Το τηλέφωνο του γραφείου σας χτυπά… Ένας εν δυνάμει πελάτης, σας κάνει διάφορες ερωτήσεις σχετικά με το πρώτο ραντεβού. Εκτός από τις βασικές, που μπορεί να περιλαμβάνουν την τιμή, τη διάρκεια, την ημέρα και την ώρα του ραντεβού, μπορεί επιπλέον να σας ρωτήσει: «Χρειάζεται να φέρω κάποιες εξετάσεις;» ή « Τι εξετάσεις χρειάζεστε;» ή «Τι χρειάζεται να φέρω μαζί μου στο πρώτο ραντεβού;».
- Εσείς ζητάτε εξετάσεις αίματος;
- Πρέπει οι διαιτολόγοι να τις ζητάμε;
- Και αν ναι, ποιες ακριβώς χρειαζόμαστε;
- Και μία ακόμη πιο καίρια ερώτηση: Είστε σε θέση να ερμηνεύσετε τις εξετάσεις αίματος που σας φέρνει ο πελάτης σας;
Ξέρω-ξέρω… σας έχω βομβαρδίσει με ερωτήσεις. Σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να σας δώσουμε απαντήσεις σε αυτό τον οδηγό!
Συνεχίστε το διάβασμα για να ανακαλύψετε την αξία των εξετάσεων αίματος ή κλικάρετε εδώ για να μεταφερθείτε απευθείας στις «Καταστάσεις Υγείας».
Τα εργαλεία διατροφικής αξιολόγησης που έχετε στα χέρια σας
Σύμφωνα με τον EFAD: «Η δουλειά του διαιτολόγου είναι να δίνει επιστημονικά τεκμηριωμένες συμβουλές σχετικά με την διατροφή και τα τρόφιμα με απώτερο σκοπό την προάσπιση της υγείας, την πρόληψη διάφορων ασθενειών αλλά και την διάγνωση, θεραπεία και διαχείριση των διάφορων διαταραχών που σχετίζονται με την διατροφή»
Θεραπεία χωρίς αρχική διάγνωση δεν μπορεί να υπάρξει. Βεβαίως, στο επάγγελμά μας δεν χρησιμοποιούμε τόσο συχνά τον όρο διάγνωση όσο αξιολόγηση, η οποία γίνεται κατά κύριο λόγο στο πρώτο ραντεβού. Για να κάνετε λοιπόν, μία ολοκληρωμένη διατροφική αξιολόγηση χρειάζεστε κάποια εργαλεία, όπως:
- Ιατρικό Ιστορικό
- Διαιτητικό Ιστορικό
- Φυσική Εξέταση
- Ανθρωπομετρήσεις και Σύσταση Σώματος
- Βιοχημικές Αναλύσεις – Εξετάσεις Αίματος και Ούρων
- Απαιτήσεις σε Ενέργεια, Πρωτεΐνη, Υγρά
Οι εξετάσεις αίματος αποτελούν ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για να διαπιστώσουμε:
- την κατάσταση υγείας του πελάτη (αξιολόγηση - διάγνωση)
- για να θέσουμε στόχους (στοχοθεσία) και
- για να καταλάβουμε το βαθμό της συμμόρφωσής του στο πρόγραμμα (έλεγχος).
Επιπλέον, οι εξετάσεις θα δείξουν εάν υπάρχουν διατροφικές ελλείψεις ή ασθένειες που σχετίζονται με την διατροφή. Επομένως το διατροφικό πλάνο θα καθοριστεί από αυτές τις αναλύσεις.
Όσο σημαντικές είναι οι εξετάσεις στο πρώτο ραντεβού άλλο τόσο είναι και κατά την διάρκεια της θεραπείας. Άρα, για να υπάρχει ένας σωστός έλεγχος της δουλειάς μας και της συμμόρφωσης του πελάτη στις διατροφικές οδηγίες απαιτείται ένα follow – up στις εξετάσεις αίματος και επανάληψη ανάλογα την περίπτωση.
Ποιες εξετάσεις;
Από βιοχημικές αναλύσεις άλλο τίποτα… Τι ζητάμε λοιπόν, από τον πελάτη; Αυτό εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία και το ιατρικό ιστορικό ή την κατάσταση της υγείας του πελάτη σας.
Για παράδειγμα: Δεν θα ζητήσουμε τις ίδιες εξετάσεις από μία υπέρβαρη γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας και έναν μεσήλικα παχύσαρκο άνδρα. Προφανώς στην πρώτη περίπτωση μας ενδιαφέρει η ύπαρξη ή όχι σιδηροπενικής αναιμίας και μία καλή ορμονική λειτουργία ενώ στην δεύτερη περίπτωση πρέπει να διερευνήσουμε εάν υπάρχει μεταβολικό σύνδρομο.
Οι βιοχημικές αναλύσεις αποτελούν ένα ιδιαιτέρως αντικειμενικό και ευαίσθητο εργαλείο για την διατροφική κατάσταση αλλά ανάλογα με το περιστατικό χρειαζόμαστε και διαφορετικούς δείκτες.
Σε αυτό το σημείο, καλό είναι να διευκρινίσουμε ότι ο ειδικός για να ορίσει τις εξετάσεις αίματος που απαιτούνται είναι ο ειδικός παθολόγος και όχι ο διαιτολόγος, ακόμη κι αν είναι σε θέση να γνωρίζει και ο δεύτερος. Σε ιδανικές συνθήκες, ο εν δυνάμει πελάτης θα πρέπει πριν το ραντεβού με τον διαιτολόγο, να επισκεφθεί έναν παθολόγο, ο οποίος θα του συνταγογραφήσει τις εξετάσεις που χρειάζεται και θα τον παραπέμψει στο διαιτολόγο.
Σε έναν έλεγχο ρουτίνας, οι συνήθεις βιοχημικές αναλύσεις τι περιλαμβάνουν;
- Ηλεκτρολύτες (Νάτριο και Κάλιο), Φώσφορο, Ασβέστιο και Αλβουμίνη για την κατάσταση υδάτωσης και θρέψης
- Σίδηρος, Φερριτίνη, Φυλλικό οξύ και Βιταμίνη Β12 για την σιδηροπενική αναιμία
- Γλυκόζη και Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη για τον έλεγχο του σακχαρώδη διαβήτη
- Χοληστερόλη και Τριγλυκερίδια για τα λιπίδια του αίματος
- Ουρία, Ουρικό οξύ και Κρεατινίνη για την νεφρική λειτουργία
- Τρανσαμινάσες, Χολοστατικά ένζυμα και Χολερυθρίνη για την ηπατική λειτουργία
Παρακάτω θα δούμε μαζί πώς ερμηνεύονται αυτοί οι δείκτες στην υπηρεσία της καλύτερης διατροφικής αξιολόγησης και παρακολούθησης.
Ποιες συνήθεις συνθήκες πρέπει να τηρηθούν πριν τις εξετάσεις;
Όταν λέμε ότι πρέπει να γίνεται νηστεία πριν τις εξετάσεις εννοούμε ότι ο εξεταζόμενος δεν πρέπει να φάει και να πιει τίποτα για 12 ώρες πριν την αιμοληψία. Πιο συγκεκριμένα δεν επιτρέπονται:
- Φαγητό
- Αλκοόλ
- Αφεψήματα (καφές, τσάι, χαμομήλι κτλ)
- Καραμέλες και τσίχλες
- Συμπληρώματα Διατροφής και Βιταμίνες
- Κάπνισμα
- Φάρμακα εκτός από αυτά που επιτρέπει ο θεράπων ιατρός
Η ανάλυση… της ανάλυσης
Οι φυσιολογικές τιμές αλλάζουν ανάλογα το εργαστήριο και είναι καλό πάντα να λαμβάνετε υπόψη σας το εύρος φυσιολογικών τιμών του εκάστοτε εργαστηρίου χωρίς να συγκρίνετε αναλύσεις από διαφορετικά εργαστήρια μεταξύ τους, καθώς η μέθοδος και τα αντιδραστήρια μπορεί να διαφέρουν. Μάλιστα μπορείτε να συμβουλέψετε τους πελάτες σας, να επαναλαμβάνουν τις εξετάσεις στο ίδιο μικροβιολογικό εργαστήριο.
Πάμε να δούμε μαζί ποιες εξετάσεις χρειάζεται για τις παρακάτω Καταστάσεις Υγείας. Κάντε κλικ επάνω στην επιλογή που σας ενδιαφέρει και θα μεταφερθείτε απευθείας στις απαντήσεις!
Εκτίμηση Σιδηροπενικής Αναιμίας
Κατάσταση Θρέψης και Υδάτωσης
Αλβουμίνη
1. Αλβουμίνη ορού
Ορισμός - Λειτουργία
Η αλβουμίνη είναι η πρωτεΐνη, η οποία συντίθεται στο ήπαρ και υπάρχει σε μεγαλύτερη ποσότητα στο πλάσμα του αίματος (55-65% επί του συνόλου). Οι κύριες λειτουργίες της είναι να αποτρέπει την διαρροή υγρών από τα αιμοφόρα αγγεία και να μεταφέρει ορμόνες, βιταμίνες, φάρμακα και ιόντα όπως το ασβέστιο, το νάτριο και το κάλιο σε όλο το σώμα. Δρα, δηλαδή, ως μη ειδική πρωτεΐνη μεταφορέας.
