Νικολία Σαλίαϊ: «Ετικέτες Τροφίμων: Όσα πρέπει να γνωρίζεις»

Το θέμα του Live streaming, αυτή τη φορά ήταν οι Ετικέτες Τροφίμων και παρουσιάστηκε από την Τεχνολόγο Τροφίμων Νικολία Σαλίαϊ. Το απόσπασμα είναι πλέον διαθέσιμο να το ξαναδείτε μέσω του Youtube μας στο παρακάτω σύνδεσμο ενώ σύντομες απαντήσεις μας παρείχε και η συνάδελφος γραπτώς για τις ερωτήσεις σας που τέθηκαν!

Ποια είναι η Σημασία της Ετικέτας ενός Tροφίμου;

• Μας παρέχει πληροφορίες για τα συστατικά και τα διατροφικά στοιχεία ενός προϊόντος και μας βοηθά να επιλέξουμε μεταξύ διαφορετικών τροφίμων.
• Μας παρέχει σημαντικές πληροφορίες και οδηγίες για τη διασφάλιση της ασφάλειας του τροφίμου όπως είναι οδηγίες μαγειρέματος, οι συνθήκες αποθήκευσης ή χρήσης.
• Μας ενημερώνει αν το τρόφιμο περιέχει ουσίες ή προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες, δίνοντας μας την ευκαιρία να προστατεύσουμε τον εαυτό μας αν είμαστε αλλεργικοί ή έχουμε κάποια δυσανεξία.
• Μας βοηθάει να μειώσουμε την σπατάλη των τροφίμων, καθώς η αναγραφή της ημερομηνίας λήξης μας επιτρέπει να γνωρίζουμε για πόσο χρονικό διάστημα ένα προϊόν είναι ασφαλές για κατανάλωση και διαχείριση.
• Μας ενημερώνει για την προέλευση των τροφίμων, δίνοντας μας την δυνατότητα να υποστηρίξουμε εάν το επιθυμούμε τους τοπικούς παραγωγούς.

Σε ποια Γλώσσα θα πρέπει να αναγράφονται οι Υποχρεωτικές Πληροφορίες;

Οι υποχρεωτικές πληροφορίες για τα τρόφιμα αναγράφονται σε γλώσσα που είναι εύκολα κατανοητή από τους καταναλωτές των κρατών μελών στα οποία πωλείται το τρόφιμο. Το οποίο σημαίνει ότι ένα τρόφιμο που πωλείται στην Ελλάδα θα πρέπει οι υποχρεωτικές πληροφορίες του που αναγράφονται στην ετικέτα να είναι στα ελληνικά.

Προσοχή! Η πολύγλωσση επισήμανση των ενδείξεων ΔΕΝ απαγορεύεται. Δηλαδή εκτός από τα ελληνικά μπορεί να υπάρχει σχετική επισήμανση και στα αγγλικά για παράδειγμα.

Ποιες είναι οι υποχρεωτικές Πληροφορίες που θα πρέπει να συναντήσουμε σε μια Ετικέτα Τροφίμων;

1. Η ονομασία του τροφίμου.
2. Ο κατάλογος των συστατικών.
   κάθε συστατικό ή τεχνολογικό βοήθημα που προέρχεται από ουσία ή προϊόν το οποίο προκαλεί αλλεργίες ή δυσανεξίες και χρησιμοποιείται στην παραγωγή ή παρασκευή ενός τροφίμου και εξακολουθεί να υπάρχει στο τελικό προϊόν, ακόμη και σε τροποποιημένη μορφή.
3. Η ποσότητα ορισμένων συστατικών ή κατηγοριών συστατικών.
4. Η καθαρή ποσότητα του τροφίμου.
5. Η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας και η τελική ημερομηνία ανάλωσης («ανάλωση έως»).
6. Τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης και/ή συνθήκες χρήσης.
7. Το όνομα ή η εμπορική επωνυμία και η διεύθυνση του υπευθύνου επιχείρησης τροφίμων.
8. Η χώρα καταγωγής ή ο τόπος προέλευσης.
9. Οδηγίες χρήσης, εφόσον η παράλειψή τους θα δυσχέραινε τη σωστή χρήση του τροφίμου.
10. Για τα ποτά με περιεκτικότητα σε αιθυλική αλκοόλη μεγαλύτερη από 1,2 % κατ’ όγκον, η αναγραφή του αποκτηθέντος κατ’ όγκον αλκοολικού τίτλου.
11. Διατροφική δήλωση.

