Η παχυσαρκία είναι σοβαρότατη ασθένεια με πολλές και αρνητικές συνέπειες, σωματικές και ψυχολογικές. Θεωρείται μια σύγχρονη «μάστιγα» της υγείας του κοινωνικού συνόλου, μια νόσος που λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας. Παράλληλα, η παιδική παχυσαρκία αυξάνεται συνεχώς παγκοσμίως, αποτελώντας πλέον μία από τις συνήθεις χρόνιες παιδικές ασθένειες με αυξημένο κίνδυνο παραμονής της στην ενήλικο ζωή και μεγάλη νοσηρότητα.
Πότε ένα παιδί θεωρείται παχύσαρκο;
Τα διαγνωστικά κριτήρια της παιδικής παχυσαρκίας είναι:
- Οι καμπύλες ανάπτυξης με το οποίο συγκρίνεται το βάρος και το ύψος του παιδιού με αυτό που έχει ο μέσος όρος των παιδιών της ηλικίας του.
- Όταν το βάρος του παιδιού υπερβαίνει το 120% του ιδανικού για το ύψος και την ηλικία του βάρους.
- Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) προσαρμοσμένος με διαφορετικά όρια για τα παιδιά, σύμφωνα με τους αντίστοιχους πίνακες του Cole et al. για παιδιά.
Οι συχνότεροι μύθοι και αλήθειες για την παιδική παχυσαρκία
Αλήθεια: Στη χώρα μας, η παιδική παχυσαρκία αγγίζει το 40,2%
Στη χώρα μας, η παιδική παχυσαρκία έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια ενώ σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, το 40,2 % των παιδιών είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο (The GRECO study’, Paul Farajian et. al, 2011), γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό το οποίο χρήζει άμεσης πολυεπίπεδης παρέμβασης. Μάλιστα η συγκεκριμένη αυξητική τάση του ποσοστού παιδικής παχυσαρκίας διαγράφεται εμφανώς και σε όλες τις προγενέστερες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα τα προηγούμενα έτη. Γίνετε επομένως αντιληπτό ότι η παιδική παχυσαρκία είναι ένα σύγχρονο πρόβλημα που επηρεάζει σημαντικά πλέον και την Ελληνική κοινωνία. Στην προσπάθεια να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο, έχουν δημιουργηθεί και εφαρμοστεί σε πολλές χώρες διαφόρων τύπων προγράμματα παρέμβασης και στρατηγικής.
Αλήθεια: Υπάρχουν κρίσιμες περίοδοι για την εκδήλωση παχυσαρκίας
Υπάρχουν κρίσιμες περίοδοι για την εκδήλωση παχυσαρκίας στα παιδιά. Η ηλικία των 6-7 χρόνων είναι η περίοδος της απότομης αύξησης των λιποκυττάρων. Αν όμως αυτή η φυσιολογική αύξηση πραγματοποιηθεί νωρίτερα ή απότομα και γρήγορα, τότε το παιδί παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο για εμφάνισης παχυσαρκίας.
Αλήθεια: Η παιδική παχυσαρκία έχει σοβαρές επιπλοκές
Υπάρχουν σοβαρές επιπλοκές της παιδικής παχυσαρκίας: εκτός από τις μεταβολικές-ορμονικές και τις καρδιοαναπνευστικές, υπάρχουν και οι ψυχοκοινωνικές επιπλοκές όπως υποτίμηση του εαυτού, τάση απομόνωσης, εκδήλωση διαταραχών διατροφικής συμπεριφοράς, όπως περιστασιακή υπερφαγία, νευρική ανορεξία και βουλιμία, αγχώδεις εκδηλώσεις και τέλος κατάθλιψη.
Αλήθεια: Η αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας αποτελείται από 4 άξονες
- υιοθέτηση σωστής διατροφικής συμπεριφοράς (σωστή κατανομή γευμάτων, ελαχιστοποίηση «τσιμπολογήματος», πλούσιο πρωινό, ελάττωση τροφών πλούσιων σε λιπαρά και αντικατάσταση με χυμούς, φρούτα και γαλακτοκομικά)
- καθημερινή σωματική δραστηριότητα (ευχάριστη και όχι καταναγκαστική, συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα)
- έλεγχος του σωματικού βάρους, και δ. αντιμετώπιση πιθανών επιπλοκών.
Συνιστάται πάντα στα παιδιά η σωστή διατήρηση του βάρους σε σχέση με την ανάπτυξη. Δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι η σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών εξαρτάται από το αν παίρνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται μέσω μιας ισορροπημένης και πλούσιας διατροφής. Η διατροφή τους μπορεί να επηρεάσει την απόδοσή τους στο σχολείο, τη συμπεριφορά τους και τη φυσική τους υγεία. Σε αυτή τη φάση η συμβολή του παιδιάτρου ή του διαιτολόγου είναι ιδιαίτερα χρήσιμη.
