Περίληψη Συνεδρίου
Αθήνα, 12 Δεκεμβρίου 2024 -- Οι εργασίες του Πανελλήνιου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας, που φέτος γιόρτασε την 20ή επέτειό του με θέμα «Καθολική κάλυψη στην υγεία: Από τη ρητορική στην υλοποίηση», ολοκληρώθηκαν την Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου με την Τελετή Λήξης, κατά την οποία έγινε ιδιαίτερη αναφορά στο σημαντικό έργο των πρωτεργατών και σταθερών στυλοβατών της διοργάνωσης Γιάννη Κυριόπουλου και Άρη Σισσούρα. Ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής κ. Κώστας Αθανασάκης, κλείνοντας τις εργασίες του Συνεδρίου, πρότεινε «επόμενος στόχος να είναι αυτό το Συνέδριο να δώσει το έναυσμα ώστε να εργαστούμε όλοι για να μετατρέψουμε το εθνικό σύστημα υγείας μας σε ένα σύστημα που θα εστιάζει στο να αποτρέπει και όχι απλώς να θεραπεύει τη νόσο».
Το φετινό συνέδριο είχε 200 προσκεκλημένους ομιλητές, 1.100 εγγεγραμμένους, ενώ υποβλήθηκαν 106 περιλήψεις επιστημονικών εργασιών, από τις οποίες εγκρίθηκαν και παρουσιάστηκαν 56 ελεύθερες & 48 αναρτημένες ανακοινώσεις. Το πλήθος των υποβολών φανερώνει το υψηλό ενδιαφέρον των νέων επιστημόνων των Οικονομικών και της Πολιτικής της Υγείας και των όμορων χώρων για το Συνέδριο, στο οποίο βρίσκουν μια φιλόξενη κοινότητα όπου μπορούν να καταθέσουν, να συζητήσουν και να εξελίξουν τις ερευνητικές τους ιδέες και πρωτοβουλίες, όπως ανέφερε ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου ως εισαγωγή στην τελετή Βράβευσης των καλύτερων εργασιών. Τα Βραβεία ανακοίνωσαν ο καθηγητής Χρήστος Λιονής από κοινού με την καθηγήτρια Ελπίδα Πάβη, Πρόεδρο της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βράβευσης Εργασιών.
Της Τελετής Λήξης του Συνεδρίου προήδρευσαν μαζί με τον κ. Κώστα Αθανασάκη, ο Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής, κ. Κυριάκος Σουλιώτης και ο Επίτιμος Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, κ. Χρήστος Λιονής, ενώ την κεντρική ομιλία απηύθυνε ο Υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης.
Στον χαιρετισμό που απηύθυνε ο Υφυπουργός Υγείας κ. Δημήτρης Βαρτζόπουλος, υπογράμμισε πως η καθολική κάλυψη των αναγκών υγείας όλου του πληθυσμού και η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας αποτελεί υποχρέωση κάθε ευνομούμενου κοινωνικού κράτους. Προς τούτο, το ΕΣΥ εργάζεται συστηματικά και έχει σημειώσει ουσιαστική πρόοδο. Το πρόβλημα ωστόσο στη μακροχρόνια φροντίδα υγείας και δη στη μακροχρόνια νοσηλευτική φροντίδα παραμένει και χρήζει επιτακτικής διευθέτησης και αναδιάταξης.
Ομιλία Υπουργού Υγείας
Τα οικονομικά και οι πολιτικές υγείας είναι ένα δυναμικό μέγεθος που μεταβάλλεται διαρκώς, καθώς αλλάζουν οι ανάγκες υγείας και οι προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα συστήματα υγείας, είπε κατά την ομιλία του ο Υπουργός Υγείας κ. Άδωνις Γεωργιάδης. Ο Υπουργός αναφέρθηκε στα πεπραγμένα του Υπουργείου για το έτος που τελειώνει, αλλά και στον προγραμματισμό για το 2025. Χάρη στο Ταμείο Ανάκαμψης, είπε, αλλά και τη βούληση της πολιτικής ηγεσίας, η χώρα μας βρίσκεται πολύ μπροστά όσον αφορά στον ψηφιακό μετασχηματισμό της υγείας. Συγκεκριμένα, σήμερα, 93 Νοσοκομεία και 158 Κέντρα Υγείας ανακαινίζονται πλήρως, ενώ επιπλέον θα δοθούν 100 εκατ. ευρώ για αγορά νέου τεχνολογικού εξοπλισμού στα νοσοκομεία και τα κέντρα υγείας. Το έλλειμμα ανθρώπινου δυναμικού αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για το ΕΣΥ σήμερα, κάτι που δεν συμβαίνει μόνο στη χώρα μας αλλά παντού, επισήμανε ο κ. Γεωργιάδης. Τα μέτρα που λαμβάνονται ωστόσο για την αντιμετώπιση του ελλείμματος αυτού, όπως η δυνατότητα των ιατρών του ΕΣΥ να ασκούν παράλληλα ιδιωτικό έργο, η δυνατότητα ιδιωτών ιατρών να εργασθούν μέσα στο ΕΣΥ και τα κίνητρα για την απασχόληση σε απομακρυσμένες περιοχές, σε συνδυασμό με τις προσλήψεις που έχει αποφασισθεί να γίνουν, φαίνεται να αποδίδουν. Στην πραγματικότητα, το ΕΣΥ είναι σήμερα καλύτερο από ποτέ, δήλωσε.
Ποιοι έδωσαν το παρόν
Το Συνέδριο τίμησαν με την παρουσία τους επίσης, μεταξύ άλλων, ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Δημήτρης Παπαστεργίου, ο οποίος έδωσε την εικόνα της ψηφιακής μετάβασης της Υγείας, η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας κ. Ειρήνη Αγαπηδάκη, η οποία μίλησε για την πρόληψη και τη δημόσια υγεία ως επένδυση στο μέλλον της Υγείας. Την κεντρική ομιλία κατά την επίσημη έναρξη έδωσε ο Καθηγητής Πολιτικής της Υγείας, LSE Health, κ. Ηλίας Μόσιαλος, ο οποίος ανέλυσε διάφορες πτυχές που σχετίζονται με το παρόν και το μέλλον της υγείας και των συστημάτων υγείας σε διεθνές επίπεδο, στο πλαίσιο των κοινωνικών και οικονομικών προκλήσεων που αναδύονται στο διεθνές στερέωμα, με ιδιαίτερη αναφορά στις εξελίξεις στις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Από την πλευρά του Υπουργείου Υγείας έδωσαν το παρών με ομιλίες ο Υφυπουργός Υγείας κ. Μάριος Θεμιστοκλέους, που αναφέρθηκε στις μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί και στα επόμενα βήματα που έχουν δρομολογηθεί με στόχο ένα σύγχρονο, οργανωμένο και λειτουργικό σύστημα υγείας. Το κεντρικό μήνυμα της ομιλίας του συνοψίζεται στο ότι το ΕΣΥ μπορεί με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις να διασφαλίσει τη βιωσιμότητά του στο μέλλον και παράλληλα να βελτιωθεί έτσι ώστε να ανταποκρίνεται και να καλύπτει τις εξελισσόμενες ανάγκες των πολιτών, αυξάνοντας την ικανοποίηση τόσο των τελευταίων όσο και των λειτουργών υγείας που επιλέγουν να το στηρίζουν.