Παρουσίαση Υποχρεωτικών Ενδείξεων

Στο ίδιο κύριο οπτικό πεδίο αναγράφεται:

• Η ονομασία του τροφίμου.
• Η καθαρή ποσότητα του τροφίμου.
• Για τα ποτά με περιεκτικότητα σε αιθυλική αλκοόλη μεγαλύτερη από 1,2 % κατ’ όγκον, τότε θα πρέπει να αναγραφεί και ο η αναγραφή του αποκτηθέντος κατ’ όγκον αλκοολικός τίτλος.

Κατάλογος Συστατικών

Θα πρέπει να προηγείται κατάλληλος τίτλος ή ένδειξη που συνίσταται στη λέξη «συστατικά» ή περιέχει τη λέξη αυτή.

Ο κατάλογος των συστατικών περιλαμβάνει όλα τα συστατικά του τροφίμου, κατά φθίνουσα σειρά περιεκτικότητας ως προς το βάρος, όπως καταγράφηκαν κατά τη στιγμή της χρησιμοποίησής τους στην παρασκευή του τροφίμου. Το συστατικό που αναγράφεται πρώτο είναι εκείνο που υπάρχει σε μεγαλύτερη ποσότητα στο τρόφιμο, ενώ εκείνο που αναγράφεται τελευταίο υπάρχει σε μικρότερη ποσότητα.

Στον κατάλογο των συστατικών θα βρούμε επίσης και τα πρόσθετα των τροφίμων. Τα πρόσθετα τροφίμων διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:

• Φυσικές.
• Συνθετικές.

Πρόκειται για ουσίες που προστίθενται σκόπιμα στα τρόφιμα για να εκτελέσουν ορισμένες τεχνολογικές λειτουργίες. Σύμφωνα μάλιστα με την νομοθεσία είναι κάθε ουσία που συνήθως δεν καταναλώνεται αυτή καθ’ εαυτή ως τρόφιμο και δεν χρησιμοποιείται συνήθως ως χαρακτηριστικό συστατικό τροφίμων, είτε έχει θρεπτική αξία είτε όχι.

Τα πρόσθετα τροφίμων και τα ένζυμα τροφίμων σε μια ετικέτα τροφίμων πρέπει να προσδιορίζονται με την ονομασία της εν λόγω κατηγορίας, ακολουθούμενη από την ειδική ονομασία τους ή, ανάλογα με την περίπτωση, τον αριθμό Ε. Για παράδειγμα Συντηρητικό: σορβικό κάλιο ή Συντηρητικό: σορβικό κάλιο ή Ε202. Στην περίπτωση που ένα συστατικό ανήκει σε ΠΟΛΛΕΣ κατηγορίες, αναγράφεται εκείνη που αντιστοιχεί στην κύρια λειτουργία του μέσα στο συγκεκριμένο τρόφιμο.

Άρα αμέσως με αυτό τον τρόπο μπορούμε να καταλάβουμε για ποιο λόγω μια εταιρεία τροφίμων έχει προσθέσει ορισμένα συστατικά. Γιατί μας το λέει ξεκάθαρα!

Και το κλασικό παράδειγμα, διαβάζουμε μια ετικέτα και βλέπουμε ότι αναγράφει ότι δεν περιέχει συντηρητικά μάλιστα μεγάλη και έντονη γραμματοσειρά τις περισσότερες φορές. Και λέμε τέλεια θα το αγοράσω! Προσοχή! Αυτό ΔΕΝ σημαίνει σαφώς ότι το συγκεκριμένο τρόφιμο δεν περιέχει κάποιο ή κάποια από τα υπόλοιπα πρόσθετα που αναφέραμε.

