Είναι γεγονός πως το προσδόκιμο ζωής στις μέρες μας συνεχώς αυξάνεται. Ωστόσο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι o ασθενής του 21ου αιώνα θα περνά ένα μέρος της ζωής του στην αναπηρία. Σε τι οφείλεται όμως το γεγονός αυτό; Η απάντηση φαίνεται να βρίσκεται στο σύνδρομο της ευπάθειας.
Τι ονομάζουμε ευπάθεια;
Η ευπάθεια είναι ένα κλινικό σύνδρομο σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Χαρακτηρίζεται από μειωμένη αντίσταση απέναντι σε στρεσογόνους παράγοντες, η οποία οφείλεται σε έκπτωση της λειτουργίας πολλών φυσιολογικών συστημάτων, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των πτώσεων, των περιστατικών αναπηρίας, της νοσηλείας και της θνησιμότητας.
Πιθανές αιτίες της ευπάθειας φαίνεται να είναι οι αλλαγές της φυσιολογίας του οργανισμού ή και βιολογικές τροποποιήσεις οι οποίες σχετίζονται με την ηλικία και επιδεινώνονται με την εμφάνιση ασθενειών.
Πώς διαγιγνώσκεται ευπάθεια;
Τα διαγνωστικά εργαλεία τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει ο επαγγελματίας υγείας για τη διάγνωση της ευπάθειας ποικίλλουν. Παρακάτω σας παραθέτω τα συνηθέστερα από αυτά.
Κριτήρια ευπάθειας κατά Fried:
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Gerontology το 2001, οι Fried, Linda P., et al. κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το κλινικό σύνδρομο της ευπάθειας διαγιγνώσκεται από την παρουσία τριών ή περισσοτέρων από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Απώλεια βάρους: απώλεια βάρους, ακούσια, ≥ 10 κιλών σε σχέση με το προηγούμενο έτος ή άνω του 5% του σωματικού βάρους συγκριτικά με το προηγούμενο έτος.
- Αδυναμία: η οποία έχεις ως χαρακτηριστικό την μειωμένη δύναμη λαβής.
- Μειωμένη αντοχή και ενεργητικότητα: Όπως υποδεικνύεται από την αυτό-αναφερόμενη εξάντληση.
- Βραδύτητα: Η οποία ορίζεται με βάση το χρόνο που απαιτείται για να περπατήσει ο εξεταζόμενος 15 πόδια.
- Χαμηλό επίπεδο σωματικής δραστηριότητας: Με κριτήριο τις χιλιοθερμίδες που δαπανώνται ανά εβδομάδα.
Ερωτηματολόγιο Frail:
Επόμενο διαγνωστικό εργαλείο για τη ανίχνευση της ευπάθειας είναι το ερωτηματολόγιο frail. Το οποίο αποτελείται από 5 απλές ερωτήσεις όπως φαίνεται παρακάτω.
The Simple «FRAIL» Questionnaire Screening Tool
(3 η παραπάνω = ευπάθεια / 1 ή 2 = προ – ευπάθεια)
- Κόπωση: Νιώθετε κόπωση;
- Αντίσταση: Δεν μπορείτε να ανέβετε με τα πόδια μια σκάλα;
- Αερόβια: Δεν μπορείτε να περπατήσετε ένα τετράγωνο;
- Ασθένειες: Έχετε περισσότερες από 5 ασθένειες;
- Απώλεια βάρους: Έχετε χάσει περισσότερο από το 5% του βάρους σας κατά τους τελευταίους 6 μήνες;
Gérontopôle Frailty Screening Tool (GFST)
Επιπροσθέτως, ένα ακόμη διαγνωστικό εργαλείο είναι το GFST. Συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα ερωτηματολόγιο μέσα από το οποίο καθορίζεται αν ο ασθενής είναι ευπαθής κι αν ναι, αν θα πρέπει να κατευθυνθεί σε εξειδικευμένη μονάδα για την αντιμετώπιση της ευπάθειας.