Για ποιον λόγο γίνεται η ανάλυση;
Αποτελεί έναν δείκτη για τις αποθήκες πρωτεΐνης, άρα και θρέψης. Ο χρόνος ημίσειας ζωής της είναι 21 ημέρες, αυτό σημαίνει ότι οι τιμές αλβουμίνης που μετράμε από την σημερινή λήψη αίματος μας δείχνουν τις αποθήκες πρωτεΐνης ή την κατάσταση θρέψης πριν 3 εβδομάδες. Επιπλέον η μισή ποσότητα ασβεστίου του αίματος είναι δεμένη στην αλβουμίνη. Έτσι χρησιμοποιείται για την ακριβέστερη εκτίμηση των επιπέδων του ασβεστίου του αίματος. Χαμηλή αλβουμίνη εμφανίζεται με χαμηλά επίπεδα ασβεστίου του αίματος. Διορθώνοντας τα επίπεδα του ασβεστίου διορθώνουμε και τα επίπεδα αλβουμίνης του αίματος.
Target Group
Μπορούμε να το ζητήσουμε εάν κάποιος έχει χάσει ανεξήγητα πολύ βάρος για να εκτιμήσουμε την κατάσταση θρέψης αλλά δεν αποτελεί και τον πιο ευαίσθητο δείκτη υποθρεψίας καθώς δεν επηρεάζεται από βραχυχρόνιες αλλαγές στην διατροφή. Δεν είναι ευαίσθητη σε οξείες διαιτητικές αλλαγές.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Σε αλλαγές των επιπέδων της αλβουμίνης προσπαθούμε να διορθώσουμε την αφυδάτωση ή υπερυδάτωση που μπορεί να υπάρχει. Να εκπαιδεύσουμε τον πελάτη για την αύξηση ή την μείωση στην πρόσληψη των υγρών. Να εκπαιδεύσουμε τον πελάτη να αυξήσει ή να μειώσει το προσλαμβανόμενο ασβεστιο σε περίπτωση υπερασβεσταιμίας ή υποασβεσταιμίας.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
Αυξημένες τιμές αλβουμίνης ορού μπορεί να υποδηλώνουν αφυδάτωση. (Ορισμένα φάρμακα αυξάνουν την αλβουμίνη στο αίμα, συμπεριλαμβανομένων των αναβολικών στεροειδών, των ανδρογόνων, των αυξητικών ορμονών, και της ινσουλίνης.)
Μειωμένες τιμές συναντάμε σε άτομα με πολλαπλές αλλεργίες, με μειωμένη πρωτεϊνική πρόσληψη, με σύνδρομα δυσαπορρόφησης όπως η νόσος του Crohn ή η κοιλιοκάκη, με υποσιτισμό, με οξείες ή χρόνιες νόσους, με καρκίνο, με νοσήματα του ήπατος, με νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, με υπερυδάτωση ή με οίδημα (κατακράτηση υγρών), σε περιπτώσεις υποκαλιαιμίας ή μειωμένης σύνθεσής της από τον οργανισμό ή σε υπερήλικες. Μειωμένες τιμές αλβουμίνης αυξάνουν τον κίνδυνο για μολύνσεις, για νοσηρότητα και θνησιμότητα, επιπλέον παρεμποδίζεται η επούλωση από τραύματα.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
| Αλβουμίνη | 3,5 – 5,5 g/dl |
↑ σε υπερασβεσταιμία και σε αφυδάτωση από απώλειες υγρών λόγω διάρροιας, εμετού και νεφρικής δυσλειτουργίας). ↓ σε υπασβεσταιμία, πολλαπλές αλλεργίες, δυσαπορρόφηση, καρκίνο, ηπατική νόσο, νεφρική ανεπάρκεια, καρδιακή ανεπάρκεια, υπερυδάτωση ή οίδημα, φλεγμονή, υποθρεψία, υποθυρεοειδισμό, αλκοολισμό, νόσο του Crohn, εγκυμοσύνη |
Ηλεκτρολύτες
2. Ηλεκτρολύτες
Ορισμός - Λειτουργία
Οι ηλεκτρολύτες είναι στοιχεία που μπορούν να διασπαστούν σε ιόντα και να παράγουν ηλεκτρισμό. Κάθε ηλεκτρολύτης εξυπηρετεί συγκεκριμένες λειτουργίες. Το ασβέστιο και το κάλιο είναι απαραίτητα για τον μυϊκό ιστό και τις λειτουργίες του ενώ το νάτριο είναι αναγκαίο για την ισορροπία των υγρών στο σώμα. Τους ηλεκτρολύτες τους μετράμε για να εντοπίσουμε ή να αξιολογήσουμε ενδεχόμενη αφυδάτωση ή υπερυδάτωση.
Η αφυδάτωση είναι η κατάσταση αρνητικού ισοζυγίου υγρών είτε από χαμηλή πρόσληψη, είτε από αυξημένες απώλειες είτε από μετατόπιση των υγρών από τα κύτταρα στο αίμα. Για να την αντιμετωπίσουμε δίνουμε αυξημένη ποσότητα υγρών και ακόμη καλύτερα υποτονικά υγρά με 5% δεξτρόζη. Η επανυδάτωση πρέπει να γίνει σταδιακά.
Υπερυδάτωση ή οίδημα είναι η αύξηση του εξωκυττάριου όγκου υγρών. Τα υγρά μετατοπίζονται από το εξωκυττάριο διαμέρισμα στους διάμεσους ιστούς.
Νάτριο
3. Νάτριο
Ορισμός και Λειτουργία
Είναι ο κυριότερος ηλεκτρολύτης του εξωκυττάριου χώρου, απαραίτητος για την ισορροπία των υγρών του σώματος. Το 80% του νατρίου στο σώμα μας βρίσκεται στο εξωκυττάριο υγρό και το υπόλοιπο 20% στα οστά. Ρυθμίζεται από τους νεφρούς και τα επινεφρίδια. Κύρια λειτουργία του είναι η διατήρηση της ωσμωτικής πίεσης, της οξεοβασικής ισορροπίας και η μεταφορά των νευρικών ώσεων.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Για να ελέγξουμε την κατάσταση υδάτωσης και τα οιδήματα εάν υπάρχουν. Είναι ευαίσθητος δείκτης και επηρεάζεται από μεταβολές στην πρόσληψη νατρίου από την διατροφή, από την απέκκριση νατρίου από τα νεφρά και από τον μεταβολισμό των υγρών του σώματος.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύσουμε τους πελάτες μας να αυξήσουν ή να μειώσουν την κατανάλωση υγρών ή/και την πρόσληψη νατρίου από την διατροφή.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
- Αυξημένες τιμές (υπερνατριαιμία) παρουσιάζονται σε καταστάσεις αφυδάτωσης, σε αυξημένη διαιτητική πρόσληψη νατρίου και σε παθήσεις των νεφρών.
- Μειωμένες τιμές (υπόνατριαιμία) βλέπουμε μετά από γαστρεντερικές διαταραχές (διάρροιες και εμετούς), με την χρήση διουρητικών ή καθαρτικών (πχ σε διαταραχές λήψης τροφής), σε αθλητές λόγω αυξημένης εφίδρωσης, σε οιδήματα, σοβαρά εγκαύματα, λιμοκτονία και σε καρδιακή ανεπάρκεια.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
| Νάτριο | 135 – 145 mEq/l |
↑ σε αφυδάτωση ή σε αυξημένη πρόσληψη νατρίου ή αλατιού ↓ σε υπερυδάτωση ή σε απώλειες νατρίου όπως πχ σε διάρροιες, αυξημένη διούρηση, αυξημένη εφίδρωση (πχ. σε αθλητές), οιδήματα, εγκαύματα, πείνα, χρήση διουρητικών και καθαρτικών οπως στις διαταραχές λήψης τροφής |
Κάλιο
4. Κάλιο
Ορισμός - Λειτουργία
Είναι ο κυριότερος ηλεκτρολύτης του ενδοκυττάριου χώρου. Το 80% του καλίου του σώματος βρίσκεται στους μύες στο ενδοκυττάριο υγρό και το 10-20% στο εξωκυττάριο υγρό (αίμα και οστά). Το 80-90% αποβάλλεται από τα νεφρά ενώ το υπόλοιπο από τον ιδρώτα και τα κόπρανα. Παίζει σημαντικό ρόλο στην νευρική, καρδιακή και μυϊκή λειτουργία & οξεοβασική ισορροπία. Δρα ως συμπαράγοντας διάφορων ενζύμων, είναι απαραίτητο για την έκκριση της ινσουλίνης, απαιτείται για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων και για την πρωτεινική σύνθεση.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Η εξέταση αυτή βοηθά στην διάγνωση διαταραχών οξεοβασικής ισορροπίας και ισοζυγίου ύδατος.
Target Group
Σε αθλητές, άτομα με διαταραχές λήψης τροφής, ασθενείς μετά από επέμβαση γαστρικού bypass, ασθενείς που λαμβάνουν διουρητικά, νεφροπαθείς, ασθενείς με διάρροια και εμετούς.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Ασθενείς με μακροχρόνιο υποσιτισμό μπορεί να έχουν μειωμένα επίπεδα καλίου κατά την επανασίτιση. Χαμηλά επίπεδα καλίου μαζί με χαμηλά επίπεδα μαγνησίου και φωσφόρου μπορεί να οδηγήσουν σε αναπνευστική και καρδιακή αστάθεια, αρρυθμίες και μυική αδυναμία. Χρειαζόμαστε την ανάλυση ώστε να εκπαιδεύσουμε τους πελάτες σχετικά με τις πηγές καλίου και πως θα πρέπει να αυξήσουν ή να μειώσουν την πρόσληψή του από την τροφή. Παραπομπή για συμπληρώματα καλίου ανάλογα την περίπτωση.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
- Αυξημένα επίπεδα καλίου, δηλαδή υπερκαλιαιμία, μπορεί να προκληθεί από υπερβολική πρόσληψη καλίου από την διατροφή, μειωμένη απέκκριση από τα νεφρά όπως στην οξεία ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, φαρμακευτική αγωγή όπως διουρητικά, λοιμώξεις, αρρύθμιστος ΣΔ.