Διαβάζουμε πολύ προσεκτικά τις πληροφορίες που αναγράφονται στην ετικέτα του προϊόντος. Δεν αφήνουμε το marketing να επηρεάσει την επιλογή μας.

Ποιες είναι οι Ουσίες ή Προϊόντα που προκαλούν Αλλεργίες ή Δυσανεξίες σύμφωνα με την Νομοθεσία;

Δημητριακά που Περιέχουν Γλουτένη

Για παράδειγμα: σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη, όλυρα, σιτηρό kamut ή υβριδικές ποικιλίες τους, και προϊόντα με βάση τα δημητριακά αυτά, εκτός από:

• Σιρόπια γλυκόζης με βάση το σιτάρι, συμπεριλαμβανομένης της δεξτρόζης.
• Μαλτοδεξτρίνες με βάση το σιτάρι.
• Σιρόπια γλυκόζης με βάση το κριθάρι.
• Σιτηρά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αλκοολούχων αποσταγμάτων, συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης.

Καρκινοειδή και Προϊόντα με βάση τα Καρκινοειδή

Αυγά και Προϊόντα με βάση τα Αυγά

Ψάρια και Προϊόντα με βάση τα Ψάρια

Εξαιρούνται:

• Ζελατίνη ψαριών που χρησιμοποιείται ως φορέας σκευασμάτων βιταμινών ή καροτενοειδών.
• Ζελατίνη ψαριών ή ιχθυόκολλα που χρησιμοποιείται ως διαυγαστικό μέσο σε μπίρες και οίνους.

Αραχίδες (αράπικα φιστίκια) και Προϊόντα με βάση τις Αραχίδες

Σόγια και Προϊόντα με βάση τη Σόγια

Εξαιρούνται:

• Πλήρως ραφιναρισμένο σογιέλαιο και λίπη που προέρχονται από σόγια.
• Τοκοφερόλες που έχουν αναμειχθεί με φυσικό τρόπο (E306), φυσική D-άλφα τοκοφερόλη, φυσική D-άλφα οξική τοκοφερόλη, φυσική D-άλφα ηλεκτρική τοκοφερόλη από σπέρματα σόγιας.
• Φυτοστερόλες και φυτοστερολεστέρες που προέρχονται από φυτικά έλαια από σπέρματα σόγιας.
• Φυτοστανολεστέρα που παράγεται από στερόλες φυτικών ελαίων από σπέρματα σόγιας.

Γάλα και προϊόντα με βάση το Γάλα (συμπεριλαμβανομένης της Λακτόζης)

Εκτός από:

• Toν ορό γάλακτος που χρησιμοποιείται για την παραγωγή αλκοολούχων αποσταγμάτων συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης.
• Λακτιτόλη.

Καρποί με Κέλυφος

Τέτοια είναι: αμύγδαλα (Amygdalus communis L.), φουντούκια (Corylus avellana), καρύδια (Juglans regia), καρύδια κάσιους (Anacardium occidentale), καρύδια πεκάν [Carya illinoiesis (Wangenh.) Κ. Koch], καρύδια Βραζιλίας (Bertholletia excelsa), φυστίκια (Pistacia vera), καρύδια μακαντάμια ή καρύδια Κουίνσλαντ (Macadamia ternifolia) και προϊόντα με βάση τα ανωτέρω, εκτός από καρπούς με κέλυφος χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αλκοολούχων αποσταγμάτων συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης.

Σέλινο και προϊόντα με βάση το Σέλινο

Σινάπι και προϊόντα με βάση το Σινάπι

Σπόροι Σησαμιού και προϊόντα με βάση τους σπόρους Σησαμιού

Το Διοξείδιο του Θείου και οι Θειώδεις ενώσεις

Λούπινο και προϊόντα με βάση το Λούπινο

Μαλάκια και προϊόντα με βάση τα Μαλάκια

Οι ουσίες ή τα προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες θα πρέπει να αναγράφονται στο κατάλογο των συστατικών με σαφή αναφορά της ονομασίας της ουσίας ή του προϊόντος. Η ονομασία τονίζεται με είδος χαρακτήρων που κάνει σαφή διάκριση της ονομασίας από το υπόλοιπο του καταλόγου των συστατικών, π.χ. μέσω της γραμματοσειράς, της μορφής ή του χρώματος του φόντου.

