Ερευνητές της NASA, έριξαν στο τηγάνι με ελαιόλαδο μικρά κομμάτια σάρκας ψαριού, που είχαν καλλιεργήσει στο εργαστήριο, πριν από λίγα χρόνια, και διαπίστωσαν την εντυπωσιακή ομοιότητα του με πραγματικό ψάρι - χωρίς να το φτάνει όμως στη γεύση. Είχαν μόλις πετύχει να αναπτύξουν μερικά μικρά κομμάτια μυών ψαριού στο εργαστήριο, σε πλούσια θρεπτικά υλικά. Στόχος τους ήταν να παράγουν βρώσιμα κρέατα για αστροναύτες σε μεγάλα ταξίδια. Το επίτευγμα τους αποτελούσε μια καλή πηγή πρωτεΐνης, και θα ήταν μια ευχάριστη αλλαγή από τις συνήθεις αποξηραμένες τροφές, αλλά δεν ήταν ιδιαίτερα θελκτικό, λαμβάνοντας υπόψη ότι ήταν ουσιαστικά μια μυϊκή μάζα.
Ορισμένα ελπιδοφόρα βήματα έχουν σημειωθεί προς αυτή την τεχνολογία στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, όπου οι επιστήμονες ασχολούνται με την έρευνα για τους τρόπους παραγωγής του «in vitro κρέατος», χωρίς θανάτωση ζώων. Η συγκεκριμένη τεχνολογία θα χρησιμοποιήσει βλαστικά κύτταρα ζώων σε κάποιο μέσο, για να αναπτυχθούν και να αναπαραχθούν. Είμαστε όμως ακόμα μακριά από την ημέρα που το κρέας εργαστηρίου θα είναι διαθέσιμο στο ευρύ κοινό, κι αυτό γιατί διατυπώθηκαν κάποιες ανησυχίες για την ασφάλεια των τροφίμων, σχετικά με τα αντιβιοτικά ή τους αυξητικούς παράγοντες που απαιτούνται, το υψηλό κόστος παραγωγής, αλλά και τη γεύση – αφού το πραγματικό κρέας είναι κάτι παραπάνω από απλά κύτταρα, καθώς έχει αιμοφόρα αγγεία, συνδετικό ιστό, λίπος, κλπ. Οι επιστήμονες εντούτοις είναι αισιόδοξοι και δεν θεωρούν αυτά τα προβλήματα ανυπέρβλητα.
Ο Jason Gaverick Matheny, διδακτορικός φοιτητής του Πανεπιστήμιου του Μέριλαντ και διευθυντής του μη κερδοσκοπικού ιδρύματος New Harvest, που χρηματοδοτεί την έρευνα για το in vitro κρέας, και η ομάδα του, πιστεύουν ότι μπορεί να δημιουργηθεί βρώσιμος ιστός, είτε με το να καλλιεργηθεί σε λεπτές, επίπεδες μεμβράνες, που στη συνέχεια θα στοιβάζονται για να επιτευχθεί το επιθυμητό πάχος, είτε καλλιεργώντας τον σε μικροσκοπικά σφαιρίδια, που να μετατρέπονται σε αλεσμένα κρέατα, για μπουκιές πχ κοτόπουλου.