- Χαμηλά επίπεδα καλίου, υποκαλιαιμία, μπορεί να προκληθεί από αυξημένη διούρηση, αυξημένες απώλειες υγρών από το γαστρεντερικό (εμετός και διάρροιες), ανεπαρκή πρόσληψη από την τροφή, φάρμακα όπως διουρητικά, κορτικοειδή, αντιβιοτικά και οιστρογόνα, δυσαπορρόφηση, ασιτία, αφυδάτωση, υπερβολική λήψη γλυκόριζας, κατάχρηση αλκοόλ.
- Σε ασθενείς σε αιμοκάθαρση τα επίπεδα παρουσιάζονται μειωμένα λόγω αυξημένων απωλειών καλίου από την αιμοκάθαρση.
- Πολυ υψηλές τιμές ή πολύ χαμηλές τιμές σχετίζονται με ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Κάλιο |
3,5 – 5,2 mEq/l |
↑ σε νεφρική ανεπάρκεια, αυξημένη πρόσληψη από την διατροφή ή από συμπληρώματα, σε αρρύθμιστο ΣΔ και σε AIDS ↓ σε απώλειες υγρών λόγω χρήσης διουρητικών ή σε διάρροιες ή σε εμετούς, σε ασιτία, σε δυσαπορρόφηση, σε πυρετό, σε stress, λήψη αντιβίωσης, κορτικοειδών, χρήση οιστρογόνων, υπερβολική λήψη γλυκόριζας, αλκοολισμό |
Ασβέστιο
5. Ασβέστιο ορού
Ορισμός και Λειτουργία
Είναι ένα από τα μεταλλικά στοιχεία. Το 99% του ασβεστίου υπάρχει στα οστά και το υπόλοιπο 1% εξωκυττάριο υγρό και στους ιστούς. Είναι σημαντικό για την υγεία των οστών, βοηθά τους μυς και τα αιμοφόρα αγγεία να συσταλλούν και να διασταλλούν, βοηθά στην έκκριση ορμονών και ενζύμων και για να σταλθούν μηνύματα μέσω του νευρικού συστήματος.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Το ασβέστιο ορού δεν αντανακλά το ασβέστιο του σώματος. Αντανακλά την λειτουργία των παραθυρεοειδών αδένων, τον μεταβολισμό του ασβεστίου και την δραστηριότητα κακοήθων κυττάρων.
Target Group
Παρακολουθείται για να αναγνωριστεί το σύνδρομο επανασίτισης ως απάντηση στην διατροφική υποστήριξη.
Παρακολουθείται σε ασθενείς με νεφρική νόσο για να αναγνωριστούν προβλήματα στο μεταβολισμό των οστών και να εκτιμηθεί η ανοχή στην συμπληρωματική αγωγή με βιταμίνη D. Διακυμάνσεις στα επίπεδα ασβεστίου παρουσιάζονται σε καρδιαγγειακά προβλήματα, σε αναπνευστικά προβλήματα και σε ογκολογικούς ασθενείς λόγω των επιδράσεων του καρκίνου στο σώμα αλλά και ως συνέπεια της χημειοθεραπείας ή άλλης φαρμακευτικής αγωγής.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Αλληλεπιδρά με τον φώσφορο, την βιταμίνη D και την παραθορμόνη (όσο το ασβέστιο μειώνεται, η παραθορμόνη αυξάνεται). Επηρεάζεται από τα επίπεδα της αλβουμίνης, καθώς περίπου το μισό ασβέστιο ορού είναι δεμένο στην αλβουμίνη. Τα ακριβή επίπεδα του ασβεστίου πρέπει να αξιολογούνται σε συνάρτηση με την αλβουμίνη, τον φώσφορο και την βιταμίνη D. Μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τους ασθενείς στα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο ώστε να μπορούν να αυξάνουν ή να μειώνουν την διατροφική πρόσληψη του ασβεστίου κατά περίπτωση. Να παραπέμψουμε στους ασθενείς να λάβουν συμπλήρωμα ασβεστίου με βιταμίνη D. Να προτείνουμε μείωση ή αύξηση στην πρόσληψη των υγρών. Πρέπει να συνεκτιμάται με τα επίπεδα φωσφόρου, βιταμίνης D, παραθορμόνης και αλβουμίνης.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
Η υπερασβεσταιμία σχετίζεται με ορμονικές διαταραχές, κακοήθη νοσήματα και υπερβιταμίνωση D. Πιο αναλυτικά αυξημένο ασβέστιο παρατηρούμε στον υπερπαραθυρεοειδισμό, υπερθυρεοειδισμό, στον καρκίνο, υπερβολική πρόσληψη βιταμίνης D, με λήψη αντιβίωσης, μεταμόσχευση νεφρού.
Η υποασβεσταιμία παρουσιάζεται σε περιπτώσεις έλλειψης βιταμίνης D, έλλειψης μαγνησίου, στον υποπαραθυρεοειδισμό, στην νεφρική ανεπάρκεια και στο νεφρωσικό σύνδρομο, στην υποαλβουμιναιμία, σε σύνδρομα δυσαπορρόφησης, σε ασθενείς με γαστρικό bypass, σε φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, σε κοιλιοκάκη στην υπερυδάτωση, σε παγκρεατίτιδα, με υψηλά επίπεδα φώσφορου, στον υποσιτισμό, σε υπερβολικά μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου από την διατροφή, σε κατάχρηση αλκοόλ.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Ασβέστιο |
8,5-10,5 mg/dl |
↑ σε καρκίνο του μαστού, των πνευμόνων και σε πολλαπλό μυέλωμα ↓ μετά από επέμβαση γαστρικού bypass, φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, κοιλιοκάκη λόγω ανεπαρκούς πρόσληψης ή δυσαπορρόφησης |
Φώσφορος
6. Φώσφορος
Ορισμός και Λειτουργία
Είναι ένα από τα μεταλλικά στοιχεία. Το 80-85% υπάρχει στα οστά, το 14% στους μαλακούς ιστούς όπως οι μύες και το 1% στο εξωκυττάριο υγρό. Εμπλέκεται στον μεταβολισμό των υδατανθράκων, των πρωτεινών και του λίπους. Ειναι απαραίτητο για τον μεταβολισμό των οστών και την μέγιστη υγεία των οστών.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Ο φώσφορος ορού δεν αντανακλά το συνολικό φώσφορο που υπάρχει στο σώμα. Τα επίπεδά του αξιολογούνται σε σχέση με αυτά του ασβεστίου. Περίσσεια του ενός ηλεκτρολύτη στο αίμα διεγείρει την νεφρική απέκκριση του άλλου. Επηρεάζει την παραθορμόνη και τα επίπεδα της βιταμίνης D, και έτσι καθιστά την ισορροπία του ασβεστίου. Παρακολουθειται σε ασθενείς με νεφρική νόσο για να κανονίζουν την αγωγή για τους δεσμευτές φωσφόρου και την συμπληρωματική αγωγή με βιταμίνη D.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύουμε τους ασθενείς σχετικά με τις πηγές φωσφόρου ώστε να μειώνουν ή να αυξάνουν την πρόσληψή του κατά περιπτωση. Να παραπέμπουμε για λήψη συμπληρώματος φωσφόρου.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
Είναι αυξημένος (υπερφωσφαταιμία) στον υποπαραθυρεοειδισμό, σε αυξημένη πρόσληψη από την διατροφή ή από σκευάσματα, σε υπερβιταμίνωση D, σε υποασβεσταιμία, σε υποκαλιαιμία, καρκίνο και σε μειωμένη νεφρική λειτουργία.
Είναι μειωμένος (υποφωσφαταιμία) στον υπερπαραθυρεοειδισμό, υπερασβεσταιμία, διάρροια, ανεπάρκεια βιταμίνης D, ΣΔ, κατάχρηση φαρμάκων (αντιόξινα, ινσουλίνη, στεροειδή), στον αλκοολισμό και στην αιμοκάθαρση, μετά από επέμβαση γαστρικού bypass, στο σύνδρομο επανασίτισης, σε ασθενείς με μηχανική υποστήριξη αέρα.