Η Γενική Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας του Υπουργείου Υγείας κ. Λίλιαν Βιλδιρίδη, μίλησε την τελευταία μέρα του Συνεδρίου για τις προκλήσεις του συστήματος υγείας της χώρας ώστε να επιτύχει τον στόχο της καθολικής κάλυψης. Στη συνεδρία για την Αναδιαμόρφωση της Αξιολόγησης Τεχνολογίας Υγείας στην Ελλάδα ο Γενικός Γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού του Υπουργείου Υγείας, Άρης Αγγελής, ο επικεφαλής του Περιφερειακού Γραφείου του ΠΟΥ Ευρώπης, Dr João Breda, μαζί με πάνελ ειδικών συζήτησαν για το τοπίο της ΑΤΥ στη χώρα και των μεταρρυθμίσεων που δρομολογούνται ενόψει της εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Κανονισμού. Επίσης, με ομιλία για την αναπτυξιακή διάσταση της υγείας συμμετείχε στις εργασίες του συνεδρίου ο π. Αναπληρωτής Υπουργός Υγείας, Βασίλης Κοντοζαμάνης.
Βιωσιμότητα του Συστήματος Υγείας με ορίζοντα την καθολική κάλυψη
Χρηματοδότηση Συστήματος Υγείας
Με το κεντρικό θέμα του συνεδρίου, τη χρηματοδότηση του συστήματος υγείας με σκοπό την επίτευξη καθολικής κάλυψης, ασχολήθηκε η συνεδρία που συντόνισε ο Καθηγητής Πολιτικής Υγείας, κ. Κυριάκος Σουλιώτης, ο οποίος επισήμανε πως δεν υπάρχουν οικονομικά υγιείς χώρες με μη υγιείς πολίτες και πως έχει παρατηρηθεί ότι χώρες με υψηλά επίπεδα διαφθοράς έχουν χειρότερα συστήματα υγείας και το αντίστροφο.
Η Γενική Γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής, Υπ. Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Παυλίνα Καρασιώτου, δήλωσε ότι, χάρη στη βελτίωση της δημοσιονομικής κατάστασης, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια σταθερή αύξηση των δαπανών για την υγεία, οι οποίες στον φετινό προϋπολογισμό θα ανέλθουν στα 13,5 δισ. – επισήμανε, ωστόσο, την ανάγκη για σωστή αξιοποίηση των πόρων. Η Διοικήτρια & Πρόεδρος Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. κ. Θεανώ Καρποδίνη συμφώνησε ότι η χρηματοδότηση προς το σύστημα υγείας έχει αυξηθεί την τελευταία πενταετία και παρατήρησε ότι οι δύο σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Ε.Ο.Π.Υ.Υ. είναι αφενός η αποτελεσματική χρήση των πόρων και αφετέρου ο σωστός συντονισμός των νέων ψηφιακών εργαλείων που έχει πλέον στη διάθεσή του ο οργανισμός, έτσι ώστε να δώσει αποτελέσματα που να είναι σαφώς αντιληπτά από τους ασφαλισμένους.
Ως εκπρόσωπος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο κ. Παναγιώτης Δουδωνής εξέφρασε ενστάσεις για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκαν τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης στον χώρο της υγείας, υποστηρίζοντας ότι χάθηκε μια μοναδική ευκαιρία για βελτίωση των υποδομών υγείας, καθώς η κυβέρνηση περιορίστηκε στην ενεργειακή αναβάθμιση των νοσοκομείων. Επισήμανε, επίσης, ότι θα πρέπει να επανεξετάσουμε τον ρόλο του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. και να δούμε κατά πόσο θα μπορούσε να γίνει στρατηγικός αγοραστής υπηρεσιών υγείας.
Η Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος της AstraZeneca Ελλάδας και Κύπρου κ. Έλενα Χουλιάρα δήλωσε ότι η χρηματοδότηση του φαρμάκου στην Ελλάδα είναι ανεπαρκής, με αποτέλεσμα τα τελευταία 3 χρόνια η φαρμακοβιομηχανία να καλύπτει πάνω από το μισό της χρήσης των φαρμάκων στην Ελλάδα και να υπάρχουν επιστροφές 83% για κάποια νοσοκομειακά φάρμακα. Η κ. Χουλιάρα υπογράμμισε ότι η φαρμακευτική καινοτομία σώζει ζωές, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της πανδημίας, και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ανθρώπων και με αυτόν τον τρόπο αυξάνει την παραγωγικότητα και συμβάλλει στην οικονομία. Συνεπώς, η χρηματοδότηση της φαρμακευτικής καινοτομίας θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επένδυση και όχι ως δαπάνη.
Τέλος, ο καθηγητής κ. Κώστας Αθανασάκης ανέφερε ότι όσο περισσότερο δημόσιος είναι ο χαρακτήρας ενός συστήματος υγείας τόσο καλύτερο είναι το επίπεδο υγείας στην ηλικία των 65 ετών και επισήμανε πως έχουμε ξεχάσει για ποιο λόγο δημιουργήθηκαν τα συστήματα υγείας. «Απαιτούνται κυβερνήσεις με όραμα, οι οποίες να θυμούνται ότι τα συστήματα υγείας δημιουργήθηκαν για να διατηρούν και να βελτιώνουν την υγεία των ατόμων και, συνεπώς, την κοινωνική συνοχή και ευημερία», υπογράμμισε. Κατά τη συζήτηση που ακολούθησε, το κύριο θέμα ήταν ο ρόλος του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., για τον οποίο έχει διατυπωθεί η άποψη ότι θα έπρεπε να μετατραπεί σε στρατηγικό αγοραστή υπηρεσιών υγείας – δηλαδή, να είναι αυτός που, από τη μία, συγκεντρώνει όλη τη δημόσια χρηματοδότηση και, από την άλλη, διαπραγματεύεται με τους παρόχους υπηρεσιών υγείας, δημόσιους και ιδιωτικούς, έτσι ώστε να μπορεί να υπάρξει αποτελεσματικός έλεγχος των δαπανών και σωστή αξιοποίηση των πόρων.
