Ένα από τα θέματα που κατά καιρούς έχει απασχολήσει ειδικούς, επιστήμονες και ερευνητές είναι το κατά πόσο και με ποιον τρόπο η ψυχολογική κατάσταση ενός ατόμου σχετίζεται με τη διατροφή που κάνει σε καθημερινή βάση. Είναι πάρα πολλές οι έρευνες που έχουν γίνει πάνω στο συγκεκριμένο θέμα και τα αποτελέσματα είναι άξια προσοχής. Πιο συγκεκριμένα:
Έχει βρεθεί ότι τα άτομα σε κακή ψυχολογική κατάσταση προτιμούν μια διατροφή πλούσια σε θερμίδες και κακά λιπαρά και φτωχή σε βιταμίνες.
Μια τέτοια διατροφή μπορεί να περιλαμβάνει γρήγορο φαγητό (fast food), έτοιμο φαγητό, σνακ, σοκολάτα, καφέ και αλκοόλ. Με βάση αυτό το πόρισμα που προέκυψε από έρευνες, δικαιολογούνται και ενισχύονται τα αποτελέσματα άλλων μελετών που έδειξαν ότι άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη και αμνησιακές διαταραχές παρουσιάζουν έλλειψη βιταμινών και κυρίως της Β12 και του φολικού οξέος.
Γιατί όμως γίνεται αυτό;
Από αυτές λοιπόν τις μελέτες, κανείς μπορεί να συμπεράνει ότι οι ψυχικές και πνευματικές λειτουργίες είναι άμεσα συνδεδεμένες με την απορρόφηση των τροφών και τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Αυτό όμως που έχει ιδιαίτερη σημασία να εξετάσουμε είναι οι λόγοι για τους οποίους τα άτομα με διαταραγμένο νευρικό σύστημα επιλέγουν αυτού του είδους την διατροφή και τι μπορούν εναλλακτικά να κάνουν.
Πώς σχετίζεται η συναισθηματική κατάσταση με τη διατροφή;
Αν κοιτάξει κανείς στην καθημερινότητα, θα δει ότι η διαφυγή στο φαγητό είναι η εύκολη λύση για κάθε δυσκολία που μπορεί να αντιμετωπίζει κάποιος. Συνειδητά ή ασυνείδητα, χρησιμοποιείται κάθε είδους τροφή, ανάλογα με τον κάθε οργανισμό, σαν πηγή ενέργειας σε κάθε δύσκολή κατάσταση. Οι άνθρωποι βρίσκουν «παρηγοριά» στο φαγητό. Νοιώθουν ότι είναι το μόνο πράγμα που μπορούν να κάνουν για να ξεχάσουν το πρόβλημα. Ένα πρόβλημα υγείας, η ανεργία, ένα διαζύγιο, μια απώλεια είναι μόνο κάποια παραδείγματα δύσκολων καταστάσεων που μας δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα όπως άγχος, θυμό, στεναχώρια, φόβο, ανασφάλεια, μοναξιά. Είναι δύσκολο κανείς από μόνος του να καταπολεμήσει αυτά τα συναισθήματα και να ξεπεράσει ομαλά καταστάσεις σαν αυτές.
Έτσι λοιπόν, μην ξέροντας τι να κάνει προσπαθεί να «κουκουλώσει» το πρόβλημα, κάνοντας πράγματα για να το ξεχάσει. Ένα από τα πιο συνηθισμένα πράγματα είναι η κατανάλωση κακής ποιότητας φαγητού σε μεγάλες ποσότητες. Όπως είναι φυσικό και αναμενόμενο, αυτό δεν συμβαίνει και το άτομο απογοητεύεται ακόμα περισσότερο αφού, εκτός απ’ τ’ ότι το μυαλό δεν σταματά να σκέφτεται το πρόβλημα, μετά την τελετουργία του φαγητού προστίθενται τύψεις και επιπλέον αρνητικές σκέψεις για τον τρόπο που διάλεξε να λύσει το πρόβλημά του. Πολλές φορές μετά από μια τέτοια πράξη εμφανίζονται και σωματικά προβλήματα όπως δυσκολία στην πέψη, βουλιμικά επεισόδια, με αποτέλεσμα να προκαλεί το ίδιο το άτομο τον οργανισμό του να κάνει εμετό, γαστροοισοφαγικές παλινδρομήσεις κ.α.
