Τι εννοούμε με τον όρο υποσιτισμό;
Με τον όρο υποσιτισμό εννοούμε την ελλιπή πρόσληψη των αναγκαίων για τον οργανισμό θρεπτικών συστατικών. Έχει ποικίλες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, από ελαφριές, που μπορούν να προληφθούν, μέχρι και θανατηφόρες. Συνήθως, οι περισσότεροι τον συσχετίζουν με την υποθρεψία και κατ΄επέκταση τον συνδέουν με τους ελλιποβαρείς και γενικότερα αδύνατους ανθρώπους.
Διατροφικές ελλείψεις σε παχύσαρκα άτομα
Παρ’όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότερες μελέτες αποκαλύπτουν ότι και η παχυσαρκία μπορεί να συνυπάρχει με διατροφικές ελλείψεις. Μάλιστα, τα ποσοστά μικροθρεπτικών ελλείψεων σε παχύσαρκους φαίνεται να είναι μεγαλύτερα συγκρινόμενα με φυσιολογικού βάρους άτομα, του ίδιου φύλου και ηλικίας. Οι ελλείψεις αυτές αφορούν κυρίως σε ψευδάργυρο, σελήνιο, φυλλικό οξύ και βιταμίνες Β1, Β12, Α, Ε και D.
Ποια τα αποτελέσματα της έλλειψης;
Η ανισορροπία ή η έλλειψη απαραίτητων θρεπτικών συστατικών επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή απόδοση, τη σωματική και ψυχολογική κατάσταση, καθώς και τη νοητική και φυσική δραστηριότητα. Γίνονται μάλιστα υποθέσεις σχετικά με το ότι τοξικά υποπροϊόντα από ατελείς βιοχημικές αντιδράσεις μέσα στον οργανισμό, ως αποτέλεσμα υπερπρόσληψης θερμίδων και μικροθρεπτικών ελλείψεων, μπορεί να έχουν σαν αποτέλεσμα περαιτέρω αύξηση βάρους ή και εξέλιξης σχετιζόμενων μεταβολικών νοσημάτων.
Γιατί παρουσιάζονται αυτές οι ελλείψεις;
Είναι παράδοξο τα παχύσαρκα άτομα να παρουσιάζουν μικροθρεπτικές ελλείψεις, δεδομένου ότι υπερσιτίζονται, ενώ θα περίμενε κανείς το αντίθετο. Αυτό πιθανώς να συμβαίνει είτε γιατί η διατροφή τους είναι φτωχή σε μικροθρεπτικά συστατικά, αν και πλούσια σε θερμίδες, είτε γιατί λόγω αυξημένου βάρους τους έχουν μεγαλύτερες ανάγκες από τον γενικό πληθυσμό.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η παχυσαρκία οφείλεται σε υπερκατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε απλούς υδατάνθρακες, λιπαρά ή και αλκοόλ, τα οποία είναι πλούσια σε θερμίδες και πολύ φτωχά σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Επιπλέον, οι παχύσαρκοι πολύ συχνά καταφεύγουν σε στερητικές ή και ανορθόδοξες δίαιτες (1 στους 3 στην Αμερική), οι οποίες τους στερούν βασικά θρεπτικά συστατικά, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται ελλείψεις, τόσο λόγω ανεπαρκούς πρόσληψης, όσο και λόγω αυξημένων αναγκών. Γι΄αυτό και το να είναι «σε δίαιτα» κάποιος συνεχώς του κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.
Ποια τα αποτελέσματα μελετών;
Σε μία μελέτη του 2010, τέσσερις από τις πιο συχνά ακολουθούμενες δίαιτες στην Αμερική η Atkins, η South Beach, η DASH και η Best Life, βρέθηκε ότι συνδέονται με ελλείψεις των 15 από τα 27 μικροθρεπτικά συστατικά, τα οποία μελετήθηκαν, δηλαδή σε 56% των μικροθρεπτικών συστατικών! Στην ίδια μάλιστα μελέτη, προτείνεται η λήψη κάποιου πολυβιταμινούχου σκευάσματος, προκειμένου να καλυφθούν οι διατροφικές ανάγκες των ατόμων που ακολουθούν κάποια από αυτές τις δίαιτες.