Διαγνωστικές Εξετάσεις
Οι προκλήσεις και προτάσεις για ένα βιώσιμο μέλλον αναφορικά με τις διαγνωστικές εξετάσεις συζητήθηκαν στη σχετική Συνεδρία. Από τον κ. Ελευθέριο Θηραίο, Πρόεδρο της ΙΕΑ και Προϊστάμενο Γ.Δ. Ο.ΔΙ.Π.Υ., παρουσιάστηκαν εργαλεία, δράσεις και πολιτικές για τη μετάβαση του συστήματος των διαγνωστικών εξετάσεων στις σύγχρονες ανάγκες. Για την αντιμετώπιση των μεγάλων χρόνων αναμονής, ανέφερε τη λύση των συνεργειών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που έρχονται να αντιμετωπίσουν το κόστος χρόνου του ασθενή στην αναζήτηση φροντίδας. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος διενέργειας περιττών εξετάσεων και της προκλητής ζήτησης, επισήμανε την εισαγωγή από το Υπ. Υγείας θεραπευτικών και σύντομα και διαγνωστικών πρωτοκόλλων, αλλά και την αύξηση του αριθμού βιοδεικτών που θα αποζημιώνονται από το σύστημα υπό την προϋπόθεση της διαπίστευσης των εργαστηρίων που διενεργούν τις εξετάσεις. Η κ. Πηνελόπη Λαμπροπούλου, Μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ακτινολογικής Εταιρείας, συμφώνησε με τα παραπάνω μέτρα για την αντιμετώπιση του υπερβολικού αριθμού περιττών εξετάσεων. Για να μπορέσουμε όμως να έχουμε αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα στη χρήση των διαγνωστικών εξετάσεων, είπε, απαιτείται άμεση επικαιροποίηση των διαγνωστικών πρωτοκόλλων, ευαισθητοποίηση των ιατρών ακτινολόγων που θα πρέπει να έχουν πρωταρχικό ρόλο στη διασφάλιση της εφαρμογής τους και στην ενημέρωση των άλλων ειδικοτήτων, ώστε να διασφαλιστεί πλήρως η εφαρμογή των πρωτοκόλλων. Ο Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Ιατρικών Διαγνωστικών Κέντρων κ. Ιωάννης Καραμηνάς τόνισε ότι η ποιότητα ζωής και η ποιοτική υγεία βασίζονται στην πρόληψη και στην έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση. Συνεπώς, θα πρέπει να έχουμε άμεση πρόσβαση σε διαγνωστικές εξετάσεις που παρέχονται με υψηλή ποιότητα και απαραίτητος παράγοντας γι’ αυτό είναι να υπάρχει χρηματοδότηση. Μίλησε για την πολιτική αποζημίωσης που εφαρμόζει ο ΕΟΠΥΥ, καταλήγοντας πως τα έσοδα των παρόχων από τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. ουσιαστικά συσσωρεύουν ζημίες. Το τελευταίο έτος, είπε, πραγματοποιήθηκαν αρκετές διορθωτικές κινήσεις για την ενίσχυση της χρηματοδότησης, ωστόσο για να έχουμε ένα ευέλικτο, σύγχρονο και αξιόπιστο σύστημα ΠΦΥ που θα προσφέρει ποιοτικές υπηρεσίες στον Έλληνα πολίτη, είναι απαραίτητο να ληφθεί άμεσα και συντονισμένα μία δέσμη πολλαπλών ακόμη μέτρων, καθώς οι οικονομικές αντοχές του κλάδου εξαντλούνται. Ο Προϊστάμενος Διεύθυνσης Στρατηγικού Σχεδιασμού του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., κ. Σπύρος Γούλας αναφέρθηκε στις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Ε.Ο.Π.Υ.Υ. στο θέμα των διαγνωστικών εξετάσεων, που είναι η αυξημένη ζήτηση σε συνάρτηση με τους περιορισμένους οικονομικούς πόρους του, οι υφιστάμενες ακόμη ανισότητες στην πρόσβαση μεταξύ αστικών κέντρων και περιφέρειας, αλλά και η έλλειψη ελέγχου ιατρικής αναγκαιότητας. Βασική πρόκληση αποτελεί επίσης η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών, που προσφέρουν έγκαιρη και ακριβέστερη διάγνωση, έχουν όμως υψηλό κόστος, το οποίο οι ασφαλιστικοί οργανισμοί δυσκολεύονται να καλύψουν. Οι υφιστάμενες στρατηγικές του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. για να είναι βιώσιμο το μοντέλο αποζημίωσης, είπε ο κ. Γούλας, περιλαμβάνουν την αλλαγή στη συνταγογραφική συμπεριφορά των γιατρών (μέσω των διαγνωστικών πρωτοκόλλων), την ύπαρξη αποζημιωτικών κανόνων παραπομπής εξετάσεων, τον έλεγχο και περιορισμό της προκλητής ζήτησης και, τέλος, τη διαπραγμάτευση των τιμών μέσω της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης για τις πολύ δαπανηρές εξετάσεις.
Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα
Τη δεύτερη ημέρα του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε στρογγυλή τράπεζα με το πάντα επίκαιρο ζήτημα της σύμπραξης του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) στον τομέα της νοσοκομειακής περίθαλψης και συμπληρωματικής ασφάλισης υγείας, με στόχο ένα βιώσιμο σύστημα υγείας. Ο κ. Γεώργιος Βελιώτης σχολίασε ότι δεν υπάρχει πουθενά ιδανικό σύστημα υγείας, καθώς και ότι στις σημερινές συνθήκες, η συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα είναι όλο και περισσότερο απαραίτητη προκειμένου να αντιμετωπιστεί το βάρος της νοσοκομειακής περίθαλψης. Επισήμανε επίσης ότι στη σημερινή εποχή της εξειδίκευσης, οι περισσότερες κλινικές είναι γενικής μορφής και δεν παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες. Πρόσθεσε, τέλος, ότι ο διάλογος, το κοινό όραμα και η εμπιστοσύνη είναι τα κλειδιά για την εύρεση λύσεων που να εξυπηρετούν όλα τα μέρη.
Ο κ. Νίκος Πολύζος απέδωσε την αποτυχία των παλαιότερων προσπαθειών σύμπραξης στην έλλειψη ενός κεντρικού φορέα επίβλεψης, στην αναποτελεσματικότητα της διοίκησης και στον μεγάλο αριθμό των νοσοκομείων που συμμετείχαν και πρότεινε ότι μια νέα προσπάθεια θα έπρεπε ίσως να εξεταστεί αρχικά σε λίγα νοσοκομεία. Πρότεινε επίσης τη θέσπιση συμπληρωματικής ασφάλισης στο πρότυπο ξένων συστημάτων, κατά την οποία οι εργαζόμενοι πληρώνουν το βασικό ασφάλιστρο, ενώ το κράτος επιδοτεί.
Ο κ. Σπύρος Αποστολόπουλος εξέφρασε την άποψη ότι οι συνθήκες έχουν πλέον ωριμάσει και ότι το πλαίσιο σήμερα είναι πολύ πιο ευνοϊκό για μια υγιή σύμπραξη. Συμφώνησε και αυτός ότι θα μπορούσε να γίνει μια δοκιμή στο πλαίσιο ενός πιλοτικού μοντέλου, με λιγότερα νοσοκομεία και για εξειδικευμένες υπηρεσίες. Αν η δοκιμή αυτή είναι επιτυχημένη, το εγχείρημα θα επεκταθεί από μόνο του, σχολίασε ο κ. Αποστολόπουλος.
Ανθεκτικότητα Συστήματος Υγείας
Λαμβάνοντας υπόψη τις σημαντικές αλλαγές που έχουν υποστεί η κοινωνική και οικονομική ζωή στην Ελλάδα, αλλά και το ίδιο το σύστημα υγείας, μετά από μια υπερδεκαετή περίοδο κρίσεων, οικονομικών και υγειονομικών, η συνεδρία με τίτλο Ανθεκτικά στις κρίσεις συστήματα υγείας επιχείρησε να συζητήσει δράσεις και πολιτικές, υπό την οπτική διαφορετικών μερών, για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας στη χώρα μας.
Οι διαστάσεις αυτές έχουν ιδιαίτερη σημασία στις μέρες μας, δεδομένης της ανάδυσης μιας σειράς προκλήσεων - κοινωνικών, δημογραφικών, επιδημιολογικών -, αλλά και της δυνητικής επίδρασης της διεθνούς αβεβαιότητας στο κοινωνικό κράτος, ιδίως των ευρωπαϊκών χωρών. Ως εκ τούτου, η διασφάλιση της μελλοντικής πορείας του Συστήματος αποτελεί ένα κρίσιμο ζήτημα όχι μόνο για τον χώρο της υγείας, αλλά και για την κοινωνική συνοχή και ευημερία, εν γένει. Στη συνεδρία συμμετείχαν ως ομιλητές ο κ. Κώστας Αθανασάκης, Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας ΠΑ.Δ.Α., ο καθηγητής Νίκος Βέττας,
Γενικός Διευθυντής Ι.Ο.Β.Ε., η κ. Γιώτα Κοτσεκίδου, Corporate & Regulatory Affairs Director, AstraZeneca, και ο καθηγητής Κοινωνιολογίας και Πολιτικής Υγείας του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Χαράλαμπος Οικονόμου. Τον ρόλο του σχολιασμού ανέλαβαν η κ. Βασιλική-Ραφαέλα Βακουφτσή, Πρόεδρος Ένωσης Ασθενών Ελλάδας και ο κ. Ιωάννης Τσίμαρης, Υπεύθυνος Κ.Τ.Ε. Υγείας ΠΑΣΟΚ - Κινήματος Αλλαγής.
Τη συζήτηση συντόνισαν η κ. Ελπίδα Πάβη, καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας και Κοσμήτωρ Σχολής Δημόσιας Υγείας, ΠΑ.Δ.Α. και η κ. Φαίη Μακαντάση, Διευθύντρια Ερευνών, διαΝΕΟσις. Ιδιαίτερη μνεία έγινε, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στην πρωτοβουλία Partnership for Health System Sustainability and Resilience (PHSSR), η οποία συντονίζεται από το London School of Economics και έχει ως στόχο τον διάλογο μεταξύ του συνόλου των εμπλεκόμενων μερών, με στόχο πολιτικές οι οποίες θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας διεθνώς.
Στο πεδίο αυτό, συζητήθηκαν τα αποτελέσματα της πρώτης μελέτης PHSSR, η οποία κατέθεσε 23 σχετικές προτάσεις στον δημόσιο διάλογο, ενώ ανακοινώθηκε και η έναρξη της δεύτερης φάσης της μελέτης PHSSR για το ελληνικό σύστημα υγείας, η οποία θα στοχεύσει ειδικά στο πεδίο της διαχείρισης της χρόνιας νοσηρότητας. Στο πλαίσιο αυτό, ανακοινώθηκε πως η μελέτη θα απευθύνει κάλεσμα σε συγκεκριμένο αριθμό εμπειρογνωμόνων από την Ελλάδα για τη συμμετοχή τους ως contributors στη νέα φάση της μελέτης - και για τον σκοπό αυτό θα αποσταλεί περιορισμένος αριθμός προσκλήσεων κατά το επόμενο διάστημα.
Κρίσιμα Ζητήματα Δημόσιας Υγείας
Μικροβιακή Αντοχή
Το θέμα της Μικροβιακής Αντοχής συζητήθηκε στη συνεδρία Μικροβιακή αντοχή στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής νομοθεσίας: η θέση της Ελλάδας στις εξελίξεις, η οποία, οι ομιλητές συμφώνησαν πως θα αποτελέσει μια από τις μεγάλες προκλήσεις του μέλλοντος.
Ο κ. Andrea Chiarello, Head of EU Government Affairs, Pfizer, και πρόεδρος της ομάδας εργασίας για τη Μικροβιακή Αντοχή (AMR) της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακοβιομηχανίας (EFPIA) μίλησε για τις κύριες προκλήσεις όσον αφορά τις επενδύσεις, την Έρευνα & Ανάπτυξη (R&D), αλλά και για τις δυνατότητες αντιμετώπισης της Μ.Α. που υπάρχουν με εστίαση στην Ε.Ε. Ανέλυσε ειδικότερα τον μηχανισμό κινήτρων μέσω των Transferable Exclusivity Vouchers (TEV).
Ο κ. Θεοκλής Ζαούτης, Καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας, χαρακτήρισε η μικροβιακή αντοχή ως σιωπηλή πανδημία. Αναφέρθηκε σε έρευνα του ECDC (European Center Disease Prevention & Control) που έδειξε ότι Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση στους θανάτους/100.000 πληθυσμού εξαιτίας της Μ.Α. και τόνισε ότι η χώρα πρέπει να λάβει επειγόντως μέτρα. Πρόσθεσε πως οι απαντήσεις για το τι πρέπει να κάνουμε βρίσκονται στη βιβλιογραφία, επομένως χρειάζεται να εφαρμοστεί η γνώση που έχουμε, να γίνεται έλεγχος και αξιολόγηση.