Επηρεάζουν οι ρυθμοί ζωής τη διατροφική μας πρόσληψη;
Από την άλλη μεριά, υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που έχουν συνηθίσει σε αυτή την κακή διατροφή, είτε μέσα από την οικογένεια τους είτε αναγκαστικά από τους γρήγορους και πιεστικούς ρυθμούς της ζωής. Μιλώντας για τα δεδομένα της χώρας μας, ο πρώτος λόγος είναι προφανώς λιγότερο πιθανόν να συμβαίνει. Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι ρυθμοί της ζωής μας είναι αυτοί που μας αναγκάζουν να καταφεύγουμε στο έτοιμο φαγητό, στις δυο με τρεις κούπες καφέ την ημέρα κατά μέσο όρο, στην υπερβολική κατανάλωση γλυκών, ιδίως σοκολάτας, και στην κατανάλωση αλκοόλ.
Τώρα μπορεί να αναρωτηθεί κανείς αν οι παραπάνω συνήθειες είναι ένα δείγμα κακής ψυχικής υγείας ή προεόρτια αυτής. Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί με ένα ναι ή με ένα όχι. Το σίγουρο είναι ότι ο οργανισμός μας δεν μπορεί να παραμείνει υγιείς με αυτόν τον τρόπο και ότι στο άμεσο ή έμμεσο μέλλον η έλλειψη βιταμινών ίσως δημιουργήσουν τη βάση για κάποια διαταραχή του νευρικού συστήματος αλλά και των υπολοίπων συστημάτων του σώματός μας. Καλό είναι λοιπόν να φροντίζει κανείς τον εαυτό του πριν δημιουργηθεί το πρόβλημα γιατί ίσως μετά να του πάρει περισσότερο χρόνο και κόπο για να επανέλθει σε φυσιολογική κατάσταση.
Ποια είναι η λύση στο πρόβλημα αυτό;
Όταν ο άνθρωπος που δεν τρέφεται σωστά γνωρίζει ότι δεν είναι από συνήθεια αλλά λόγω κακών συγκυριών, άγχος κλπ (ανήκει δηλαδή στην πρώτη κατηγορία που αναφέραμε), σε αυτή την περίπτωση είναι πιο εύκολο, με τη βοήθεια ειδικών ή ενός καλού εγχειρίδιου να επανέλθει στους φυσιολογικούς, υγιείς ρυθμούς. Στη δεύτερη περίπτωση, όταν δηλαδή ο άνθρωπος έχει κάνει τρόπο ζωής την κακή διατροφή, δεν είναι εύκολο να αλλάξει στάση ζωής. Και για τις δυο περιπτώσεις, μπορούμε να προτείνουμε κάποιες εναλλακτικές λύσεις για τη καλύτερη αντιμετώπιση των καταστάσεων που τους φέρνουν σε αυτό το σημείο.
- Μαθαίνω να διακρίνω πότε πραγματικά πεινάω: Είναι σημαντικό να ξεχωρίζει κανείς αν τρώει γιατί πεινάει ή για άλλους λόγους. Αν το άτομο τρώει ανά πολύ μικρά διαστήματα, το πιο πιθανόν είναι ότι δεν τρώει επειδή πεινάει αλλά για λόγους που προαναφέραμε. Αυτό που μπορεί κανείς να κάνει εκείνη την ώρα είναι να περιμένει λίγα λεπτά μέχρι να καταλαγιάσει η υποτιθέμενη πείνα του.
- Απόσπαση προσοχής από ανθυγιεινά γεύματα: Επιστρέφοντας στην πρώτη περίπτωση, όπου μπορεί να δει κανείς τον εαυτό του να πεινάει λίγη ώρα μετά το μεσημεριανό γεύμα, και έχοντας εξαντλήσει το περιθώριο αναμονής έτσι ώστε να σβήσει η πείνα, προτείνεται η επικέντρωση της προσοχής του ατόμου σε άλλα πράγματα εκτός του φαγητού. Σαν παραδείγματα μπορούμε να αναφέρουμε το να πάει μια βόλτα, να τηλεφωνήσει σε κάποιο φίλο/η και να συζητήσει το πρόβλημά του(μπορεί κάλλιστα να επεκταθεί και να του/της πει τι θα ήταν αυτό που θα επιθυμούσε να φάει έτσι ώστε να εκτονωθεί η επιθυμία και να μην υποκύψει αργότερα σε οποιοδήποτε ερέθισμα), να διαβάσει ένα βιβλίο, να ακούσει μουσική, να κάνει πράγματα που αφορούν τη δουλειά του και ό,τι άλλο νομίζει πως μπορεί να του αποσπάσει την προσοχή από αυτό που έχει στο μυαλό του.
