το 2006 και οι πρώτοι «απόφοιτοι», οι πρώτοι δηλαδή που ολοκλήρωσαν τις απαραίτητες μονάδες του προγράμματος, τόσο ηλεκτρονικά όσο και με τη συμμετοχή τους σε ζωντανά σεμινάρια, έλαβαν το δίπλωμα το 2010 στο συνέδριο της ESPEN στη Νίκαια.
Ποιοι έχουν δικαίωμα συμμετοχής σε αυτά τα σεμινάρια;
Ιατροί, διαιτολόγοι και λοιπές ειδικότητες σχετικές με την διατροφή καθώς επίσης και φαρμακοποιοί και νοσηλευτές. Ας μην ξεχνάμε ότι στο εξωτερικό, οι ειδικότητες αυτές συμμετέχουν στην ομάδας υποστήριξης θρέψης, κάτι που από τον Φεβρουάριο του 2012 ισχύει και για την Ελλάδα. Με τον νέο νόμο προβλέπονται αντίστοιχες ομάδες υποστήριξης θρέψης στο νοσοκομείο και εντάσσουν σε αυτές εκτός από τους ιατρούς και τους διαιτολόγους –κατά τα πρότυπα του εξωτερικού- τους φαρμακοποιούς και τους νοσηλευτές.
Τι περιλαμβάνει κάθε σεμινάριο;
Κάθε σεμινάριο αποτελεί ένα αυτοτελές μάθημα. Οι θεματολογίες που καλύπτονται –μπορεί να τις δει κανείς και στην επίσημη ιστοσελίδα του προγράμματος LLL (http://lllnutrition.com/)- καλύπτουν θέματα κλινικής διατροφής μέσα στο νοσοκομείο, θέματα εντερικής, παρεντερικής διατροφής, αλλά και θέματα παρακολούθησης λοιπών ασθενών, όπως π.χ. ασθενείς με παγκρεατίτιδες, κατ'οίκον τεχνητή διατροφή κ.α.. Υπάρχουν όμως και λιγότερο κλινικά θέματα, όπως η διατροφή στην 3η ηλικία, η διατροφή στην παχυσαρκία, η διατροφή και η άθληση, η διατροφή σε όλα τα στάδια της ζωής.
Πότε και πού μπορεί να παρακολουθήσει κάποιος αυτά τα σεμινάρια;
Πραγματοποιούνται διαρκώς ανά τον κόσμο. Στην Ελλάδα, η σχετική ενημέρωση εμφανίζεται στην ελληνική ιστοσελίδα (www.grespen.org). Συνήθως πραγματοποιούμε 1 σεμινάριο/ μήνα,ενώ για το 2013 έχουν ήδη προγραμματιστεί περισσότερα από 10. Το 2011, που ήταν η πρώτη χρονιά εφαρμογής του προγράμματος από την ελληνική εταιρεία, πραγματοποιήθηκαν συνολικά 7 LLL, ενώ εντός του 2012, δέκα. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος μήνας ή μέρος στο οποίο γίνονται, προκύπτουν, συνήθως γίνονται σε συνεργασία με άλλους επιστημονικούς φορείς και ακολούθως ανακοινώνονται.
Τι βήματα πρέπει να ακολουθήσει κανείς για να πάρει δίπλωμα;
Το πότε μπορεί να πάρει κάποιος το δίπλωμά του είναι αυστηρά εξατομικευμένο. Στην πράξη, αν κάποιος αναλογιστεί ότι στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Διατροφής και Μεταβολισμού μπορεί να παρακολουθήσει μέχρι 6 LLL σεμινάρια (παρόλο που «τρέχουν» πάνω από 10 παράλληλα) κι αν έχει τη δυνατότητα να κάνει άλλα 5-6 το χρόνο στην Ελλάδα, δεν θα καταφέρει φτάσει τα 14 που χρειάζονται ζωντανή παρουσία σε ένα έτος. Άρα, θα έλεγα, ότι κάποιος χρειάζεται 2 χρόνια, για να μαζέψει τις αναγκαίες συμμετοχές σε ζωντανά σεμινάρια.
Τι συλλέγει κανείς; Διδακτικές μονάδες ή ζωντανές παρουσίες; Ή και τα δύο;
Για να έχει ένας σπουδαστής τη δυνατότητα να λάβει μέρος στις τελικές εξετάσεις, πρέπει να συγκεντρώσει 60 πόντους από τα ηλεκτρονικά μαθήματα και να παρακολουθήσει 14 σεμινάρια, που θα του δώσουν άλλες 42 μονάδες (3 μονάδες/ σεμινάριο).