Ο Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος, Καθηγητής Ε.Κ.Π.Α., κ. Νικόλαος Σύψας υπογράμμισε ότι το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής δεν είναι ελληνικό, αλλά παγκόσμιο, ωστόσο στην Ελλάδα βρισκόμαστε σε πολύ άσχημη κατάσταση. Τόνισε ότι η αντοχή των αρνητικών κατά Gram βακτηρίων στο πιο ισχυρό αντιβιοτικό, τις καρβαπενέμες, έχει αυξηθεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη κατηγορία με αποτέλεσμα ο αριθμός θανάτων από το 1990 να έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Προέβλεψε επίσης, ότι έως το 2050 οι ανθεκτικές στα αντιμικροβιακά λοιμώξεις θα είναι η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως.
Η κ. Χαρά Κανή, Προϊσταμένη Διεύθυνσης Φαρμάκου Ε.Ο.Π.Υ.Υ., αναφερόμενη στο TEV, επισήμανε ότι είναι μια αλλαγή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για το φάρμακο που προσπαθεί να εξισορροπήσει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, εξασφαλίζοντας παράλληλα την πρόσβαση των ασθενών σε θεραπείες. Η καταπολέμηση της Μ.Α. απαιτεί ορθολογική χρήση της συνταγογράφησης των αντιβιοτικών και η Ε.Ε. έχει θέσει στόχο μείωσης κατά 20%. Ανέφερε ότι για τον σκοπό αυτό η Ελλάδα εφαρμόζει από το 2020 την υποχρεωτική ηλεκτρονική συνταγογράφηση των αντιβιοτικών μεταξύ άλλων μέτρων.
Καρκίνος του Μαστού
Το 2014, ο Τομέας Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), υπό την καθοδήγηση του Καθηγητή Γιάννη Κυριόπουλου, διεξήγαγε την πρώτη έρευνα για το ταξίδι των ασθενών με καρκίνο του μαστού στην Ελλάδα. Η έρευνα αυτή αποτέλεσε μια σημαντική και καινοτόμα πρωτοβουλία, μέσα από την οποία αναδείχθηκαν σημαντικές πτυχές του φορτίου της νόσου στην Ελλάδα και διαμορφώθηκαν συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής, με σκοπό τη βελτίωση του «ταξιδιού» των γυναικών με τον καρκίνο μαστού.
Το 2024, δέκα χρόνια μετά, το Εργαστήριο Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (LabHTA) της Σχολής Δημόσιας Υγείας του ΠΑ.Δ.Α. και ο Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» επανέλαβαν την έρευνα, με στόχο να διαπιστωθεί τι έχει αλλάξει στο ευαίσθητο αυτό πεδίο. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στη συνεδρία για το ταξίδι των ασθενών με καρκίνο μαστού: 10 χρόνια μετά, με προεδρείο τις κ. Παρασκευή Μιχαλοπούλου, Πρόεδρο Δ.Σ. Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» και κ. Βασιλική Τσιάντου, Οικονομολόγο Υγείας, Συνεργάτιδα έρευνας, Εργαστήριο ΑΤΥ, ΠΑ.Δ.Α. και σχολιασμό από την κ. Δόμνα Μιχαηλίδου, Βουλευτή, τέως Υπουργό Εργασίας και την κ. Ζένια Σαριδάκη-Ζώρα, Παθολόγο Ογκολόγο, Πρόεδρο Ε.Ο.Π.Ε.
Τα αποτελέσματα της έρευνας που καταγράφουν στοιχεία μετά την έρευνα του 2014 και μέχρι σήμερα, παρουσίασε η κ. Χριστιάνα Μήτση, Ψυχολόγος, Υπεύθυνη Επιστημονικών Προγραμμάτων Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής». Συγκεκριμένα, καταγράφηκε ότι το 50,5% των γυναικών εντόπισαν το πρόβλημα κατά τον προληπτικό έλεγχο και απευθύνθηκαν άμεσα σε γιατρό, και επίσης, αυξήθηκε το ποσοστό της βιοψίας πριν από το χειρουργείο. Ωστόσο, το 60% των ασθενών εξακολουθεί να απευθύνεται στον ιδιωτικό τομέα για το χειρουργείο, με κόστος περίπου 4.000 €. Και σήμερα, οι ασθενείς ακολουθούν τον γιατρό τους για την επέμβαση. Τέλος, ο αριθμός των ασθενών που για τη διάγνωση απευθύνονται στον χειρουργό ογκολόγο και όχι σε άλλες ειδικότητες έχει αυξηθεί.
Το στάδιο από την πρώτη επίσκεψη σε γιατρό μέχρι την οριστικοποίηση της διάγνωσης συνεχίζει να παρουσιάζει μεγάλη καθυστέρηση, με το 23,2% των ασθενών να αναφέρουν καθυστέρηση στη λήψη έγκαιρης φροντίδας από το σύστημα υγείας, στην πλειονότητά τους σε αυτό το στάδιο. Επιπλέον, 50,4% αντιμετωπίζουν τουλάχιστον ένα εμπόδιο στην πρόσβαση σε γιατρό πριν από τη διάγνωσή τους,
Ο καρκίνος του μαστού προκαλεί ψυχολογική, σωματική, επαγγελματική, κοινωνική επιβάρυνση, με πολύ σημαντική την οικονομική επιβάρυνση τόσο του συστήματος όσο και των ασθενών και της ευρύτερης οικογένειας.
Στο ταξίδι της ασθενούς, οι σύλλογοι ασθενών προσφέρουν την ψυχοκοινωνική υποστήριξη, ένα έργο που θα έπρεπε να έχει αναλάβει η πολιτεία. Χρειάζεται να επιμείνουμε στη μελέτη, δήλωσαν οι ομιλήτριες, να επενδύσουμε σε ερευνητικά πρωτόκολλα που μας βοηθούν να χαρτογραφούμε και να σχεδιάζουμε δράσεις με βάση τα δεδομένα της χώρας μας και τις ανάγκες του πληθυσμού της.
Εργαλεία για τη διαμόρφωση ενός δομημένου και τεκμηριωμένου πλαισίου για τον σχεδιασμό πολιτικών για την αντιμετώπιση του καρκίνου συζητήθηκαν στη συνεδρία Τεκμήρια και πολιτικές στον Καρκίνο, τι χρειαζόμαστε, πού θέλουμε να πάμε, η οποία συνδιοργανώθηκε με την Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ). Στη συνεδρία εισηγήσεις έκαναν ο κ. Thomas Hofmarcher, Director, the Swedish Institute for Health Economics, και η κ. Ana Sofia Carvalho, που εκπροσώπησε το All.Can International, ενώ στη συζήτηση που συντόνισαν ο κ. Γιώργος Καπετανάκης (ΕΛΛΟΚ) και κ. Ηλίας Κυριόπουλος (LSE Health), συμμετείχαν οι κ. Νικόλαος Τσουκαλάς (ΕΟΠΕ), Τζένη Παπαδονικολάκη (ΣΦΕΕ) και Κώστας Αθανασάκης (ΠΑΔΑ).