Mini nutritional Assesment
Βέβαια, θα αποτελούσε παράληψη εάν δεν αναφέραμε το ερωτηματολόγιο MNA. Αναμφίβολα, το MNA αποτελεί ένα αξιόπιστο εργαλείο διατροφικού ελέγχουν το οποίο μπορεί να ανιχνεύσει άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω, τα οποία υποσιτίζονται ή κινδυνεύουν από υποσιτισμό. Παράλληλα, εξετάζει πολλούς από τους παράγοντες που χαρακτηρίζουν την ευπάθεια, γεγονός που το καθιστά κατάλληλο και για τους ασθενείς αυτούς.
Πώς σχετίζεται η ευπάθεια με τη σαρκοπενία;
Βασικό βιολογικό υπόστρωμα πάνω στο οποίο αναπτύσσεται η ευπάθεια είναι η σαρκοπενία.
Η σαρκοπενία έχει οριστεί ως η σχετιζόμενη με την ηλικία, ακούσια απώλεια σκελετικών μυών και δύναμης. Ξεκινώντας ήδη από την 4η δεκαετία της ζωής, τα στοιχεία δείχνουν ότι η απώλεια των σκελετικών μυών και η εξασθένηση της μυϊκής δύναμης κινούνται γραμμικά, με έως και 50% της μάζας απώλειας μέχρι την 8η δεκαετία της ζωής.
Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για μείωση του μεγέθους και του αριθμού των σκελετικών μυϊκών ινών, κυρίως μυϊκών ινών τύπου 2 (ταχείας συστολής) με ταυτόχρονη διείσδυση λιπώδους ιστού στο σκελετικό μυ.
Η σαρκοπενία μπορεί με τη σειρά της να συμβάλλει σε μια σειρά από αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας της λειτουργικότητας, της αναπηρίας και της ευπάθειας. Συνδέεται επίσης με οξείες και χρόνιες νοσηρές καταστάσεις, όπως η αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη, η κούραση, οι πτώσεις και η θνησιμότητα.
Πώς γίνεται η διάγνωση της σαρκοπενίας;
Η διάγνωση μπορεί να γίνει με μια από τις παρακάτω μεθόδους:
- Μέθοδος DXA (Dual-Energy X-Ray Absorptiometry) η οποία εφαρμόζεται για τον προσδιορισμό της σύστασης των μαλακών ιστών του σώματος
- SARC-F questionnaire το οποίο αποτελεί ένα αξιόπιστο ερωτηματολόγιο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διαλογή ατόμων με σαρκοπενία.
Πώς μπορούμε να παρέμβουμε στη σαρκοπενία;
Αποτελέσματα διάφορων κλινικών μελετών παρέμβασης αποδεικνύουν σημαντική λειτουργική βελτίωση μέσα από ένα συνδυασμό διατροφής και άσκησης με αντιστάσεις.
Αναντίρρητα, η πρόσληψη πρωτεΐνης και η σωματική δραστηριότητα είναι τα κύρια αναβολικά ερεθίσματα για τη σύνθεση των μυϊκών πρωτεϊνών. Κατά συνέπεια η βέλτιστη διατροφική πρόσληψη πρωτεΐνης για την πρόληψη της σαρκοπενίας κυμαίνεται απο 1- 1,2g/kg (σωματικού βάρους)/ημέρα με μια βέλτιστη κατανομή 25-30g σε κάθε γεύμα. Συγχρόνως απαιτείται τακτική σωματική δραστηριότητα 3-5 φορές/εβδομάδα.
Τι να κρατήσετε από τα παραπάνω;
Συνοψίζοντας μπορούμε να επισημάνουμε πώς η έγκαιρη διάγνωση της σαρκοπενίας και της ευπάθειας, με τα κατάλληλα διαγνωστικά εργαλεία, η σωστή διατροφική αντιμετώπιση και η άσκηση είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του συνδρόμου αυτού.
O κος. Ιωάννης Διονυσιώτης, Φυσίατρος, MD, PhD, Fellow of European Board PRM παραθέτει επιπλέον πληροφορίες στο παρακάτω video:
