Τι είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου;
Το παχύ έντερο είναι μέρος του πεπτικού συστήματος. Ο καρκίνος μπορεί να αναπτυχθεί στο εσωτερικό του παχύ έντερου και ονομάζονται πολύποδες. Εάν δεν διαγνωσθεί νωρίς για να αντιμετωπιστεί, ο καρκίνος μπορεί να αναπτυχθεί και μέσω του τοιχώματος του παχέος εντέρου και να μεταφερθεί σε άλλες περιοχές του σώματος.Ο καρκίνος του παχέος εντέρου (ΚΠΕ) είναι το τρίτο συχνότερα εμφανιζόμενο είδος καρκίνου και η τρίτη αιτία θανάτου παγκοσμίως.
Σε τι στάδια χωρίζεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου;
Οι ακόλουθες βασιικές πληροφορίες χρησιμοποιούνται για να προσδιορίσουν το στάδιο του καρκίνου:
- Πόσο έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος μέσω του παχέος εντέρου
- Εάν υπάρχει καρκίνος στους λεμφαδένες
- Εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε περιοχές (μετάσταση)
Ποιος διατρέχει αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου;
Άτομα με σύνδρομο Lynch ή αλλιώς ο κληρονομικός μη-πολυποδιακός ορθοκολικός καρκίνος (HNPCC) ή άτομα με οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση (FAP) διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.
Πως γίνεται η διάγνωνση;
- Πλήρης φυσική εξέταση και ιατρικό ιστορικό
- Κολονοσκόπηση
- Βιοψία
- Αδρανοποίηση του συστήματος επιδιόρθωσης βλαβών του DNA (DNA mismatch repair, MMR)
- Εξετάσεις αίματος [πλήρης μέτρηση αίματος (CBC), χημικό προφίλ, καρκινοεμβρυονικό αντιγόνο (CEA)]
- Τεστ απεικόνισης (υπολογιστική τομογραφία [CT], μαγνητική απεικόνιση συντονισμού [MRI])
- Τεστ για μεταλλάξεις γονιδίων KRAS / NRAS και BRAF
Ποιες είναι οι κύριες αιτίες εμφάνισης;
Η παχυσαρκία, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών μας προς το δυτικό τύπο διατροφής είναι οι σημαντικότερες αιτίες για την ανάπτυξη του ΚΠΕ.
Έτσι, η βελτίωση των διατροφικών επιλογών μας πιθανόν να λειτουργήσει αποτελεσματικά στην πρόληψη του ΚΠΕ. Ας δούμε πώς σχετίζονται κάποια τρόφιμα και συστατικά με την εμφάνισή καρκίνου.
Κόκκινο Κρέας
Η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος, όπως το μοσχάρι, το χοιρινό και το αρνί, φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο καρκινογένεσης στο παχύ έντερο.
Ιδιαίτερα το μαγείρεμά του στο τηγάνι, τη σχάρα ή τα κάρβουνα φαίνεται να οδηγεί στο σχηματισμό νιτρωδών χημικών ενώσεων και ετεροκυκλικών αμινών με καρκινογόνο δράση.
Ακόμη, η αίμη των σκουρόχρωμων κρεάτων προάγει πιθανόν το σχηματισμό νιτρωδών ενώσεων. Έτσι, η επαρκής ποσότητα πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας είναι καλύτερο να λαμβάνεται από λευκό κρέας, όπως το κοτόπουλο, η γαλοπούλα και το ψάρι.
Διαιτητικές Ίνες
Οι διαιτητικές ίνες είναι άπεπτα συστατικά των τροφίμων που βρίσκονται σε δημητριακά ολικής άλεσης, στα όσπρια, στα φρούτα, τα λαχανικά και τους ξηρούς καρπούς και ευνοούν την καλή λειτουργία του εντέρου.
Μειώνουν τον χρόνο διέλευσης των κοπράνων από τη γαστρεντερική οδό και έτσι οι επικίνδυνες ουσίες των τροφών δεν έρχονται σε παρατεταμένη επαφή μαζί της. Ακόμη, δεσμεύουν καρκινογόνες ουσίες και διατηρούν την ακεραιότητα του εντερικού επιθηλίου.