Παχυσαρκία
Η παχυσαρκία αποτελεί ένα φαινόμενο που έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις και μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις για τη δημόσια υγεία του 21ου αιώνα παγκοσμίως, με τη χώρα μας να βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις όσον αφορά στον επιπολασμό της νόσου τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά. Το εξαιρετικά επίκαιρο αυτό θέμα συζητήθηκε στη συνεδρία Παχυσαρκία και συννοσηρότητες που διοργανώθηκε σε συνεργασία με τη «Συμμαχία για την Καταπολέμηση της Παχυσαρκίας», υπό την προεδρία του Καθηγητή Παθολογίας του ΕΚΠΑ κ. Νικόλαου Τεντολούρη.
Ο Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Οικονομικής Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας κ. Κώστας Αθανασάκης παρουσίασε την οικονομική διάσταση του ζητήματος, η κ. Μαίρη Καραγεώργου από τη Novo Nordisk μίλησε για την ευθύνη και συμμετοχή της φαρμακοβιομηχανίας στην ανάπτυξη στρατηγικών κατά της παχυσαρκίας και ο Καθηγητής Καρδιολογίας κ. Κωνσταντίνος Τούτουζας περιέγραψε την ανερχόμενη απειλή της αύξησης της καρδιαγγειακής νοσηρότητας ως αποτέλεσμα της παχυσαρκίας. Στη συνέχεια, η κ. Φωτεινή Κουλούρη, Προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Ποιότητας Ζωής στο Υπουργείο Υγείας, παρουσίασε τις πολιτικές που εφαρμόζει το Υπουργείο Υγείας για την αντιμετώπιση του σημαντικού αυτού προβλήματος, δίνοντας έμφαση στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης του Υπουργείου για το 2024.
Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που περιλαμβάνει δράσεις για τη μείωση της υπερβαρότητας και της παχυσαρκίας τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά, ως έναν από τους βασικούς στόχους του άξονα «Βελτίωση των υγείας του πληθυσμού». Στόχος του σχεδίου δράσης είναι η μείωση των παραγόντων κινδύνου και των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων που ευθύνονται για την εμφάνιση παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία και η καταπολέμηση των συνεπειών του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους και της παχυσαρκίας που οδηγούν σε χρόνιες ασθένειες και συννοσηρότητες κατά την ενήλικη ζωή. Μέσο επίτευξης των παραπάνω στόχων είναι η προώθηση της σωματικής άσκησης και της υγιεινής διατροφής, με σκοπό τη βελτίωση της υγείας και ευημερίας του πληθυσμού, την εξοικονόμηση πόρων και τη μείωση της επιβάρυνσης του συστήματος υγείας.
Πολιτικές & Μεταρρυθμίσεις
Ανάλυση Δεδομένων Υγείας
Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων Υγείας (European Health Data Space – EHDS), ο πρώτος τομέας της Ευρωπαϊκής στρατηγικής για τα δεδομένα που οδεύει προς υλοποίηση, αναμένεται να ανακοινωθεί τον Φεβρουάριο του 2025. Η χώρα μας βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο όσον αφορά στη συλλογή των δεδομένων, απαιτείται ωστόσο να γίνουν βήματα ώστε να διασφαλισθεί η εύρυθμη ροή τους, προκειμένου να μπορούν να αξιοποιηθούν, εξήγησαν οι συντονιστές της συνεδρίας Η αξία των δεδομένων υγείας για την υγεία και ευημερία του πληθυσμού υπό το πρίσμα του νέου κανονισμού EHDS, κ. Αλέξανδρος Μπέρλερ και κ. Χαράλαμπος Καρανίκας. Είναι πολύ σημαντικό τα δεδομένα αυτά να είναι καλής ποιότητας και όχι μόνο πολλά, δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος.
Στη χώρα μας έχει αρχίσει να δημιουργείται μεγάλος όγκος δεδομένων, για να είναι όμως τα δεδομένα αυτά ποιοτικά θα πρέπει να «καθαρίζονται» ώστε να υπάρχει η δυνατότητα διασύνδεσης των μητρώων, κάτι που έχει επιτευχθεί ήδη και συνεχίζει να βελτιώνεται. Αναφέρθηκε επίσης στο AI Act, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή τον Αύγουστο του 2024, και προβλέπει την κατηγοριοποίηση των συστημάτων που χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη βάσει του κινδύνου τον οποίο ενέχουν. Το ζητούμενο είναι να μπορέσουμε να εφαρμόσουμε το AI Act, ώστε να προστατεύουμε τα προσωπικά και ιατρικά δεδομένα των πολιτών. Η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης εξαρτάται από πηγές ανάπτυξης όπως η φαρμακοβιομηχανία και η βιομηχανία ιατρικών τεχνολογιών, οι οποίες θα πρέπει να ενισχυθούν ώστε να παράγουν καινοτομία κατέληξε ο κ. Αναγνωστόπουλος.
Στην εισήγησή του, ο Καθηγητής του ΕΜΠ και Επιστημονικός Σύμβουλος του ΙΟΒΕ κ. Άγγελος Τσακανίκας ανέφερε πως για να μπορέσει η Ελλάδα να εκμεταλλευτεί τον πλούσιο κατάλογο δεδομένων υγείας που συλλέγονται στη χώρα, βασική προϋπόθεση είναι η έγκαιρη κανονιστική και νομική προσαρμογή και εναρμόνιση της χώρας με τις επιταγές που θέτει ο EHDS, με σημαντικότερο βήμα την άμεση σύσταση και παραγωγική λειτουργία του εθνικού Φορέα Πρόσβασης στα Δεδομένα Υγείας (ΦΠΔΥ). Ασφαλώς, η ταχύτητα υλοποίησης του ΦΠΔΥ αποτελεί κομβικό παράγοντα ώστε να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε πλήρως την πολυεπίπεδη αναπτυξιακή προοπτική που παρουσιάζει η δευτερογενής χρήση δεδομένων υγείας. Κατά τη συζήτηση που ακολούθησε, ο κ. Βασίλης Κουτσιουρής, από τη Γ.Γ. Στρατηγικού Σχεδιασμού του Υπ. Υγείας, αναφέρθηκε στη σημασία και την εφαρμογή του EHDS στη χώρα, ενώ η κ. Ελπίδα Φωτιάδου, από τη Γενική Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Υγείας της Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε., επισήμανε πως η δημιουργία ενός χώρου δεδομένων υγείας βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ελλάδα. Ειδικότερα, ο Εθνικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας, ο οποίος θα ξεκινήσει να λειτουργεί έως το τέλος Δεκεμβρίου, διαλειτουργεί με όλες τις πηγές δεδομένων υγείας, συλλέγοντας δεδομένα από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, τα μητρώα ασθενών, τα νοσοκομεία και τα εξιτήρια, από ιατρικές βεβαιώσεις, απεικονιστικές εξετάσεις κ.λπ.
