Η μείωση του σωματικού βάρους, μέσω ενεργειακού περιορισμού της δίαιτας, αποτελεί βασικό συστατικό στην αντιμετώπιση των παχύσαρκων ατόμων, καθώς βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και τις σχετιζόμενες νόσους. Ταυτόχρονα όμως, οδηγεί σε μείωση της άλιπης μάζας του ατόμου, γεγονός που μπορεί να επιφέρει αρνητικές επιδράσεις σε σωματικές λειτουργίες. Για τη διαφύλαξη της άλιπης μάζας, συχνά συστήνονται δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη.
Ωστόσο, υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα που υποστηρίζουν ότι η υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης μπορεί να προκαλέσει επιβλαβείς μεταβολικές επιδράσεις, όπως ινσουλινοαντίσταση και αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη
Ποιους αφορά αυτή η έρευνα;
Ερευνητές του Washington University διεξήγαγαν μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή, με σκοπό να καθορίσουν το κατά πόσο η αυξημένη πρόσληψη πρωτεΐνης στο πλαίσιο υποθερμιδικής δίαιτας, εξασθενεί την απώλεια άλιπης μάζας που συνοδεύει την απώλεια βάρους, και τη βελτίωση στη δράση της ινσουλίνης που επέρχεται από την μείωση 8-10% του σωματικού βάρους. Οι ερευνητές επίλεξαν να εξετάσουν μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με παχυσαρκία, καθώς αποτελούν μια ομάδα του πληθυσμού στην οποία συχνά συστήνεται απώλεια βάρους με αυξημένη πρωτεΐνη για τη μείωση του κινδύνου σαρκοπενίας.
Οι 34 γυναίκες της μελέτης, ηλικίας 50-65 ετών, τυχαιοποιήθηκαν στις ακόλουθες ομάδες:
- ομάδα απώλειας βάρους (WL) που κατανάλωσε υποθερμιδική δίαιτα με 0,8g πρωτεΐνης/kg/ημέρα,
- ομάδα WL-HP που προσέλαβε υποθερμιδική δίαιτα με 1,2g πρωτεΐνης/kg/ημέρα, και
- ομάδα διατήρησης βάρους (WM).
Για την ελαχιστοποίηση συγχυτικών επιδράσεων από διαφορές στη συνολική σύσταση της δίαιτας, οι ομάδες παρέμβασης έλαβαν την ίδια υποθερμιδική δίαιτα και η ομάδα WL-HP έλαβε επιπλέον ένα πρωτεϊνικό συμπλήρωμα. Η ευαισθησία στην ινσουλίνη εκτιμήθηκε με τη χρήση υπερινσουλιναιμικής-ευγλυκαιμικής αντλίας (HECP), σε συνδυασμό με έγχυση επισημασμένων ιχνηθετών και από την αξιολόγηση της φωσφορυλίωσης της μυϊκής AKT. Παράλληλα, οι ερευνητές αξιολόγησαν μια σειρά παραγόντων που επηρεάζουν τη δράση της ινσουλίνης.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα;
Οι γυναίκες των ομάδων παρέμβασης WL και WL-HP, μείωσαν κατά περίπου 10% το σωματικό τους βάρος. Η συνεισφορά της άλιπης μάζας στην συνολική απώλεια βάρους ήταν 45% χαμηλότερη στην ομάδα WL-HP, συγκριτικά με την ομάδα WL. Στις δύο ομάδες παρέμβασης, η απώλεια βάρους οδήγησε στον ίδιο βαθμό μείωσης των ενδοηπατικών τριγλυκεριδίων (-45%), ενδοκοιλιακού λιπώδη ιστού (-20%), συγκέντρωσης της ινσουλίνης (-30%), ελεύθερων λιπαρών οξέων (-15%), αμινοξέων διακλαδισμένης αλυσίδας (-8%), συνολικών απαραίτητων και μη-απαραίτητων αμινοξέων, ακυλο-καρνιτίνης C3 και C5 (-15%), και αυξητικού παράγοντα ινοβλαστών 21 (-25%).
Ο ρυθμός εμφάνισης της γλυκόζης (Ra) μειώθηκε κατά 6% και στις δύο ομάδες παρέμβασης. Αντίθετα, ο ρυθμός απομάκρυνσης της γλυκόζης (Rd) αυξήθηκε κατά 25,3 ± 6,5% μετά την απώλεια βάρους στην ομάδα WL, ενώ στην ομάδα WL-HP παρέμεινε αμετάβλητος. Παρόμοια, η αύξηση του αντισώματος p-AKT(Ser473) ήταν εντονότερη στην ομάδα WL μετά την απώλεια βάρους, ενώ παρέμεινε σταθερή στην ομάδα WL-HP. Ανάμεσα στα σύνολα των γονιδίων που μελετήθηκαν, 26 επηρεάστηκαν σε παρόμοιο βαθμό από την απώλεια βάρους στις ομάδες WL και WL-HP, και 34 επηρεάστηκαν με διαφορετικό τρόπο ανάμεσα στις δύο ομάδες παρέμβασης. Από αυτά, τα σύνολα των γονιδίων που σχετίζονται με την κυτταρική δομή και οργάνωση ενισχύθηκαν στην ομάδα WL, ενώ δεν επηρεάστηκαν ή καταστάλθηκαν στην ομάδα WL-HP. Επίσης, παρατηρήθηκε ότι ένα μεταβολικό μονοπάτι που σχετίζεται με τη ρύθμιση της μεταγωγής σήματος ενισχύθηκε, και ένα μονοπάτι γονιδίων σχετικών με το οξειδωτικό στρες κατεστάλη στην ομάδα WL, ενώ κανένα εξ’ αυτών δεν επηρεάστηκε στην ομάδα WL-HP.
Συμπεράσματα
Τα αποτελέσματα της δοκιμής δείχνουν ότι η υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης κατά τη διάρκεια μείωσης του σωματικού βάρους αμβλύνει την απώλεια άλιπης μάζας κατά 45%. Ωστόσο, η κλινική σημασία της επίδρασης είναι περιορισμένη, καθώς η διαφορά στην απώλεια άλιπης μάζας ανάμεσα στις δύο ομάδες αντιστοιχούσε σε μόλις 700g ή 1,5% της ολικής άλιπης μάζας. Η ευεργετική επίδραση που επιφέρει η μείωση του σωματικού βάρους κατά 10% στη δράση της ινσουλίνης, εξαλείφτηκε από την πρόσληψη υψηλής πρωτεΐνης, αποκαλύπτοντας ότι η υψηλή πρωτεΐνη σαμποτάρει τη βελτίωση του παθοφυσιολογικού μηχανισμού που εμπλέκεται στην ανάπτυξη του διαβήτη τύπου 2.
Παρόλο που δεν είναι απόλυτα ξεκάθαροι οι μηχανισμοί, μέσω των οποίων η υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης εμποδίζει την θεραπευτική επίδραση της απώλειας βάρους στη δράση της ινσουλίνης, τα δεδομένα της δοκιμής υποδεικνύουν ότι η ανεπιθύμητη επίδραση οφείλεται σε μεταβολές της δομής και οργάνωσης των μυϊκών κυττάρων και του οξειδωτικού στρες, και δίνουν κατευθύνσεις για την εκτενέστερη διερεύνησή τους από μελλοντικές έρευνες.