Μειωμένα επίπεδα φωσφόρου μαζί με μειωμένα επίπεδα καλίου και μαγνησίου μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακή και αναπνευστική αστάθεια ή μυική αδυναμία.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Φώσφορος |
2,5-4,5 mg/dl |
↑ σε νεφρική ανεπάρκεια, υποκαλιαιμία, υπερβιταμίνωση D, καρκίνο, υποπαραθυρεοειδισμό, ακρομεγαλία, δρεπανοκυτταρική αναιμία ↓ σε υπερπαραθυρεοειδισμό, σε υπερασβεσταιμία, σε αλκοολισμό, υποβιταμίνωση D, ραχίτιδα, οστεομαλακία, υπερινσουλινισμό, οξεία ουρική αρθρίτιδα, κατάχρηση ουσιών που δεσμεύουν το φώσφορο, δηλητηρίαση από σαλικυλικά, ΣΔ, σύνδρομο Cushing |
Βιταμίνη D
7. Βιταμίνη D
Ορισμός - Λειτουργία
Είναι μία λιποδιαλυτή βιταμίνη σημαντική για την απορρόφηση του ασβεστίου, για την διατήρηση της υγείας των οστών, για την πρόληψη αλλά και την παρακολούθηση της οστεοπόρωσης, για την μείωση του κινδύνου καταγμάτων των οστών και της ανεπαρκούς λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Στο αίμα μπορούμε να εξετάσουμε τα επίπεδα της 25-υδρόξυ-βιταμίνης D. Σε περιπτώσεις ανεπάρκειας καλό είναι να εξετάζεται και η 1,25-υδρόξυ-Βιταμίνη (καλσιτριόλη), δηλαδή η μετατροπή της βιταμίνης D στην ενεργός μορφή της, η οποία πραγματοποιείται στα νεφρά. Η 1,25 -υδρόξυ - Βιταμίνη D ενισχύει την απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου στο λεπτό έντερο και προάγει την οστική επιμετάλλωση, ενώ παράλληλα μειώνει την σύνθεση και την έκκριση της παραθορμόνης, διαδικασία η οποία εμποδίζει την απομάκρυνση του ασβεστίου από τα οστά.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Η εξέταση γίνεται για να προληφθούν τυχόν ανεπάρκειες ή υπερδοσολογίες σε περιπτώσεις υψηλής χορήγησης βιταμίνης D. Πρέπει να παρακολουθείται μαζί με το ασβέστιο και την παραθορμόνη, καθώς αλληλεπιδρούν για την απορρόφηση του ασβεστίου.
Target Group
Παρακολουθείται σε ασθενείς με σκελετικά προβλήματα ή με προβλήματα απορρόφησης ασβεστίου. Αποτελεί σημαντική εξέταση κατά την ανάπτυξη, σε κατάσταση εγκυμοσύνης, στους αθλητές και σε περιπτώσεις με οστεοπενία ή οστεοπόρωση. Πρέπει να παρακολουθείται σε ασθενείς με σύνδρομα δυσαπορρόφησης. Να ελέγχεται σε ασθενείς με νεφρική οστεοδυστροφία, μια συχνή επιπλοκή της Χρόνιας Νεφρικής Ανεπάρκειας, και η οποία οδηγεί σε πολλές επιπλοκές στον σκελετό. Συνήθως ασθενείς με νεφρική νόσο εμφανίζουν ανεπάρκεια σε βιταμίνη D.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Η βιταμίνη D είναι η βιταμίνη του ήλιου. Σε περιπτώσεις ανεπάρκειας μπορούμε να συστήσουμε στους ασθενείς έκθεση στον ήλιο για κάποια λεπτά της ημέρας ή κατανάλωση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε βιταμίνη D. Να παραπέμψουμε τους ασθενείς ώστε να λάβουν συμπλήρωμα βιταμίνης D ή καλσιτριόλης ανάλογα την περίπτωση. Σε ασθενείς με οστεοπενία ή οστεοπόρωση να εξετάζεται με τον θεράποντα ιατρό η προληπτική λήψη της. Να παρακολουθείται σε συνδυασμό με το ασβέστιο και τα επίπεδα της παραθορμόνης, ιδιαιτέρως εάν χορηγείται καλσιτριόλη καθώς μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ασβεστίου, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε ασβεστοποίηση των μαλακών ιστών. Ο διαιτολόγος θα πρέπει να συμβουλεύει για τον χρόνο λήψης της καλσιτριόλης ώστε να μην είναι κοντά με τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε ασβέστιο καθώς μπορεί να επηρεαστεί η απορρόφησή του.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
- Αυξημένες τιμές παρατηρούνται σε ασθενείς στους οποίους έχει χορηγηθεί πολύ υψηλή δόση συμπληρώματος βιταμίνης D.
- Χαμηλές τιμές, έλλειψη ή ανεπάρκεια, παρατηρούνται στους παχύσαρκους, στους ηλικιωμένους, σε άτομα που είναι έγκλειστα, σε ασθενείς με κάποια ηπατική νόσο, σε ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, με κοιλιοκάκη, με κυστική ίνωση, σε ογκολογικούς ασθενείς, σε ασθενείς με γαστρικό bypass, σε κατάσταση εγκυμοσύνης, στους αθλητές, σε χορτοφάγους και σε άτομα με τροφικές αλλεργίες ή δυσανεξίες στο γάλα και στην σόγια.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
25-υδρόξυ-Βιταμίνη D |
Έλλειψη με τιμές <20 ng/ml Ανεπάρκεια με τιμές 20-30 ng/ml Επάρκεια με τιμές >30 ng/ml |
↑ σε υπερδοσολογία συμπληρώματος ή σε κάποιες μορφές καρκίνου πχ σαρκοείδωση ή λεμφώματα. ↓ σε οστεοπόρωση, σε οστεομαλακία, σε σύνδρομα δυσαπορρόφησης |
Εκτίμηση Σιδηροπενικής Αναιμίας
Οι αναλύσεις αυτές γίνονται για να αναγνωρίσουμε κάποια διατροφική ανεπάρκεια σιδήρου, προβλήματα με τον σίδηρο ορού (κυκλοφορίας του αίματος) και τις αποθήκες σιδήρου (φερριτίνη). Για μία ολοκληρωμένη εκτίμηση της σιδηροπενικής αναιμίας καλό είναι να ελέγχουμε και το φυλλικό οξύ αλλά και την βιταμίνη Β12. Ετσι μπορούμε να παρακολουθήσουμε πιο σωστά την πρόληψη ή/και την θεραπεία της ανεπάρκειας σιδήρου.
Σίδηρος
1. Σίδηρος
Ορισμός και Λειτουργία
Είναι ένα από τα μεταλλικά στοιχεία. Είναι αναγκαίος για την παραγωγή αιμοσφαιρίνης.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Για την εκτίμηση της σιδηροπενικής αναιμίας. Παρόλο που τον χρησιμοποιούμε συχνά, θεωρείται πιο αδύναμος δείκτης καθώς μεταβάλλεται μέρα με την ημέρα καθώς απώλειες σιδήρου μπορεί να έχουμε από τα ούρα, τα κόπρανα και με την έμμηνο ρύση. Ο σίδηρος που χάνεται πρέπει να αναπληρώνεται από την τροφή. Οι απώλειες σιδήρου στους άνδρες και τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες είναι εξαιρετικά χαμηλές. Τα αποτελέσματα του σιδήρου μπορεί να μεταβληθούν (επηρεαστούν) από την κατανάλωση αλκοόλ, χρήση οιστρογόνων, χρήση αντισυλληπτικών χαπιών, αντιβιωτικών, ασπιρίνης, τεστοστερόνης.
Target Group
Απορροφάται κυρίως μέσω του λεπτού εντέρου και έτσι ανεπάρκειες παρατηρούνται σε ασθενείς μετά από επέμβαση γαστρικού bypass, φλεγμονώδης νόσους του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα και νόσος του Crohns), σε κοιλιοκάκη και στην κυστική ίνωση. Ελλείψεις είναι συχνές σε ασθενείς με νεφρική νόσο, ηπατική νόσο, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, διαταραχές λήψης τροφής, νήπια και παιδιά τα οποία καταναλώνουν υπερβολικό γάλα αγελάδας, χορτοφάγους, αθλητές, ηλικωμένους οι οποίοι καταναλώνουν ελάχιστο κόκκινο κρέας, στην εγκυμοσύνη για την διάγνωση σιδηροπενικής αναιμίας και την διασφάλιση της σωστής ανάπτυξης του εμβρύου.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύσουμε τους πελάτες μας σχετικά με την περιεκτικότητα των τροφών σε σίδηρο αλλά και την απορρόφησή του. Να παραπέμψουμε ώστε να τους χορηγηθεί συμπλήρωμα εάν χρειάζεται. Πρέπει πάντα να ελέγχεται με το φυλλικό οξύ και την βιταμίνη Β12.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Σίδηρος |
άνδρες: 75 – 175 μg/dl γυναίκες: 65 – 165 μg/dl |
↑ κατάχρηση συμπληρωμάτων σιδήρου, σε οξεία ηπατίτιδα, αιμολυτική αναιμία, αλκοολισμό Αιμοχρωμάτωση, μεταγγίσεις, έλλειψη βιταμίνης Β6, δηλητηρίαση από μόλυβδο, λευχαιμία. ↓ σιδηροπενική αναιμία, απώλεια αίματος, μολύνσεις, χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα, κύηση, θηλασμός, ανεπαρκής πρόσληψη από την τροφή |
Φερριτίνη
2. Φερριτίνη
Ορισμός - Λειτουργία
Η κυριότερη πρωτεΐνη αποθήκευσης του σιδήρου.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Οι τιμές της σχετίζονται άμεσα με τα επίπεδα του αποθηκευμένου σιδήρου του σώματος. Αντανακλά τα αποθέματα σιδήρου του σώματος. Αποτελεί την πιο ευαίσθητη εξέταση διάγνωσης της σιδηροπενικής αναιμίας και τον πιο ακριβή δείκτη των διαθέσιμων αποθηκών σιδήρου.