Ο κ. Κωνσταντίνος Χαλκιάς, από το ΚΕ.ΤΕ.Κ.Ν.Υ. υπογράμμισε την αναμφισβήτητη σημασία της κωδικοποίησης για τη διαλειτουργικότητα των δεδομένων καθώς και τη συμβολή των DRGs, που εισήχθησαν σε όλα τα νοσοκομεία το 2024, και παράγουν πολύ περισσότερα και πιο ακριβή δεδομένα σε σύγκριση με τα παλαιότερα ΚΕΝ, καθώς περιλαμβάνουν πέρα από την κύρια διάγνωση και δεδομένα συννοσηρότητας των ασθενών.
Η κ. Μαρία Νομικού ως εκπρόσωπος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου – ΕΛΛΟΚ, είπε ότι οι ασθενείς είναι οι βασικοί ενδιαφερόμενοι αυτής της συζήτησης επομένως η διαχείριση και η αξιοποίηση των δεδομένων υγείας θα πρέπει να βασίζεται σε τρεις βασικές αρχές που είναι ιδιαίτερα σημαντικές για αυτούς: την εμπιστοσύνη, την ισότητα στην πρόσβαση και την αξία από τη χρήση των δεδομένων.
Τέλος, ο κ. Αντώνης Καρόκης, Διευθυντής Εταιρικών Υποθέσεων της MSD Ελλάδας, θύμισε ότι το 2014 σε αυτό το ίδιο συνέδριο, ακούστηκε για πρώτη φορά από τον αείμνηστο Γιάννη Κυριόπουλο πως η Ελλάδα θα μπορούσε να καταστεί Κέντρο Αριστείας στην ανάλυση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο. Σήμερα, βλέπουμε μία σημαντική ποιοτική μεταβολή στον τρόπο που χαράσσονται πολιτικές υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς πολλά ζητήματα που αποτελούσαν παλαιότερα αρμοδιότητα των εθνικών πολιτικών υγείας αντιμετωπίζονται πλέον σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέσω νομοθετικών παρεμβάσεων που καλούνται να εφαρμόσουν όλα τα κράτη μέλη. Εάν η χώρα μας θέλει να κερδίσει από έργα όπως ο EHDS, θα πρέπει να καταβάλλει προσπάθεια ώστε να καταστεί ενεργός συμμέτοχος που θα διαμορφώνει τις εξελίξεις. Η χώρα μας έχει ακόμη τη δυνατότητα και τον χρόνο να γίνει παγκόσμιο Κέντρο Αριστείας στην ανάλυση δεδομένων, κατέληξε.
Βιοϊατρική Τεχνολογία
Την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνεδρία με θέμα την αναπτυξιακή διάσταση της βιοϊατρικής τεχνολογίας στην Ελλάδα για ένα βιώσιμο μέλλον συντόνισε ο Γενικός Διευθυντής του Pharma Innovation Forum (PIF) κ. Γιάννης Κωτσιόπουλος. Η Υφυπουργός Ανάπτυξης κ. Ζωή Ράπτη υπογράμμισε ότι η βιοτεχνολογία αποτελεί έναν καταλύτη καινοτομίας στη φαρμακευτική βιομηχανία και, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης, προσφέρει πραγματικά απεριόριστες δυνατότητες παραγωγής καινοτομίας και γνώσης. Το Υπουργείο Ανάπτυξης στηρίζει διαρκώς την έρευνα και την καινοτομία στον χώρο της υγείας, τόσο με προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάπτυξης όσο και με την παροχή κινήτρων για επενδύσεις και τη θέσπιση φοροαπαλλαγών και υπερεκπτώσεων για τις δαπάνες τεχνολογικής έρευνας, φιλοδοξώντας να μετατρέψει τη χώρα μας σε μια χώρα επιλογής και αναφοράς για την ανάπτυξη της βιοφαρμακευτικής βιομηχανίας.
Ο κ. Μπάμπης Καραθάνος, Ειδικός Σύμβουλος Φαρμακευτικής Πολιτικής του Υπουργού Υγείας, δήλωσε ότι, χάρη στις προσπάθειες των φαρμακοβιομηχανιών και στα κίνητρα που έχουν δοθεί τα τελευταία χρόνια από την κυβέρνηση, η παραγωγή φαρμάκου στην Ελλάδα αποτελεί έναν συνεχώς αναπτυσσόμενο κλάδο, ο οποίος είναι ο 4ος υψηλότερος εξαγωγικός κλάδος της χώρας, ενώ σε αύξηση βρίσκεται και ο αριθμός των κλινικών μελετών που διενεργούνται στη χώρα. Με τα μέτρα ενίσχυσης του συστήματος που λαμβάνει η κυβέρνηση, τη μείωση των αυτόματων επιστροφών και την επικείμενη σύσταση του Ταμείου Καινοτομίας, η προοπτική της ανάπτυξης του φαρμάκου στη χώρα διαγράφεται αισιόδοξη. Στόχος του υπουργείου υγείας είναι να πηγαίνει το φάρμακο στον ασθενή που πρέπει, στο στάδιο που πρέπει.
Ο καθηγητής φαρμακολογίας κ. Αχιλλέας Γραβάνης επισήμανε αρχικά ότι η μεγαλύτερη αλλαγή που έχει συντελεστεί τα τελευταία 25 χρόνια στη φαρμακευτική βιομηχανία διεθνώς είναι η τεράστια άνοδος του outsourcing, καθώς η όλο και μεγαλύτερη εξειδίκευση των νέων θεραπειών έχει οδηγήσει τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες να στραφούν στην ανάθεση πολλών δραστηριοτήτων σε μικρές ιδιωτικές startup εταιρείες ή σε spin-off εταιρείες ακαδημαϊκών ιδρυμάτων. Στη χώρα μας, η φαρμακευτική βιομηχανία έχει πολύ ισχυρή παρουσία στην εθνική οικονομία και ταχύτατο ρυθμό αύξησης των εξαγωγών φαρμάκων, αλλά υπολείπεται σε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Το οικοσύστημα των startup και spinoff εταιρειών εμφανίζει επίσης ανάπτυξη, αλλά παραμένει πολύ χαμηλή σε σύγκριση με τα επίπεδα της Ευρώπης. Η Ελλάδα, κατέληξε ο κ. Γραβάνης, διαθέτει μεγάλες δυνατότητες και πολύ καλό επιστημονικό δυναμικό και με την κατάλληλη ενίσχυση θα μπορούσε να μπει στον χάρτη της ανάπτυξης νέων, καινοτόμων και ανατρεπτικών προϊόντων.