Αλήθεια: Η εξατομίκευση είναι το κλειδί της επιτυχίας στην αντιμετώπιση της νόσου
Οι πιο επιτυχημένες πρωτοβουλίες είναι εκείνες που προσαρμόζουν το πρόγραμμα παρέμβασης στις συγκεκριμένες ανάγκες του παιδιού (από την άποψη της ηλικίας, του φύλου), λειτουργούν δημιουργικά (πολύπλευρη παρέμβαση), λαμβάνοντας υπόψη τις διαθέσιμες εγκαταστάσεις (διαιτολογικό γραφείο, αθλητικοί χώροι, χώροι εστίασης) και την τεχνογνωσία (εκπαιδευτικό υλικό: ιστοσελίδα, φυλλάδια, dvd, κ.α), επιδιώκουν τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων πλευρών (γονείς και παιδιά) κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, της εφαρμογής και της αξιολόγησης του προγράμματος παρέμβασης και προτείνουν τη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος που ευνοεί τη σωστή διατροφή και τη συστηματική σωματική δραστηριότητα.
Μύθος: Τα παιδιά δεν μπορούν να ακολουθούν διατροφή με χαμηλά λιπαρά
Μετά την ηλικία των 2 ετών, τα παιδιά μπορούν άνετα να ακολουθούν ένα διατροφικό σχήμα με χαμηλά λιπαρά ενώ μετά την ηλικία των 5 ετών, ισχύουν οι ίδιες συστάσεις με αυτές των ενηλίκων. Δηλαδή, η συνολική ημερήσια πρόσληψη λιπαρών να μην ξεπερνά το 30% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Είναι σημαντικό το παιδί να προσλαμβάνει λιπαρά από ποικίλες πηγές, ώστε να καλύπτει τις ανάγκες του στα απαραίτητα λιπαρά οξέα, που βοηθούν στην ανάπτυξη και την υγεία. Αντίθετα μια διατροφή υπερβολικά φτωχή σε λιπαρά μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο παιδί. Σε περίπτωση υπέρβαρου/παχύσαρκου παιδιού, η προσπάθεια απώλειας βάρους μέσω ενός κατάλληλου διαιτολογικού προγράμματος, πρέπει να γίνεται πάντα με τη βοήθεια διαιτολόγου.
Τι μέτρα μπορείτε να πάρετε οι γονείς;
- Να δώσετε μεγαλύτερη σημασία στις διατροφικές συνήθειες της οικογένειας και τη φυσική άσκηση.
- Βρείτε ενδιαφέροντα πιάτα, φροντίστε να υπάρχει ποικιλία, έτσι ώστε να τα χαίρετε όλη η οικογένεια και μην ξεχνάτε να σερβίρετε καθημερινά φρούτα και λαχανικά.
- Περιορίστε ή σταματήστε να αγοράζετε ανθυγιεινά σνακ. Είναι άδικο να απαιτείτε από το παιδί σας να μη φάει κάτι το οποίο καταναλώνει όλη η υπόλοιπη οικογένεια.
- Κάντε το φαγητό μια ευχάριστη και κοινωνική διαδικασία και προσπαθήστε να τρώτε τουλάχιστον ένα γεύμα όλοι μαζί.
- Προσοχή στις μερίδες που σερβίρετε και χρησιμοποιήστε μικρά πιάτα για τα παιδιά.
- Μην υποχρεώνετε τα παιδιά σας να αδειάσουν το πιάτο τους. Αφήστε να τους καθοδηγεί η όρεξή τους και μάθετέ τα να σταματούν να τρώνε όταν νιώθουν ότι χόρτασαν.
- Περιορίστε το έτοιμο φαγητό τύπου φαστ φουντ σε λιγότερο από μια φορά την εβδομάδα και αντικαταστήστε με σπιτικό φαγητό.
- Ενθαρρύνετε τα παιδιά να αναζητήσουν κάποια φυσική δραστηριότητα και αναζητήστε τις δραστηριότητες που θα μπορούσατε να αναπτύξετε από κοινού ως οικογένεια.
- Προμηθεύστε το παιδί με κολατσιό από το σπίτι, ώστε να αποφεύγεται η κατανάλωση έτοιμων φαγητών στο σχολείο.
- Μέσω των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων, διεκδικήστε την ενεργοποίηση της θεσμοθετημένης Επιτροπής Ελέγχου των Κυλικείων, που αποτελείται από δασκάλους και γονείς, για καλύτερο έλεγχο των τροφίμων που διατίθενται στα κυλικεία.
- Ζητήστε επιπλέον ενημέρωση και επιμόρφωση σε θέματα υγιεινής διατροφής και προστασίας από ακατάλληλα προϊόντα διατροφής από ειδικούς επιστήμονες.
- Τέλος, προσπαθήστε να εντάξετε την άσκηση και τη φυσική δραστηριότητα στην καθημερινή σας ζωή.
Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά είναι το μέλλον του τόπου μας…ας τους δώσουμε ότι τους αξίζει!