Βέβαια, για να αποκτήσουν την επιθυμητή γεύση και υφή του πραγματικού κρέατος, θα πρέπει να ασκούνται ακριβώς όπως οι μύες ενός πραγματικού ζώου. Ως τότε, οι επιστήμονες καλλιεργούν πειραματικά μικρές ποσότητες μυϊκών κυττάρων σε τρυβλία. Ο Henk Haagsman, καθηγητής του Πανεπιστήμιου της Ουτρέχτης και οι Ολλανδοί συνάδελφοι του εργάζονται για την καλλιέργεια τεχνητού χοιρινού κρέατος από βλαστικά κύτταρα. Ελπίζουν να φτιάξουν μια μορφή κιμά κατάλληλου για μπιφτέκι, λουκάνικα και άλλα αλλαντικά, εντός των προσεχών ετών. Ασχολούνται με τον προσδιορισμό του είδους των βλαστοκυττάρων, που θα πολλαπλασιάσουν, για να δημιουργηθούν μεγαλύτερες ποσότητες κρέατος, εντός βιοαντιδραστήρα. Η ολλανδική κυβέρνηση χρηματοδοτεί το project, από τον Απρίλιο του 2005, με 2 εκατομμύρια ευρώ, καθώς αποτελεί κομμάτι μιας παγκόσμιας ερευνητικής προσπάθειας, που επικεντρώθηκε στην παραγωγή κρέατος από καλλιέργειες κυττάρων, σε βιομηχανική κλίμακα.
«Σύμφωνα με τη σύγχρονη τεχνολογία, για προϊόντα in vitro κρέατος, πιστεύουμε ότι ο στόχος των μεταποιημένων προϊόντων, με βάση το κρέας, θα είναι εφικτός μέσα στα επόμενα χρόνια, εάν διατίθεται χρηματοδότηση», λέει ο Paul Kosnik, αντιπρόεδρος της Μηχανικής Ιστών στο Genesis της Χαβάης.
Ποιά θα είναι τα οφέλη;
«Υπάρχουν πολλά οφέλη από την καλλιέργεια κρέατος, σύμφωνα με μελέτες που αφορούν την αγροτική οικονομία και τη δημόσια υγεία. Το βασικότερο είναι ότι θα μπορούν να ελεγχθούν τα θρεπτικά συστατικά. Για παράδειγμα, τα περισσότερα κρέατα που είναι υψηλά σε λιπαρά οξέα Ωμέγα 6, μπορούν να προκαλέσουν υψηλή χοληστερόλη ή άλλα προβλήματα υγείας, ενώ στην περίπτωση του in vitro κρέατος, θα μπορούν να αντικατασταθούν με τα Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, που είναι ωφέλιμα. Επίσης, το καλλιεργημένο κρέας μπορεί να μειώσει τη ρύπανση που προέρχεται από τη θανάτωση του ζωικού πληθυσμού, ενώ δεν θα χρειάζονται τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για ζώα που εκτρέφονται για κρέας» λέει ο Matheny, που πιστεύει ότι το εργαστηριακό κρέας μπορεί να ανταγωνιστεί το πραγματικό, χρησιμοποιώντας θρεπτικά συστατικά από φυτά ή μύκητες.
Εάν πετύχει αυτό, το «τεχνητό» κρέας, θα είναι υγιέστερο από κάθε είδος κρέατος που καλλιεργείται στο αγρόκτημα, κυρίως επειδή θα είναι δυνατόν να ρυθμιστεί να έχει μόνο θρεπτικά συστατικά, ωφέλιμα για την καρδιά, ώστε να υπάρχει καλύτερη πρόληψη κατά των τροφογενών νόσων, και η υφή ή η γεύση του να ταιριάζει στις προτιμήσεις του καταναλωτή. Βασικότερο δε πλεονέκτημα είναι ότι θα αποφευχθούν όλες οι δυσλειτουργίες της συμβατικής παραγωγής κρέατος.
Αν, λοιπόν, οι εργαστηριακές μέθοδοι για την παραγωγή του κρέατος χρησιμοποιηθούν για τα γεύματα του μέσου καταναλωτή, θα εξασφαλισθούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τις αγελάδες, τους χοίρους, τα πρόβατα και τα κοτόπουλα, καθιερώνοντας τα για τα πιο ιδιαίτερα γεύματα. Επιπλέον, η καθιέρωση του κρέατος εργαστηρίου στη ζωή μας, θα συμβάλει στη διατήρηση των βοσκοτόπων και των φτωχών περιοχών για καλλιέργεια του εδάφους.