Target Group
Μεγαλύτερες διακυμάνσεις παρατηρούμε στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας λόγω της έμμηνου ρύσης. Σε γενικές γραμμές, 1 ng/ml φερριτίνης αντιστοιχεί σε 8 mg αποθηκευμένου σιδήρου. Δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε σίδηρο μπορεί να επηρεάσει τον συγκεκριμένο δείκτη.
Πιθανή διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύσουμε τους πελάτες μας πως μπορεί ο διατροφικός σίδηρος να απορροφάται καλύτερα από τον οργανισμό.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Φερριτίνη |
άνδρες: 18 – 270 ng/dl γυναίκες: 18 – 160 ng/dl |
↑ υπερφόρτωση σιδήρου, φλεγμονώδη νοσήματα, μεγαλοβλαστική και αιμολυτική αναιμία, ηπατική νόσο, νεφρικά νοσήματα, λευχαιμία, υπερθυρεοειδισμός, αυξημένη κατανάλωση κρέατος ↓ σιδηροπενική αναιμία, αιμοκάθαρση, σοβαρή πρωτεϊνική έλλειψη |
Φυλλικό
3. Φυλλικό ή Φολικό οξύ ή Βιταμίνη Β9
Ορισμός - Λειτουργία
Είναι μία βιταμίνη, η οποία σχηματίζεται από βακτήρια στο έντερο και αποθηκεύεται στο ήπαρ. Είναι απαραίτητη για την φυσιολογική λειτουργία των λευκών και ερυθρών αιμοσφαιρίων και την παραγωγή DNA.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Είναι ιδιαιτέρως σημαντική κατά την διάρκεια ταχείας κυτταρικής διαίρεσης και ανάπτυξης (πχ κατά την εγκυμοσύνη για την πρόληψη ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα) ώστε να προληφθεί η αναιμία.
Target Group
Τα επίπεδα του φυλλικού οξέος στο αίμα αυξάνουν σε περίπτωση έλλειψης βιταμίνης Β12. Το παρακολουθούμε σε ασθενείς σε αιμοκάθαρση λόγω των απωλειών και σε διαβητικούς ασθενείς υπό μετφορμίνη καθώς η χρόνια λήψη της μπορεί να μειώσει τα επίπεδα του φυλλικού στο αίμα. Η έλλειψη φυλλικού οξέος μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της ομοκυστείνης, το οποίο αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Πιθανή διατροφική Αντιμετώπιση
Πρέπει να γίνεται ώστε να εκπαιδεύουμε τους πελάτες για τα τρόφιμα που περιέχουν φυλλικό οξύ ώστε να αυξήσουν την πρόσληψή του. Να παραπέμψουμε για λήψη συμπληρώματος εάν χρειάζεται. Πρέπει να συνεκτιμάται με τα επίπεδα της Β12 και της ομοκυστείνης.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Φυλλικό οξύ |
2-20 ng/dl |
↑ σε κατάχρηση συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος, σε βακτηριακή υπερανάπτυξη, έλλειψη βιταμίνης Β12 ↓ μειωμένη πρόσληψη από την διατροφή, υποθυρεοειδισμός, εγκυμοσύνη, ηπατικά νοσήματα, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, έλλειψη βιταμίνης Β6, κοιλιοκάκη, καρκίνος, φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, αλκοολισμός, υποσιτισμός, δυσαπορρόφηση, μετά από γαστρικό bypass, μεγαλοβλαστική αναιμία, παρενέργειες φαρμάκων |
Βιταμίνη Β12
4. Βιταμίνη Β12 ή Κοβαλαμίνη
Ορισμός - Λειτουργία
Είναι μία βιταμίνη αναγκαία για την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, για την ανάπλαση των ιστών, για την σύνθεση του DNA και για την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Αποτελεί δείκτη κακοήθους αναιμίας.
Target Group
Για την απορρόφησή της απαιτείται γαστρικό οξύ και ενδογενής παράγοντας. Σε ασθενείς μετά από γαστρικό bypass ή γαστρεκτομή ή σε ηλικιωμένους η παραγωγή γαστρικού οξέος είναι μειωμένη με αποτέλεσμα να μην απελευθερώνεται η Β12 από τα πρωτεινικά τρόφιμα. Επιπλέον αυτοί οι ασθενείς παράγουν λιγότερο ενδογενή παράγοντα.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύουμε τους πελάτες μας σχετικά με τις πηγές βιταμίνης Β12 ή να παραπέμψουμε για την λήψη κάποιου συμπληρώματος σε περίπτωση που απαιτείται.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Βιταμίνη Β12 |
100 – 700 pg/ml |
↑ σε ηπατοπάθειες, καρκίνο, κύηση, νεφρική ανεπάρκεια, καρδιακή ανακοπή , διαβήτης, παχυσαρκία, κατάχρηση συμπληρωμάτων ↓ σε κακοήθη αναιμία, σε σύνδρομα δυσαπορρόφησης, φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, βακτηριακή υπερανάπτυξη, απώλεια γαστρικού βλεννογονου (πχ σε καρκίνο του στομάχου ή σε γαστρεκτομή), κύηση, χορτοφαγική δίαιτα, υποθυρεοειδισμό, κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ, υψηλές δόσεις βιταμίνης Α και C. |
Διάγνωση Σακχαρώδη Διαβήτη
Γλυκόζη
1. Γλυκόζη ορού
Ορισμός - Λειτουργία
Είναι ένας από τους τρεις διατροφικούς μονοσακχαρίτες. Σχηματίζεται από τους καταναλισκόμενους υδατάνθρακες και την μετατροπή του γλυκογόνου σε γλυκόζη στο ήπαρ. Η γλυκόζη αποθηκεύεται με την μορφή του γλυκογόνου. Στα κύτταρα χρησιμοποιείται για την σύνθεση DNA και RNA.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Μετράμε τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σε κατάσταση νηστείας για να ελέγξουμε την ικανότητα του οργανισμού να μεταβολίσει τους υδατάνθρακες.
Target Group
Σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη. Ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, σοβαρή φλεγμονή, χρόνια ηπατική νόσο ή υπό αγωγή με κορτιζόνη εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα γλυκόζης νηστείας.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύουμε τους πελάτες μας σχετικά με αλλαγές στην πρόσληψη των υδατανθράκων.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
Είναι αυξημένη στον ΣΔ, σε ινσουλινοαντίσταση, σε οξεία παγκρεατίτιδα, σε σύνδρομο cushing και στο stress, έλλειψη βιταμίνης B, υπερθυρεοειδισμός, παχυσαρκία, φάρμακα όπως κορτικοστεροειδή και διουρητικά.
Παρουσιάζεται μειωμένη σε ασιτία, αλκοολισμό, ινσουλίνωμα, υποθυρεοειδισμό, συστηματική άσκηση, νοσήματα από έλλειψη ενζύμων, νευρική ανορεξία.
| Εργαστηριακοί Δέικτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Γλυκόζη |
65-110 mg/dl |
↑ σε σακχαρώδη διαβήτη, ινσουλινοαντίσταση, νόσο Cushing, stress, ακρομεγαλία, γιγαντισμός, έλλειψη βιταμίνων του συμπλέγματος Β, αιμοχρωμάτωση, παγκρεατίτιδα, ηπατική νόσος, νεφρική νόσος, υπερθυρεοειδισμός, κύηση, παχυσαρκία, κακή διατροφή, χρήση διουρητικών, κορτικοστεροειδή, καθιστική ζωή, κατάχρηση αλκοόλ, κάπνισμα, χρήση ασπιρίνης ↓ ινσουλίνωμα, νόσο Addison, υποθυρεοειδισμό, υπερβολική δόση ινσουλίνης, ασιτία, ηπατικά νοσήματα, αντιδραστική υπογλυκαιμία, συστηματική άσκηση, χρήση αναβολικών στεροειδών, αλκοολισμό, νοσήματα από έλλειψη ενζύμων όπως πχ γαλακτοζαιμία |
Γλυκοζυλιωμένη
2. Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη (HbA1c)
Ορισμός - Λειτουργία
Αντανακλά τον μέσο όρο γλυκόζης στο αίμα για μία περίοδο 2-3 μηνών πριν την εξέταση. Ουσιαστικά μετράμε την ποσότητα της γλυκόζης που κολλά στα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Target Group
Την παρακολουθούμε σε ασθενείς με ΣΔ για να διερευνήσουμε την αποτελεσματικότητα του διατροφικού πλάνου. Αυξημένες τιμές μπορούμε να δούμε σε ασθενείς με αρρύθμιστο ΣΔ, σε ασθενείς σε κατάσταση stress (πχ. ογκολογικούς), σε ασθενείς με διαταραχές λήψης τροφής και σε αθλητές, οι οποίοι κάνουν κατάχρηση ινσουλίνης για να ελέγξουν το βάρος τους.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύσουμε τους πελάτες μας πως θα ρυθμίσουν καλύτερα την πρόσληψη των υδατανθράκων από την διατροφή τους.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
Αυξημένες τιμές της υποδεικνύουν αρρύθμιστο ΣΔ, υπεργλυκαιμία, σιδηροπενική αναιμία, σπληνεκτομή, τοξικότητα από αλκοόλη και μόλυβδο. Μειωμένες τιμές παρουσιάζονται σε χρόνια απώλεια αίματος, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και αιμολυτική αναιμία.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη |
4.5 – 6% |
↑ σε αρρύθμιστο ΣΔ, σε σιδηροπενική αναιμία, σε σπληνεκτομή, σε τοξικότητα από μόλυβδο και αλκοόλη, θαλασσαιμία ↓ σε αιμολυτική αναιμία, σε δρεπανοκυτταρική αναιμία, σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, σε απώλεια αίματος |
Καμπύλη
3. Καμπύλη Ανοχής Γλυκόζης
Ορισμός - Λειτουργία
Η συγκεκριμένη εξέταση δείχνει πως ο οργανισμός χρησιμοποιεί την γλυκόζη με την πάροδο του χρόνου. Μετά από 12ωρη νηστεία λαμβάνουμε ένα δείγμα αίματος και μετά το άτομο πίνει ένα ρόφημα με 75 γρ γλυκόζης και ο ιατρός λαμβάνει δείγματα αίματος μέχρι 3 ώρες μετά την λήψη της γλυκόζης.