Η κ. Ζωή Αλεξοπούλου, Λέκτορας Ιατρικής, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και Κλινική Διευθύντρια MSD, συμφώνησε πως σήμερα υπάρχουν πολύ περισσότερες ευκαιρίες ανάπτυξης στην Ελλάδα σε σχέση με κάποια χρόνια πριν. Επισήμανε, ωστόσο, ότι αυτό που θα έκανε πραγματικά τη διαφορά θα ήταν η ανάπτυξη ερευνητικών κέντρων που να επικεντρώνονται σε εξειδικευμένους τομείς, όπως για παράδειγμα στις νευροεκφυλιστικές ασθένειες, στις οποίες υπάρχει επείγουσα ανάγκη για νέες θεραπείες. Τεράστια ευκαιρία αποτελεί επίσης για τη χώρα μας η ανάπτυξη των λεγόμενων platform trials, δηλαδή μελετών που διεξάγονται με τη συνεργασία πολλών φαρμακευτικών εταιρειών και κλινικών κέντρων, με στόχο τη μείωση του κόστους και τη γρήγορη επίτευξη αποτελεσμάτων. Κάτι τέτοιο απαιτεί μεγάλη οργάνωση και εξειδίκευση και η Ελλάδα χάρη στο εξειδικευμένο προσωπικό της θα μπορούσε, όχι απλώς να συμμετέχει σε platform trials, αλλά να τις οργανώνει. Αυτό που απαιτείται πρωτίστως, δήλωσε η κ. Αλεξοπούλου, είναι ένα πιο γρήγορο ρυθμιστικό πλαίσιο και καλύτερη συνεργασία μεταξύ εταιρειών και ρυθμιστικών αρχών.
Τέλος, ο κ. Αλέξανδρος Τζούκας, Διευθύνων Σύμβουλος & Συνιδρυτής της Kos BioVentures, δήλωσε πως το περιβάλλον για επενδύσεις στη βιοϊατρική τεχνολογία στην Ελλάδα είναι πολλά υποσχόμενο και ότι υπάρχει τεράστια ευκαιρία για ανάπτυξη θεραπειών για ασθένειες για τις οποίες δεν υπάρχουν φάρμακα. Ο ομιλητής εκτίμησε ότι η χώρα διαθέτει τις προϋποθέσεις για την προσέλκυση επενδύσεων, όπως καλό ανθρώπινο δυναμικό, σταθερό φορολογικό πλαίσιο και εγχώριο σύστημα καινοτομίας που ασπάζεται τις νέες τεχνολογίες, και πρόσθεσε πως το ΕΣΥ, με μια αναδιάρθρωση, θα μπορούσε να είναι κέντρο καινοτομίας και όχι πηγή κόστους.
Κοινωνικές Ανισότητες & Κοινωνική Ένταξη
Δύο συνεδρίες του προγράμματος ήταν αφιερωμένες σε θέματα κοινωνικών ανισοτήτων που αγγίζουν ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού, τις γυναίκες και τους μετανάστες. Η πρώτη συνεδρία με συντονίστρια τη δημοσιογράφο κ. Νατάσσα Σπαγαδώρου είχε ως θέμα τη γεφύρωση του χάσματος στην υγεία των γυναικών καθώς και καινοτόμες στρατηγικές. Οι ομιλήτριες αναφέρθηκαν στις ανισότητες στην υγεία των γυναικών (Θεοδώρα Ψαλτοπούλου), στο δικαίωμα των γυναικών στην υγεία και τις ανισότητες μέσα από το πρίσμα της δημόσιας υγείας ακριβείας (Τίνα Γκαράνη – Παπαδάτου), και στο ζήτημα της πρόσβασης των μεταναστριών στην προγεννητική και μεταγεννητική φροντίδα (Νεφέλη Στουρνάρα). Όλες οι συνεδρίες έθιξαν ζητήματα ηθικής, δικαιοσύνης και ίσης πρόσβασης ανεξαρτήτως κοινωνικού φύλου και μεταναστευτικού προφίλ.
Μετανάστευση και Ποιότητα Ζωής
Στη δεύτερη συνεδρία, οι συμμετέχοντες συζήτησαν το θέμα της μετανάστευσης και ποιότητας ζωής και τις εμπειρίες από τη χώρα υποδοχής στην αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής με συντονίστρια τη Νεφέλη Στουρνάρα, Κοινωνιολόγο, υποψήφια μεταδιδάκτορα, Ε.Κ.Π.Α. Ο κ. Θεόδωρος Φούσκας, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας, ΠΑ.Δ.Α., έθεσε το πλαίσιο της συζήτησης, παρουσιάζοντας στοιχεία μελετών για τους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία των μεταναστών στις χώρες υποδοχής αναδεικνύοντας τους προσδιοριστές ευτυχίας. Ο κ. Παναγιώτης Νίκας μίλησε για το έργο της ΜΚΟ ΖΕΥΞΙΣ, της οποίας είναι ο ιδρυτής και διευθυντής. Η ΖΕΥΞΙΣ δραστηριοποιείται στον χώρο της εκπαίδευσης και ο κ. Νίκας στην ομιλία του συνέδεσε τη σχέση της εκπαίδευσης και της εργασίας. Οι κ. Γιάννης Αγγουριδάκης και κ. Κατερίνα Πάσχου, ως εκπρόσωποι της ΜΚΟ SAMS Ελλάς, παρουσίασαν εμπειρίες από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ομάδα τους στο πεδίο παροχής υπηρεσιών υγείας (ψυχικής και σωματικής) στον προσφυγικό πληθυσμό δίνοντας και τη δική τους πρόταση στις καθημερινές προκλήσεις, ενώ η κ. Ασπασία (Σίσσυ) Καραβία, συντονίστρια International Rescue Committee, αναφέρθηκε στις υπηρεσίες που παρέχει το Κέντρο Ένταξης κι Απασχολησιμότητας IRC στην Αθήνα, προς ανθρώπους που έχουν υποστεί τραύμα, μετανάστες και Έλληνες ευάλωτων ομάδων, δίνοντας έμφαση στη σημασία του υποστηρικτικού δικτύου για την ένταξη ευάλωτων πληθυσμών στην εργασία.