Πώς λαμβάνει κανείς αυτές τις ηλεκτρονικές μονάδες;
Κάνει μια δωρεάν εγγραφή στο site lllnutrition.com και μπορεί μόνος του με όποιον ρυθμό θέλει και σε όποια συχνότητα θέλει να παρακολουθήσει όποια θέλει, μεταξύ 38 διαθέσιμων κεφαλαίων. Το σύνολο σχεδόν του υλικού των LLL υπάρχει και στα ελληνικά στην ιστοσελίδα της GrESPENδωρεάν για τα μέλη. Οι 60 μονάδες που σας λέω αντιστοιχούν σε περίπου 15-16 εξ’ αυτών. Κάποια δίνουν 4 μονάδες, άλλα δίνουν 6 και ορισμένα άλλα 2 μονάδες. Άρα, αν βάλουμε ως μέσο όρο τις 4 μονάδες, με 15 περίπου κεφάλαια μπορεί κανείς να συμπληρώσει τις απαιτούμενες μονάδες. Αν κάποιος βέβαια είναι full time στο συνέδριο και παρακολουθήσει και στην Ελλάδα σε όλα τα σεμινάρια που θα πραγματοποιηθούν, ενδεχομένως και κάποια στο εξωτερικό, ίσως να μπορεί να μαζέψει το σύνολο των μονάδων σε έναν χρόνο, αλλά είναι δύσκολο.
Τι υποχρεώσεις έχει αυτός που παρακολουθεί τα LLL;
Η κύρια υποχρέωση του είναι η διά ζώσης συμμετοχή του σε 14 σεμινάρια και η ηλεκτρονική εγγραφή του στα μαθήματα. Όταν εγγραφεί κάποιος σε ένα μάθημα, το διαβάζει σε μορφή pdf και ακολουθούν ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης. Όταν νιώσει έτοιμος, ο υποψήφιος μπορεί να ζητήσει να κάνει το ηλεκτρονικό τεστ (πολλαπλής επιλογής, χωρίς να του απαγορεύεται να συμβουλεύεται ταυτόχρονα αυτά που μόλις διάβασε). Το νόημα είναι να παρακινηθεί ο επιστήμονας και να διαβάσει, όχι να μάθει κάτι απ’ έξω.
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη σειρά με την οποία πρέπει να γίνει η παρακολούθηση, τόσο στο ηλεκτρονικό σκέλος όσο και στο διά ζώσης. Τα ηέκτρονικά τεστ αποτελούνται από 10 ή-20 ερωτήσεις εκ των οποίων πρέπει να απαντήσει σωστά το 80% και έχει 2 προσπάθειες.Στο ζωντανό σεμινάριο οι ερωτήσεις είναι 30 και οι σωστές.απαντήσεις (ναι/όχι) θα πρέπει να ειναι τουλάχιστον 24.
Είναι καλό να μην συγχέουμε τα σεμινάρια αυτά με πρόγραμμα πανεπιστημίου. Ναι μεν υπάρχουνε οι μονάδες συνεχιζόμενης εκπαίδευσης (τα λεγόμενα live courses) και οι αντίστοιχες μονάδες από τα ηλεκτρονικά μαθήματα, σε καμιά περίπτωση όμως δεν υπάρχει από αμφιθεάτρου διδασκαλία ή υποχρέωση για εκπόνηση εργασιών ή διπλωματικής. Ως εκ τούτου, στην παρούσα φάση, αν και το πρόγραμμα αυτό είναι αναγνωρισμένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση Ιατρικών Ειδικοτήτων, στην Ελλάδα δεν τίθεται θέμα αναγνώρισης του από το ΔΙΚΑΤΣΑ, ούτε έχουν γίνει προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση.
Στο εξωτερικό όμως, σε όλες τις χώρες μέλη της ESPEN, κυρίως δε τις αγγλοσαξονικές και τις σκανδιναβικές, το δίπλωμα αυτό θεωρείται ένα πολύ δυνατό επαγγελματικό χαρτί. Όχι τόσο σε ακαδημαϊκό επίπεδο, αλλά μπορεί κάποιος να προτιμηθεί για μια δουλειά σε κλινικά περιβάλλοντα, όταν το κατέχει. Πρόκειται για επιμόρφωση, όχι για ακαδημαϊκό τίτλο.