Για ποιον λόγο γίνεται η ανάλυση;
Με αυτήν την ανάλυση αυτή γίνεται η διάγνωση του ΣΔ.
Target Group
Διαταραχές στην καμπύλη γλυκόζης μπορούμε να παρατηρήσουμε και σε παχύσαρκους, σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες, σε διαβήτη κύησης και σε ασθενείς με κυστική ίνωση.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύσουμε τους πελάτες μας πως θα ρυθμίσουν καλύτερα την πρόσληψη των υδατανθράκων από την διατροφή τους.
Αξιολόγηση Δυσλιπιδαιμιών
|
Βιοχημικός Δείκτης |
Επιθυμητές Τιμές |
Οριακά Υψηλές Τιμές |
Υψηλός Κίνδυνος |
Πολύ Υψηλός Κίνδυνος |
|
Ολική Χοληστερόλη |
<200 mg/dl |
200-239 mg/dl |
>240 mg/dl |
|
|
LDL Χοληστερόλη |
<130 mg/dl |
130 - 159 mg/dl |
160 - 189 mg/dl |
>190 mg/dl |
|
HDL Χοληστερόλη |
>60 mg/dl |
|
<40 mg/dl |
|
|
Τριγλυκερίδια |
<150 mg/dl |
150-199 mg/dl |
200-499 mg/dl |
>500 mg/dl |
Λιπίδια του Αίματος (Λιπιδαιμικό Προφίλ)
Για ποιον λόγο γίνονται οι αναλύσεις;
Μετρώνται για τον έλεγχο του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Παρατηρούμε πως αντιδρά το σώμα σε ενδεχόμενες διατροφικές αλλαγές. Target Group: Σε ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο, διαβήτη ή παχυσαρκία γίνονται αλλαγές στο διατροφικό πλάνο για ένα καλύτερο λιπιδαιμικό προφίλ.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύσουμε τους πελάτες μας να μειώσουν και κατά πόσο την πρόσληψη των λιπαρών. Η εκπαίδευση πρέπει να περιλαμβάνει το ολικό λίπος, το κορεσμένο, τα ακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά, τα απλά σάκχαρα, το αλκοόλ. Επιπλέον συνήθως απαιτείται και διατροφή χαμηλή σε ενέργεια (θερμίδες) για την μείωση του σωματικού βάρους.
Ολική
1. Ολική χοληστερόλη (<200 mg/dl)
Ορισμός - Λειτουργία
Είναι μία στερόλη που βρίσκεται στο πλάσμα του αίματος και είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των εγκεφαλικών και των νευρικών κυττάρων μαζί με διάφορες ορμόνες.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
- Αυξημένη στον υποθυρεοειδισμό, στον αλκοολισμό, στην κύηση, στο νεφρωσικό σύνδρομο, στην χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, στον σακχαρώδη διαβήτη, στην παχυσαρκία, σε διατροφή υψηλή σε χοληστερόλη και λιπαρά.
- Μειωμένη σε υπερθυρεοειδισμό, λοιμώξεις, υποσιτισμό, καρδιακή ανεπάρκεια, ηπατοπάθεια, δυσαπορρόφηση, stress, οιστρογονική θεραπεία.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Ολική Χοληστερόλη |
<200 mg/dl στους ενήλικες <175 mg/dl στα παιδιά |
↑ χολόσταση, νεφρωσικό σύνδρομο, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, υποθυρεοειδισμός, αλκοολισμός, παχυσαρκία, διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε χοληστερόλη και λιπαρά, κύηση. ↓ υπερθυρεοειδισμός, υποσιτιμός, σύνδρομα δυσαπορρόφησης, αναιμία, stress, διάφορα φάρμακα όπως χορήγηση οιστρογόνων |
LDL
2. LDL (επιθυμητή <130 mg/dl)
Ορισμός - Λειτουργία
Μεταφέρει χοληστερόλη στα κύτταρα του σώματος από το ήπαρ. LDL [=ολική χοληστερόλη – HDL χοληστερόλη – (TG/5)]
Ερμηνεία Τιμών
- Αυξημένη σε παχυσαρκία, κύηση, διατροφή υψηλή σε χοληστερόλη και κορεσμένα λιπαρά καθώς και επεξεργασμένα τρόφιμα, υποθυρεοειδισμός, σακχαρώδης διαβήτης, ηπατοπάθεια, νεφρωσικό σύνδρομο, νεφρική ανεπάρκεια, πολλαπλό μυέλωμα, νευρική ανορεξία, χρήση ανδρογόνων.
- Μειωμένη σε υπερθυρεοειδισμό, αναιμία, φλεγμονώδη νόσο των αρθρώσεων και σε χρήση οιστρογόνων.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
LDL Χοληστερόλη |
<130 mg/dl |
↑ κατάχρηση επεξεργασμένων τροφίμων, υποθυρεοειδισμό, νεφρωσικό σύνδρομο, ΣΔ, νευρική ανορεξία, πολλαπλό μυέλωμα, νεφρική ανεπάρκεια, κύηση, χρήση ανδρογόνων ↓ υπερθυρεοειδισμό, αναιμία, σύνδρομο Reye, φλεγμονώδη νόσο των αρθρώσεων, χρήση οιστρογόνων |
HDL
3. HDL (>60 mg/dl)
Ορισμός - Λειτουργία
Αυτή η χημική ένωση μεταφέρει χοληστερόλη από τα κύτταρα του σώματος στο συκώτι.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
- Αυξάνεται με την αερόβια μακροχρόνια άσκηση, την χορήγηση ινσουλίνης και τα οιστρογόνα, χρόνια ηπατική νόσο.
- Μειώνεται με τον υποσιτισμό, την παχυσαρκία, τον αρρύθμιστο ΣΔ, την ινσουλινοαντίσταση, το κάπνισμα, την καθιστική ζωή, ηπατοπάθειες και νεφροπάθειες.
Το κλάσμα της ολικής χοληστερόλης προς την HDL χοληστερόλη φαίνεται να είναι καλύτερος δείκτης για την πρόγνωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων σε σχέση με την ολική χοληστερόλη ή την LDL χοληστερόλη. Στόχος αποτελεί ένα πηλίκο μικρότερο του 5 για τους άνδρες και του 4,4 για τις γυναίκες. Το ιδανικό πηλίκο είναι μικρότερο του 3,5 για τους άνδρες και του 3,4 για τις γυναίκες.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
HDL Χοληστερόλη |
>60 mg/dl |
↑ χρόνια εντατική άκηση, χρήση οιστρογόνων ↓ ΣΔ, χολόσταση, νεφρική ανεπάρκεια, παχυσαρκία, καθιστική ζωή, ινσουλινοαντίσταση |
Τριγλυκερίδια
4. Τριγλυκερίδια (<150 mg/dl)
Ορισμός - Λειτουργία
Είναι λίπος στο αίμα (εστέρες της γλυκερόλης με λιπαρά οξέα).
Για ποιον λόγο γίνεται η ανάλυση;
Η μέτρηση αυτού του δείκτη χρησιμεύει για να προβλέπουμε την ικανότητα του σώματος να μεταβολίσει το λίπος.
Ερμηνεία Τιμών
- Αυξάνονται σε νεφρωσικό σύνδρομο, ηπατίτιδα, παγκρεατίτιδα, υπερλιπιδαιμία, αρρύθμιστο ΣΔ, υποθυρεοειδισμό, πρόσληψη πολλών απλών σακχάρων και λιπαρών, παχυσαρκία, κάπνισμα, αλκοολισμό, καρδιαγγειακά νοσήματα, εγκυμοσύνη, αρθρίτιδα, νευρική ανορεξία.
- Μειωμένα σε υποσιτισμό, σε ελάχιστο σωματικό λίπος, σε εντατική και κουραστική προπόνηση, υπερθυρεοειδισμό, δυσαπορρόφηση, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. (Εξαιρετικά ευαίσθητα σε αλλαγές του τρόπου διατροφής - Επηρεάζονται από οξείες αλλαγές στην διατροφή).
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Τριγλυκερίδια |
<150 mg/dl |
↑ σε καρδιαγγειακά νοσήματα, ηπατική νόσο, νεφρική νόσο, παγκρεατίτιδα, σε αρρύθμιστο ΣΔ, αλκοολισμό, υποθυρεοειδισμό, κύηση, παχυσαρκία, κάπνισμα, αρθρίτιδα, νευρική ανορεξία, διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη και λιπαρά. ↓ υπερθυρεοειδισμό, υποσιτισμό, εντατική άσκηση, ελάχιστο σωματικό λίπος, σύνδρομα δυσαπορρόφησης, Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια. |
Η Νεφρική Λειτουργία
Ουρικό
1. Ουρικό οξύ
Ορισμός - Λειτουργία
Αποτελεί τελικό προϊόν των πουρινών και σχηματίζεται από την διάσπαση των νουκλεϊνικών οξέων. Μεταφέρεται μέσω του πλάσματος του αίματος από το ήπαρ στα νεφρά, εκεί φιλτράρεται και περίπου το 70% απεκρίνεται.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Για την εκτίμηση της ουρικής αρθρίτιδας, της νεφρικής ανεπάρκειας και της λευχαιμίας.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύσουμε τους πελάτες μας να μειώσουν την κατανάλωση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε πουρίνες και να περιορίσουν την λήψη αλκοόλ καθώς να αυξήσουν την πρόσληψη νερού.