Οι φιλόζωοι δείχνουν εντονο ενδιαφέρον
Τον Απρίλιο του 2008 η οργάνωση PETA (People for the Ethical Treatment of Animals) ανακοίνωσε ότι προσφέρει ένα εκατομμύριο δολάρια, ως βραβείο σε όποια ερευνητική ομάδα καταφέρει την παραγωγή και διάθεση «κρέατος in vitro» στην αγορά. Συγκεκριμένα, ζητά να φτιαχτεί το πρώτο in vitro κρέας κοτόπουλου και να βγει στην αγορά τον Ιούνιο του 2012, σύμφωνα με τους εξής κανόνες:
Να παρασκευαστεί in vitro κρέας κοτόπουλου με τη γεύση και την υφή του πραγματικού, αλλά να διακρίνεται από το πραγματικό, τόσο από τους χορτοφάγους όσο και από τους κρεατοφάγους.
Η παρασκευή του προϊόντος να γίνει σε αρκετά μεγάλες ποσότητες που θα πωλούνται στο εμπόριο με επιτυχία και μάλιστα σε ανταγωνιστική με τις επικρατούσες τιμές του κοτόπουλου, σε τουλάχιστον 10 πολιτείες των ΗΠΑ.
Η PETA υποστηρίζει αυτή την τεχνολογία, επειδή περισσότερα από 40 δισεκατομμύρια ζώα σκοτώνονται κάθε χρόνο για να γίνουν τρόφιμα στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ το in vitro κρέας θα μειώσει δραστικά τις επιπτώσεις που έχει η βιομηχανία κρέατος στο περιβάλλον. Ακόμα και για όσους δεν μπορούν να σταματήσουν να τρώνε κρέας, η PETA θα τους βοηθήσει έτσι, να το τρώνε, αποφεύγοντας τη θανάτωση των ζώων.
Η Ingrid Newkirk, πρόεδρος της PETA, δηλώνει σχετικά «Ο κόσμος έχει εκπλαγεί από το γεγονός ότι η PETA ενδιαφέρεται για το κρέας εργαστηρίου, αλλά πρέπει να ξεπεράσουμε τη δική μας αποστροφή στο κρέας. Ένα εκατομμύριο δολάρια είναι πολλά λεφτά, αλλά πρόκειται για κάτι που έχει τη δυνατότητα να σώσει περίπου ένα εκατομμύριο ζωές ανά ώρα.»
Είναι γεγονός ότι υπάρχει μια τάση αύξησης της κατανάλωσης μεταποιημένων τροφίμων την τελευταία πεντηκονταετία, εξαιτίας είτε οικονομικών λόγων, είτε μικρής διάθεσης πραγματικών φυσικών προϊόντων. Παρεμφερείς, λοιπόν, ανάγκες είναι πιθανό να οδηγήσουν στην υπερκατανάλωση του in vitro κρέατος, που θα φέρει απλά τους ίδιους κινδύνους με τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα. Θεωρητικά, ένα κύτταρο θα είναι αρκετό ώστε να παραχθεί κρέας για τις ανάγκες όλου του ανθρώπινου πληθυσμού. Αν ο κόσμος αποδεχτεί αυτή την τεχνολογία, μπορεί στο απώτερο μέλλον να έχουμε στην κουζίνα μας ό,τι κρέας θέλουμε, μόνο από ένα κύτταρο. Τότε θα έχουν σταματήσει οι ανησυχίες για την κακή μεταχείριση των ζώων, που σχετίζονται με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ή την καθαριότητα των σφαγείων.
Από την άλλη, θα πρέπει να αναρωτηθούμε μήπως η εν λόγω τεχνολογία, γίνει η πηγή φθηνού κρέατος για τη διατροφή των μεγαλύτερων μαζών μελλοντικά, αφού η εξέλιξη της είναι προσαρμοσμένη στα ταξικά κοινωνικά δεδομένα. Έτσι, ίσως στο μέλλον οι πλούσιοι να δειπνούν με μοσχαράκι γάλακτος, και οι φτωχές μάζες να τρώνε κρέας εργαστηρίου.