Σε περίπτωση που διάφορα συστατικά ή τεχνολογικά βοηθήματα τροφίμων προέρχονται από μία μόνη ουσία ή προϊόν που απαριθμείται στο κατάλογο των αλλεργιογόνων, διευκρινίζεται στην επισήμανση για κάθε σχετικό συστατικό ή τεχνολογικό βοήθημα. Αν δεν υπάρχει κατάλογος συστατικών τότε περιλαμβάνει τη λέξη «περιέχει» και μετά την ονομασία της ουσίας ή του προϊόντος που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες. Η αναγραφή των αλλεργιογόνων ουσιών δεν απαιτείται σε περιπτώσεις όπου η ονομασία του τροφίμου αναφέρεται σαφώς στην εν λόγω ουσία ή προϊόν.

Πότε απαιτείται ποσοτική Αναγραφή των συστατικών στον Κατάλογο των Συστατικών;

Όταν το Συστατικό εμφανίζεται στην ονομασία του Τροφίμου

Για παράδειγμα:

• Πίτσα με ζαμπόν και μανιτάρια.
• Γιαούρτι φράουλα.
• Μους σολομο.
• Παγωτό σοκολάτα.

Τα συστατικά που εμφανίζονται στην ονομασία του τροφίμου και είναι υπογραμμισμένα θα πρέπει να ορίζονται ποσοτικά.

Όταν η Κατηγορία Συστατικών εμφανίζεται στην ονομασία του Τροφίμου

Για παράδειγμα:

• Πίτσα λαχανικών.
• Κροκέτες ψαριών.
• Ψωμί με ξηρούς καρπούς.
• Τάρτα φρούτων.

Τα συστατικά που εμφανίζονται στην ονομασία του τροφίμου και είναι υπογραμμισμένα πρέπει να ορίζονται ποσοτικά! Η ποσοτική αναγραφή των συστατικών αναφέρεται στη συνολική περιεκτικότητα του τροφίμου σε λαχανικά, ψάρι, ξηρούς καρπούς ή φρούτα.

Όταν διακρίνεται σαφώς στην Επισήμανση, με Λέξεις, Εικόνες ή γραφική Απεικόνιση

• Όταν ένα συγκεκριμένο συστατικό ή κατηγορία συστατικών διακρίνεται διαφορετικά στην επισήμανση από ό,τι στην ονομασία του τροφίμου, π.χ. με πληροφορίες όπως — «με κοτόπουλο» — «παρασκευάστηκε με βούτυρο» — «με κρέμα» ή όταν ένα συγκεκριμένο συστατικό ή κατηγορία συστατικών διακρίνεται λόγω της χρήσης διαφορετικού μεγέθους, χρώματος και/ή είδους χαρακτήρων για την αναφορά στα συγκεκριμένα συστατικά σε άλλο σημείο της επισήμανσης από αυτό της ονομασίας του τροφίμου.
• Όταν η εικονογραφημένη παράσταση χρησιμοποιείται για την επιλεκτική διάκριση ενός ή περισσοτέρων συστατικών, π.χ.: — ψάρι φούρνου με εμφανή φωτογραφία.
• Όταν ένα συστατικό διακρίνεται με μια εικόνα που παραπέμπει στην προέλευσή του, π.χ.: — εικόνα ή σχέδιο μιας αγελάδας για να διακριθούν τα γαλακτοκομικά προϊόντα: γάλα, βούτυρο.

Διατροφική Δήλωση

Η υποχρεωτική διατροφική δήλωση περιλαμβάνει:

1. Ενεργειακή Αξία..
2. Ποσότητες Λιπαρών, Κορεσμένων, Υδατανθράκων, Σακχάρων, Πρωτεϊνών & Αλατιού.