Στο ίδιο συμπέρασμα έχουν καταλήξει κι άλλες μελέτες στο παρελθόν, με επιφύλαξη βέβαια για τα «συμφέροντα» των εκάστοτε ερευνητών. Παρ’ όλα αυτά δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, που θα χρειαζόταν σε κάποιον παχύσαρκο που κάνει δίαιτα, να δοθεί ένα πολυβιταμινούχο σκεύασμα. Και αυτό γιατί υψηλά ποσοστά ατόμων, που ακολουθούν δίαιτες, οδηγούνται σε ανεπάρκειες που σχετίζονται με υψηλό κίνδυνο για καρκίνο, οστεοπόρωση, καρδιακά νοσήματα, αλλά και περαιτέρω αύξηση της παχυσαρκίας.
Μία πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη των Damms-Machado και συνεργατών, του Πανεπιστημίου Hohenheim της Γερμανίας, προσπάθησε να διαπιστώσει εάν όντως παρουσιάστηκαν ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών σε παχύσαρκα άτομα, που έκαναν ολιγοθερμιδική δίαιτα, που κάλυπτε όμως τις Διαιτητικές Προσλήψεις Αναφοράς (DRIs) του γενικού πληθυσμού. Τα ευρήματά τους έδειξαν ότι παρόλο που η ολιγοθερμιδική δίαιτα που ακολουθούσαν οι παχύσαρκοι ήταν εμπλουτισμένη σε μέταλλα και βιταμίνες, με βάση τα DRIs του γενικού πληθυσμού, εντούτοις οι από την αρχή «κακοθρεμμένοι» παχύσαρκοι, λόγω ελλείψεων μικροθρεπτικών συστατικών στον οργανισμό τους, παρουσίασαν ακόμα περισσότερες ελλείψεις μετά το πέρας 3 μηνών δίαιτας.
Γιατί μία υποθερμιδική δίαιτα οδηγεί σε ελλείψεις σε παχύσαρκα άτομα;
Γιατί τις περισσότερες φορές το διατροφικό πρόγραμμα που ακολουθεί δεν είναι το κατάλληλο για εκείνον. Αυτό μπορεί να συμβαίνει για τους παρακάτω κυρίως λόγους:
- Είτε γιατί το άτομο μπορεί λανθασμένα να πιστεύει ότι του ταιριάζει η δίαιτα του φίλου ή του συγγενή, που έχασε «πολλά κιλά».
- Είτε γιατί το βρήκε σε κάποιο περιοδικό ή στο Διαδίκτυο ή σε κάποιο βιβλίο best seller και δεν είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες του οργανισμού του, στον τρόπο ζωής του και στις ιδιαιτερότητες της ψυχολογίας του.
- Είτε γιατί πιστεύει ότι επειδή πριν από κάποια χρόνια είχε ακολουθήσει με επιτυχία κάποιο διατροφικό πρόγραμμα, θα μπορέσει και τώρα, υπό άλλες συνθήκες στον τρόπο ζωής του, να εφαρμόσει και να τα καταφέρει με το ίδιο παλιό πρόγραμμα.
Πώς μπορεί να επιτευχθεί υγιής απώλεια βάρους;
Γι΄αυτό, πριν ξεκινήσει κάποιος το ολιγοθερμιδικό πρόγραμμά του πρέπει πάντα να κάνει έναν πλήρη έλεγχο πέρα των αιματολογικών, βιοχημικών και των μικροθρεπτικών του ελλείψεων, προκειμένου να γνωρίζει ο διαιτολόγος του τις πραγματικές διατροφικές του ανάγκες.
Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορέσει να σχεδιαστεί ένα εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο, που αφενός θα μπορεί να βοηθήσει να χαθεί βάρος, αφετέρου θα αποτρέψει τις απώλειες θρεπτικών συστατικών και θα καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού, χωρίς να χρειάζεται απαραιτήτως κάποιο πολυβιταμινούχο σκεύασμα. Μόνο έτσι μπορεί να επιτευχθεί η ασφαλής για την υγεία απώλεια και διατήρηση βάρους.