Πόσο κοστίζουν αυτά τα μαθήματα/ σεμινάρια;
Τώρα, σε ό,τι αφορά στο κόστος, η ESPEN χρεώνει για κάθε μάθημα 30 ευρώ. Η ελληνική εταιρία χρεώνει ακόμη λιγότερα, 10 ή 20 ευρώ, ανάλογα με το αν κάποιος είναι μέλος της GrESPEN ή όχι. Αυτό το κόστος ισχύει για τα ζωντανά μαθήματα, γιατί για τα ηλεκτρονικά μαθήματα, το κόστος είναι μηδενικό.
Όσον αφορά στην τελική εξέταση, για λόγους γραφειοκρατίας η ESPEN χρεώνει 300 ευρώ. Κι αυτό γιατί, για κάθε υποψήφιο ξεχωριστά, δημιουργείται ένα εξατομικευμένο τεστ, ανάλογα με τα σεμινάρια που έχει παρακολουθήσει και τα ηλεκτρονικά μαθήματα στα οποία έχει εγγραφεί.
Πρέπει όλη αυτή η διαδικασία παρακολούθησης να ολοκληρωθεί σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα;
Δεν υπάρχει χρονικό όριο. Ακόμη κι αν χρειαστεί 10 χρόνια για να πάρει το δίπλωμα. Μόνο minimum όριο υπάρχει στα δύο χρόνια, όπως είπαμε παραπάνω, και αυτό έχει να κάνει με πρακτικούς λόγους, ότι δηλαδή δεν προλαβαίνει εύκολα κάποιος να ολοκληρώσει όλα αυτά που χρειάζονται μέσα σε ένα έτος.
Κλείνοντας, θα σας κάνω μία γενική ερώτηση. Τα τελευταία χρόνια ακούμε ολοένα και πιο συχνά για την εμφάνιση δυσθρεψίας σε κλινικά περιβάλλοντα, μάλιστα τον ερχόμενο Απρίλιο διοργανώνετε σχετικό Διεθνές Συνέδριο στη Θεσσαλονίκη με θέμα την καταπολέμηση της δυσθρεψίας εντός και εκτός νοσοκομείου. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;
Η δυσθρεψία σε ασθενείς που βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο επιβίωσης ή πάσχουν από πολύ βαριά νόσο, αφορά στη μειωμένη πρόσληψη ενέργειας και πρωτεΐνης, για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Περίπτωση δυσθρεψίας ωστόσο, θεωρείται και η παχυσαρκία. Γενικά, ως δυσθρεψία ορίζεται η υποθρεψία και η υπερθρεψία.
Οι ασθενείς αυτοί έχουν αυξημένες ανάγκες ιατρικής και νοσηλευτικής φροντίδας που σημαίνει και αυξημένο κόστος, έχουν αυξημένη συχνότητα λοιμώξεων και επιπλοκών, αυξημένη διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο, χαμηλή ποιότητα ζωής, αυξημένη θνησιμότητα, συν άλλα προβλήματα που έχουν να κάνουν με την απουσία από την δουλειά, την μείωση ασφαλιστικών εισφορών δηλαδή κοινωνικοοικονομικά φαινόμενα. Το φαινόμενο όμως μπορεί να προληφθεί.
Η νέα νομοθεσία που ανέφερα παραπάνω, προβλέπει, όχι όμως υποχρεωτικά, διατροφική αξιολόγηση κάθε καινούργιας εισαγωγής στο νοσοκομείο, ώστε να μπορεί άμεσα η ομάδα υποστήριξης θρέψης ή η διατροφική ομάδα του νοσοκομείου να οπαρέμβει εγκαίρως, στους ασθενείς που βρίσκονται σε κίνδυνο υποθρεψίας – δυσθρεψίας. Ωστόσο, και εκτός νοσοκομείου υπάρχει δυσθρεψία, κυρίως μεταξύ των ηλικιωμένων, φαινόμενο που σχετίζεται με τη μειωμένη κινητικότητα, δύναμη, τα μειωμένα έσοδα αυτών των ατόμων, τη δυσκολία τιυς να προμηθευτούν φαγητό, τη μειωμένη τους όρεξη, γιατί με τα χρόνια η οσμή και η γεύση υποστρέφονται.
Πολύ συχνά δηλαδή, οι ηλικιωμένοι είναι υποθρεμμένοι, πριν ακόμη μπουν στο νοσοκομείο. Γι’ αυτό και η διατροφική αξιολόγηση αμέσως μετά την εισαγωγή είναι σημαντική.
