Πρόβλημα που δεν γνωρίζει ηλικία, αν και εμφανίζεται συχνότερα σε νεαρά κορίτσια, οι διατροφικές διαταραχές απασχολούν συνήθως 1 στα 2 άτομα που καταλήγουν σε ένα διαιτολογικό γραφείο, αναζητώντας μία δίαιτα απώλειας βάρους. H Dr Μαργαρίτα Αγγελική Σχινά, επιστημονική υπεύθυνος του ΚΕΑΔΔ (Κέντρο Εκπαίδευσης και Aντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών) και ο Διαιτολόγος -Διατροφολόγος με εξειδίκευση στη διατροφική και ψυχολογική αντιμετώπιση διαταραχών και διευθύνων σύμβουλος του ΚΕΑΔΔ, κ. Ευάγγελος Ζουμπανέας εξηγούν ότι οι διατροφικές διαταραχές αφορούν εξίσου σώμα και ψυχή και προτείνουν μια ολιστική προσέγγιση για την αντιμετώπισή τους.
Τι ορίζουμε ως διατροφική διαταραχή;
Διατροφική διαταραχή είναι μια διαταραχή, η οποία με το ένα πόδι πατάει στο θέμα της διατροφής, δηλ. το πώς τρεφόμαστε και τις υπερβολές που γίνονται και με το άλλο πόδι πατάει στην ψυχολογία του ατόμου. Αγγελική Σχινά
Πρόκειται δηλαδή για ψυχική ασθένεια;
Ανήκει στις ψυχικές ασθένειες, αλλά ένα λάθος που κάνουν πολλοί συνάδελφοι είναι ότι αντιμετωπίζουν το πρόβλημα μόνο ψυχολογικά, ξεχνώντας το σώμα. Οι διατροφολόγοι έρχονται να βοηθήσουν με τις γνώσεις τους για το σώμα και τη διατροφή, εμείς ερχόμαστε με όλα τα υπόλοιπα. Το θέμα είναι πως δεν είχαμε συναντηθεί. Αυτό που σήμερα επιχειρεί το ΚΕΑΔΔ, είναι να ενώσει τις γνώσεις των μεν και των δε, και μέσα από αυτή τη συνεργασία να μπορέσουμε να δώσουμε τη σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση. Αν η αντιμετώπιση δεν είναι ολοκληρωμένη, ο άνθρωπος δεν θα γίνει καλά.- Αγγελική Σχινά
Ποιες είναι λοιπόν οι διατροφικές διαταραχές;
H νευρική ανορεξία, η οποία είναι ιδιαίτερα εμφανής, λόγω της απώλειας βάρους, η νευρική βουλιμία, στην οποία υπάρχει ένα υπερφαγικό επεισόδιο, που χαρακτηρίζεται από την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού σε σύντομο χρόνο, προκαλώντας συχνά ενοχές στο άτομο. Ακολουθούν συχνά, εκκαθαριστικές μέθοδοι από το άτομο, στην προσπάθειά του να ρυθμίσει αυτό που έκανε πριν, δηλαδή την υπερφαγία (π.χ. πρόκληση εμετού, υπερβολική γυμναστική, χρήση καθαρτικών κ.ά.). Υπάρχει επίσης η αδηφαγική διαταραχή, όπου το άτομο τρώει πάρα πολύ, αλλά χωρίς να πάρει αντισταθμιστικά μέτρα. Τώρα τελευταία, υπάρχει και η ορθορεξία, η εμμονή δηλαδή κάποιων ατόμων με τη σωστή διατροφή, που επίσης μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα. Αγγελική Σχινά
Πόσο συχνό είναι το πρόβλημα των διατροφικών διαταραχών;