Πλήθος μελετών καταδεικνύουν πως η επαρκής κατανάλωση διαιτητικών ινών (20-25γρ/ημέρα) ενδεχομένως να είναι προστατευτική έναντι στον ΚΠΕ. Ωστόσο, περισσότερες μελέτες είναι απαραίτητες για επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων αυτών.
Πληροφορίες για την περιεκτικότητα τροφών σε διαιτητικές ίνες θα δοθούν στο πλαίσιο της Καμπάνιας για την Υγεία του Πεπτικού του ΕΛΙΓΑΣΤ με την υποστήριξη της Ομάδας Εργασίας Για Την Υγεία Του Πεπτικού του MedNutrition.
Τα δεδομένα σχετικά με την ποσότητα και την ποιότητα του λίπους της διατροφής και την εμφάνιση ΚΠΕ είναι συγκεχυμένα. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η μείωση των κορεσμένων λιπαρών του κόκκινου κρέατος και των πλήρων γαλακτοκομικών και η αύξηση των ω-3 λιπαρών οξέων από λιπαρά ψάρια, πιθανόν να ασκούν προστατευτική δράση.
Αλκοόλ
Ο μηχανισμός που εμπλέκει το αλκοόλ στην καρκινογένεση δεν έχει διαλευκανθεί και πιθανόν να οφείλεται στην καθυστέρηση που προκαλεί στην επιδιόρθωση των βλαβών του DNA. Μία μελέτη σε ανδρικό πληθυσμό έδειξε ότι η κατανάλωση περισσότερων από 2 ποτών/ημέρα διπλασιάζει τον κίνδυνο για καρκινογένεση στο παχύ έντερο.
Αντίθετα, άλλη μελέτη τόνισε τα οφέλη από τη συχνή αλλά μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού (1-2 ποτήρια/ημέρα) για την πρόληψη του ΚΠΕ, με τις ιδιότητες αυτές να αποδίδονται στις πολυφαινόλες που περιέχει.
Φυλλικό οξύ και βιταμίνη D
Το φυλλικό οξύ, μία βιταμίνη που βρίσκεται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στα εσπεριδοειδή και στα όσπρια, συμμετέχει στη σύνθεση και την επιδιόρθωση του DNA. Η έλλειψή του φαίνεται να προδιαθέτει σε αυξημένο κίνδυνο για ΚΠΕ.
Ακόμη, η βιταμίνη D πιθανόν να εμφανίζει προστατευτικές ιδιότητες μέσω μείωσης του κυτταρικού πολλαπλασιασμού και της αναστολής της αγγειογένεσης. Γι’ αυτό, συστήνεται τακτική αλλά ελεγχόμενη έκθεση στον ήλιο, καθώς η βιταμίνη D συντίθεται από το δέρμα υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας, και της κατανάλωση τροφίμων όπως τα ψάρια, το συκώτι και ο κρόκος του αυγού.
Πολυφαινόλες
Οι πολυφαινόλες είναι χημικές ουσίες που εμφανίζουν αντιοξειδωτικές, αντιμεταστατικές και αντιαγγειογενετικές ιδιότητες, γι’αυτό και πιθανόν είναι ευεργετικές για την πρόληψη του ΚΠΕ.
Πλούσιες πηγές πολυφαινολών είναι:
- τα φρούτα
- τα λαχανικά
- οι σπόροι
- το πράσινο τσάι
- ο καφές
- το κόκκινο κρασί και
- η μπύρα
Προβιοτικά και πρεβιοτικά
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που διέρχονται από το γαστρεντερικό σύστημα και συμβάλλουν στην ομαλότερη λειτουργία του εντέρου. Βρίσκονται κυρίως στα εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά.
Τα πρεβιοτικά από την άλλη, είναι άπεπτα συστατικά των τροφών που απαντώνται στα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά. Ο ρόλος τους στην πρόληψη του ΚΠΕ δεν είναι ξεκάθαρος, αν και πιθανόν είναι ωφέλιμος.
Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου;
Χειρουργική επέμβαση
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου συχνά αφαιρείται με χειρουργική επέμβαση που ονομάζεται κολεκτομή. Η χειρουργική επέμβαση αφαιρεί το μέρος του παχέος εντέρου που έχει καρκίνο και
στη συνέχεια, τα δύο άκρα του εναπομείναντος κόλου συνδέονται μεταξύ τους.
Χημειοθεραπεία
Η χημειοθεραπεία είναι θεραπεία με φάρμακα που σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα σε όλο το σώμα. Συνήθως τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη χημειοθεραπεία για τον καρκίνο του παχέος εντέρου περιλαμβάνουν λευκοβορίνη, φθοροουρακίλη, ιρινοτεκάνη, οξαλιπλατίνη, καπεσιταβίνη, τριφλουριδίνη και τοπιρακίλη.
Στοχευμένη θεραπεία
Η στοχευμένη θεραπεία είναι ένας τύπος θεραπείας καρκίνου που μπορεί να στοχεύσει σε συγκεκριμένα είδη καρκινικών κυττάρων. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ορισμένων καρκίνοι του παχέος εντέρου που έχουν εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος και / ή δεν μπορεί να αφαιρεθεί με χειρουργική επέμβαση.
Ανοσοθεραπεία
Η ανοσοθεραπεία αποτελεί ένα τύπο θεραπείας που έχει στόχο, την τροποποίηση της δραστηριότητας του ανοσοποιητικού σας συστήματος, για να βρει και να καταστρέψει καρκινικά κύτταρα. Τα ναρκωτικά ονομάζονται σημείο ελέγχου. Οι αναστολείς είναι ένας τύπος ανοσοθεραπείας που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου. Δεν επωφεληθούνται όλοι από την ανοσοθεραπεία.
Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί ακτινοβολίες υψηλής ενέργειας και υψηλής εστίασης για τη θεραπεία του καρκίνου. Τις περισσότερες φορές, το EBRT (εξωτερική ακτινοθεραπεία) είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου. Η μέθοδος γίνεται με μια μργάλη μηχανή και παρέχει ακτινοβολία έξω από το σώμα
Σωματική δραστηριότητα
Ενήλικες
Οι οδηγίες φυσικής δραστηριότητας από το USDHSS συνιστούν στους ενήλικες να «κινούνται»
περισσότερο και κάθονται λιγότερο γιατί κάποια δραστηριότητα είναι καλύτερη από καμία.
Συγκεκριμένα, οι ενήλικες πρέπει να συμμετέχουν σε 150 έως 300 λεπτά αερόβια άσκηση μέτριας έντασης ή 75 έως 150 λεπτά αερόβια άσκηση έντονης έντασης τουλάχιστον κάθε εβδομάδα ενώ η αναερόβια άσκηση να γίνεται 2 φορές /εβδομάδα.
Παρόλο που η αναερόβια άσκηση συνιστάται για τη γενική υγεία, υπάρχουν ελλειπή στοιχεία για αυτόν τον τύπο δραστηριότητας σε σχέση με τον καρκίνο. Έτσι, το επίκεντρο της καθοδήγησης για την πρόληψη του καρκίνου είναι σε μεγάλο βαθμό στην μέτρια έως έντονη αεροόβια άσκηση.
Παιδιά και έφηβοι
Τα παιδιά και οι έφηβοι πρέπει να δραστηροποιούνται τουλάχιστον 1 ώρα με αερόβια άσκηση μέτριας έντασης ή έντονης έντασης κάθε μέρα και αναερόβια άσκηση τουλάχιστον 3 φορές/ εβδομάδα και με δραστηριότητες ενίσχυσης των οστών, τουλάχιστον 3 φορές/εβδομάδα.
Συμπερασματικά
Η πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου αφορά στην τροποποίηση των διατροφικών μας επιλογών βάσει όλων όσων αναφέραμε παραπάνω, στη διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους και την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