Η ενεργειακή αξία πρέπει να δίνεται πρώτα σε kilojoules, ακολουθούμενη από την αξία σε kcal. Να διευκρινίσουμε εδώ ότι πρόκειται για δυο απλά διαφορετικές μονάδες μετρήσεις. Η σειρά παρουσίασης των πληροφοριών πρέπει να είναι η εξής:

• Ενέργεια.
• Λιπαρά.
  εκ των οποίων κορεσμένα.
• Υδατάνθρακες
  εκ των οποίων σάκχαρα.
• Πρωτεΐνες.
• Αλάτι.

Εάν το επιτρέπει ο διαθέσιμος χώρος, η δήλωση αυτή πρέπει να παρουσιάζεται με τη μορφή πίνακα, με τους αριθμούς σε στοίχιση. Μπορεί να χρησιμοποιείται γραμμική διάταξη, αν ο χώρος δεν επιτρέπει την παροχή των πληροφοριών σε μορφή πίνακα.

Η υποχρεωτική διατροφική δήλωση μπορεί επίσης να συμπληρώνεται από ένδειξη της ποσότητας ενός ή περισσοτέρων από τα ακόλουθα:

• Μονοακόρεστα.
• Πολυακόρεστα.
• Πολυόλες.
• Αμυλο.
• Εδώδιμες ίνες.
• Βιταμίνες και ανόργανα συστατικά.

Η περιεκτικότητα αυτών των συστατικών δίνεται ανά 100g ή ml τροφίμου υποχρεωτικά, ενώ μπορεί να δίνεται προαιρετικά και ανά μερίδα προϊόντος, το οποίο μας βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα ποια είναι η διατροφική αξία ανά μερίδα που θα καταναλώσουμε.

Καθαρή Ποσότητα

Στα υγρά προϊόντα η καθαρή ποσότητα δίνεται σε μονάδες όγκου ενώ σε στερεά προϊόντα η καθαρή ποσότητα δίνεται σε μονάδες μάζας. Όσο αφορά την σήμανση «e» και το καθαρό βάρος, ουσιαστικά ο συσκευαστής δηλώνει έτσι σε καταναλωτές, πελάτες και αρχές πως ελέγχει τα βάρη ή τον όγκο και ακολουθεί την μέθοδο αναφοράς για την μέση αποδεκτή απόκλιση βάρους ή όγκου.

Ποια είναι η διαφορά της «Ημερομηνία Λήξης» από την «Ημερομηνία Ελάχιστης Διατηρησιμότητας»;

• Ημερομηνία Λήξης: Μετά το πέρας αυτής της ημερομηνίας το τρόφιμο δεν θα πρέπει να καταναλωθεί, διότι δεν είναι ασφαλές.
• Ημερομηνία Ελάχιστης Διατηρησιμότητας: Αφού θα έχει περάσει αυτή η ημερομηνία, το τρόφιμο δεν θα έχει τα επιθυμητά ποιοτικά χαρακτηριστικά (γεύση, εμφάνιση, οσμή και υφή).

Συνθήκες Διατήρησης ή Συνθήκες Χρήσης

Στις περιπτώσεις στις οποίες κάποια τρόφιμα χρειάζονται ιδιαίτερες συνθήκες διατήρησης και/ή χρήσης, αναγράφονται οι εν λόγω συνθήκες. Για να είναι δυνατή η διατήρηση ή η χρήση των τροφίμων μετά το άνοιγμα της συσκευασίας, αναγράφονται οι συνθήκες διατήρησης και/ή η προθεσμία κατανάλωσης, κατά περίπτωση.

Οδηγίες Χρήσης

Οι οδηγίες χρήσης ενός τροφίμου πρέπει να δίνονται με τρόπο που να επιτρέπει την κατάλληλη χρήση του τροφίμου.

Ποια είναι η διαφορά των Βιολογικών από των Οργανικών Προϊόντων;

Απολύτως καμία διαφορά δεν υπάρχει. Η ονομασία «βιολογικό» ή «οργανικό» αλλάζει ανάλογα την χώρα που παράγεται το προϊόν.