Υπολογίζεται ότι ένα 50% των περιστατικών, που επισκέπτονται τους διαιτολόγους προς αναζήτηση κάποιας δίαιτας, πάσχει από κάποιου είδους διατροφική διαταραχή. Ενώ όμως η νευρική ανορεξία είναι συνήθως ορατή, η νευρική βουλιμία, η αδηφαγική διαταραχή και άλλου είδους διατροφικές διαταραχές δεν είναι εύκολο να αναγνωριστούν, ειδικά αν ο διαιτολόγος δεν έχει εξειδικευμένες γνώσεις πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Το αποτέλεσμα είναι οι άνθρωποι να υπόκεινται σε ένα καινούριο φαύλο κύκλο, χωρίς να μπορούν να βρουν ουσιαστική θεραπεία. Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο περιττό σωματικό λίπος, έχει ψυχή και μυαλό και πρέπει να τα προσεγγίζουμε και τα τρία σωστά και ορθά, για να βοηθηθεί. Επίσης, στη διατροφική διαταραχή, χρειάζεται η συνεργασία πολλών επαγγελματιών υγείας, όπως οι ψυχολόγοι, οι ψυχίατροι, ο ενδοκρινολόγος γιατρός, ώστε μέσα από μια θεραπευτική ομάδα, να βοηθηθεί ο άνθρωπος και να δοθεί λύση στο πρόβλημά του. Ευάγγελος Ζουμπανέας
Ποιος είναι ο ρόλος του ΚΕΑΔΔ;
Αποσκοπεί στο να ενημερώσει και να εκπαιδεύσει επαγγελματίες υγείας, όπως διαιτολόγους, ψυχολόγους, γιατρούς, παθολόγους, ενδοκρινολόγους, νοσηλευτές, απόφοιτους ΤΕΦΑΑ, κοινωνικούς λειτουργούς, πάνω στις ψυχολογικές παρεμβάσεις, στις διατροφικές διαταραχές και στις ψυχολογικές παρεμβάσεις στην παχυσαρκία. Μέσα από μια εκπαίδευση 120 ωρών και 3 κύκλους εκπαιδεύσεων (ο εκπαιδευόμενος δίνει μια γραπτή εξέταση για κάθε κύκλο), ο ειδικός παίρνει τον τίτλο του Master Practitioner of eating disorders and obesity, έναν αναγνωρισμένο τίτλο από το British Pchycology Society. Δεν είναι πανεπιστημιακός τίτλος σπουδών, είναι τίτλος εξειδίκευσης, αναγνωρισμένος απο το BPS. Ευάγγελος Ζουμπανέας
Πώς μπορείς να διαγνώσεις ένα άτομο με αυτού του είδους τις διαταραχές;
Για να ανακαλύψεις ένα άτομο με διατροφική διαταραχή, αρκεί να το ρωτήσεις. Πολλοί συνάδελφοι, ακόμη και γιατροί, παίρνουν διατροφικό ιστορικό, ιστορικό εξετάσεων, αλλά δεν ρωτούν τον ασθενή αν χάνει τον έλεγχο με το φαγητό ή ποια στιγμή της ημέρας αισθάνεται ότι χάνει τον έλεγχο, τι κάνει όταν αισθάνεται ότι έχει παραφάει, αν κάνει εμετό κ.ά. Πρόκειται για μια σειρά ερωτήσεων, τις οποίες εκπαιδεύουμε τους συνεργάτες μας να κάνουν. Αν ρωτήσεις τον άνθρωπο, σωστά, ευγενικά, χωρίς να του δημιουργήσεις ενοχές, όχι απλώς θα σου ανοιχτεί, αλλά θα σου πει πράγματα που δεν θα πιστεύεις. Κάθε άνθρωπος, πίσω από τη διατροφική διαταραχή κρύβει μια πικρή ιστορία, που δεν είναι θέμα των διαιτολόγων να την λύσουν. Θέμα των διαιτολόγων είναι να αντιμετωπίσουν την διατροφική διαταραχή, να δώσουν τις «πρώτες βοήθειες», ώστε να σταματήσει το άτομο να πληγώνει τον εαυτό του, και στη συνέχεια να τον παραπέμψει σε έναν εξειδικευμένο συνεργάτη, ώστε να μπορέσει να λύσει τα θέματα που τον οδήγησαν εδώ. Ευάγγελος Ζουμπανέας.