Ερμηνεία τιμών
- Παρουσιάζεται αυξημένο σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ουρική αρθρίτιδα, ανορεξία, καρκίνο, διαβητική κέτωση, μεταβολική οξέωση, δηλητηριάση από μόλυβδο, άγχος, αλκοολισμό, εξαντλητική άσκηση, σε αφυδάτωση, ασιτία και αιμολυτική αναιμία.
- Μειωμένο παρουσιάζεται σε χρόνια αντιπηκτική αγωγή, καρκίνο, υποσιτισμό και νόσο Wilson.
|
Εργαστηριακοί Δείκτες |
Ενδεικτικές ΦΤ |
Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Ουρικό οξύ |
Άνδρες: ♂ 3,7 – 7,8 mg/dl Γυναίκες: ♀2,5 – 6 mg/dl |
↑ χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ουρική αρθρίτιδα, ανορεξία, λευχαιμία, λέμφωμα, εκλαμψία, διαβητική κέτωση, μεταβολική οξέωση, δηλητηρίαση από μόλυβδο, άγχος, αλκοολισμό, εξαντλητική άσκηση, ψωριάση, απώλεια βάρους, παχυσαρκία. ↓ χρόνια αντιπηκτική αγωγή, καρκίνο, νόσο Wilson |
Ουρία
2. Ουρία
Ορισμός - Λειτουργία
Είναι το κυριότερο τελικό προϊόν του μεταβολισμού των λευκωμάτων. Αποβάλλεται από τα ούρα, τα κόπρανα και τον ιδρώτα.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Αποτελεί μέτρο της νεφρικής λειτουργίας. Η παραγωγή της αντικατοπτρίζει την διαιτητική πρόσληψη λευκωμάτων και τον ρυθμό καταβολισμού πρωτεϊνών.
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύσουμε τους πελάτες μας να μειώσουν ή να αυξήσουν την πρόσληψη υγρών ή/και πρωτείνης.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
- Είναι αυξημένη σε νεφροπάθειες, αυξημένο πρωτεϊνικό καταβολισμό και αφυδάτωση.
- Μειωμένη παρουσιάζεται σε εγκυμοσύνη, ηπατοπάθειες και αρνητικό ισοζύγιο αζώτου.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Ουρία |
17-55 mg/dl |
↑ σε νεφροπάθειες, αυξημένο πρωτεϊνικό καταβολισμό, αφυδάτωση ↓ σε εγκυμοσύνη, ηπατοπάθειες και αρνητικό ισοζύγιο αζώτου |
Κρεατινίνη
3. Κρεατινίνη
Ορισμός - Λειτουργία
Είναι υποπροϊόν του μυϊκού μεταβολισμού και συγκεκριμένα της διάσπασης της μυϊκής φωσφορικής κρεατίνης.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Είναι δείκτης της λειτουργίας των νεφρών καθώς αποβάλλεται από τους νεφρούς. Παράγεται σε ποσότητα εξαρτώμενη από την μυϊκή μάζα του ατόμου. Επομένως άτομα με αυξημένη μυική μάζα πιθανόν να έχουν και αυξημένη κρεατινίνη ορού. Με αυτήν την εξέταση διαπιστώνουμε διαταραχή στην νεφρική λειτουργία και είναι πιο ευαίσθητος δείκτης από την ουρία. Πρέπει να συνεκτιμάται με την ουρία.
Πιθανή διατροφική Αντιμετώπιση
Να εκπαιδεύσουμε τους πελάτες μας στην αύξηση ή την μείωση της πρόσληψης υγρών ή/και πρωτείνης. Μειωμένη νεφρική λειτουργία μπορεί να απαιτεί να μία μείωση στην πρόσληψη καλίου, φωσφόρου και μαγνησίου. Χαμηλά επίπεδα σε ηπατική νόσο ή σε κύηση μπορεί να υποδεικνύουν απώλεια μυικής μάζας και ίσως χρειάζεται μία αύξηση στην πρωτεινική και θερμιδική πρόσληψη.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
- Αυξημένη σε διαταραχές της νεφρικής λειτουργίας, μυϊκή νόσο, υπερθυρεοειδισμό, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, διαβητική οξέωση, αφυδάτωση και καταπληξία, ασιτία, δίαιτα με πολύ κρέας, άτομα με αυξημένη μυϊκή μάζα.
- Μειωμένη παρουσιάζεται σε μικρό ανάστημα, μειωμένη μυϊκή μάζα, ανεπαρκή πρόσληψη πρωτεϊνών.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Κρεατινίνη |
Γυναίκες ♀0,6 – 1,2 mg/dl Άνδρες ♂ 0,8 – 1,4 mg/dl |
↑ σε παθήσεις των νεφρών, παθήσεις του ουροποιητικού, παθήσεις των μυών, καρδιακή συγκοπή, αφυδάτωση, υπερθυρεοειδισμός, διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε κρέας ↓ σε άτομα με μειωμένη μυϊκή μάζα, ανεπαρκή πρόσληψη πρωτεΐνης από την διατροφή, εγκυμοσύνη |
Ηπατική Λειτουργία
Τρανσαμινάσες
1. Τρανσαμινάσες
SGOT (AST)
SGOT (AST) (Ασπαρτική Αμινοτρανσφεράση ή Γλουταμινική οξαλοξική τρανσαμινάση), ένζυμο το οποίο εντοπίζεται κυρίως στο ήπαρ αλλά και στην καρδιά και στους μυες, όργανα και ιστούς με αυξημένη μεταβολική δραστηριότητα.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
- Αυξημένο σε ηπατίτιδες, παγκρεατίτιδα, νεφρική νόσο, καρκίνο, υποθυρεοειδισμό, αλκοολισμό, έμφραγμα του μυοκαρδίου, τραύματα γραμμωτών μυών (θλαστικές κακώσεις), λιπώδης διήθηση, αυξημένο σωματικό λίπος, εγκυμοσύνη, με την λήψη διάφορων φαρμάκων.
- Μειωμένο μπορεί να βρεθεί σε αζωθαιμία, αρρύθμιστο ΣΔ και έλλειψη θειαμίνης (beri - beri).
|
Εργαστηριακοί Δείκτες |
Ενδεικτικές ΦΤ |
Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
SGOT (AST) |
5-40 U/L |
↑ ηπατίτιδα, κίρρωση, παγκρεατίτιδα, νεφρική νόσο, αλκοολισμό, κυτταρική κάκωση, ΣΔ, κύηση, θλαστικές κακώσεις, υποθυρεοειδισμό, φάρμακα ↓ αρρύθμιστο ΣΔ, έλλειψη βιταμίνης Β6 |
SGPT (ALT)
SGPT (ALT) (Αμινοτρανσφεράση της Αλανίνης ή Πυροσταφυλική Τρανσαμινάση), ένζυμο το οποίο απαντάται κυρίως στο ήπαρ.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
Αυξημένο σε αλκοολική ηπατίτιδα, παγκρεατίτιδα, λιπώδης διήθηση, έμφραγμα μυοκαρδίου, παχυσαρκία, σε εξαντλητική άσκηση, με την λήψη ασπιρίνης και άλλων φαρμάκων.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
SGPT (ALT) |
7-55 U/L |
↑ σε ηπατική βλάβη λόγω αλκοολισμού, σε φλεγμονή, σε αυξημένο σωματικό λίπος, καρδιακή ανακοπή, φάρμακα πχ ασπιρίνη εντατική άσκηση |
Χολοστατικά
2. Χολοστατικά Ενζυμα
γ - GT
γ – GT
Ορισμός - Λειτουργία
Η γ - γλουτανινοτρανσφεράση (♂ 5-85 u/l, ♀ 5-55 u/l), είναι ένα χολοστατικό ένζυμο του ήπατος. Σε καταστάσεις χολόστασης, αυτό το ένζυμο εκκρίνεται και διαρρέεται στην κυκλοφορία του αίματος.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Με αυτόν τον δείκτη αξιολογούμε την λειτουργία του ήπατος και της χοληδόχου κύστεος. Ειδική εξέταση μαζί με την αλκαλική φωσφατάση για την ηπατική λειτουργία. Εάν είναι και αυτός ο δείκτης αυξημένος και η αλκαλική φωσφατάση πρόκειται για ηπατική δυσλειτουργία. Εάν είναι μειωμένος ενώ η αλκαλική φωσφατάση είναι αυξημένη τότε πρόκειται για οστική διαταραχή.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
Αυξάνει σε λιπώδες ήπαρ και άλλα νοσήματα του ήπατος, παγκρεατίτιδα, κατάχρηση αλκοόλ και φαρμάκων, υπερθυρεοειδισμό, stress, άσκηση, αυξημένο σωματικό λίπος.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
γ – GT |
♂ 5-85 u/l, ♀ 5-55 u/l |
↑ αλκοολισμό, νοσήματα του ήπατος, αυξημένο σωματικό λίπος, stress, άσκηση, χρήση φαρμάκων. |
ALP
ALP
Ορισμός - Λειτουργία
Η αλκαλική φωσφατάση (17-140 u/l) , εάν ο χοληδόχος πόρος είναι μπλοκαρισμένος (χολόσταση) αυτό το ένζυμο εκκρίνεται και διαχέεται στην κυκλοφορία του αίματος.