- Κρατάω ημερολόγιο: Μια από τις πιο πετυχημένες μεθόδους καλυτέρευσης των διατροφικών μας συνηθειών, είναι η καθημερινή λεπτομερή καταγραφή ημερολογίου. Σε αυτήν περιλαμβάνεται τι τρώμε, ποσότητα, χρόνος και τόπος. Με αυτή την καταγραφή, μπορεί κανείς να δει τα λάθη του στην καθημερινή διατροφή και να τα διορθώσει με τη βοήθεια κάποιου διαιτολόγου.
- Αποφεύγω να διατηρώ ανθυγιεινά φαγητά στο σπίτι: Όταν κανείς καταλαβαίνει τον εαυτό του ότι είναι ευάλωτος σε ανθυγιεινές τροφές, καλό είναι να αποφεύγει να τις αγοράζει συστηματικά και να τις διατηρεί στο σπίτι. Με αυτό τον τρόπο μειώνει τις πιθανότητες να συμπεριλάβει στην ημερήσια διατροφή του ανθυγιεινούς «πειρασμούς». Μπορεί να ακουστεί κάπως παράλογο, αλλά σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να δώσουμε προσοχή στην ώρα που πάμε για ψώνια. Είναι εξακριβωμένο από έρευνες ότι η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε όταν πάμε για ψώνια (αν δηλαδή είμαστε χορτάτοι από φαγητό και ξεκούραστοι ή αν είμαστε νηστικοί και κουρασμένοι) επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τις επιλογές μας στα ψώνια μας.
- Προτιμώ υγιεινές τροφές στα ενδιάμεσα γεύματα: Επιστρέφοντας και πάλι στη πρώτη περίπτωση, εκτός από την απόσπαση προσοχής όπου αναφερθήκαμε παραπάνω, μια άλλη λύση που προτείνουν οι διαιτολόγοι για να «ξεγελάσει» κανείς την πείνα του είναι να διαλέξει μια υγιεινή τροφή σαν ενδιάμεσο ή πιο κοντινό γεύμα. Για παράδειγμα, αν νοιώσει ότι πεινάει μετά το φαγητό, μπορεί να επιλέξει να φάει ένα φρούτο ή ένα γλυκό με λίγα λιπαρά(π.χ. ζελέ).
- Γυμνάζομαι τακτικά και ξεκουράζω το σώμα μου: Η γυμναστική είναι τεκμηριωμένα μια από τις πιο σημαντικές αγχολυτικές και αναζωογονητικές για τον οργανισμό μεθόδους. Είναι σημαντικό να υπάρχει στην καθημερινότητα όλων μας είτε υποφέρουμε από άγχος είτε όχι. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο οργανισμός χρειάζεται ξεκούραση για να μπορέσει να ανταπεξέλθει σωστά στην καθημερινότητα. Ο όρος «ξεκούραση» περιλαμβάνει ένα οκτάωρο κατά μέσω όρο ύπνο και ό,τι χαλαρώνει και ξεκουράζει τον κάθε άνθρωπο να κάνει μέσα σε ένα πιεστικό και γεμάτο 24ωρο.
Συμπέρασμα
Ακολουθώντας, λοιπόν, κάποιος τις παραπάνω απλές συμβουλές μπορεί αν όχι να εξαφανίσει, τουλάχιστον να μειώσει το πρόβλημα σε ένα μεγάλο ποσοστό. Σε περίπτωση που αυτά τα βήματα δεν βοηθήσουν στην αντιμετώπιση μιας δύσκολής κατάστασης ή κάποιων υπερφαγικών ή βουλιμικών επεισοδίων και εξακολουθούν να συμβαίνουν για ένα αρκετά μεγάλο διάστημα, καλό θα είναι να ζητήσει κανείς τη βοήθεια ειδικού. Υπάρχει περίπτωση μια τέτοια κατάσταση να είναι η αφορμή για την αποκάλυψη μιας υποβόσκουσας κατάθλιψης ή κάποιας άλλης ψυχικής διαταραχής, η οποία μπορεί εάν προσεχθεί και δεν παραμεληθεί, να γιατρευτεί άμεσα.
Συμπερασματικά, μπορεί να πει κανείς ότι έμπρακτα αποδεικνύεται πως μια ισορροπημένη διατροφή, μπορεί να μας προσδώσει ψυχική ηρεμία. Αντιστρόφως, η καθημερινή μας διατροφή δείχνει την ψυχική μας κατάσταση. Τρώγοντας, λοιπόν, ένα μήλο την ημέρα, ίσως είναι ευκαιρία να απομακρύνουμε όχι μόνο το γιατρό αλλά και τον ψυχολόγο….