Τα περισσότερα άτομα ζητούν βοήθεια από τον διατροφολόγο, γιατί έχουν εμμονή στο να χάσουν βάρος. Αγγελική Σχινά
Ένα άλλο κακό που συμβαίνει, είναι ότι καταλήγουν στον διατροφολόγο, αφού έχουν καταφύγει σε extreme και καταστροφικά μέτρα, με δίαιτες μονοφαγίας, με σούπες, κ.λπ. Oι άνθρωποι που κάνουν αυτές τις δίαιτες κατακλύζονται με συναισθήματα αυτοματαίωσης, με αποτέλεσμα να οδηγούνται στη διατροφική διαταραχή. Από τη στιγμή που το άτομο έχει οδηγηθεί στη διατροφική διαταραχή, και στον καλύτερο διαιτολόγο να πάει και να του δώσει πρόγραμμα δίαιτας, δεν θα μπορέσει να το ακολουθήσει. Η θεραπεία των διατροφικών διαταραχών πρέπει να αντιμετωπιστεί, αντιμετωπίζοντας πρώτα αυτά τα θέματα, διαφορετικά το άτομο δεν θα αντέξει να ακολουθήσει το πρόγραμμα. Ευάγγελος Ζουμπανέας
Η οικογένεια μπορεί με κάποιον τρόπο να αναγνωρίσει το πρόβλημα;
Εκτός από τη νευρική ανορεξία, που φαίνεται, υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένας παχύς άνθρωπος μπορεί να χάσει απότομα πολλά κιλά, π.χ. 30 κιλά. Η οικογένεια θα πρέπει να μάθει πώς το έκανε. Σε άλλες περιπτώσεις, υπάρχει εμμονή με το φαγητό, με κατηγοριοποιήσεις και αποκλεισμούς φαγητών (καλά, κακά κ.λπ.). Υπάρχουν επίσης στοιχεία υπερφαγίας στα δωμάτια ορισμένων ατόμων. Μπορεί να δεις το δωμάτιό τους κρυμμένα περιτυλίγματα από φαγητά που έφαγαν μόνοι τους κρυφά. Η ορθορεξία, επίσης, έχει να κάνει με το ζύγισμα, χαρακτηρίζεται από εμμονή των ατόμων να διαβάζουν τις ετικέτες από τα φαγητά. Όταν όλα αυτά υπερβούν τα όρια, πρέπει να ανησυχήσουν την οικογένεια. Αγγελική Σχινά
Στο site του ΚΕΑΔΔ, μπορεί να δει κανείς τα συμπτώματα και να πάρει μαι πρώτη γνώση. Υπάρχουν κάποια «καμπανάκια»: όταν π.χ. μια νεαρή στα 13-14 αδυνατίζει και σταματήσει η περίοδός της, είναι το πρώτο σοβαρό «καμπανάκι». Αυτό σημαίνει ότι το άτομο χρειάζεται επειγόντως θεραπεία. Αν δεν διορθωθεί, χρειάζεται νοσηλεία. Ένα κορίτσι χωρίς περίοδο, θα επηρεαστεί στην ανάπτυξή του και σε όλες τις διανοητικές του ικανότητες, αν αυτό κρατήσει πάνω από 1-2 χρόνια... Τα άτομα που πάσχουν συνήθως δεν το παραδέχονται, μέχρι που φθάνουν στο στάδιο της λιποθυμίας, καταλήγοντας στο νοσοκομείο. Ένα καλό μήνυμα που πρέπει να περάσουμε, είναι αν κάποιος υποψιάζεται ότι ένα μέλος της οικογένειάς του πάσχει από νευρική ανορεξία, να μην περιμένει από αυτό να πάρει την πρωτοβουλία για να αναζητήσει θεραπεία. Ποτέ το άτομο δεν θα ζητήσει βοήθεια από μόνο του. Επειδή λόγω της υποθρεψίας δεν λειτουργεί σωστά ο εγκέφαλός του, δεν έχει ορθή κρίση. Τα άτομα αυτά βλέπουν στον καθρέπτη μια διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτού τους. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχει η Μονάδα Εφηβικής Υγείας του νοσοκομείου παίδων Αγλαΐα Κυριακού που δέχεται αυτά τα περιστατικά. Ένα τέτοιο άτομο πρέπει να πάει άμεσα σε μια τέτοια μονάδα, για να αναγνωριστεί η σοβαρότητα της κατάστασής του. Όσο πιο γρήγορα ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο το καλύτερο. Ευάγγελος Ζουμπανέας
Σε αυτή τη φάση, η στήριξη από συντρόφους, γονείς, αδέλφια είναι πολύ σημαντική. medNutrition: Δηλαδή συμμετέχει όλη η οικογένεια στην αντιμετώπιση; Ε.Ζ.: Αν δεν συμμετάσχει όλη η οικογένεια, δεν θα υπάρξει θεραπευτικό αποτέλεσμα. Αγγελική Σχινά
Ποιες είναι οι αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν ένα νέο άτομο σε αυτού του είδους τις διαταραχές;
Οι αιτίες μπορεί να είναι πολλές. Κάποιοι θεωρητικοί έχουν μιλήσει για περιπτώσεις, όπου η οικογένεια έχει ένα βαρύ και μεγάλο μυστικό, που δεν συζητιέται ανοιχτά, οπότε υπάρχει θυμός, αρνητικά συναισθήματα, ενοχές. Ο πιο αδύναμος κρίκος της οικογένειας, είναι πιθανό να βγάλει τελικά ένα σύμπτωμα. Στην δική μας εκπαίδευση στο ΚΕΑΔΔ, αυτό που προτείνουμε στους εκπαιδευόμενους είναι να δράσουν σε ένα πιο επιφανειακό επίπεδο, όντας δηλαδή σίγουροι ότι έχει καλύψει το άτομο τις ψυχολογικές και άλλες ανάγκες του, ώστε όταν φύγει το μεγάλο σύννεφο της ψυχολογικής διαταραχής, να προχωρήσει το άτομο στη λεγόμενη, βαθιά ψυχολογία. Αγγελική Σχινά
Τι ρόλο παίζει η έλλειψη αυτοεκτίμησης σε ένα παιδί για να εκδηλώσει ως έφηβος, συμπτώματα διατροφικής διαταραχής;
Παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Είναι ένα από τα σημεία που πρέπει να αντιμετωπιστεί στο θεραπευτικό πλάνο. Ξέρουμε ότι το άτομο, από τη στιγμή που φθάνει να ζητήσει τη βοήθεια ειδικού, ήδη δεν νιώθει καλά με τον εαυτό του. Γι’ αυτό και η θεραπεία εστιάζει στο άτομο από την αρχή, έχει σαν στόχο να νιώθει το άτομο καλά με αυτό που κάνει. Οι θεραπευτικοί στόχοι είναι πάντα μικροί και εύκολοι, έτσι ώστε το άτομο να νιώθει συνεχώς ότι ανεβαίνει σκαλοπάτι προς την ανάρρωσή του. Αγγελική Σχινά
Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για τα ποσοστά των διατροφικών στους Έλληνες έφηβους;
Δεν έχουμε ακόμα ασχοληθεί σοβαρά και σε βάθος με το θέμα. Είναι μια μεγάλη μαύρη τρύπα την οποία προσπαθούμε να καλύψουμε σιγά -σιγά και με το ΚΕΑΔΔ. Υπάρχει επίσης πρόβλημα στη διάγνωση, σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι σχετικά καινούριος και ανεξερεύνητος ο χώρος των διατροφικών διαταραχών. Αγγελική Σχινά
info: Κέντρο Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών (ΚΕΑΔΔ) τηλ. 2102718360 www.keadd.gr.