Για ποιον λόγο γίνεται η εξέταση;
Οι τιμές του μας βοηθούν να αξιολογίσουμε την οστική υγεία καθώς αυξημένα επίπεδα δείχνουν ενεργή οστική ανάπτυξη ή φλεγμονή λόγω τραυματισμού ή ανάρρωσης των οστών. Εάν είναι αυξημένο σε συνδυσμό με το γ-GT υποδεικνύει ηπατική δυσλειτουργία.
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
- Αυξημένο σε ηπατοπάθειες και παθήσεις των οστών, λιπώδες ήπαρ, εγκυμοσύνη, αποφρακτικό ίκτερο, διαβήτη, πρόσληψη αλκοόλ, μετά από ένα λιπαρό γεύμα, προβλήματα χοληδόχου κύστης, τραυματισμό σε οστά. Μέτρια αύξηση σε υπερπαραθυρεοειδισμό, παγκρεατίτιδα, ηπατίτιδα, σε ανάπτυξη οστών στα παιδιά, σε έλλειψη βιταμίνης D.
- Μειωμένο παρουσιάζεται σε υποφωσφατιναιμία, κακή διατροφή, υποθυρεοειδισμό, έλλειψη βιταμίνης C (σκορβούτο), έλλειψη Mg και Zn, κακοήθη αναιμία. Σε κάποιες περιπτώσεις η μείωση μπορεί να υποδεικνύει κοιλιοκάκη.
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
ALP (αλκαλική φωσφατάση) |
17-140 U/L |
↑ λιπώδης διήθηση του ήπατος, νόσο Paget, νεαρή ηλικία, αποφρακτικό ίκτερο, εγκυμοσύνη, ΣΔ, ηπατική νόσο, αλκοολισμό, διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, προβλήματα χοληδόχου κύστης, νοσήματα των οστών, ανάπτυξη των οστών στα παιδιά, υπερπαραθυρεοειδισμό, έλλειψη βιταμίνης D. ↓ χωρίς ιδιαίτερη σημασία: ίσως υποδεικνύει υποσιτισμό, έλλειψη μαγνησίου ή ψευδαργύρου ή βιταμίνης C (σκορβούτο), υποφωσφατιναιμία. |
Χολερυθρίνη
Χολερυθρίνη
Ορισμός - Λειτουργία
Είναι ένα κίτρινο υγρό, μεταβολικό παραπροιόν της διάσπασης των ερυθροκυττάρων, το οποίο πρέπει να καθαριστεί από το ήπαρ.
Ολική (0,3-1,2 mg/dl)
Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
Αυξάνει σε ίκτερο, σε προβλήματα της χολής, καρκίνο, ηπατική νόσο, παρατεταμένη νηστεία, νευρική ανορεξία, συμπληρώματα νιασίνης.
Μειωμένη παρουσιάζεται σπάνια και δεν έχει κάποια σημασία. Πρέπει να σημειώσουμε ότι η κατανάλωση τροφίμων με έντονο πορτοκαλί χρώμα (πχ καρότα ή γλυκοπατάτες) μπορεί να αυξήσει την κίτρινη απόχρωση στον ορό του αίματος και λανθασμένα να παρουσιαστούν αυξημένα τα επίπεδα της χολερυθρίνης στο αίμα.
Άμεση (<0,3 mg/dl)
Αυξάνει σε εξωηπατική ή ενδοηπατική χολόσταση.
Έμμεση (<0,8 mg/dl)
Αυξάνει σε αιμόλυση, θαλασσαιμία, νεογνά με σύνδρομο Gilbert
| Εργαστηριακοί Δείκτες | Ενδεικτικές ΦΤ | Αίτιο μη φυσιολογικών Τιμών |
|
Χολερυθρίνη |
Ολική <1,2 mg/dl Εμμεση <0,8 mg/dl |
↑ ηπατικά νοσήματα, αποφρακτικό ίκτερο, κίρρωση, αιμόλυση, απόφραξη χοληφόρων, παρατεταμένη νηστεία, φάρμακα |
Πιθανή Διατροφική Αντιμετώπιση
Τόσο οι τρανσαμινάσες όσο και η χολερυθρίνη αλλά και τα χολοστατικά ένζυμα παρακολουθούνται κυρίως για την ηπατική λειτουργία είτε σε ασθενείς που παρουσιάζουν κάποια ηπατική δυσλειτουργία είτε σε ασθενείς που λαμβάνουν στατίνες (φάρμακα για την μείωση της χοληστερόλης). Στην τελευταία περίπτωση θα πρέπει να αναπροσαρμόσουμε την διαιτητική αγωγή όσο αφορά την ενέργεια, την πρωτείνη αλλά και την πρόσληψη του λίπους.
Η αλκαλική φωσφατάση (ALP) είναι ένα ένζυμο που εξαρτάται από τον ψευδάργυρο. Γι’ αυτόν τον λόγο αποτελεί έναν έμμεσο δείκτη των επιπέδων ψευδαργύρου όταν οι τρανσαμινάσες παρουσιάζονται σε φυσιολογικά επίπεδα. Μία χαμηλή τιμή στην αλκαλική φωσφατάση μαζί με μειωμένα επίπεδα ψευδαργύρου επιβεβαιώνουν την έλλειψη ψευδαργύρου. Οι τρανσαμινάσες υποδεικνύουν την ανοχή του συκωτιού στις λιποδιαλυτές βιταμίνες.
Είναι σημαντικές ώστε να εκπαιδεύσουμε τους πελάτες μας σε μία διατροφή εξαιρετικά χαμηλή σε λίπος. Βεβαίως μετατροπές απαιτούνται και στην ενεργειακή πρόσληψη αλλά και στην πρόσληψη υδατανθράκων και πρωτεινών ανάλογα την περίπτωση. Σε περίπτωση που αποδειχθεί έλλειψη ψευδαργύρου θα πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον πελάτη στις καλές πηγές ψευδαργύρου μέσω της διατροφής ή να τον παραπέμψουμε για την λήψη συμπληρώματος.
Φάρμακα που προκαλούν χολόσταση: ερυθρομυκίνη, οιστρογόνα, χλωροπροπαμίδη, νιασίνη, φαινοθειαζίνες, μεθυλτεστοστερόνη, πενικιλλαμίνη.
Tips για τον Διαιτολόγο (Facts: Να έχεις πάντα στο μυαλό σου)
- Οι βιοχημικές αναλύσεις αποτελούν σημαντικό εργαλείο διατροφικής αξιολόγησης και πρέπει να περιλαμβάνονται σε κάθε διαιτητικό ιστορικό.
- Ένα και μόνο αποτέλεσμα μιας εργαστηριακής ανάλυσης πρέπει να ερμηνεύεται με προσοχή.
- Για πιο ακριβή αποτελέσματα ίσως χρειάζονται επαναληπτικές μετρήσεις.
- Οι «φυσιολογικές τιμές» είναι διαφορετικές από εργαστήριο σε εργαστήριο και εξαρτώνται από τα μηχανήματα και αντιδραστήρια που χρησιμοποιεί.
- Οι τιμές των αναλύσεων επηρεάζονται από την διατροφή, από φάρμακα και από διάφορες ασθένειες.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- Nutrition 411: Using Laboratory Data to Evaluate Nutritional Status, Ostomy Wound Managment, Nancy Collins, PhD, RD, LD/N, FAPWCA; and Liz Friedrich, MPH, RD, LDN, Issue Number: Volume 56 - Issue 3 - March 2010, http://www.o-wm.com/content/using-laboratory-data-evaluate-nutritional-status
- College of Dietitians of Ontario, www.cdo.on.ca, Lab Tests for Nutrition Assessment and Monitoring, Submitted February 4, 2011 to the Ministry of Health and Long - Term Care, http://www.collegeofdietitians.org/Resources/Document-Type/CDO-Submissions/CDO-Final-MOHLTC-Lab-Test-List-Submission-Feb-4,-2.aspx
- College of Dietitians of Ontario, www.cdo.on.ca, Professional Practice, Variety of Lab tests Used by RD’s, Deborah Cohen, RD, 2010, https://www.collegeofdietitians.org/Resources/Scope-of-Practice/Authority-Mechanisms/medical-directives/Variety-of-Lab-Tests-Used-by-RDs.aspx
- Medline University, Nutrition and Lab Values, chapter 4, pages 1-36.
- Medical Tests Sourcebook. Third Edition. Health Reference Series. 2008.
- Fischbach F. A manual of laboratory and diagnostic tests. 7th Ed. Lippincott Williams and Wilkins. 2004, link
- Lab Tests Online. Mahan & Escott-Stump. Krause’s Food, Nutrition, & Diet Therapy. 2004. Elsevier.
- Ingelsson E, et al. Clinical utility of different lipid measures for prediction of coronary heart disease in men and women. JAMA. 2007 +Aug 15;298(7):776-85.
- Natarajan S, et al. Cholesterol measures to identify and treat individuals at risk for coronary heart disease. Am J Prev Med. 2003 Jul;25(1):50-7.
- Making sense of cholesterol tests. http://www.health.harvard.edu/fhg/updates/update0205c.shtml
