Φανταστείτε το εξής υποθετικό σενάριο: Έχετε έναν καινούριο πελάτη, ο οποίος επιθυμεί να χάσει βάρος. Για το σκοπό αυτό, εσείς ως επιστήμονες φτιάχνετε ένα διατροφικό πρόγραμμα ειδικά γι' αυτόν. Μετά από λίγο καιρό, ανακαλύπτετε τυχαία ότι το πρόγραμμα αυτό είτε είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο (π.χ. στον ιστοχώρο κοινωνικής δικτύωσης Facebook) είτε βρίσκεται φωτοτυπημένο στα χέρια ενός άλλου ατόμου, που δεν είναι πελάτης σας. Και αναρωτιέστε «τι μπορώ να κάνω για να προστατεύσω τα δικαιώματά μου; Το πρόγραμμα διατροφής εμπίπτει στην προστασία του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας;».
Τι είναι η πνευματική ιδιοκτησία;
Το δικαίωμα, που η έννομη τάξη απονέμει στο δημιουργό ενός πνευματικού έργου πάνω στο έργο αυτό. Δηλαδή να αποφασίζει εκείνος για τον χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο κατά τους οποίους το έργο θα γίνει προσιτό στο κοινό (δημοσίευση), να αναγνωρίζεται η πατρότητά του πάνω στο έργο, όπως το να γίνεται μνεία του ονόματός του στα αντίτυπα του έργου, να καθορίζει ο ίδιος τον τρόπο εκμετάλλευσης του έργου κ.ά.. Το έργο, που προστατεύεται έχει άυλη φύση, δηλαδή για παράδειγμα προστατεύεται το λογοτεχνικό έργο που αποτυπώνεται σε ένα βιβλίο και όχι το έντυπο αυτό καθεαυτό. Ο Νόμος περί προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι ο 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
Ποια έργα προστατεύονται και ποια όχι;
Στο πλαίσιο του δικαίου της πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης, που εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή (άρθρο 2 Ν.2121/1993). Ο νόμος αναφέρει ενδεικτικά ως προστατευόμενα έργα τα γραπτά ή προφορικά κείμενα, τις μουσικές συνθέσεις, τα θεατρικά έργα, τα εικαστικά έργα κτλ. καθώς επίσης και τις συλλογές έργων, όπως είναι οι εγκυκλοπαίδειες και οι ανθολογίες και ως μη προστατευόμενα έργα τις ειδήσεις, διότι δεν διαθέτουν πρωτοτυπία.
Το πρόγραμμα διατροφής προστατεύεται από τον νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας;
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας, ένα πρόγραμμα διατροφής, λόγω του έντονα πρακτικού και χρηστικού χαρακτήρα του δεν προστατεύεται με δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας, γιατί δεν παρουσιάζει την απαραίτητη δημιουργικότητα (πρωτοτυπία) και οποιοσδήποτε άλλος κάτω από τις ίδιες περιστάσεις θα έφτανε στο ίδιο (εκφραστικό) αποτέλεσμα προσπαθώντας να περιγράψει την ιδέα που ενσωματώνει στο συγκεκριμένο πρόγραμμα διατροφής.
Υπάρχει άλλος τρόπος;
Προσωπικά θεωρώ ότι αν ένα πρόγραμμα διατροφής αποτελεί μέρος μιας συλλογής προγραμμάτων διατροφής, δηλαδή μιας εργασίας, ενός βιβλίου ή ενός άρθρου, τότε εμπίπτει στο πεδίο προστασίας του νόμου πνευματικής ιδιοκτησίας. Μέχρι στιγμής όμως, σε σχετική αναζήτησή μου σε ηλεκτρονικές βάσεις νομικών δεδομένων και σε συλλογές νομοθεσίας δεν έχω συναντήσει κάποια απόφαση δικαστηρίου, που να ρίχνει περισσότερο φως στο θέμα αυτό. Μένει λοιπόν να γίνει η αρχή. Από την άλλη, αν το δικό σας διαιτολόγιο χρησιμοποιηθεί από ένα άλλο πρόσωπο π.χ. γυμναστή, για να παρακολουθεί δικούς του πελάτες είναι ένα άλλο ζήτημα που μπορούμε να αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο.
